장음표시 사용
2쪽
Lua Iobtuti operis ratio redditur.
IusMODI plerisque hodie in socis Iudiciorum status est, ut quemadmodum imperitos ad juris ipsius conteminium, deterioresque etiam ad odium deducit: & eos qui experiri coguntur ad magnam miseriae partem: Ita bonos omnes impellere ad miserationem debeat. & prudentes ad suggerendum remedia . Principes autem ad enixam eia mendandi instaurandique operam. Magnum opus, arduaeque industriae.
vel scripto tinceri germanique Iudicii
lineamenta adumbrare. & insinuare tantae corruptelae causas, cum remediis aptis: eo magis, qubd in multorum haec ostensionem incurrant, necesse est; eorum scilicet, partim qui turbatam Iudiciorum rationem, etsi sincere non probant, callide tamen defendendam stitrantur . tanquam cupiditatibus suis opportunam; partim vero eorum
qui ipsa assuetudine hujus corruptelae. mali sensum adeo amiserunt; ut eum qui ex institutis Iudiciorum converrendum aliquid censeat, quasi innovatorem aversentur. Non deerunt νο- lque, qui temeritatis & arrogantiae ipsum auctorem insimulent, ausum sibi tantae consultationis molem deposcere. Quidam denique suae invidiae imputabunt traductasJudiciorum corruptelas.
Igitur singulos , qua fieri potest.
placatos dimittamus t atque ordine retrogrado postremos illos admoneamuS inprimiS . ne communia publi- eorum vitiorum probra, agnoscendo sua faciant & privata. In neminem innim singularem criminationem intendo; nec homines sbi propositos habet
reprehensonis severitas. sed vitia: quippe cum non privatis doloribus, sed Astraeae miserationi licentiam stili de querelarum indulgeam. Neque verbidoneum me Astraeae vindicem profiteor: sed eo loci spes opesque ejus deductae sunt, ut omnium, qui mysteriis
ejus censentur, viribus defendendae so- vendaeque sint. Extremis temporibus. magniticentissimi Reipubi Romanae spiritus . in societatem tutelae sui etiam servitia admiserunt: cum selici statu. opificum quoque communionem Militia fastidiret. Iphicrates quidem olim interrogatus : auis tu es , qui tantos piritus tibi sumisy Utrum eques, an Iagittarius , an vel , an legronais
3쪽
his omnibus novi i erare. Non recie sertasse : cum remere imperare militiae videatur, qui non aliquando parendo, usum sibi experientiamque par erit.
Ego vero de me id testati possum non Iudicis . non Advocati . non Proselibris publica munia aliena mihi esse aut fuini quo minore invidia . quid in singulis peccetur, ostendam, vel prosessione consonii communis culpae, sin gulis indignationem reprehensionis te. vaturus. Pleraque enim quae culpaturi sumus . non tam hominum vitia simi, quam temporum: adeoque altas jam radices egerunt. ut si quis in hoc statu Iudieiorum seorsim ea declinare velit, non tam festari veram veteremque Iu- sitiae se am . quam ignorare Civit tis suae Instituta censeatur. Si quis inde tamen conatus nostros invidia novitatis insam et: is totius se antiquitatis rudem confiteatur, necesse est: ut in progressu opetis apparebit. Tantumque ab innovandi cupiditate est studium nostrum, ut universum collimet ad asserendam antiquae Iudiciorum formae sinceritatem: cui prae judicate non debet, quicquid per errorem, S corruptelam invexisse consuetudo monstrabitur. Sed auctoritate Principum opus est: Eo magis quod Plerique corruptam Iudiciorum disti. plinam fovent tuenturque, tanquam quaestui suo & rapinis magis obnoxiam. quibus ego approbare institutum hoc meum non laboro: namque talibus qui bonam mentem suaserit, ipse mente carere videatur; cum persuasurus nunquam si, ne quidem si solem in mani. bus gestet. Hoc igitur agamus; non tam perficiendi fiducia. quam voto litum studia commovendi, qui majore ingenio, eruditione S u su rerum instructi hoc ipsu argumentum luculentius pertractent impleantque.
corru D Pudiciorum summatim o F sevdiimrs quaeque inde iis Rempis.
l frivatam redundent damna, Ed ne in climine torrupti 1udici
rum status vagari. ur Ulpianus Inquit. videamur, jam in vestibulo communia corruptelarum capita proponamus: ut quid emendatione indigeat . quodque ejus suturum operae pretium sit. appareat. Est igitur litium multitudo . eii diuturnitas. est sententiarum incertitudo atque vatietas: neque tamen ista ram corruptelae sunt.
quam earum signa, si vel unde ipsa. vel quae inde oriuntur, aestimes. Immensa enim illa litium series, unde. nisi a Pet fidist& calumniat immort Iitas vero controversiarum . quam Orbsinem habet, nisi fraudes & tergive iationem ' Denique sententiarum imconstantia, quid aliud clamat, quam iniquitatem re totius perlut bationem
Iuris 8 Sed& singula quid arguunt.
nisi Impetitiam eum insigni conjunctam impostura χ Neque enim dolo caret eorum ignorantia. sive infirmit . qui id assectant, cui non lassiciunt. Sed videamus, quae singulorum germina sint: portentosa enim est Malitiae& Ε roris saecunditas. neque angustis terminis concluditur. Igitur quem alium studium gignit numerosa litium seges. quam Licentiam. Temeritatem, Audaciam, Impudentiam. Perfidiam, dum in Judiciis tanquam in portum imputa confugiunt, atque ultro provocant ii . qui ea tanquam scopulos horrere deberent, si justitis majestas vigeret Sed& vivacitatem litium. sobolem dixerim copiae earum, dum eodem doli vel erroris licentia aluntur, qua excitatae
Sed quamvisdubitaverit non nemo. utrum multitudo litium diuturnitatem faciat ; an contra diuturnitas multitudinem : Ego tamen id ab ancipiti vindico, ct copiam vivacitati imputo: non ea
ratione, quae in promptu est: sed qua
4쪽
omnium Perfidia ad Calumniam incita ur , securo Draemio 8c fiducia vel eludendi adversatium in Iudiciorum salebris, vel ultro lacesscndi& divexandi. Quis igitur alius fructus quam propagatio discordiarum y quam incertitudo possessionum S status cujusque
cui occurrendum Legum providentia . vel cum damno aequitatis exis i. mavit, introduct1 Usucapionum Prae. scriptionumque auctoritate. Accedit sumptuum immentorum necessitas:
ut judicia quae pari jure infimos cum
summis aequare deberent. jam dudum tenuiores a persequendo jure suo, vel vindieanda injuria summovcrint. Α - ' cedunt taedia dc molestiae: dum Judi. cia indigne amictos ultro, atque etiam enis nauictant. in quorum praesidium atque solatium reperta sunt: ut non sit tanti, vicisse : ut tolerabilior sit injuria, quam Iudicium: ut satius sit opprimi. quam vindicari. Sed quam conissentaneus talibus orsis exitust Sententiarum tanta divos tas atque inconstantia. qui Laisi errorem, imperitiam. iniquitatem Otque corruptelas arguit 3 quae utinam inde tantum conjicerentur. Quis igitur haec nostratia Iudicio- tum nomine ' honore dignetur, tam a copo suo aberrantia y illa enim in- si ituta antiquitus sunt, ad emendationem Civitatis ; quam nunc ultro corrumpunt. Quippe ludicia haec in omnes consortii dc locietatis hunaanae partes diffundunt mendaciorum ,sraudum. calumniarum atque perfidiae licentiam: dum illa exemplis suis insituunt 'quam publica, tam communia faciunt: δι quibus inter leges securitatem praestant, iis jam in privata vita pudorem atque infamiam detraxerunt. Olim vitiis Dii inscripti aueiores , ut minore verecundia inter homines versarentur: se adulter, ct corruptor virginum . dc puerorum raptor Iupiter existimatus. ut jam non cum excusatione mortalitas peccaret. sed gloriu tanti exempli. id etiam y consecrata Vitia suerunt, in caelum relata. 3c aris culta : ne homines . ea in terris 3c aedibus dedignarentur.
Sic modo calumnia, perfidia . circuin- seriptiones sub tutela Judiciorum i-gent: ne vel exemplis auctoritas des r. quibus infamiam expungant; vel supersit aliquid. quod metuant. Et merito igitur cultissimus Prudelitiae au- L νsius fior inter causas corrupti aevi censuit et isti ipsas judiciorum corruptelas; quae in tantum exundaverunt in hoc secultim, ut non dubitem exclamate culla Albi
Iro: Q, id valeam leges, ubi sola pecunia regnat, qui sebi paupertas vincere nulla potus sErgo Fudicium nihil est nisi publica merces: Atque eques in ca a qu/IMυς, -διa probat.
Di putatio eorum , qui negant ' disciorum corruptelas quas appeum mus, toni aut poste aut debere.
o igitur statu hodie Iudicia sunt, o
amissura dignationem Omnem, ipsiusque nominis honorem . nisi Principalis emendatio subveniat: quam tamen quidam a ersantur, tantarum cororuptelarum professo patrocinio. Haee. inquiunt, rerum humanarum conditio est, ut et lain huinia quaeque suis incommodis obiacta sint; beatusque undique status sortem mortalitatis excedat. Quin etiam . conjugatione quadam meuis Ufellis Apuleii verisiimo scito ubi uber, ibi tabere Ut nat tali quodammodo nexu. Iudiciis a uicquid culpamus adhaereat. Vidit ia Seneca. 8c occulte insinhiavit: Gentibus, Lib. 3.
inquit, quibus incultus mos, agrestis vita est, circumscriptio ignota es , S fraus , S quodcumque in foro malum nascitur. Nimirum ab ipsa libe rate legum. occasio manat perfidiae &tergiversationis et ipso cultu juris calliditas acuitur in fraudes di circumventiones ; denique ipse Iildiciorum benigna aequabilitate, licentia atque audacia nutritur. Ergo vel ista toleranda sunt. vel pariter tollendus de medio ipse logum & judiciorum usus: quo sublato, vel sub dominatum eiuranem manus Regiae concedendum, vel ad antiquam
5쪽
4 De Causis corrupi. Judiciorum
privatae ultionis N semeitatis harba. 'riem redeundum. Sicenim Gentes Sc. Ibid. neca distinguit, ut partim leges metuant , partim vero sint, quibus jura distinguit modus virium. Potius igi.
tur permittantur. ut Poeta ait: Muia legitimo sub Ddice bella movere,
R inermi calumniae S tergiversationis licenti 1 . ultionis ingenio occupato . vel cupidine expleta scelestiores nocendi stau Aes & ctu delitatem consumant. exspirantes intra Iudicii caneellos occultum malitiae virus. Nam si quis Iudiciorum rationem ad stelicissimam veritatis , integritatisque ideam componere conetur: eadem opera necesse est. homines ad exactissimam Prudentiae Innocentiaeque regulam refingat Iudicia enim utique hominibus eonstant, ab iis moventur & reguntur : Vitia autem erant, ut quidam ait, donec homnes Itaque quicquid de Iudieiorum . querimur eorruptelis, idem&majores nostros conquestos . aiunt. Accusamus multitudinem & turpitudinem litium: sed non in nostrum seculum pro- . prie ea culpa competit. Senecam audiamus: Haec tot millia, inquit , imaue Ira tace ad forumpro 'Nntia , quam tum' 'r' ges lites , quis Ostores Advoc tos babent s alius acria pastis accusat, quae mereri satiusfuit. Alius eum matre eo sit: Alius delator v nil ejus criminis , cujus manifestior reus es: S Iudex damnaturus, quae fecit, eligitur: S corona pro mala causa, bona Patroni voce corrupta. Ecce. & in administris Iudiciorum rem. potis istius . nihil non modo sancti, sed ne sani quidem. Sed sortasse corrupto Neronis imperio id imputandum: ad proximum igitur ab illo Reipub. Romane statum progrediamur: & Plutarchum audiamus , ut sciamus non novum esse quicquid circa litium causas I. M. &Originem hodie culpamus. Nam post memoratam litium copiam atque insa, tam miam addit : Si ut homines, ita causam quoque unamquamlue S litem exami- uer, unda orta, unde rofecta sit: Invenies aliam d consumari ira, aliam Uurios contendendi studio, aliam ab inva cupiditate originem traxisse. Acerbis maledictis judiciorum moras N pro rogatorem Judicem proscindimus i sed non hoc demum seculo. Cui enim non innotuit Poetae salsus in Gargilianum
lepos, irridentis eum qui nesti verit con-eedendae victoriae vel libertatem . Vel emolumentum, cum, sustinuerit tribus tribunalibus , per viginti annoS . una
lite fatigari, & ut ipse Ioquitur, conteri3 Denique quid tam invidiose Iudicum
eorruptelas infamamus, Tanquam in statum seculis crimen, quae laudamus' Suis enim de tempori S Seneca: Num- D. B. marium tribunal, audita utrimque nef. M. licitatione, aetera addici, non mirum: ''quando quae emeris vendere, gentium
jus est. Sub Imperatore Tiberio GLpurnius Piso , scribente Tacito , a - αι. R.
bitum fori , eorrupta judicia , saevi
tiam oratorum accusationes minitam
lium increpans , abire fle , do cedere urbe , victarum in aliquo abdiso SIonginquo rure, in Senatu estabatur. Simul curiam relinqueb g Et quamquam Tiberius in praesens id eiviliter
ferret, adeoque ultro Pisonem placaret: postea tamen ei accusatorem suborna M. vit. vel cerae in illius gratiam accusator exstitit . qui vanis criminibus in-jestatis eum percelleret. Iis enim tunc calumniis . non tantum minutis illis &privatis judicia implebantur. Quod si etiam ad singularia ire lubet , di replicare memoriam temporum , quae vel maximo virtutum proventu emor-runt: quod insigniti exemplum quam Judieii Clodiani y quod Senecae verbis repraesento: Credat aliquis Uecuniam esse versatam in eo Iudicio , in quo 'lareus erat Godius, ob id Adulterium. Dod eum Caesaris Uxore in operto commiserat; violatis religionistis in
sius sacrificii , quod pro populo fieri
dicitur, βω mmotis extra conselium omnibus viris, ut picturae quoque ma seulorum auimatium contegantur. AD
qui dati judicibus nummi sunt , Squod hac raramnum pactione rursius
es , dupra insuper matronarum S
6쪽
adolescentulorum nobilium , salarii loco exacta sunt. Addit igitur censor ille: GMinus erimine . quam abstatione peccatum est. Adulterii reus,
adusteria iuvisit; mec ante fuit de salute securus , quam miles sui Iudices suos reddidit. Quin igitur nostro se culo gratulemur. & si in Judiciis non
omnia ad severam Virtutis legem exa- cita , boni consulamusine moveamus non movenda. Quis virtutis exempla
3c vivendi normam a Judiciis exigat 3 Alibi arcana Virtus sua domieilia fit sacraria habet: Iudicia promiscuae huic
hominum colluvioni aptanda sunt. Anti ,- aliter olim fuit , cum Seneca . Forum m. S curiam loca exercendis in publico vitiis desinata , appellare ausus est y Deinde ut scias eos qui emendationem poscunt . ea petere quae tantum optari, prudentibus autem ne sperari quidem possunt; ut simul & numerus litium minuatur . & cognitionum remorae summoveantur: Si Iudicia in facili rem explicentur methodum, sublatis Labyrinthi anfractibus . jam sne ullo repagulo . agmine quodam & impetu litium &controversarum undae irrum. pent. Catonis olim votum sulti M. rum muricibus ut serneretur: id hodie contigit, tot difficultatibus S re motis implicata Iudiciorum ratione.
CAPUT IV. Iudicia integritati suae restitui re
m e lis oportere , probatur ἰ δεμ versu iis quae contra disputantur. Non aliud manifestius corrupto
rum Iudiciorum argumentum. quam quini ipsae corruptelae patron suos habent i quorum rationes non maligne aut jejune. sed ubertim expli. mere volui, ut potius praevaricari, quam calumniari videar : semel enim refellendae penitus sunt. ne iis ad quos cura emendandi Iudicia pertinet. ancipitem cogitationem injieiant, metuentibus sorte, ne negotium insuperabile aggrediantur ; vel ipsum Iuris usiam affligant. dum severius judiciorum abusum reci
ruunt enim. fato infirmitatis hum nae . nec praeclarissima quaeque rerum ab omni incommodo esse separara Sed quam facile est . distinguere sortis humanae malignitatem. ab hominum corruptelis y Verbi gratia , in Medicina. sanari ejus ope nemo potest. nisi ut simul dura tolereti vel abstinentiae rigorem . vel pharmacorum fastidium. aut acerbiora quoque a sectione sive
ustione εἶ num ideo hoc velamento e cusata erit. vel morbum ultro sentis.
protrahentisve de industria vulneris sanationem malignitas , vel noxia pro salutaribus praescribentis imperitia y Atiinquiunt. i equabilitas Iuris Iudiciorumque tollitur . nis & ealumniae pariter cum justis querelis, cavillati
nes cum veris argumentis admittanturi
separari enim illa nequeunt. nisi distin. guantur: nec distingui possunt, nisi incognitionem recepta. Primum ut dein mus hoc ita esse: nunquid coercitione deprehensae calumniae, etiam nondum deprehensa aut nata pariter supprim, tur ' Deinde eum ordinem cognitionis monstrabimus, qui ita calumniae lice tiam recidat, ut nihil de justorum de-sderiorum libertate diminuatur: ut e villationum tricis S remoris soluta judicantis diligentia, etiam prolixius veritati se indulgeat. Utique enim temperamento opus est. bd veth aiunt, inauentis calumniae certaminibus a cari interim infensorum animos a seu rioribus nocendi artibus: ut conceda mus interim hoc ita esse . tamen non est tanti. ut tam turpiter Iudiciorum dignitas prostituatur , ut in iis ipsis exerceatur quasi concessum latrocinium t sic enim calumniae licentiam Columella vocat. Nequς enim cum patrimonii tantum di tranquillitatis damno exercetur: sed mulios illa tabes lenti carnificina eonficit. Deinde ficomposta judicia sunt, At expedita: minus erit metuenda privatae ultionis atrocit . ad quam multos compellit taedium tam impeditae & eonfiagosae Iudiciorum viae. atque inde desperatio
legitimae vindictae aut publiei subsidii. A 3 Denique
7쪽
6 De Gus1s corrupi. Judiciorum
Denique quis perpetuo concesserit. Judiciorum praeliis litigantium animos potius placarii imagine ultionis; quam exulcerari recordatione maledictorum molestiarum , damnorum , quibus se invicem affligunt y illud vero quam infirmum : si a judiciis corruptelas removere velis , removenda ab hominibus vitia sunt. id eth. ipsa infirmitas humanitatis. Quis enim neget, omnibus virtutibus excellere oportere Iudicis.& justitiae mystas 3 A populo omnes
probitatis & prudentiae numeros exigere. est ignorare vel virtutis majesta. Iem , quae raritate ipsa censetur; vel
plebis ruditatem . quae iniim & Iudiciorum nece Iitatem secit. At vero eos
qui legibus & judiciis praesident, quis
non sapientia magis . quam dignitate prae stare populo oportere arbitretur λhi enim instat regulae sunt, ad cujus tenorem alia exiguntur: quae Proinde nomen ossiciumque suum tueri nequit, nisi summo rei titudinis rigore. At, inquiunt; non a Judiciis ossciorum regula petenda est: alios habet Virtus magistros. Reprehendamus igitur Cl. ceronem, qui Politicum descripsit, qui potest Civitatem Iegibus fundare, re gere consitiis , emendare Pudiciis. Itemque Horatium, qui Augusti regimen describens:
sies Laus armis tutaris , moribus ornaε, . Legibus emendas.
Quid aliud ante Iudicia. quam ipse te. gum visor & tutela δ Sed bene & Ho ratius distinxit. Nam Civilis Justitia in legum & judiciorum disciplina sanciri atque asseri debet: persecta vero Virtus, quae eadem Sapientia dicitur, alibi colitur; ita tamen ut ea ipsa Iudicibus familiarissima esse debeat, non minus quam ipsa Astraea. Sed ipsa di Lficultas , inquiunt, intricatorum Iudiciorum remedium est adversus litium multitudinem: ut absurdum sit . utramque summotum ire velle. Falsum est. Non enim aditus hodie Judiciolum
quod Cato optabat) obsepti sunt. sed
exitus; & intricati progressus. Denique ab antiquitate exempla repetunt; ct quicquid esse querimur. Jam olim fuisse.
Ego autem nego. ullo seculo tantam litium segetem . tantam calumniae luxuriem fuisse; nego. alio ullo aevo tot tricis involutam . . Ot ambagibus circumductam cognitionem Judicis suis. se. Corruptelarum licentiam . & prostitutam in fas nefasque causidicinam. 3c quaestuariae loquentiae fraudes , uno verbo . Jiuis & Iudiciorum turbulentum quoddam chaos, proprium hujus aevi crimen assirmo. Exempla prolata sunt infelicium quoque temporum quibus non magis Principum tyrannide liberta&; quam eorum exemplo Iustitia amicta fuit: at in Republica Romana integra. aliter fuit Sed ut concedam exemplis istis: ideo ea extitisse affirmo. quia mali Principes licentiam illam non coercebant: tantumque abest, quod ab emendando deterreant, ut potius incitare debeant.Sic enim Seneca: Et Mentit,
facta sunt ista. Sed addit 'licentia
urbium aliquando disciplina metuque, nunquam sonte considet. Disciplina, inquit, metuque: quia ut Plato S X nophon prodiderunt, tota Civitatis in-sormatio partim in doctrina & persuasone, partim in legibus S coercitione consistit. Itaque re nos partim de iis disseremus, quae ad sinceram ac salutarem Academiae industriam desiderantur; partim vero de inhibenda soli Stribunalium licentia.
Iudiciorum majestas atque utilitas: Nectimas emendationis: Ne eddicendorum distributio.
SEd ante edisserenda est ipsa Iudi
ciorum majestas atque utilitas: ut tanto liquidius constet . quo operae pretio curam Principalem haec res mereatur. Quod Iustitiae praestat jus, id ipsi Iuri Iudicia praestant: ut quicquid laudis justitiae vel Iuri tribuitur . id quodammodo sbi ipsa judicia vindicente quamque late justitiae ct juris.
etiam judiciorum utilitas manet. N que enim rectius justitiam ct naturae aequi-
8쪽
aequitatem appellaveris mentem atque animam juris; quam judicia nervosjuris legumque. Isituc si civitatem non muri, non aedilici. . non ipsa multitudo hominum sed Iuris legumque
consenso constituiti merito idem de judiciis praedicabimus , quae juris &oracula & gubernacula. ' munimenta recte dixeris i Faciliusque gentem inveneris, quae legum praescripro, quam quae judiciorum regimine careat. Si majestatem eorum inspicimus , in his salus , existimatio. & fortunae civium saepe versantur: neque arbitrium vitae' necis justius Principis , quam justitiae majellati adscripseris. oracula sua in tribunalibus edentis. Enimvero Rhoc infinitae judiciorum utilitati im-l uto, quod temperamento quodam ibertatem custodiant , S licentiam compescant: quod ita populum sua
natura indomitum coerceant, ut simul moderentur magistratuum potesatem ; quae absque thoc staeno ad intolerabilem modum , vel potius in immensum evagaretur. Hoc quoque publica Libertas judiciis debet, quod . eorum aequalitas summos cum infimis conjungat: quod&vulgus a contumeliis defendatur . adversus potentiam insolentem di & vicissim opulenti sua teneant sine invidia adversus paupertatem alienis inhiantem. Quid aliud pedi inde cultos populos a barbaris distinguit. quam judiciorum disciplina 'Ideo enim, aiunt Imperatores Honorius &L. t.. Theodosius, yudiciorum vigor uris que publici tutela in medio est consti- ' ruta , tit nemo sibi gy aleat permittere nitionem. Id vero non , barbaris modo, sed a seris nos secerniti inquarum ingenium privatae libido ultionis δέ licentia mitissimum animal violato humanitatis nomine . tranSserret.
si Iudicia de medio tollerentur. AP- n. i. polixe Quintilianus: Barbarorum mos 33. es postilorum , quos Frocul omnis humani jurissocietate , proxima beluis natura eferavit. Nos ideo magistratus legesque is majoribus accepimus,
ne sui qui sique doloris vindex si si
assiduae scelerum causaest reseuant ,si
ultio crimen imitabitur. Ideosue recte D. Marcus Imperator : Tti vim putas Li 3.
esse istam i s homines tuiserentur δVis es lis tunc quoties quis id quod deberi sibi putat non per Pudicem re
sit , eum talem erediti Jactura plectens. Quemadmodum & iS qui POL L. t .Q. sessori injustorem sua temeritate . non rauctoritate Iudicis extorquet, domi. o. ' ιnium ejus propterea amittit: quod si Mi- possessoris propria st . eam cum aestimatione ejus de suo restituere compellitur. Quae leges ad Majestatem judiciorum aptissimae alibi in desuetudinem abiverunt: sed revocari & exerceri me
Quoniam autem homines justitiae
Veneratione , aequitatisque voto 3c fiducia moti, privatae ultionis libertatoni judiciorum fiaenis submiserunt di ideo metuendum sit, ne paulatim ad barbariet serocitatem revertantur, exole cente dignatione judiciorum , pariter cum causis, quibus ea olim excitata est:
Itaque necestitas ipsa emendationcm judiciorum dictat, ut reverentia iis sua reddatur vel servetur. & ratio dignitatis eonstet . per publica & privata. divina & humana pertinentis. Etenim Aristoteles tertiam publici regiminis partem in judicibus collocat: reliquas in Magistratibus. A Senatoribus. Sed
ipsorum administratio magistratuum judiciis obnoxia εἶ nec aliae olim , cum legos vigerent. frequentiores quam Peculatus ι Ambitus . N Repetundarum accusationes; aut etiam Majestatis,male gesta Republica, quibus etiam militiae Duces sub censuram judiciorum
vocabantur. Denique ut per omnia manare appareat vigorem juris i imaginem judiciorum habent deliberationes Senatus de aequo & iniquo. honesto& turpi: qui ct iple olim extra ordinem saepe de maximis controversiis eognos
Igitur quicquid tantam Iudiciorum
dignitatem utilitatemque infestat aut moratur investigaturi; non sori tantum S tribunalium eorruptelas excuviemus ι
9쪽
8 De Causis corrupi. Judiciorum
sed eas ab ipsa Institutione eorum re qui soro & curiae p palan
petemus tur. In publica autem Institutione ad Iurisprudentiam , partim Discentes . partim Docentes , considerandi: Un1 eum Ratione Docendi, ' Praerogativis emeritorum. Et ianigna sane haee materia, contemplanti quotidie mihi Academiam Lovaniensem: de qua dubito Doctoribus. an Institutis excellat magis. Jactare antiquitatem possim: nisi gloriam antiquorum qui hodie sunt non sustinerent tantum . sed augerent. Proponere atque cxplicare hanc Aca.demiam in exemplum possim: nisi tamdiu ad ejus instar aliae estormatae, non paterentur laudes ejus tanquam alibi ignotas narrari. Quicquid de optima docendi Iurisprudentiam ratione di. Etutus sum. confirmare exemplis horum Prosessorum possum i s non illi duraturae ad posteros gloriae certi, supervacuum hoc ossicium sacerent. Cettat studentium diligentia cum docentium industria.
An expediat tantam esse turbam sectantium Iuris sudia , potissmum ρIebeiorum 8 utrum romi cuὸ, an verb eam deserita admittendit S Eminarium quoddam eorum qui ad solum & Rempublicam accessuri, quidni publicas Iurisprudentiae scholascixetim y & quales Academia juvenes
formaverit, tales deinde sorum & euria Viros habebunt: ut frustra foro Rcuriae emendandae opera navetur. si inspectio in publicam Iuventutis sormationem ad Jurisprudentiam negligitur: perinde ut supervacuus si curandi oculos labor, si capitis aegri medicina insuper habeatur; nec prosuerit rivos repurgasse. s vitium in sontere- Iinquatur. Etenim si libere dicendum est: e fonte derivata elades,
Prima igitur circa discentes inspectio occurrat, an sine delectu omnes ad hae sacra admitti expediat Τ Quidam enim
causas forensum corruptelarum arcessunt primo a tanta turba eorum . qui
hac militia censen t. sine discrimine ullo generis vel sortunae. vel aetatis; deinde , praematura ambitione plerorumque . qui his sacris initiantur, nondum iis artibus litterisque tincti, sine quibus nemo unquam Astraeae litaverit. Ita duplex quaestio emergit: in hane tamen summam coit, An promiscue omnes recipiendi. an veto delectus instituendus 3 Etenim si inter maturosilisce studiis atque immaturos distinguatur; non erit quod quisquam ce
numero conqueratur, adeo contrahe
tur. Nos igitur in utramque partem disputemus. sc enim sponte veritas resplendebit. Unde igitur potius ordiestaur, quam ab ipso nomine δ Nam Universtates appellantur hae altiorum scientiarum scholae, proinde iniquum videatur. severiore delectu quosdam arcere. Et quis ille tam durus. qui aut parentum pia illa erga liberos vota, aut Reipub. spem in ordinem redigenda existimet3Enim vero quis laudabilior nobiliorque plebeiorum erga suos liberos amor. quam quo hanc spem fovent. sore, ut Iurisprudentiae industrii euesti, etiam majoribus suis . non tantum posteris praeluceant y Hac spe quotidiani laboris duritiem solantur. N obscurae vili- ratis taedia levant: quam illis adimere velle, ad ipsius libertatis aequabilitatisque publicae injuriam vergit. Nec re Sen. e .icis quemquam Philosophia, nee Hi sit. An solo nobiles . aut splendidio. rum liberos magis propitio impetu studiis scientiarum natura admovit 7 VLde ne hoc contra sit. Hi enim Iaborem sere dedignantur, tanquam satis sibi majorum aut gloria aut industrii pro-
speetum si ad splendide vite facilem
felicemque tenorem. Sic enim quidam apud Persum inducitur, qui majorum claritudine de divitiis fretus, studia ad se pertinere non putat:
Est tibi far modicum, purum Ssῖ ne labe salmum e
10쪽
Nobilissimis & Providentissimis
N scribere Vobis, pΕRiLLUsTREs PATRIAE PgiMOREs, decuit librum, quo explicare conatus sum , quibus ex causis a priscis
rectisque institutis lapsa passim Ddicia
sint ; S: quomodo Moderatores publici Status ea in integrum restituere paulati possint, ut calumniantibus quidem scopulum, bono autem jure nitentibus &indigne laborantibus portum exhibeant; in quem facili atque inoffenso cursu deserantur, sine tempestatis jatiatione,& sine segnis malaciae tardio, reliquistive remoris. Hic namque sine J udiciorum scopus primumque institutum: a' quo in immensum recedi, & in contrarios effectus descisci solet, vitio humanae infirmitatis vel malitiae , ut quodque saluti maxime destinatum, ita id maxime ad perniciem detorquentis; si non assidue renituntur ii quibus tutela steipub. innixa est. Ego vero talis argumenti scriptum dignum vobis existimare ausus sum, quemadmodum ipsius negotii tractatus dignissimus consiliis vestris curisque; tanquam ad Reipub. summam pertinentiS. Sic enim sapientissimi Rerum publiearum arbitri judicaverunt ut Maximi verbis dicam:) Expugnentur licet Urbes, corripiantur gentes, Regnis injiciantur manus', nisi Foro , Curiae oficium ac verecundia flua constiterit, partarum rerum aequatus caelo cumulus sierim stabilem non habebit. Cum