장음표시 사용
11쪽
6 D PONn ERIA Us Ponderum masta singulari Italorum studio in nostram aetatem servatae, luculenter satis id edocent; cujusmodi veteres quoque Graecos non ignorasse Hesychius fidem facit, quando inquit: ολυς l ς. θμιον τί ἐπ- ναῖον, μολις quemadmodum pervetusta antiqui Congi inscriptio, lustrissimi quondam Cardinalis arnesii Mensuras in Capitolio exactas ostendit quorum Schemata domi peregrinantibus eleganter Paetus exhibuit lib. . Mens. Liq. 4rid. Ro. Graec. Hinc Sacratissimarum Legum constitutione ut olim in Templis, sic hodie majorum exemplo, ad stabiliendam commercii fidem, Ponderum mensurarum exempla, in Palatiis aeui iis publice servantur Graecis autem simpliciora fuere Romanorum pondera ac mensurae, quod ipsi pauciores quam isti, imo unam tantum Rempublicam, velut orbis compendium, negotiationis amplitudine florentem haberent. Taceo summam Romanae gentis industriam, qua in modulandis ponderibus atque mensuris caeteri omnem Iaboris gloriam praeripuit inibus procul dubio rationibus, domesticis quam peregrinis institutis, CELSUS Romanorum Medicorum qui nobis innotuere, vetustissimus, caeterique ejus lenia sequaces insistere maluerunt. De quorum Ponderibtra ten- uris, qua proprium seu mutuae proportionis valorem, qua sigua pleraque apud Cornelium Gelsum, Valerium Probum, Volus Metianum, Scribonium Largum, Priscianum Bedam, Paulum Diaconum, corrupta, tamque varia omnibus in libris, quam varia ipsa Exemplaria, librariorum manus, Omnibu S
12쪽
DIssERTATIO. bus haut usque obvia, sed quae plerisque ignota errorem legentibus iaciunt, ad prisci aevi genium, ex eruditae Antiquitatis fontibus usui non pompae, derivare placuit. Medicamentorum Compositorum materiam
Medici politiores, vel Numero, vel cervo, vel Pondere, vel Mensura, aestimant. Et quidem Numero simplici' composito, fructus, legumina vel sena majora 'cervo, hoc est, Pupillis, Manipulis aut Fasciculis, Radices recentes, Olia, herbas, fores, legumina ac semina quaedam, cum Sale c. Arida plerunque Pondere, Mensura larida liqvida. Nullum tamen medicamenti genus est, quod stat erat judicium recuset, sicut recte Jo ubertus, p.ri Celso quae in his usitata, proportionis serie persequar.
Numero non soIum fructus semina, ut lib. 4. cap. Io sex Animantium partes, ut vitellos, insignivit Auto lib. s. cap. 9. Mai. inem plene sine characterismo expressit. Vulgo sic notatur,no Ptiet Ii vocem venusta circumscriptione protulit idem lib. s. cap. io ubi pro Pugillo dixit, quantum tribus digitis capi potest. Hinc Aetio quod pugno seu compressis digitis capi potest Gale.
nus lib. 8 de Comp. Med. s. l. cap. ult abusive Rutat fasciculum dixit quantum duobus digitis comprehendi potest. Manipulus Celso, quod Scribonio Largo
13쪽
definitur fasciculus, qui manu comprehendi potest. Rondeleti cap. 2. Meth. cur. p. 7 caeterisque omnibus a Manipulo differt Fasciculus, nisi forte cum Agricola lib. r. de Extem pond. σμύιον m Otintelligendum. Heurnius lib. I. Meth Prax utriusque discrimen explicatius tradidit, cui Fasciculus, quantum plicatis brachiis capi potest. Ovidius de medic faciei, manipulum scit circumscripsit:
Quantum manus una prehendat. Inter Pondera Romana, reliquorum omnium
tam Ponderum quam Mensurarum veluti Regula primas merito poscit Libra Cujus schema p. Cello sine ulla adjectione, notat Pondo solum, hoc est, Libram, non Mercalem, negotiatoriam .emκl Polluci, Gallis Regiam, quae Senum denum Budaeo, de Ais lib. a. f. 38. Sedecim Unciarum Had Iunio, sed Romanam , quae tam Mensuralis a mole, quam a gravitate Ponderatis, Assis instar, Romanis ussitatis sime XII Unciarum sive 34. Denariorum erat: non quidem levi conjectura , sed computatione legitima nostrae aequalis. Hoc tamen discrimine ut Librae Unciae XII. Mensurales, X. Ponderales respondeant, ex Gal. lib. 6 de Comp. Medi c. s. gen. cap. 8. Soli , quod sciam, Budato de Asse duodecim dimidiae, cujus sententiae momenta Agricola solide infregit lib. a. de Pond. mensur. Absit etiam sive As, ut ex Varrone lib. a. ilinio lib. 33. cap. 3 colligere est, ab aere dicta Balbus ad Celsum de Asse ejusque partibus, quicquid unurn est,is quod ex integrorum divisione remaner, Assem ratiocinatores vocare scribit Numus semper aereus
14쪽
man .Prisciano Grammatico de nominibus Numerorum. Num us Libralis. Unde et Assi pondium, usquedum lege Papyria, reserente Plinio lib.
d. tandem post bellum Punicum cum Hannibale gestum contracto aere alieno, cum impensis Respublica non sum ceret, repetita diminutione ex Librali, ex tantarius, sive SeX tantalis tirsino Not aqVarr. R R. lib. i. cap. io deinde Uncialis, Semiun
et alis denique fieret; cujus dimidium Assarius sive Alsarium, quod etiam a Plutarcho significatione pondere Assis usurpatur. Charisio lib. i. Assarius antiquis, nunc As, non Assis alio nomine Solidus vel solidum, quod interdum natiori quoque significatione ob perfectionem duodenarii, de re quavis, potissimum haereditate herciscunda, integri loco profertur, geminato senario. Item Iugerum olim, abusive Pondus, unde Dipondium Ilidor ori lib. M. cap. q. Quemadmodum, Libra quasi libera cuncta in se pondera concludens, atque lima, autore Plauto in Capi Act. s. c. l. item in Pseudol.
Act. i. c. i. quae semper argentea erat, us Asae reus.
Si mi erus ait Alsem, quo mic usus, ex aere gravi libralem, decimam Rom. Denarii partem. Cum quo etiam sentit Hadrianus Iunius si de numeratana aere pecunia intelligatur: sin de pondere, libram notare. Hesychimi βολὶς hoc est , sagitta quod olim ex aere sagittae formam referret, annotante Isidoro . c. I id. Plutarch in Lysandro. Unde vulgo obolos, rectius in S. Latinis obulus i gravis nempe aeris, quo mulcta erogari consuevit. Nec ullum
15쪽
sereserat ponderis genus, quo non numisma significari solebat, praeter Pondo, quod secus ac libra , Asa ut solidus, semper pondus, nunquam nummi genus significat, veluti libra frequentius pondus quam Numum Aso Solidus, semper fer Numum:
quorum ille aereus, hic argenteus vel aureus erat, sed demum temporum injuria, ob minorem auria argenti copiam, in aereum mutatus Romae Pondo, autore Volusio Metiano Imp. Antonini Pii Consiliario, Philosophi in Juris disciplina Ioctore, interminora pondera maximum erat, minimum inter majora quae, numero ponderi adiecto, sine peculiari appellatione efferebantur, ut dupondium, centum pondium, a. h. e. medium inter ea quae Libra nunc majora nunc minora sunt. Imo, ex numeroceris omnis Nummus argenteus potestatem habuit, annotante Volusio p. 7. Libra enim pondere, Num vero argentei in pecunia, forma publica duntaxat, nomen accipiunt apud eundem Volusium p. 63Caeterum Assis nomen, non tantum Ponderi Mensurae, sed Numero etiaN, non secus ac Denarius,
competit, qua dicendi consuetudine Columellae lib. s. cap. unitas est Graecis similiter λία duplex est μεχω, 1 αθμῶ. Ad utriusq; distinctione Latini, etiam in non ambiguis, invalescente apud Rom. usu, Librae ceu ponderati, ad Mensuralis discrimen,
Mercuriale docente de Comp. Med. lib., cap. l. ut ponderis nomenclaturae Pondo hae Nota p. adjecere, quae aliis Librant Mensuralem denotat, quemadmodum Graeci ιθμῶ. yamvis Cnonnunquam
Libra simpliciter prolata,Graecis, ut Suidae, sita θμος,
16쪽
DIssERTA Tio. ii quomodo Latinis etiam , veluti Scribonio Largo,
pondus Linguae Latinae Autoribus vox haec numero indisserenter jam praeponitur, jam postponitur. Porro Librae tinctaeque ponderati ac mensurali occassionem dedit Graecorum consuetudo , qui ut soll-da pondere, liqvida mensuris, ita semina tui vere modo pondere modo mensuris metiri solebant. Quanquam vero Pondera Civilia a Medicis usu distincta Certum tamen quamlibet Romanorum Libram semper incias XII minores, id est, communium rat, recepisse, nec Graecos valore, sed varietate a Romanis in diversum abiisse, quod verisimile, Graecos pondera cum fascibus a Romanis postliminio accepta religiose retinuisse Hesychius totum compendiario dixit: ι ζα, βολος, sum ια - ἰPhavorinus idem iisdem verbis Characterismus ejus, praeter superiorem Latinis vetustioribus talis
tione Latinae vocis mutato solum B in T. Graecis
Bes, alias Bessis Bissis, isse, vel Biin, quasi bis
triens, quia ἰ sive duo Assis a mentes, seu quod dempto librae Triente superest. Hoc est Unciae VIII. Pristian. p . Vulgo arca. Vox praeter Celsum GHeno usitata. Olim Des ex Varrone lib. s. de L. L.& Priscian is veluti dempto Triente. Alias Libra Numularia octonaria, Cuius hoc signum
17쪽
1 DE PONDERIA Us Ausonio monosyllabum Tertia desuerit, si portis quid reliquum BCf.
Selibra num us itidem aereus Celso lib. s. cap. 19. Semis, quasi Semias Priscian pag g. hoc est, dimidium Assis qua etiam voce Largus Celsi σύ γειο- est delectatus. Semissis Vitruvio. Alii Sem- bella, forte quasi emi libella, quae Athenaeo Plutarcho vel Otim, ut Hesychius annotat Pha-
apud Graecos Nota ad timerentiam ς , quod 'o. signa Latinos, . ET S. S . Alias πψ- αθμοῦ
ημιιm, . Graec Nicandri interpr. Ei αθμων. με- Triensium usus erat aereus, tertia pars Assis sive
Librae , vel ' hoc est Si iij. Autor noster in ma-ragm. Moschi, sine ponderis mentione hanc vocem protulit, plurativo Numero. Dicitur Tras, vel Tries Signum p. . vel 5. hoc est, pondo Triens. Ab
aliis ita scribitur: m. aera vel , l T. Fadrans, seu inadras Bedae, Praeticis vulgo
Quartarius, communiter est cujusvis A imis sive solidi pars quarta caeteroqvinitamus aereus, Ams seu I fibrae pars quarta Hoc est, aut tinc. III. cujus Celsus memini lib. cap. 8. Unde aliis Triuii. etiam, oriuncis veteribus, Ciceroni eruncius, qvasi de tribus Unciis, ut Varro lib. q. de L. L. voluit. Vulgo ita pingebatur vel sic T. Lltraque voce etiam Columella usus lib. 2. R. R. cap 78. Suaque lingva cum ignoto Graeco Galen lib. s. de Cona P.
18쪽
DisspRTATIO. a Comp. Med. s. g. Quae in re numaria Rate signa. bantur. Character quoque hic erat Bedae 5 ..H. Dem. Alabaldo Menae cap. 9. P. Sextans, de quo Autor lib. cap. IV. Q quod sexta Assis pars, hoc est, live Unc ij appellari ita videtur Varroni Symbolum ejus tale Minime praeter eundem , Trientem, inadrantem, Sextantem, definite accepta, integri respectu varias subire significationes. Sic enim Librae ina drans est iij. Unc. Unciae, Sicilici Aure , Scripulum Drachiarae, Sesquiobulus. Quia non soli Unciae, sed clibrae, drachmae, aliisque ponderibus
hasce appellationes tribuit vetustas, ut ex Gal. a. de Comp. s. lib. cap. 3. Oct. serna. 2. cap. 49 patet. Nec aliter de Trientem Sextante proportionaliter
Nunquam tamen hisce vocibus ita superstitios adhaeserunt Latini veteres, vin .eas nonnunquam inciis, ut sibi jure Romano propriis, expresserint, ut ex Colum Plin. lautore nostro satis liqvet; apud quem lib. s. cap. 8. etiam Sescuncia, aliis Uncia Sescunc Sexcuncia, hoc est, octava librae
pars reperitur. Cujus hae Nota si SI.
' P. Z. Item I, Z, quae aliis nunc Librae nunc Denarii character, ita monente Agricola lib. a. de Pond. Rom. Sed harum discrimen facile ipsam isthonis ratio monstrabit. . Celso nota Lilisam
denarii sextantem id potius autor velit, di
19쪽
ligenter attendendum, Mena Rat Polad Med. cap. a dimidium obulum ex Isidor Orig. lib. 6.
cap. 26. Nonnunquam Sescunciae nota est ' vel - ut Unciae secunctam Latinos ab uno dictae, quod duodecim librae partium una sit, hoc est, . drachmarum, Isidoro, quod universitatem minorum ponderum sua unitate vinciat. Graec. . quae hodie
Antiquam j. 4r iiij superare creditur, ut ut quidam non postremae autoritatis aequales censeant. Hac etiam voce usus est Iuvenalis Sat. I. Celsus, praeter communem nostri aevi morem, simpliciter
profert, quovis unitatem postulat, non sine latini sermonis eleg ia, ut ex malagm Moschi loco pridem adducto constat Nicolaum Praepositum Saladinum secuti Pharmacopae Veneti, Unciam ex s. Drachmis constituere, a quibus tamen semper alieni fuere Medici Veneti, teste in atrocchio p. 27. i. Celsi autem communes Unciae omnino pares sunt licet Drachinae aliquantulum discrepent; sed quarum minutiae si non Arithmetica Geometrica saltem proportione', conveniunt. Quando enim Celsi rachmae . totidem communes granis LXXII. superant: exies autem multiplicata in De nario 82 grana IO. producunt ut r. in communi Drachma itidem so . additis 72 granis, Drachmam octavam complentibus, exsurgunt graia: 76 quot Celso Denarios . sive Unciam absolvunt. Uncia vero & Semiuncia, dimidium Unciae Prisci no .Rudaeo, alias semissis quasi se ais As susto, sic signata . . ibidem Volus Met. I. Bedae
20쪽
Bedae n. S. Demetr Alabald aliis S Q. E.
Une. . Bed. Unc sem. Σ. Unciae valorem et ganter Fannius descripsit : Unctaque in Libra pars est, quae mensis in anno. . quam quidam, anno tante Agricola, lib. . de Pond. Rom. αλυ- geminant. Aliis . . D. L. υl D. V st ueta, sive dupla extula Philandro in Vitr. lib. . cap. 8 hoc est, Binae Sextulae Cic pro Cecinna, seu Tertia haec Unciae pars, quae VIII scriptulis finitur. Non aia stinctae Volus Met cujus nota D eidem di Bedae. Haec velut .sequens, monente Agricola, Medicis neutiquam in usu est. De iis tamen heic leviter, qua reliquis faculam praebent. Sextu Cicer sive Sesculais Sex cla, Simoni
Gen ensi extarius, num us olim aereus, aeris pars
minima Prisc. p. ita appellatus, quod sit unciae pars sexta Bud de ii lib. i. f. r. hoc est, iiij sive IDenarii argente aut sesqui Drachma Alias Sextimus, non quia in . Uncias sive obolos dividitur ut H. Barbarus sentire videtur. Sed quod sexies multiplicatus Unciam constituat. Eadem forsan de causa novo nomine Actuario, Myrepso i o dicitur; quod aliis, ut interpretio nonymo Nicandri indictoque Graeco, sorte Dioscoridi, corrupthe ιον, quod Nic. Alexandrino & Barbaris duobus aereolis aestimatur, Mercuriale annotante l. a. c. r. Latinus interpres Solidum vertit, observante Fuch si ad cap. g. r. Antidotar Myreps qui ibidem Actuario Drachma valere colligit. Qui asset