Elementa chemiae, quae anniversario labore docuit, in publicis, privatisque scholis, Hermannus Boerhaave. Tomus primus secundus. ..

361쪽

. PROCE ssus CXLIV.

Spiritus Salis Marini cum Bolo.

. A ecipio Salis Marini, optimi, sicci, libras sex. Has in

Lx didi duobus eantharis figulinis, qui aceu rate capiebant singuli tres libras salis. Cantharos posui in foco, texi tegu. Ia accurate, ne quid incidere posset. Tum cinxi undique igne cireum apposito, e longinquo primo, sensim propius, tandem undique imposito, appositoque. Crepitabat diu, fortiter, sal. Tandem, ubi jam candescehat ab igne uterque . cantharus cum sale, crepitatio desinit. Ubi collapsis eine. xibus quievit ignis, invenitur sal candidit Iinius, minutatim divisus, in igne non crepitans. Amittit in hac decrepita. tione fere quartam partem sui ponderis. Hic sal immuta. 'tus caetera,non amplius crepitat. Sed facillime liquesceret. Aptus jam destillationi : si enim non decrepitatiun prius adhibueris, dum ignis incipit agere, salit per vasa, usque in excipulum, Omnia turbat,vasa ipsa quandoque rumpit. Sed expulso hae calcinatione spiritu sylvestri, creeitante, pacate dein ignem ferre poterit. L. Sumo hujus Salis, statim ae decrepitavit, libras tres, his subito in magno mortario calido contusis, ocyssime admi

se in ampla pelvi, Boli rubrae vulgaris libras decem, diu, ct

accurate simul intra manuum palmas conterendo. Biparti tam materiem indo duobus cantharis figulinis parte prima depictis, ita ut materies in cantharis horietontaliter in fumo Iocatis, non perveniat in os canthari. Tum binos hos can. tharos aecommodo intra furnum, ejusque latus dein aper tum lateribus, ct caemento, perfecte claudo, ut ora aperta extra murum furni aliquantum emineant. Applico frusta,

cylindriea, & exeipula ingentia hisce. Prorsus eodem mo. do, ut in Processu t4 I descripsi. Lenis ignis, sensim actus, spatio viginti quatuor horarum adhibeatur: ut omnia bene calida, ct siccata evadant. Tum mane incendatur ignis, satis magnus, exibit vapor, qui opaeat excipula alba nube, miritisque roridis ad superficiem internam recipientis. Sustinetur hic ignis plerumque biliorii, vel trihorii, tempore

Thun, ducto ignei solet limpidius reddi reeipiens, ct pin-

362쪽

gues quasi deeurrere striae intra recipiens. Simulae haee ita apparent, licet tum ignem intendere in gradum inlinum,inque eo spatio sex vel octo horarum continuare ita, ut vasa Periitus candescant ab igne. Quando desinunt in hoc valido igne decurrere ultra spirituum dumis. Absistatur. Linquantur omnia, donec incipiunt sponte frigescere. Pruden- tec trini removeatur reeipiens de vase, effundaturque liquor piarias, qui in fundo reeipientium collelmis haeret. Erit aet-dus, grate fragrans, viridi colore, ex quibuslibet unciis octo circiter ad uncias tres. In fundo Bolus manet salsa. Hane coxi in aqua: pereolavi ad limpiditatem usque lixivium. Inspissavi. Habui salis flavi, non alcatini, sed salsi, stipitet,copiam satis magnam. Videbatur novum salis genus. Haec ita fere semper deprehendi: miratus ideo, Beguinum, aliosque, scribere, se potuisse totam salis massam in spiritum salis optimum convertere. Sane omni cautela, cura, modo, ct igne violentissimo, diu valde continuato, non potui unquam

dimidium edueere; nisi humiditas forte in sale vel bolo adhaeserit immista. Requirit autem haec destillatio salis marini violentiorem ignem quam illa nitri.

Q piritus hie iterum docet, certam portionem salis convertio in hoe acidum, ope ignis, bolique, non illum totum. In destillatione hac, semper, in fine, ex albo flavescens materies superiori parti recipientis se astigit, quae ex dulei stipit- eum saporem habet salinum. Haec etiam, & quidem copio. fior ibidem nascitur, quando destillationem hanc institui eum argilla, to eo boli. Videtur nasci de sale ct terra pingui simul mistis. Sal produinis de eapite mortuo ab Hel montio valde commendatur ad lapidis Bulleri confectionem. Spiritus

vero celebratur laudibus enarratis ad Processum I43. Unde huc transferri queunt, ut & caeterae notae.

Sal mirabilis Glauberi.

APPARATU S.

Sal, qui mansit in fundo retortae, in praeparatione spiritus salis Glauberiani, albus, salsus, fixus, stactae retortae ex- imiturν

363쪽

3M, OPE R ATIO. N Vari CH ΕΜ ICARU Μimitur,' tunditur, erueibulo immissus igni committitur, dctis nee fluat, heiae cavendo, ne carbonum quid incidat. Tum que aqua calida diluitur. Aut sal ille in retorta afliisu aquae calidae solvitur ipse. Oportet autem fervidum fere hoe luxivium colare. Dein in spissare, donec pelliculam formare incipit. Tum quietum in loco frigido reponere. Solet mi re in massam glacialem. Aut, si fluida quandoque suhsistit, quando effunditur in aliud vas, fluida massa soli destit, dum in aliud vas effunditur. Si vero sal ille solvitur in sextuplo a. quae fervidae,atque deinde inspissatur paululum, S reponitur, in Vitro magrio, tum concrescit in pulcherrimas adspe diu erystallos, singularis prorsus & formosae faciei, satis ina gnas, constantes, neque in aere postea deliquescentes.

Famosissimus nobilis inventi Autor jure voeavit mirabilem : non modo, quia novus, recensque 3 sed ct ob mi Tandos ejusdem effectus. Novi, Chemieos systematum aman. tes asserere hie verum modo Tartarum Vitriolatum nasti, qui jam dudum ante Glauberum innotuerat. Sed sane numquam reperiuntur in Tartaro Uitriolato dotes, quas hoe in sale animadverto, sive figuram, saporem, effectus, aut alueonsiderem. Sal enim hic rite paratus in pollinem reductus, triplo aceti, cerevisiae, vini, aquae, mistus, ct repositus, Neonglaciat. Fusus in trucibulo, injectam frustulatim quantam partem Antimonii mire resolvit, atque alia quam plurima efficit, de quibus videri merentur Glauberus, Boy leus, Beeherus, Statilius,Viri summae eertae penetrabilitatis in ab strusoribus Chemiae elueidandis, quibus ct summus min. hergius aecedit. In chirurgia sal ille egregie iuvat contra putredinem, gangraenamque. Interne leniter stimulando, urinam pellendo, alvum movendo, resolvendo, quoquς in

ruit laudem.

Salismrini regeneratio.

APPARATUS.

Olei Tartari per deliquium parati Unieas Iv. dilue in m. plo aquae purissimo, infunde in cucurbitam satis altam

364쪽

1 PARI III. IN FOSsILIA. 36

m aegriamque, cujus os superius angustiim, calefae satis sortiter, tram per infundibulum instilla guttatim spiritum salis vel Glataberianum, vel eum holo paratum ; fiet ingens effervesceritia; exspecta donee sedata, move tune, ut rite misceantur. Iterum instilla, misce hoc, donec aleati sit perfecte se. tiaratram hoc acido. Quiescant tunc, clarum foecibus positis supernatans lenissime effunde. Cola. Purum inspissa ad pelliculam apparentem. Repone in locum frigidum, qui etiam. Naseentur crystalli perfecte salis marini in omni proprietate. Sapor harum manifestus idem. Adeoque 1aI marinus verus erit. Residuum aerystollisatione hae pruma superstes, iterum se tractatum dabit salem similem priori. Qui fixus omnino ad isnem erit, instar nativi salis marini.

Aleali vegetabile, indifferens ex se omni reeipiendo aetido, hie determinatur ab acido salis Marini affuso, ut

saturatum hoe ipso determinetur in naturam definitam salis Marini tantum. Quod si confertur eum eventu eXperimen ti in Nitro eapti Processit i36,videtur multum firmare doctri. nam acidi, aleati, ct salis compositi. Conferantur omnia ibidem super hae re dicta: sunt enim iterum hic cunctaeon. sequentia, quae ibidem enarravi.

Salis Ammoniaci regeneratio.

APPARATUS.

Spiritum salis Ammoniaci aleatinum sume ad Uncias quaintuor, dilue duplo aquae frigidae, purae, in cucurbita alta, eapaci, angusti oris; hule dein instilla per infundibulum, ut recta cadat in liquorem, spiritum salis Marini optimi, utro-Vis modo parati, guttatim. Effervescentia fit maxima, prudenter perge methodo jam satis intellesa, donee saturatio perfectissime obtenta sit: hie enim eura major adhibenda φquoniam acidum, si hie abundat magis, quam requiritur ad saturationem perfectam, remanet magis unitum sali facto.

inum in praecedenti Processit abundans in sale fixo, igne in

365쪽

ea paci, oris angusti, tum affundo coram guttatim olei Tar.

tari per deliquium, donec saturatio quam perfectissime obtinetiir : quia aliter in hoc experimento damnosa aerimonia remanet vel acida, vel aleatina. Fiet effervescentia maximaraiqiae incipiet generari sal albus, diu ante saturationem peteris fundum vasis. Postquam saturatio reperta, tum diueonclite, gusta; si sapor nec acidus, ne calcatinus, sume pau-

eum hujus lixivii, id ea lene, calefactum divide in duas portiones, uni instilla guttulam olei Vitrioli, alteri guttu Iam olei Tartari per deliquium, si in neutra oritur effervescentia, habebis justissimam saturationem, adeo hic reis quintam in usus medieatos. Si ab acido affuso effervescentia oritur, tum alcati exsuperat, si aleali facit ad huc effervescentiain, tum acidum adhuc abundat. Ubi vero aequilibrium obtinuisti, liquor affusa pluri servida aqMa integre dissolvendus, ut omnis sal penitus dilutus fuerit. Liquor fervidus statim percolandus, in spissandus ad pelliculam, crystallisandus lege artis, erit natus Sal medii saporis, eandidus, plurimum aquae requirens, Priusquam integre dissolvi possit. Remanet quid in fundo quod erystallisari persecte negat, ut in Nitro fit, ct in Sale Marino , omnique fere alio salis genere solet fieri. , 2. Clari Chemi ei, quos inter Tachenius, putabant, Olenni Chalcanthi, vim tantam ignis passum, sursum extulisse eum liquati metallici volatilis quid, quod vim noxiam hule sali, nee facile delebilem, imprimeret. Igitur conati sunt acidum illud, ignem nondum passum, hine nativum, & sinna pli eius, elicere de Chaleantho, & aleati fixo Tartari conjun. gere, dissolvere igitur Chaleanthum in aqua, ut laret ii quor dilutus, purus. Huic, eolatione sincero, instillabant guttatim oleum Tartari per deliquium, turbatur liqnidum, ferrumque flavae ochrae specie praecipitatur de miseela. Illi pergunt sollicite, donee tandem, ab affuso at cali, nulla amplius contingit praecipitatio. Hoc punmunsedulo observant. Reponitur mistum, donec foex metal lica praecipitata omnis subsederit. Liquor simplex stipe natans percolatur, in spissatur, erystalli satur, ut prius. Aequiritur Tartariis Vitriolatus absque igne, &, ut illi quidem credetre videntur, absque suspecta vi rodente aeri. Sarine, si nullus omnino color coeruleus, viridisve, in hoc limquorea

366쪽

364 o P E R AT N Um 'ET EMIcARvΜquore, indeque confecto sale, apparet, sal satis bonus nasci. tur; qui aliter, aeris quid retinens, malignus erit. 3. Quando simili arte, ex Vitrioli oleo, vel & liquore ejusdem eum aqua facto, paratur Sal cum Aleali puro quocumque volatili, obtinebitur sal similis, sed semivolatilis, prinetrabilior : quum prior mire fixus sit. Sal sane hic, qu cunque modo natus, ponderosus satis apparet, solidusque, satis interim blandus, ct aperiens.

μν S V S.

Virtus hujus Salis habetur mire aperiens, si vaeuo vem trieulo, lusculo dilutus , aut sero lactis, bibitur, atque

deinde exercitatione corporis juvatur I tum quippe ait nuando, putredini resistendo, stimulando, ita liberat ii mdita ab infamilia viscera, ut non aceeperit Digestivi Unive salis, Taehenio Vitriolum non metallicum audiat. Ex hi. see vero Processibus 136,I3T,I46, 47,I48, constat, acerrima rodentia, si solitaria, alealia scilicet S acida, eombinata penitus mitescere permista postquam fuerint. Ttim scitur duo venena, si seorsum sumerentur, fieri innoxia, dum perim ista bibuntur, imo unum assitinium sanari ab altero superassiimio. Intelligimus, aqCam mire latere in salibi tandemque inde extricari posse: nam Spiritus acidus Nitri habet fio partes aquae ad partes is veri aeidi. Spiritus M. Iis habet aquae partes set ad acidi partes s 3. Oleum Uitrioli aquae partes fio. ad acidi 37. . Tumque ponuntur Iiquidahaee acida omnium meracissima. Aqua ergo haee latuerat in deerepitato Sale Marino tanta eopia. Discimus hine, Apauea valde acida simplicia , fossilia reperiri: quum Alum . nis, Sulphuris, Vitrioli, idem sit. Aqua fortis, Nitrique Spiritus haud differant. Spiritus salis Marini, Fontani, a

Gemmae, iidem habeantur. ι

367쪽

Sulphuris Exploratio.

APPARATUS.

Sulphur in fodinis reperitur persectum varia admodum

forma. Aliquando politum, flavum. Quandoque flavum fere pellucidum instar Sueeini. Rubini instar aureum,ae fere pelliteidum alias. Frequentius calore cinereo, Opa eum. Omne hoe inditum catino fluit ad ignem facile, tumque tamdiu rubrum pellueidum apparet; ubi refrixit, opaeum iterum redditur. Simulae fluit, admisso aere externo, promptissime flammam capit eoeruleam, cujus vapor pulmone haustus omne animal notuin suffocat, sicque ardendo totum consumitur integre, ct fere sine foete. Si fluit igne, sed non accensum, vaporem tunc spirat grave olentum quidem, quasi baroniatielim, non vero sussis cantem. Simulae fluit, pars ejus abit in auras; & si diu fluens detinetur,naque tamen accenditur sinuit, totum tune sensim volatile factum evanescit. Frigidum Diabile admodum ; fluens aealore lentescit instar picis; utraque sub forma misceri aquae negat. Ab Aleo hole solum nunquam ullo modo solvitur. Si componitur pulvis ejus cum quocunque acido, aut alcati, nec ullam quidem, vel minimam, notam ebullitionis, effervescentiaeve edit. Ita, ut acidi, alcative, si e esse eius non edat. Si crudum humano ingeritur corpori, partita, sed repetita crebro, dosi, primas vias mire re purgat, tandem satis valide. tumque morbos quosdam cuintaneos, verminosos, metallicos mercuriales, emeaciter sanat. Omnia quidem haec, ultimis modo exceptis, jam in exemplis, coram Vobis, demonstravi, semper eodem

modo vera. ε

Iline natura Sulphuris, ut a natura porrigitur, intelligiis

tur quodammodo : apparetque cur terrae Resinam voistarunt Chemiei, quamvis tamen in spiritu Vini, S in Aleo. hcle, non dissolutuna perstet, caeteris notis eoaecedens.

368쪽

. Clumo Sulphuris vulgo venalis Uncias VI, indo eum ais bitae terreae Hessae. Appii eo capitellum amplum viatreum. Juncturas claudo luto facto ex argilla ct eineribus aequa parte in istis, cum aqua subastiis. Tum immitto furiano arenae, ut arena cucurbitam fere tegat usque ad limbum alembici, rostrum a lembici cum cucurbita debet aliquanatum inclinare deorsum, ut humor defluat, appenditur excipulum. Ignem instruo lente, per gradus, ta indiu, donec videam, alembi cum flavedine adstendentis sulphuris cita. scari. Exibit parum aquae, ex alembico inelinato destilis Ians. Pergo tum hoc igne prudentissime sustentato sie, ut calor non fundat stores in alembico, utque tamen sublimetur Sulphur. Hoc pede pergitur octo horis, in fine ignem augendo eousque, ut alembici limbus inferior tantum caleat, ut, si paulo plus calesceret, Sulphur funderetur. Erit Subphur sublimatum in materiem flavam, tenuissime divisam, quasi tomentosam, tenuem, mollemque. Vocatus Flos Sulphuris.

x. Haec sussieliint quidem demonstrationi ad propositusi

nostrum. Caeterum sublimationes has pergunt integris furnis adhoe instructis, & binas eameras habentibus, qua. rum una sulphur habet sibi imandum, huic ignis suppontitur, altera, huic adstructa, perqtie foramina communieans, frigida tenetur. Utraque aecuratissime obstruitur, ut nil aeris in alterutram venire queat. Sulphur tum de una re. mera furni igne actum, de volatile redditum, agitur in alteis ram frigidam, ibi eolligitur. Operatione absoluta, omnibus frigefactis. Aperiuntur furni, eximitur paratus plos ex una camerula, vel recessit; instruitur iterum altera sui. phure novo. sicque urgens copia, parvo labore, paueis

expensis, facile paranda, saeit, ut Flos venalis Sulphuris, haud multo sit Sulphure ipso earior.

369쪽

Sulphur ita attenuatur, depuratur, eae erum non muta tur ; evadit vero quam aptissimum ita in usus Medicos, dum intra eorpus adhibetur: sie enim divisum pulchrius suas vires exercet in corpore, in usus Chiriirgi eos quoque, ubi exterius . applicatur, rectius sufficit. Quoties inprimis balsamis, linimentis, unguentis idem immiscenduin erit. Cognoscimus inde miram hujus naturam. Quotiescunque enim sublimaveris iterato, semper manet idem, nec mutatur, nec fixatur. Nunquam igitur metallum potest fieri, nunquam compositione in metalli ingredi. Non ergo hoe Sulphur Philosophorum est ; nec illud unquam de eo siet: quum modo sidoleum acido separabiliter mistum. Quamdiu apertus aer non admittitur ad Sulphur calefactum in susionem usque, an et illud ab igne immutatum: simulac vero liber aer accedit, ilico tum flammam capit, statimque deinde mutatur, dividitur in partes. Jubet elevari hos flores de calce ruabra Chalcanthi Paraeelsus, indeque natos flores exulcerato PMimoni sanando commendat. Feci, neque tamen didici quaesitas inesse virtutes, quas idem adeo extulerat, prae vulsari flore.

Sulphuris acidus Spiritus.

APPARATUS

1 r i lampore frigidiustitio, humido, silente vento, fundex flores purissimos Sulphuris, in ollula figulina, eylinis drica, tres pollices alta, totidem lata. Postquam Sulphur accurate fusum, neque tamen accensum, pone vasculum subcamino, qui fumum non dispergit, sed sursum perfecte dirigit, in pavimento; incende tum fusum Sulphur, statimquHuperpone huic eampanam vitream, ita ut medium illius eapiat mediam flammam Sulphuris. Campana debuit supra vaporem aquae calidae prius tamdiu fuisse detenta, ut tantummodo superficies illius interna fuerit subhumidula Debetque campana lateribus in triangulum dispositis ita inniti, ut fiammam inceusi Sulphuris tantum non extinguat; aliter,

370쪽

quo propius flammae admovetur, eo melius. simul aenamma ineipit fere extingiti, praesto sit aliud simile vaseu.lum, pIenum sulphure fuso, accensoque. Atque ita pergatur sedulo, tota die. Incipiet in campana colligi vapor gravis, acidus, de flamma Sulphuris exhalans, inprimis noctu quando quiestit ardor. Campanae applicatur parva pullula vitrea, pro excipulo, ipsaque campana sie disponi tur, ut liquor de campana parum declinante vergat in piillam. Hac ratione, diu continuato taedioso labore, multiplicatis eam panis, liqiior eolligitur flavus, aeidus grate, ponderosus, ruber aliquando, ct ad ignem mire fi

xus, ut gradu ignis aeque magno eleVari modo queat, quo oleum Vitrioli. Attrahit etiam aquam quam maxime: inia de in vase aperto sensim pondere augetur. Si sollicite o. mnia observantur monita semper bene suecedit operatio. Caveatur cautissime a vapore fumi.

a. Pertaesus fastidiosi operis Hombergius reperit metho dum longe faciliorem, melioremqile, qua Unciae quinquea horis parantur. Quam vide Ae. Reg. se. Iro 3. pag. 3r. a seqq. Scilicet reeipiens vitreum, capacissimum quod haberi potest, in infima basi exscinditur in aperturam orbicularem, diametri octo vel decem, pollicum: id fit,primo inueniendoeentrum medium basios ampullae, dimittendo per os illius superius filum tenue, unde globulus plumbeus pendet, qui se tangat fundum, ut undique aequabiliter a lateribus vasis di. stet filum pendulum. Notatur id punctum in fundo ada. mante satis profunde adacto. Puncto illi imponitur pes ei cini, interea alter pes scriptorius aperitur quinqtie pollires, ct deseribitur puncto invento, ut centro, radio quinque pol

licum eirculus atramento. Quando ille siectis,tutn adaman.

te circulus ille profunde inscribitur, quo profundius, eo me illis. praesto tum sit eirculus ferreus, per ete habens inagnitudinem inscripti circuli. Igniatur ille, tiimque impo natur erenae inscriptae; exsilit itim patina e sundo, linouitaque basin apertam. Tum eampanae huie jam ita parataE euata collum agglutinatur bono glutine lacinia larga ex linteoeannabino, eum ansulis, per quas funes trajecti possint teneare suspensam eampanam aequabilissitne. Sit tum vas figuliantina cylindrieum, sex pollices patens. Hoc sit plenum Sutiphure fuso, puro, accenso; impone vas hoc tripodi figulino vitro