Poetica astronomica. Ed: Jacobus Sentinus and Johannes Lucilius Santritter

101쪽

hoc est Taurus Gemini sancer Tum fieri dimidium diem necesse

est: ct arietem peruenire ad cum: quem mensebnu esse circulum supra diximus. Lum aut cu reliquis signis ipse aries occidit: et e ortus e bo nirgo: tum L belς exoriunturiet in superiore beniis pbςrio ariete occidete vctuntur. Quς cu occiderint: rursus aries exortus efficiet lucem. Ped ne in dubium veniat:cum ariete occi

dente dixerimus oeclas exorirnquid de reliquis signis sine sphet ra posset intelliginsic ini mei. Ju quocunq, signo sol sucrit exo riens quodcunque ab eo signo septimo loco fuerir: id noctu primu orietur et ita cosiciet cursum.mundus enim ipse semel in die ac nocte verti videtur. 3saque euenit τί ipsa signa. s.semel in die ac nocte videri possint. Sed ne solis cursus: de quid,' postea sum' dicturi potius cp quod ante coepimus enumcinus:ad ilicsptum reucrtemur. Diximus enim principium mundi esse noctem. deinde dictaa. Jnter noctem et diem p ter umbram rerK nibit iteresse arbitramur. Sed quoniam signorum supra et corporum ortus in stituimus ad boc perueniemus. Uitur vertcnte se mundo per utrosque polos et axe quem supra dimensionem spbςrs dixim' esse: et ita fpbςra collocata ut unus pol' temper sit supra ter

ranM. alter nunq) exoriatur ncceste est Bitatus quom et reliqua corpora quς sunt in arctico circulo nuncpoccitiae: reliqua autem omnia exoriri et occidere: quod iseriora sutab eo circulo quem nun* occidere diximus. Id enim posse fieribsc edocet causa. Tudemus caput extremum draconis:quod maxime arcticon extra circulum prominet: quodam temporc ita occidere existimatur: ut exortus Gi, occasu zmisceatur: ut et ante dixim Oi autem pars aliqua occidere de summo circulo videtur: neccsse est omnia quς liis inscriora exoriri es occidere. Jgitur conuenit nobis sidcra vertente mando occidere et exoriri. Drstcrea bac iclina rione celi: cum unus circulus ita sit cinctus vr nun* occidas.alter

102쪽

ita sit terri subicctus: ἡt nun* d oriatur:quicunq3 circuli suerint in spbsra: boc est ab inuinoctiali ad polum: qui boreus appellat:

nullus erit eorum qui non maiorem partam circumductionis ba beat supra terram. Qui autem ab inuinoctiali fuerint circulo ad cum polum qui notius appellatur: omnes inseriore partem maiorem habebunt ci' superiorem. et cyro magis ad polum norium ac cesserint:boc maiorem partem sub terra babere perspiciciatur. Ercpto magis ad boreum finem venerintnboc maiore partem circuli supra terram tenere videbuntur: Quo enim erecrior ipse pol' fuerit boc magis et circuli cius erectiores videbuntur. Quod cum ita

sit: si duo sidera simul fuerint orta:vnu ab amico :alterum ab an tarctico circulo: serius occidet:idsid' quod ab arctico circulo sues rit exortu. ideo cr maiorem babet circumductione spbgre: ci' quod a notio polo est ortu. si autem simus occiderint: serius exorietur id signum quod ab antarctico fuerit exortu :ideo quod tota illa collatio mundi maiore partem babeat sub terra:q, illa pars quς in bo/reo polo cst finita. Et non modo signa quς sunt ad arcticii sine collocata:pKflantibus corporibus: aut scrius occidunt: aut ante γέ oriuntur cr ea quς notio polo depinximus.Bed ipsa quoq3 corpora inter se dissenitur: ut si quod inserius sit signum: et id cum superiore exoriaturitamen serius occidat. EcontrArio itaq7 si qua sunt signa ab ςquinoctiali circulo ad notium polii figurata: borii si qua signa pariter exorta fuerint: citius occident quς proxime potu ac cedant. Euenit etiam ut non modo quς simul sint orta sidera tabis scrius occidant:qus proxime arcticum circulam sunt colloca Ita. Oed ctiam si qua eorum ante exorta suerint: quς sui ad notitiue potu finita: tame ante occidat:* ea corpora quς in borco polo si Igurata este supra demostrauim' idco ω maiore circvductioe spbςrς uti t ca corpora :que ab Nuinoctiali circulo ad arcticu fine sunt constituta.Jgitur ostendimus qua inclinatione mundi spbya sit constituta. Nunc ad. ij.signa reuertemur.et quor ortu qus des 2

103쪽

reliquis corporib' occidant aut oriant comemorabim et initium

ab ariete faciemus. Rictis exortu: sinistra pars andromeset prouenire Ara autem occidere videtur. Luin code MaecNIrit et persei caput v ad umbilicu: ut dubiu fore videatur: ona eius virum usque extremo ariete an tauro primu exoriente prodeat ad lucem. G Tauro aut exorto: que prius dubia fuerunt omnia sunt cata.'Jam et ara osmnino occidit et perseus totus cst ortus: et aurige caput cu reliquo corporc ouiitaxat:ad sinistru pedeni videtur. et pistrix a cauda ex ouens pcrspicit . doc signo punium occidae boetes videt et sicu. iiis.signis occidit: neque ramen totus ad terram potest vcnire: ala manus cius siniitra circulo arctico coclusa: ncq orir neq, occidit. Cloeminis exoriensim'rora iam pistricis et fluminis eridani pilor pars apparet:et orion exoriri videtur. Occidit autem ophiulcus a pedibus genitu fine. cancer exoriens obscurat dimidia parrinforone pistri isque cauda: et notum piscem: et caput cu inliquo cor pore ad umbilicii eius:qui eligonasin vocatur. Opbiulcinii a genibus ad bumeros: et anguem rotum preser caput et ceruicem:quς otiuo circulo tendit ad corona. Eoetem prope toti uterra sciret recsum. Exorir autem et orionis corpus ad Nnamret cridanus to ius apparcr. Guarsu bonis reliqua pars occidit coronς:cu capite et ceruicibus anguis et opbiulco. Engonasin autem qui vocatur eius prςd r sini Hi genu et pedem ni bit apparer . et docleo totus obscurat. Gonsur autem caput bidi s cum leporc toto. et procioncst pedibus prioris canis: et aquila rosa. CL,irSO ause exonens mopauca sidera obscurat. nam statim 1pra occidit cum sagicta et delfpbino: et oloris a capite corpus usque ad caudam prope occi dit: et stuminis prior pars et equi caput. cum cauicibus. Exo ritur autem bydra sine crateris: et canis totus et nauis argo sine totius veli. GEbelis exorientibus videt et boetes exoriens totus:

104쪽

et tota nauis apparet argο.buraque prster cacumen extremu caudsqo e iub tara. Exores eria genu et sura eius dextra: qui engonasin vocar. Dunc eadem nocte occidere et exoriri lices videre. Reliquuaure corpus: cu Ocorpionis et glatani prouenit parte. Drste rea cum ci clis exoritur cauda cetauri: Occidit reliquia abegasi corpus: et oloris extrema cauda:et Stadrome caput cu umbilico 'pegasi: et pistrix reliquo corpore ad ceruices: ut caput eius solii videatur: et caput cepi ei pendes ad pistricis occasu in manib' et bume ris peruenit ad terra. GOcorpione exoriete diis partes fluminis occiduur: et reliquii corpus andronitas cum capite Lepi ei. ccci/ciit etiam Lepbeus capite ad humeros:qus pars cst extra aulicui circulii constituta: obscuratur cria calfiopsa resupinata occidens. Exoritur autem corona quς ante centauri pedes iacere existiuias:gbydrs reliquu :quod caudam esse supra diximus. Prouenis etiam et corpus centauri:quod equina figura videtur: et ipsius dominis caput: et bos lia qua tenere cum supra diximus:Denique ad id corpus qua sine pedes eius sunt priores . opbiula autem uti taxat caput exoritur:et ipsius anguis caput: quod est cotta sanau. Gibasicrariunt exoriente.opbiulcus totus exoriens insequitur: et Auguis qabeo iuncta caput eius: qui elagonasin vocatur: Et sutiitra nian' eiusde.Dcinde rara tota cu Leplici capite et humeris exit ad luce occidit autem canis maior cum orione toro et lepore:et auriss superiore parte corporis.pr crea caput et pedes citis. Occidit etiatotus 'perseusprser crus et pede dextrum. Arge aut puppim solam relinquens: pervcnit ad rerra. sapricornus exoriens hysidera ad terram premere videtur: reliq) figuram nauis et signia sprocyon vocatur. Eodem tempore et reliquii corpus occidis persei. Exoritur autem Olor cum aquila et sagicta: et ara qua pro na ct se norio polo diximus. GSquarius exoriens: ad dimidia parreni corporis equi peses secu dc rerra ducit: et caput cum ceruice pega

105쪽

si .At etiam Lentaurus a cauda ad bumeros virilis corpores occi dit : cum bydri capite: et ceruicibus. G pnscibus exorientibus:oc cidit. reliquii Osdri corpus:et ipse centaurus. Exorirur aut piscis qnotius vocatur: et andronitas dextra pars corporis. De. Bole et .1una :M csteris planctis., igit exorientibus. q.signis: reliqua corpora Mycidere et exoriri videnrur.Sed ut aute diximus mucprotinus de Boiis cursu dicemus.'lecesse e eni solem:aut ipsus per se moueri: aut cum mundo ver ti uno loco manentem. Quod si maneret: necessecrat eode loco occidere et cxoriri.a quo pridie suem exortus: que admodum signa eodem loco semper oriuntur et occidunt. Drste rea si ita esset: necesse erat: dies et noctes omnes equales csse:vr q, longus bodiernus dies fuerit: tam longus f pcr sit futurus.Jte nox iunili ratione semper squalis permaneat. Quod quonia non est:illud quoque necelse e cum videamus esse dies in uales: et so lem alio loco Dodie occasurum: et alio beri occidisse.Si igitur aliis locis oritur et occidit:necesse est eum in crimo stare olem au tem contra mundi motu currere:sic possumus intelligere. Euenirenim ut duabus ex causis sidera non possimus videre. Quaru una est cum abierinr infra rerrari ostru quoque effugere cospectumuram inserius beniis plagrio ostenditur. Bltera aure est ratio: quod propter sulgorem solis et vim maximam luminis sidera obscureia Itur.stuc quod 'ellis obsistit: ne candor tarum ad nostros perueniat aspectus:siue sua magnitudine luminis officit oculis nostris ne preser eius ignem aliam rem superiorem perspiciamus. Quod magis verisimile videtur. Ileque enim solis ignem eiusmodi vi/demus. cuiusmodi reliquos ignes intelligimus. Sed ita lumen auertit nostrum: ut ipse quoque nobis non ignoes: sed albus es se videatur. prsrerea in unaquaque nocie .n. signa necesse est

106쪽

apparere. ideo qρ iso signo sol ipse nixus:iter conficere videtur :cuius figuram corporis ipse suo lumine obscurat. Tum eo cn im signo et occidere et exoriri videt . anon ulli dicut nos.xij .signa duntaxat bac ratione spicere posse:si in cius signi prima noviil mira que parte consistat. Daber enim xit .signa partes eiusdem modi: ut unumquodque eoru in longitudine babeat panes. xxx. 3n latitudineaute partes. xij. Jtaci euenit ut in longitudine lignorii annuasit. 3n latitudine aurem singuli dies sint. prima parte signi nihilominus nos reliquii corpus eius signi videri posse nonnulli dicunt: Oimili ratione et si lacrit i extrema parte signi:quod ficti no potest.nam sol sit in qualibet parie signi et cxoriat ita magnu videtur babcre fulgore: ut omnia sidera obscuret. 5llud tame potest euenire: ut cum lal sit in prima parte signi et occidat: reliquii corp' eius signi apparear.Ued cati' et verius est. j. signa Q1 duodecim apparere posse.GpKterca queris quare lal intra naudi iuclinationem curres: vidcatur cumipsa sua spirem occidae et verti. Nam silai contra sideru occalaue curreret : De Ariete ad pii ccs: ito ad Tauruue transiret. Exoriri eteni ante pisces * Aries occidere pspiciunx et ita mund' verti videtur: ut prius pisces. aries occidant: Ziam

diebus. xx lal in ancte currens: c cius corpus obscurans:sic du taxas appara sol . ut ex eo loco quo aries cxoriri videatur . et post

triginta dies lal vidcatur ab eode loco surgere ex quo loco taurus ante eram i videbat. 3git apparet latem ab ariete ad tauru trans ire. Quod si ita est naccesse est cum contra naudi nclinatione currere. Quare aure menit ut ante diximus: ir videtur cum mundo

sol verti. Eius similis hec causa est: ut si quis in nauicule rostro sedcns inquirat ad puppim transire: nibilominus ipsa nauis iter suum conficiat.Jlje quidem videbitur contra nauicuis cursum ire sed tamen eodem pervcniet quo nauis. Doc autem sic etiam laci lius intelligetur si navim diuiseris in partes trecentas sexaginta: queliradii odii in diebus.ccc.l .simul mundum transigit.codem

107쪽

modo ut ante inimus si nauis sit diuisa:et sit ima parte M.ta in constituatur quilibet eorum.a lauis autem babet vini' dici cursu: ille quide contra nauim ire. Sed cum ea ad locum definitum pet uenire iiitelligcret . alon eni extra navim est:quia rostro ad pup pini transtr. Bed ipsa naui contines.Jaein sol cum per ipsum mn dum iter conficiat: et eo contineaturividetur corra inundu ire:sed cum eo puenit ad occasum.ίum enim mundus trecenties et se a gies se conuerterituunc sol ita annuum conficit.

108쪽

nolita de Bese quς visa sunt nobis utilissima elae

litteris mandauimus.nunc de 1una dicem'. Et si alta conati perscribere: velut natura voluminis ad boc loci vcnimus ne nonnullis incaute hui' ra tioneni relinqvcntcs :aut propter magnum labore licitie: aut inscietiria superati: non valuisse persequi videamur. Ilos autent nonnullorum existimationis timcndς causa persequi et consuetudinis nostrς rationcm demonstrasse: Sed quod alicri' qucri volumcn hoc periccto non voluimus: nec tam diu rem in gliatainscivio alioru ad desideriit adducere. D terca cum rcii qua omnia diligentissimc persecuti lacrimus: alienuue vidctur esse nos non cande persequi causam.Quare sicut ante diximus ad in cyptirm reuertetmin. et ncccssario totidem verbis de luna ac sole ditam Pa.1unam a solc pcr alios exortus et occasus nacccsc cst mo /ucri non stare. Jdq, facilius * oc sole licci intelligere: neq; cnim

tam magnus ardor eius cst ut officiat oculis nostris: ncque ut scidi . yyy. unoquoque signo venitur: ut difficile sit intellcctu: quan ta particula luminis: t ipsius signi supcrdie videtur: cum ad a

liud transierit signum. 1unam enim cum.xij. signa diebus.ΠΠpcrcurras licci intelligere duobus distus z.4.boris. in alio si gno cisc. Danc autem cum a sole lumen accipiat: et ira nobis luccrevideatur: non est verisimile:de tam multis caulis portus tam constare * moueri. Ut enim suo lumine uteretur: illud quoq3 seque

batur: eam semper equalem esse opponerer nec dictriccsimo tam ii :aut omnino nullam videri. Luni enim totum trans crit cursunt.sola auaena ad aliud transire signum intellitatur.prςterea si suo lumine uteretur:buius nutici' eclipsin sicri oport.bat. Dedne dubium fiat quare solis eclipsis fieri possit: qui utrisque lumendare supra sit dictus.1unς autem non facile fiat:cum alieno lumimine utatur: ius bμ verissima:ut arbitramur: c causa. 1una enicum ex toto mundo et omnibu3 stellis maxime terrs proxima vi/

109쪽

deatur: et ad acies nostras perueniat. et quodam tempore torrens pcrueniat ad eundem locum signi quo sol vebitur: obscurare tu incn cius a nostro conspectu videtur: Doc autem maxime cuenirdie nouissimo cum luna transierit in duodecim signa: Et cum sol ad aliud signum transire videatur: et proxima stet illi . Ouod eue/nire. sic etiam potest intelligi: ut si quis alicui manum planam ad oculos admouerit ipsa magis sic seccnt: boc minus ilic videri po/terit. et cyto longius ab eo disinsscrit: boc magis illi omnia pote runt apparere.Pimili ratione. cum luna ad solis locum pervcnit: tunc proxima cius videtur esse: et radios cius obturare: ut lumen emittere non possit. sum autem luna ab co loco discesscrit: tunc sol lumen elicisDet ita ad nostra adficit corpora. 1 ing aysem eos psis sic euenit:cum prope una dimentione sit luna cum abici it sol sub terram dinis arboc modo: ut per media terram si quid di/rectum traieceris confingere possit solem sub rcrram 1una autesupra terram. Ollodium ita evenitnaccesse est solis radios pro pter magnitudinem terrς ita cilc dimissos: ut lumen eius quo tu ir I lucet non postis ad cam peruenire: et ira ocistimatur siler i cup/psis lung. Quς si suo lumine victatur: licebat ne apparere quidei'unqua soleri: ideo q) luna inbilominus luceret. Sic t anque acci pit lumen: ut luccri cu sol venerit pa terras: sed non ut aliquem locu conclusiore s0 naue spatia impleat luminc. Pi quis nostruinsteterit in eo loco: quo sol maxime lucet :relioris partibus luincna sole accipicn Kbcbit. Jd in luna fieri inuenitur:Eam solis tu mine accepto. lucem nonnulli existimant rcularatione .cum di/citur sol in ariete aut in quoliber signo esse euue supra ipsas siclias strictis itcr faccre. Qui auscin bac ratione utunt .longe a vcra ra/tione errant. B am neque sol neque luna proxime sidera apparent. Dac esiam de causa nonnulli. vij.stellas erraticas finxeriit. adiun/gcntcs cod sole et luna: quod cum quinque stellis seruit tur. 1una cnim prueimc rcrra cst JtaM diebus. yyx. totum

110쪽

O imandum existimatur transire. Id bac euenit ratione : si circulos qais intra Sodsaci ambitum secent: sque sic boc interuallo suam riz: vi lcrra sit in medio:et unam a terra ad lunam mensionem secerit: P gr i.7 Nob appellauerunt. nunc autem quia no certum spatium potueriit dicere: tonon dixerunt.dac igitur re :*breuis simo circulo deuebitur dicbus.70 .ad primum peruenit signnm.