장음표시 사용
11쪽
Polybium minis, quam Filiuni Pictorem aut Pisonem, quos ipse nonniust, geratum rase, it ut Himini primunt viali Punici Meundi ex eo; qui apud Polybium ordine tertius est, bona ex pari
converterit ejusque non tantum sententias, sed verba etiam ipsa et ad verbum plane expirarerit. Quae quamquam ex parto tantum vera videntur, tamen in iis rebus quae Livius Clanis Polybiano hausit, documentum positum est gravissimum, quanti princeps scriptorum RomanorinnMegalopolitanum aestimaverit. etsi superbia Romana ubique obvia, ubi Romani in litteris a Gradaeis predent, non permitteret, ut Livius 'tribus id profiteretur. Ceterum respieiendum est, id
mοris omnibus omnino veteribus scriptoribus serioris temporis fuisse, ut nusquam ad auetoritatem et fidem historiae suae eonciliandam auctores, quos adhibuerunt recenserent, sed rarius et non nisi in seriptorum dissensu eorum quos secuti sunt, nomina apponere solerent*' , quo fami tum est, ut eos ibi maxime silentio praeterirent, ubi plurimim iis usi sunt. Itaque non amplius mirabimur, Livium, P. Valerium Antiatem quadragies fere commemorantem, non nisi sex locis ' sui peris feeisse Polybi mentionem, quamquam negari non potest, saepe numero et iis in locis Polybium intelligendum esse, ubi Livius seriptorum nominibus non adjectis, quos duces seeutus sit, latiore significatione indicavit i) Quod ne ex vano hausisse videamur, aliquot exemplis probabimus. Ita apud Livium XXI. c. b. X. legimus: Octavo mense, quam coeptum oppugnari, aptum Saguntum quidam scripsere inde Carthaginem novam in hiberna Bannibalem concessisse, quinto deinde mense, quam ab Carthagine prosectus sit, in Italiam pem venisse. Eadem leguntur in per Polybiano lib. III c. li s. c. 33, 5 eoli Liv xv. e. Ei. i. Polyb. III. c. 56, 3. Liv. XXI, 38. l. , unde patet, Livium, quum illa scriberet, Pol3bi narrationem in mentem sibi revocasse. Neque minus, ubi varia elephantorum trans Rhodanum trajiciendorum eonsilia exponuntur, Livius respexisse videtur Polybium: nam altero illo eonsilio exposito his verbis pergit lib. XXI c. 28. 6.): Ceterum magis constat, ratibus trajeetos id ut tutius consilium ante rem foret, ita acta re ad fidem pronius est. Quae jam sequuntur de elephantis ratibus trajectis, ea copiosius quidem accuratiusque apud Polybium selli. e. v. g. 6. et e d6. leguntur, cita tamen sunt comparata, ut quisque ea ex
re suo Lachmantius de fontibus historiarum T. Livii comm altera p. 3. Livium respiciens haeratione exposuit, id non num in Plutarchum eadit, ut docui in pusculo meo de moribus Cimonis. do Minus accurate scripsit Lachmannus i. e. p. 8. ister quaterve laudavit .allo re non alienum mihi videtur hie eommmorare rationem qua Livius seriptorum nominibus non appositis, fontes signifieare sole Saepius enim dicit: Satis creditur XXI. c. 8 d. XXII. e. l. d. : quidam seripsere XXI. c. IS. a. quidam tradidere XXXIII. e ld. l. quidam tradunt XXL 28. 5. hahent quidam annales XXI. e. 23. d. magis constat XXI. e. 28. . fama est XXL e. 22. . est et alia fama XXII. e. l. d. ut ama est XXXI et M. I.; omnium prope annales tradunt XXII. et Al. 8. ineertum ua sit diveT si auctores faciunt XXX et 26. 2. ut quidam a uetores sun t XXI et M. l. XXII. et 36. d. c. 52 6. XXX et 26. T. variant auctores XXII. e M. I. nequaquam inter auctores constat XXI et M. 2. inter omnes constat XXI. et M. f. et ita pars major auctores sinit XXX. c. g. . plur es tradidere a uetores XXI. Cras Io potiores apud me auctores sunt XXI et M. B.; parum ompertum habe XXX et M. f. parum convenit ali hi-ali hi- alibi- invenio XXX et I 6 12. mirari magis adeo discrepare inter auctores,
quam quid veri sit discemere queas XXII. et t. Isti ceteri Draeci latinique auctores, quorum qindem ego legi annades, ad unt XXXu et . . dieitur XXII. et da st XX X erio. l. X ue ad 8. XXXIII. et Id. 5 die untur XXII. rus, i 5. 8. tradunt XXII. et M. d. sunt, qui tradam XXX e di i ierunt XXI et T. la et astris et M. a. XXX. et M. T. et dira si fertur XX et M. i. XXII. e. o. g. et:
opere Pol biano a Livio deprompta statim intelligata ceterum attento laetori simul ex hoe lore apparebit, Patavinum non nisi de digniores uelam esse secutum eorumque in numero habuiam seriptorem Megalopolitanum ouod modo diximus, id probatur temo quodam loco. Post
pugnam enim adsieinum ommissam quum Romani festinasrent ad Padum et prius Placentiam pervenissent, quam satis Seiret Poenus ab Tirino prolaetos, Bannibal, extremis ratibus ara mavis resolutis, Coelio teste per superiοra Padi vada exereitum traduxisse dicitur a duo quum Livio propter uminis naturam non verisimile videatur, lac ratione pergit XXI. e. di. 6.3:. Potiores apud me uelare simi, qui biduo vix locum rate jungendo lumini inventum tradunt. Moe vero tradidit Polybius III. e. 66. . . his verbis: -κεταβαλλουενυ αυθι ελσ
augeri posset, ad sex illos loeos transeamus lustrandos redeo enim illue, unde sum digressus , in quibus Livius, quem seriptorem consuluerit, Polybi nomine apposito omnem dubitationem sustulit mirum sane videri posset, nisi jam supra, qua id ratione esset accipiendum, pluribus exposuissemus, quod in libris illis, quibus res gestae belli Punici secundi eontinentur, ne uno
quidem loco Polybi mentio a Livio facta sit aerimus igitur locus, in quo Polybii nomen invenitur, lib. XXX. e ab legitur, ubi Livius triumphi illius omnium clarissimi meminit, is
P. Scipio post pugnam ad Zamam pugnatam urbem est invectus Postquam narravit, horto subtractum esse Spectaculo magis hominum, quam triumphantis gloriae Syphacem Tibure a multo ante mortuum, hae ratione pergith -Ηune regem in triumpho ductum Polybius py3, haudquaquam spernendus suetor, tradit. Post ea, quae Dra enhorchius id illima hujus loci verba recte intelligenda contulit,' quum viri docti in diversas partes abirent rabienim illa verba Polybio obtreetandi studio a Livio scripta esse arbitrabanture alii eontra maximam iis laudem eontineri dicebant 'pae pluribus de hoc loco agere supersederemus, nisi nostra aetate Niebuhrius '' , vir ceteroquin de bonis litteris optime meritus, maculas, quae videbantur ablatae, denuo Livio adspersisset. Etsi vehementer dolendum est, eam operis Polybiani partemper temporum injuriam nobis me ereptam, i in qua res post cladem illam Carthaginiensiuigierant descriptae, tamen partim loco illo, quo Livium sotioribus rauctoribus Polybium adnumerasse supra demonstrare conati sumus. partim eo. quod Livius totam pugnae ad Zamam mmmissae narrationem ex Polybio sumsit Liv. XXX. et 2 sqq. coli Polyb. XV. c. 5 sqq.), scriptore illo in Scipionum rebus exponendis opiosissimo, mihil dubitationis relinquitur, quin verbis illis haudquaquam spernendus auctor non obtrectatio gloriae alienae, sed maxima laus
in eadem re haud dubie Polybium reuius, M. Servilium pro triumpho Aemilii Paulli hae dieentem inducit: Quos Syphax rex captus, accessio Amici belli, eo ursus seemi, plerme meminimus Peram
rex aptus, subtrahentur civitatis oeulist da CL Lachmann. l. et P. s.
12쪽
eontineatur deque vero haec dicendi ratio, sive λιτοτητα, qua minus dicitur, quum plus intelligatur sive μείωσιν dixeris, ex lege grammatim alio sensu accipi potest: iam particula haud non simpliciter et directe, eum luctuatione quadam negat D planeque respondet nostro nid eben', ita ut haudquaquam spernendus auetor sit ne in nidi eben in irgen einereinget tu verachiender' id est ei reet bearitendinrther Semahrgmann D. Ceterum omnium seriptorum Livius saepissime usus est voeabulo haudquaquam neque loci gemini, Aut in ejus opere reperiuntur, ab hac explicandi ratione abhorrent Sed ne longiores simus, quam necesse est, priori illi loco verba non minoris auctoritatis adjiciamus, quae lib. XXXIII. e. uo. io legnntur. Rivius ibi Polybii lib. XVIII. e. 1 sqq.x vestigia presso pede secutus, pugnam ad Cynoscephalas commissam Mescribit et de numero caesorum, im captivorum multitudine, quantam Polybius Valerius Antias, o Claudius Quadrigarius retulerint, verba faciens o modo
pergit . Nos non minimo potissimum numero redidimus, sed Polybium secuti sumus non incertum auctorem quum omnium Romanarum rerum tum praecipue in
Graecia gestarum. me quoque locus non minimam Polybi laudem eontinet: eerte admodum absurdum videretur, si quis sibi persuadere posset, Livium de due suo fidissimo detrahhndi causa haec scripsisse. In reliquis quatuor Ioeis, quibus Megalopolitani mentio injieitur ijus nomen simpliciter legitur Primus locus relib. XXXIV. e. o. pertinet ad orationem a T. Quinctio Flaminino Philippo Macedonum rege et Nabide Lacedaemoniorum tyranno devictis, apud legatos omnium Graecarum civitatum Corinthi stabitam. Dua quum omnium, qui velut parentis voces audiverant, animos Flamininus haberet sibi devinctos, ab illis legatis petiit, ut
eives Romanos, si qui apud eos in servitute essent, conquisitos intra duos menses mitterent ad se in Thessaliam. Ingentem numerum fuisse bello Punicoe secundo captorum, quos IIannibal, quum a suis non redimerentur, Aenumdederat, inde Livius colligit, quod Pol Ibius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse, quum quingenos denarios pretium in eapita quod redderetur dominis, statuissenta Polybi locus, In quo haec legebantur, quamquam nobis non
est servatus, tamen a vero non aberrabimus, Nuum Livium non illam tantum sententiam, sed totam narrationem e Polybio sumsisse conjiciamus, quippe quem non incertum auctorem rerum
praecipue in Graecia gestarum diceret. Eadem videtur esse ratio loci, qui legitur lib. XXXVI ,e is i Livius hic seribit, Antiochum, regem Syriae, post cladem ad Thermopylas acceptam
effuso cursu auctigisse nec praeter quingentos qui circa eum fuissent, ex toto exercitu quemquam effugisse, haec verba adjiciens: NEtiam ex decem millibus militum, quos Polybio 3
35 Cf. tuerent,ur ad Cic. de Oss. p. 25 et p. 15 sq.36 Ilandius Ethrbum in Iaieini die Stilo p. 358. igitur suo jure scripsit: Auctor non Spernendus(lege haudquaquam spernendus hei, Polybiu bes idiu mit nidit ger ingem obe. 3 LX et M. Io praemia illa tempestate militiae haudquaquam spernenda redit an elintime De Iohnungen) XXX. c. i. manu haudquaquam contemnenda mi eine redit bebeutenden Streiimadit XXI e. 212. haudquaquam dubius sudergetlidi homenbj. Pario quodam discrimine Livius XXXIII et . . scribit: in quo proelio non minimum gans besonderδ, hauptraditidi Aetolorum per regii iugati.
qua in re apud Polybium XVIII et 2 lo. legimus: Phiβαλλον ἐκθνuti c. IV erio, Il aovem Romulumque intuens, haud spernendos falsi tituli testes. 38 Polybium res Antiochi in Graeeia gestas libro vicesimo nobis non servato memoriae tradidisse. testis est Athenaeus X et Ist , qui eum scriptorem secutus --c 'oelim .hiqio ἐν τῆ εἰκοστὴ Antigonum amore virginis Chalcidensis vehementer captum nuptiarum celebratione hiemem Chalcidie traduxisse narrat.m spectant Livii verba XXXVI et Id. I. : Iam tum cernens Antiochus), nihil se ex Graecia praeter amoena Chalcide hiberna et infames nuptias petiisset Praeterea et ejusdem libri et II, i et .
- auetore trMedisse secum regem in Graeciam seripsimus es lib. XXX' e. 5. 3. . Miguos numerus. Iam ad quintum locum, in quo Polybius nomine apposito commemoratur, tran eamus. Livius lib. XXXIX. e. l. Scipionem 3, inquit, et Polybius ' et Rutilius' anno mortuum scribunt. Ego neque his neque Valerio adsentior. 3 Argumentum vero, quo Livius utitur, cum Lachmanno v vereor, ut cuiquam satis sirmum videatur ad refutandum Polybium, minoris Scipionis familiarem Ultimus denique locus, ex quo simul apparet, Livium Polybio usum esse usque ad sinem peris sui nobis servati ejusque sententiam, etiamsi a narratione scriptorum Romanorum abhorreret, non indignam habuisse, quam commemoraret, lib. XLV. e. u. Is invenitur. Livius ibi narrat, Prusiam venisse Romam cum silio Nicomedos quid voluerit et qua se ratione gesserit, opiosius exponit. Tum ita pergit: si me de Prusia nostri scriptores Polybius eum regem indignum majestate nominis tanti tradit. ouae ad finem usque capitis sequuntur, ea omnia Livius ex Polybio lib. XXX. e. l6. hausit m), eo
trema tamen verba φανει δὴ τελεω ευκαταφρονητοσ, αποκρισιν, ε δ αυτ τουτοφιλανθρωποi non temere miSit, ut quae majestati senatus ossicerent ovibus locis minceps enumeratis expositisque id certe assecuti videmur, ut Livius non amplius humiliter, sed honorifieentissime de Polybi sensisse sit putandus.
li rebit et a Polybi et Livio expθsitis atqlle de lanubiis utrique eomaeullitas.
Quod ad priorem hujus quaestionis partem attinet, jam supra demonstrare conati sumus, et Polybio et Livio idem in historiis contexendis fuisse consilium, in eo positum, ut rationem exponeredi, qua orbis terrarum imperium Romani essent adepti. Ille igitur operis sui initium sumsit inde a bello illo primo, quod Romani gerebant cum Carthaginiensibus, et res Romanas non minus in Italia, quam in ceteris rbis terrarum partibus gestas ad excidium usque thaginis et Graeciam in provinciae formam redactam deduxit, hic vero ab Urbis primordio ii cipiens res populi Romani usque ad Drusi mortem ita enarravit, ut haud immemor sui prinpositi es lib. XXXIX. d extr. non ultra attingeret externa, nisi qua Romanis cohstererent
rebus. Utrumque rerum scriptorem prοpterea Saepe numero ex iisdem fontibus hausisse, qui que vel me haud monente facile concedet Attamen quum ex naufragio quod per varia a cula bonae litterae fecerunt, neque Polybi neque Livii pus integrum emerserit et ad nostram aetatem pervenerit, illud, quod modo significavimus, potest facilius diei, quam argumentis monstrari auctores enim ab utroque seriptore adhibitos inter se eomparanti unus sese offertas Polybii sententia non invenitur inter fragmenta lib. XXIV et . ubi nonnulla de Philopomnem, Hannibale Scipione eodem anno vita defunctis leguntur. Iuribus eam Polybius exposuisse suspicor ex iis quae Livius XXXIX. et M. Io tradidit. M l. et p. IM. I Praeter Polybium unum Q. Valerium Antiatem usque ad ultimum operis ibrum a Livio adhibitum invenio, sed quanto discrimine Illum, quem Patavinus tanquam fidum ducem Sequeretur hunc, ut a rhuissimis prοpter mendacia reprehensionibus exagitare 'M Diodorus fragmenta lib. XXX Vol. X. p. bd. esset. eadem ex Polybio, ut solet transscripta narravit, Sub finem tamen adjecit, patres plerisque regis dictis offensos dignam adulatori responsionem dedisse.
13쪽
Io J ius Pietor, et a Polybio et Livio eilatus quapropter a proposito non alienum habui rem in exponere quid de side antiquissimi rerum Romanarum seriptoris Polybiu genet i,
o. Fabium metorem cres gestas populi Romani inde ab adventu Aeneae urbeque eondita perseripsisse, fragmento Diodori Sieuli lib. VIII. M. Schweigh. Tom. IV. p. s. evine tur, qui Fabium memoriae tradidisse narrat, Aeneae datum esse oraeulum do animante uadi pede, quae rendendae urbis dux foret. Ad quem annum Fabius historiam Ttinuavorit' i diei equit, quum ne tempus quidem, quo do vii. hhis.. ; .. . TU' '
eonsumi possit Neque enim Lachmanno M adstipulamur, Livii lib. XLV. da verba domortes Fabii Pictoris, praetoris et aminis ouirinalis, ad annalium scriptorem iusdem nominis referenti ), neque Baumgartio adsentimur qui Appiano do hollo nuntii di
posset, di amsi res non ad finem usque perseripsisset Sed alia quadam ratione hie Anniarii
um, qui seis laretur, quibus precibus suppliciisque deos possent placare Romani,
et , et T. 'r' ''t '' Hemi, i ii nobilis illius ad Trasimenum pugnae
seriptione 'b. XXII e. r. legitur 3 ita ut in fragmentorum Fabianorum naueitate omninorum possit erui, quousque Livius Fabium dueem deutus sit in roburum T PIir eunti
iumn promisita Pro Fabii ad T a. ..... 'rum' ' ' 'tes Fabii, alio se tempore edi
morum numerum, sed totam inii. - . . .. '''IAAm. e. lo motus, non solum
plare nominato et hanc ob rem utrique communi, quamquam et alios historicos utrumquoeommunitor consuluisse verisimile est D quos tamen, quod nomina eorum et Polybius et Livius sildntio praeterierunt, in lucem proferre nobis non ieet. Quod Plutarchus, egregius ille morum existimator, in vita Periclis i tradidit, historiam ab aequalibus Jerum temporibus perscriptam partim odiis et simultatibus, sartim gratia et blanditiis inquinari, Id Fabio in suo opere si Polybium audiamus, accidisse videtur Ant quam locos, quibus Megalopolitanus suam de Fabio sententiam nobis reliquit, in medium proferamus, Irimum videndum erit, qualem Ille sibi imaginem historici absoluti et per et animo finxerit: hac enim adumbrata quisque facile sibi persuadebit non esse cujusvis rerum scriptoris, ei legi satisfacere, qua boni historici officium Polybii sententia continetur. iistorian fundamentum huic scriptori veritatem esse eamque ab ipso plurimi factam jam supra exposuimus ovainobrem ei historici officium non in eo positum videtur M), ut mirabilia crepando percellat narratione sua lectores neque ut sermones consectetur, quos fuisse habitos sit verisimile aut ut ea, quae quamque rem, de qua agitur, vel consequi vel comitari fortasse possunt, enumeret, se ut ex 'eritate omnia, prout quaeque Testa dictave sunt, etiamsi parum probabilia fuerint, exponat licit enim, ut in tragoedia admirationem et praesentem oblectationem auditorum quaeri, ita in historia factis dictisque veris lectores docendos esserit apud tragicos regnare prοbabilitatem, quamvis mendacem, ita apud rerum scriptores veritatem ad studiosorum utilitatem Bute igitur praecepto, quo veritas tamquam lumen historiae ceteris omnibus rebus praeponitur admodum est consentaneum, Polybium M graviter invehi in eos rerum scriptores, qui in peribus suis lectores mendaciis fallere cupiunt Probe tamen duo distinguit mendaciorum genera: unum, quod ab ignoratione veri proficiscitur, alterum, quod aberio animi proposito mentiendi oui igitur ignorandis a vero aberraverint, iis dicit Polybius veniam esse dandam: qui vero de industria mentiti et veritatem scientes dissimulasse comperti fuerint, ab iis capitali odio esse dissidendum. Atque id ipsum et ab aequalibus suis et a posteris sibimet ipsi postulat, sicubilam in per Suo una alterave ratione peccaverit. Ingenue tamen confitetur patriae amore inductus, scriptores inclinare se ad patriam debere, sed ita, ut ne talia de ea praedicent, quae sint rebus gestis contraria: quamquam alio loco D ne id quidem historico concedit, quem neque amicorum neque patriae ratione habita dicit saepe quidem de hostibus bene loqui eosque Summis rnare laudibus debere cum id facta ipsorum postulent, nonnunquam vero reprehendere vel maxime necessarios, cum id peccata in rebus susceptis admissa agitant. Ex his igitur verbis apparet, historieum Polybii seniuntia eorum, qui res gerunt, personis relictis ad ipsarum rerum gestarum rationem adaptare judieia sua debere. IIaec illa sunt, quae Polybius ab historie postulat: ab eo contra, qui judicis partes agit D ut scriptores non ex iis, quae prae-larmiserint, festimet, verum ex iis, quae dixerint, ae si quid falsi in his deprehenderit, itlla ex ignoratione esse praelarmissa liciat; sin omnia fuerint vera, quae dicantur, concedat, ista quoque judieio, non ignorantia sileri.
14쪽
I2 Ilai, temere hae praemisimis iam ita viam nobis munitam putamus ad Polybii relantiam de Fabio recte intelligendam justeque aestimandam. sane hane quaestionem sermestium, ut Lachmanno v et Bemhareb v videtur, i absolutam denuo non instituissem viri argumenta pro Fabii side adversus Polybium allata nostram sententiam perfringere potvissent Arret viri docti Polybium In aliis quoque seriptoribus judicandis iniquiorem fuissumtuant hoe eerte loco unice de Fabio agitur et dicam, quod sentio. primum quidem
ut satu ab initio intelligatur H qua ratione Ernestius defensoris partes egerit, qnendum mihi videtur, eum neque omnes locos, In quibus Polybius de Fabio loquitur, cominemorasse neque eos suos attulit, ea, qua debuit diligentia lustrasse. Praeterea Emestius, ut omittam laeum Dionysii Haliearnassensis Antiq. Roni lib. I. . . de fides Fabii Pictoris insignem silentio ab ipso praeteritum, alium quendam ex eodem scriptore allatum Antili noui uita VII dici obiter tantum inspexit, quum quid illud esset, in quo ille seriptor Fabio fidem haud exiguam tribuit, non reputaret. Ibi enim sermo est de ludis ex votis A. Postumii dietatoris saetis. quum decertaturus esset eum urbibus Latinis, Tarquinium in regnum redurere conantibus Nondit, quod pluribus moneam, Fabio instituta Romana reserenti plus de eoncedendum esse, quam in rebus Romanorum eum acerrimis hostibus testis Menique Ernestius ad sententiam suam firmandam Polybi auctoritate contra hune ipsum scriptorem utitur quod per se quidem non esset vituperandum, si quidem ille sibi contradixisset, sed Polybium ea dicentem facit, quare hi aut aliter dixit aut omnino non commemoravit. suae quum ita sint Iongum iter denuo vinetiendum est et disputatio de Fabii fide iterum instituenda suae ut justo ordine procedati primum omnes illos oeos, in quibus Polybius Fabii meminit, reeensebimus iisque subjungem quae Ernestius minus rete accurateque exposuit in fide Fabii eontra Pol hium tuenda.Inter tres illas ausas, quibus Polybius D motus primum illud hellum Punicum exposuit. altera ea est, quod qui plurimam rerum notitiam ad illud seribendum videntur attulisse Philinus et Fabius, veritatem, qua de oportuerit, nequaquam retulerint. A do industria quidem eos esse mentitos, quum vitae ipsorum rationem habeat et partium, quas secuti sint non existimat Polybius, sed aeeidisse illis quidpiam, quale amantibus soleat nam ob partium si dium et effusum in Carthaginienses favorem Philino omnia hos prudenter, reete, fortiter viderilaeisse Romanos secus Fabio contra omnium rerum contrarium. Argumentis, quibus suam de Phi in sententiam probare studuit, allatis eum talem in universo opere inveniri Polybius hi
et I i 'strum, quonii in periere, non lieet nobis, verene hoe in Fabium eon
inserit sudieare. In primis quidem quinque libris, qui nobis integri restant, eum historiam belli Punici secundi usque ad pugnam Cannensem exponat, tamen nullum tale exemplum ab eo prolatum habemus. Egregie selliret erravit vir ille doetus, quum Polybi reprehensionem ad Nn narrationem belli Punici primi pertinere non retardaretur illos u lo non nisi in
eadem peris Polybiani parte eontineri posse. Atque propterea tantum abest, ut eum raestio illo locos periisse dicamus, ut integros eosdem ad nostram aetatem pervenisse pronuntiemus.
as Lachmann l. e. p. I , . E M L, in e Iceu nil ira in L ei. Duae enim tantum res cogitari possunt, una Polybium haud aerarata Fabii narratione ad rea belli Puniet primi perseribendas motum, quae in eadem re promiserat, somniantem oblitum
esse 'altera, mon temere vituperatione asseeisse Fabium, sed ejus errores aliqua certe ratione significasse atque emendasse inemo sane, qui familiaritatem quandam cum Megalopolitano conistraxerit, illud stirmabit, omnes contra mecum alteram sententiam amplectentur, cujus veritatem
hune in modum probaturi sumus mi Polybius judicio suo de Philino mox argumenta adjecit, quibus id firmaret, Ita eandem quoque de Fabio rationem rexspectaveris ab eo adhibitam.
Attamen aliam viam ingressus est, Nuum Philini quidem auctoritatem apud Romanos nullam re esse optime sciret, Fabii ,ontra maximam. Paucis igitum verbis Philinum potuit peris stringere, mon ita vero Fabium cujus pus quum omnibus Roinanis non solum notum, sed etiam ab uis plurimi factum cognovisset non erat necesse, quibus docis ab ejus naris ratione abhorreret, iisdem Fabii nomen adjiceret, quamquam nos quidem, quibus per temporum injuriam ejus operis cognoscendi facultas est erepta, i aegre id desideramus di deetoribus illius temporis sussiciebat quum Polybius in decursu rerum memoriae aradendarum Fabii irrores tacitus, nomine ejus non apposito, emendaret suas res si Ernestius omnes laccuratius respexisset, haud dubie aliter de Polybio, Fabii judice, statuisset Neque vero silentio praete mitti potest eundem virum unum illum locum, in quo Fabius nomine adjecto propter rem quandam belli Punici primi minus accurate narratam vituperatur, prorsus omisisse. Polybius ''ibi eonditione et Romanorum et Carthaginiensium, qui sub finem illius belli Erycem tenuerunt, huius exposita tradit, Carthaginienses tandem non exhaustis viribus, i ut Fabius ait, et victos malis, sed ut viros quosdam nullo malorum sensu praeditos atque invictos coronam, id quod in certamine ambiguo et in neutram partem inclinato facere solebant, Marti, ut suspicor, comsecrasse. suo jure haec in Fabium dixerit, omnes ii intelligent, qui, priusquam alii alios in Eryce monte vincerent, mobili illa Carthaginiensium ad Aegates insulas clade finem bello impositum esse norunt ipsumque,amilcarem, qui Erycino exercitui praefuit cuique post illam relamitatem potestas est delata agendi, quidquid e republica sibi videretur, paeis exstitisse avietorem, quum omnia expertus nullam esse amplius ad salutem civitatis suae viam, iis per illam vidisse ouae huc usque disputavimus, ea pertinebant ad illos locos in quibus Polybius Fabii narrationem impugnavit, quatenus ea ad bellum Punicum primum spectabat Restat autem adhuc unus locus idemque gravissimus, in quo de causis belli Punici secundi agitur simulque in Fabium criminationes proferuntur, quas num feliciori successu Ernestius repulerit, mox videbimus Polybius, quum eorum, qui resinannibalis memoriae tradiderunt, nonnulli belli illius, jus modo mentionem fecimus, primam causam significassent Saguntum a Carthaginiensibus oppugnatum, discrimine inter rei prineipium, causam et praetextum Metii, reste , προφασισ per exempla exposito, hunc fere in modum pergit D. Fabius vero, rerum Romanarum scriptor, praeter injuriam Saguntinis illatam alti asdrubalis avaritiam quoque et dominandi eupiditatem ausam bello illi praebuisse illum enim, magna sibi potentia inruispania parta,
15쪽
in Ahiram rediisse et patriis legibus solvendis molitum esse statum reipublicae Carthaginiensis in unius principatum nutare hi primores vero civitatis viros, consilio illius animadverso, magno se consensu ab illo sejunxisse. ouod suspieatum IIasdrubalem ex Ahica excessisse atque res in inspania ex illo tempore pro libidine sua administrasse, nulla posthac senatus Carthaginiensis
ratione habita. Ita Pol3bius. sui quamquam haec deruasdrubale a Fabio relata non digna habuit, quae refutaret, Ernestius ' tamen Fabii patrocinium arripuit ejusque causam defendit, quod nostra sententia rata Iantum ieri potuit, ut quae te asdrubale Fabius i prodidit,
vera ea esse argumenti probaretur petitis ab aliis id dignis scriptoribus. Mae vero ratione Ernestius defensoris partes non egit, sed Fabio fidem sacere dixit vel hoc unum, quod IIa drubal pactus esset eum Romanis de Punici imperii perruispaniam sinibus et quidem, it ipso Polybius lib. I I. s. 22. suetor, meque reonsulto senatu Iopuloque Carthaginiensi teque, ut ratas pactiones haberet, rogato Duod si ita esset, ut Ernestio videtur plus sibi IIasdrubalem arrogasse non negaremus, quam liberae civitatis rationes serrenta At aliter res se habet: nam Polybius, cujus auctoritate Ernestius sententiam suam firmare studuit, nihil aliud tradidit nisi eum asdrubale Romanos aetos esse, ne belli causa Iberum amnem transirent Carthaginienses suo utrum suo consilio feeerit, senatus Carthaginiensis auetoritate, Iolybius ne verbo quidem ommemoravit ali contra loco ') ab Ernestio prorsus silentio praetermisso idem scriptor narravit Romanos non quidem tempore Sagunti excidii, sed postea dictitasse. eonventiones eum asdrubale initas pro irritis non esse habendas quemadmodum ausi essent Carthaginienses dicere, sed Ilasdrubalem plena atque absoluta auctoritate ejus pacis conditiones probasse (αλ 'τοτελω ἐποιασατο α ομολογiα ,σδρου βασ) Neque vero Appianus 33,
qui saepe numero abii vestigiis inhaeret, ea protulit, quae Ernestius Polybium dicentem faei quum ille senatum Romanum legatos Carthaginem misisse traderet, qui illum in modum eum Carthaginiensibus paciscerentur ac si Livius si 'x ex senatoribus Carthaginiensibus unum haec dicentem indueith , Ne nos quidem IIasdrubalis doedus, quod nobis insciis ieit obligare
potuit, haec verba profecto ratione eadem accipienda sunt, qua ratio legatorum Carthaginiensium Dd qui de pae Romam missi et factioni Barcinae adversi et temporibus cedentes, mannibalem injussu senatus non Alpes modo, sed Iberum quoque transgressum nec Romanis solum, sed ante etiam Saguntinis privato consilio bellum intulisse dixerunt.
Priori denique illi loco Ernestius alium quendam subjecit, Polybium a Fabii sententia deIIasdrubale non abhorrere demonstraturus. At hujus loci ratio haec est Polybius, situm Carthaginis Novae pluribus defribens, eam urbem, uno latere excepto, tumulis cingi narrat inque uno eorum exstrueta fuiSS βασαεια, α φασιν σδρουβαν ποι σαι, μοναρχικὴ ορε- γομενον ἐξουσίασ. Quid Ernestius . Polybius ipse, inquit, non abhorret ab ea re nam de regia Novae Carthaginis tradens pervulgatam dicit opinionem hane fuisse, ut Asdrubal crederetur eam regni, quod petierit, sedem destinasse. In his Ernesti verbis res nobis duae videntur vituperandae una, quod voci φασί latiorem tribuerit significationem, quam quae ei revera inest, quum nihil aliud nisi iamam, nunquam vero pervulgatam opinionem denotet altera, quod quae ab aliis de asdrubale credita dicuntur, ea Polybium quoque credidisse ex hoc loco statuat Praeterea Fabius, si quam absurdum fuerit taceamus, regiam condere ante
regis potestatem acceptam, Me Basdrubalis reonatu formae reipublicae Carthaginiensis In unius prineipatum mutandae dixerat, non vero eum idem de statu rerum inmispania habuisseeonsilium. Mae de Ilasdrubale Iam videamus, quid Fabius senserit de I annibale et qua ratione Polibi eriminationes illi illatas Ernestius repulerit Iabius in opere suo Polybio testes a memoriae tradidit, annibalem qui ab adolescentia particeps et aemulus consiliorum IIasdrin balis fuisset, In earum administratione idem cum illo tenuisse institutum. Itaque hoe quoque hellum Romanis reum Intulisse raues ipsius Non sillo praeter Carthaginiensium sententiam:
neminem enim eorum, qui auctoritate valerent Carthagine, ea probasse, quaeiannibal adversus Saguntinorum civitatem serpetravisset mac urbe deinde capta advenisse Romanos, qui aut
dedi sibi Uannibalem a Carthaginiensibus postularent aut bellum suscipi. IIaec Fabius disΗannibale Guid contra haec Polybius Interroganti cuidam, ait, ecquae melior Carthaginiensibus oblata fuerit ceasto quodve justius iidem inire potuerint consilium 'ibique utilius, siquidem ab initio, ut Fabius stirmat, IIannibalis laeta ipsis displicebant, quam ut Romanorum postulatis
tunc morem gerentes, auctorem injuriae dederent bellumque imminens a suis ervieibus depellerent, haec igitur interroganti Fabius nihil respondere potuisset, quum tantum abesset, ut illa laeerent Carthaginienses, ut bellum,annibalis sententia susceptum per annos septemdecim continuos gererent neque prius componerent, quam omni belli Spe tentata patriam omniumque civium salutem in maximo periculo versari intellexissent. Mis ita expositis Polybius a causam adjicit, cur abii eorumque, quae ab hoc tradita sunt, mentionem injecerit. Se quidem, ait,
non vereri, ne ista rebus non consentanea fidem apud nοnnullos accipiant, verum, quorum in manus historiae illius 'enerint, ' eos commonitos velle, me ad narrantem potius o quod iisdem vixerit temporibus et senator fuerit Romanus, animum attendant, quam ad illa, que narrantur,
ne, quidquid ab eo dictum est, fide dignum protinus habeant. Addit etiam illud Fabii fidem
haud parvi quidem faciendam, at non omnibus tamen numeris absolutam esse habendam: ex rebus potius ipsis vera a falsis esse dijudicanda Iam ad Ernestium redeamus et, qua ratione clientis causam egerit, videamus ac primum quidem quod ad dominandi cupiditatem,annibalis attinet, illud eam maxime arguere et ' videtur, quod imperium ab exereitu postreasdrubalis mortem contra jus moresque delatum acceperit: quod etsi Carthagine confirmatum est, tamen id annibali contigisse resfirmat Ernestius magis per Ilebis levitatem et Iemeritatem, quam senatus prudentis gravitatem. Aliter sane vir ille judicasset, si et conditionem exercitus, postquam asdrubal decessit, et rationem, quae inter Carthaginienses et gentem Barcinam intercedebat, accuratius consideravisset Nemo enim tam vecors tamque mente captus videtur, quin intelligat, aliquem tandem imperatoris defuneti vices explere debuisse, donec inruasdrubalis locum qui Sueeederet, senatus populusque Carthaginiensis declaravisseta Iam quum factionis Barcinae opes Livio Ieste apud hilites plebemque plus quam modicae essent ejusque auctoritas, ut infra docebimus, in senatu quoque maxime valeret, haud dubia res fuit, quin favor etiam plebis praerogativam illam militarem sequeretur quam ea tantum conditione,-nibalem probasse verisimile est, ut eadem a senatu populoque Carthaginiensi comprobaretur. Quod quum revera factum esse plures testentur seriptores D, non intelligimus, quo jure
16쪽
Mnestius V vanitatis et inuitiae accusare potuerit Appianum, qui uno tam a senatu exerebius factum dicit comprobatum altero vero lora eandem rem ad plebem refert. Quo minus errore quodam captum Appianum statuamus, maxime Polybius et Livius nos impediunt, qui vore Carthaginiensium saepe ita utuntur, ut modo senatum mod plebem nonnunquam etiam senatum cum plebe sub ea intelligant M'. Si praeterea Ernestius senatui liberam tum pol statam de talibus rebus deeernendi non fuisse dicit idque inde eolligit, quod Polybio it 3 auctore senatus mortuo I asdrubale ab initio exspectaverit ad quom spectarent militum inruispania animi et quod aceepto nuntio de imperio IIannibali ab exercitu delato populus statim eon-
meatus ei universis suffragiis imperium confirmaverit, primum contra haec monendum nobis videtur, Polybium hae non de senatu, ut Ernestius refert, dixisse, sed de omnibus omnino Carthaginiensibus: nam scribit: Καρχηδονιοι - καραδοκουν τα των δυνά-is Oisam. Deinde optini hic locus Ernestium potuisset docere, Polybium hic Καρχηδονίων voce diversa notione posuisse: nam verba, quae mox sequuntur, de populo ad concionem eonvocato (παραυτίκα συναikοiσαντε τον δὲ Πον , quamquam ex lege grammatica ad vocem . Καρχηδονιοι pertinent, non nisi de senatu accipi possunt Liberam denique, id quod Ernestius negat, meernendi potestatem senatui fuisse, luculenter id inde apparet, quod senatores, quum legati Romani paulo ante bellum Punicum secundum Carthaginem venissent et in senatum introdueti optionem dedissent, utrum bellum mallent, an pacem, nulla rei mora illata neque concione ante advocata, bellum se accipere mnes responderunt ' . Quanta porro auctoritate domus
Baretna apud milites plebemque valuerit, supra jam significavimus hie adjicimus, eand- fuisse ejus gentis auctoritatem in senatu, qui secundum Livium I maximam partem Rannibalis erat Oui igitur haec accuratius secum consideraverit, is non amplius cum Ernestio arbitrabitur, senatum Carthagine illo tempore libera de rebus reipublicae gravissimis decernendi potestate orbatum fuisse, sed facile potius sibi persuadebit, in tanta omnium favore in gentem Barcinam neque milites neque plebem aliter sensisse atque senatum Eandem ob causam Fabius quoque non audiendus est, qui I annibalem suo ipsius consilio praeter Carthaginiensium voluntatem bellum contra Romanos suscepisse tradidit. Id enim ortum est ex injuria ara manis post primum bellum Punicum Carthaginiensibus illata ouae IIamilcar in animo volvebat, quum exereitum in Ilispaniam trajiceret ibique Carthaginiensium imperium conderet, quae porroruasdrubal ad eorum pes amplificandas gessit, ea ita cum voluntatibus senatus plebisque Carthaginiensis erant conjuncta, ut, quae annibal mente agitabat praeclareque deinde perfecit, ea prorsus iis responderent. Mirum sane videretur, si idem imperator, qui eo tempore,
quo Saguntini populos ditionis Carthaginiensis injuriis lacessebant, legatos Carthaginem misit sciscitaturos, quid opus esset facto D, si igitur idem vir bellum illud internecinum privato, non publie eonsilio suscepisset suae si vera sunt, ut nobis quidem videntur, reliqua quoque
8l XXI. e Io Immo unus adverso senatu, egi erat adeo prope omnis senatus Hannibalis erat.
disputationis Emestianae Drs recidit, in qua musae exponuntur et Rannibalis D post Sagunt, exeidium Romanis non dediti et besti, licet contra Carthaginiensitu voluntatem, ut Fabio videtur, suscepti, per septemdecim tamen annos continuos gesti.
Postquam Ernesti eriminationes Polibi de fide Fabii illatas repellere renati sumus, jam exponendum est, quid Livius judicaverit de antiquissimo illo rerum Romanarum seriptora quamque rationem ingressus sit in iis rebus tradendis, in quibus Polybius a Fabii narrationes abhorrebat. In decem prioribus libris Livius hujus seriptoris mentionem quinquies injecit '' idquσita feeit, ut ad fidem ei conciliandam aetatem ejus commemoraret eandem rationem alio quo quo loco D secutus est, ubi eaede tradita in pugna ad Trasimenum utrimque facta, Ego , inquit, praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, quo nimis inesinant ferme seribentium animi, Fabium aequalem temporibus hujusce belli potissimum auctorem habui. Reliqui odi, in quibus Fabius nominatur, non pertinent ad ejus annales nam partim reserendi sunt ad Fabium non tam rerum scriptorem, quam legatum Delphos missum atque inde reducem si partim ad alium Fabium, ab historico, ut supra jam significavimus, diversum D. Ouid denique Livius de reprehensionibus senserit, quibus Polybius Fabi opus cumulavit, et utrum sibi elegerit ducem in rebus diversa ratione ab utroque narratis, perspicere et cognoscere nobis liceret, si et Fabii et Livii opera integra ad nostram aetatem pervenissent aut certe res primi helli Punici ab utroque perscriptae nobis essent servatae Attamen de hac quoque parte historiae ex iis, quae Fabius do IIasdrubale truannibale tradidit, conjecturam facio, Lilium Polybii auctoritatem non neglexisse: nam haud dubio ejus exposilione monitus nihil earum rerum, quas Fabius utrique duci crimini verterat, peri suo inseruit, quod profecto non fecissetis scriptor, quem non puduit ' famam commemorare de turpi illo amore, quoreamilcar Basdrubalem amplexus esse dicitur, si Fabio in illis rebus fidem tribuisset. In limine disputationis quamquam adhuc versor, tamen quum jam absumptum sit spatium, quod hujusmodi commentationibus concedi solet, hic subsistere cogor. Si ultra progredi mihi licuisset, hunc fere in modum disputationem absolvissem. Primum, quo libro Livius Polybio uti incepisset, uberius exposuissem nam multa sunt, quae me impediunt, quominus Lachmanni ' sententiam amplectar, qui Livium dieit in primi belli Punici historia non adhibuisses opus Polybianum. Deinde quam accuratissime ratio docenda fuisset, qua Livius rebus a Polybio memoriae traditis usus esset. Duplex ea omnino esse mihi videtur, ex consilio profecta, quod Livius in opere suo componendo est secutus aut enim res a Polybio narratas iis, quae apud annalium scriptores legebantur, amplificavit, ut lectorum animis et delectandis et movendis consuleret, aut arctius Max contraxit, quod ibi iterumque laetum est ubire Magno in errore versatur Ernestius I. e p. IM , quum Polybium v adidisse dicat, ita ferum
Hannibalem ac vehementem fuisse, ut legatos Romanos ad se venientes non admittere Ηae Livius
XL e . a tradidit Polybius m c. 15. Q contra scripsit,ianrubalem facta sua adeundi potestate legatos illos audivisse Maec sunt Polybi verba: , τ α - δὲ την παρὰ τα/ Pωμαίων πρε-ίαν καὶ δοbcbitris
17쪽
IS Livio, quae a Polibi tradita erant a consilio sui operis aliena videbantur aut minus arcto vinculo connexa cum Romanorum rebus aut eorum majestati parum honorifica Simul ex hac disputationis parte apparuisset, eundem scriptorem amplifieandi studio nonnunquam a Polybio discessisse multisque dissieultatibus in temporum ratione sitis se implicuisse, brevitatis onira studio alias res non recte omisisse, alias obscuro et parum accurate narrasse, adeo nonnullos locos perperam vertisse. Sed manum de tabula.