Iacobi Vimpfelingij Schletstattensis theosophi Oratio de sancto spiritu

1쪽

Rlagmantius Philesius,inclyto ac generoso,d,Philippo de Duno baroni in lapide superiori sumnas aedis Argentinen.prsposito dignissimo. S. P. D. Clarissime pater,cum non solum ex Aristotelis sentelia sed aliorum etiam consensu prsceptoribus secudum deos maxima debeatur, meum studium est quia gratia parem eis reddere no possum,illorum saltem monimenta singilari amore copi ecthuenerari, alijs comunicareoc quibus possum laudibus extollere.Sciunt qui mei noticiam habent omnes,l libenter de Fabro Stapulensi, ocipso Foroliniensi Fauito institutbribus meis,altero celehriphilosopho,altero poeta insigni,utrom apud Parisis enses florentissimo loquar. qua illorum omia admirer quam collaudari soleam Nessi id quidem iniuria.Quis

enim talium uirorum opera non laudet, non extollet e

Dicam minus remotum aliquid Vuimp fclingus quom doetor meus Germanis illustrator quicquid procudit semper autem uelut aphrica aliud noui parit illud omne suspitio oc ita extollo ut nihil magis, alm hoc ipsum

merito. Na quis non susipiceret, quis n6 extolleret,quis non admiraretur c librum cui Isidoneo titulus est de reseia iuuenu institutione,elegantias lingus latins, epitos ma in rhetoricam,tres libros elegiaco carmine scriptos de uirginis maris triplici candore, librum de itegritate cum eius apologetico,ec quem de stugalitate cotra prshendosos conscripsit, epitoma quom rerum Germanis carum, eum etiam librum qui inscribitur adolescentia. Item apologiam illam pro re publica christiana, oc quede Germania ornatissime ab ipso scripta sunt. insterea in ecclesiasticas inutiones annotamenta at* epitoma in xattuor euangelistas.ut taceam Varias Oratioes ut epiolas, ut poemata,ut historias, ut solitoq usum ad honorem Germanoru principum oc Procerum scriptum, ut

officia de compassione mariGac sponso eius Ioseph ut

2쪽

statuta synodalia iussu Basiliesis episcopi ex sacris canonibus coportata,ut id genus innumera aliaprsteream. Haec inquam di sic eiusmodi caetera infinita quis doctiorum hominum non amplecteretur quis non laudaret extolleret*.Ergo ut tandem ad ea ueniam qus uos lebam dicere,factum est reuoluendo libros ab ipso conscriptos ut inter multa dignissima quandam orationem

olim Hesdelbergs de sancto spiritu habitam nondum

impressam inuenire quam in lucem dare pIacuit sub tui nominis splendore Quod existimauerimus tus clementie non posse no placere qualecu mi hoc cum oc ipsum Vulmpselingum 5c reliquos eruditos omnis magnis cias Id cum ex alijs multis tum ex eo liquet,quod illi ut ipse nobis retulit 8c Io.Keiser tergio eximio theologo pridem ad mensam tuam inuitatis sitim mam humanitas remostederis,quod mansuetus quod affabilis,quod hilaris,quod comis nobilissimus ipse comes assederis, nosupremo loco cui tibi ob generis claritatem,& notabis lem status excelletiam iure debebatur sed quemadmodum apud Brachmanas Indis sapientes fieri scribit Philostratus,ut sine delcctu discumbant, nullum regi prscipuum locu assignates,ita in inferiore loco humilis quasti illorum minister discubueris. Unde profecto intilligi

datur te famigeratissimi tui parentis humilitate ac mos destia,sicut Θc iusticiam, constantiam, integritatem,esterasq; uirtutes strcnuissie ut gencrosam prolem decedimitari. Accipe ergo bono animo ct serenaseote hac oratione,ipsum Vulmpselingu ac ceteros qui bonas amant litoras amatui us,tuom ueluti Achillis clipeo protectus rus Ualc ecclesis decus Argen.K.Septembris. Anno satis supra sesquimillesimum sexto.

3쪽

SERMO .I.VRDE SPIRITU SANCTO AD

inclytam umuersitatem Heidelbergensem. Vsiter expectabitis P.amplissimi mihi coramq insigni cetu uestro copiam dari dicendi de spiritu qui carneus 5c animalis sum c de spiritu lans cto qui foedus di immundus surn c de spiritu dei qui terrestris homo sum, & quona pacto egoipse de me tantusperare possem, nisi mecu diuo Grcgorio dauidica postissimu consolaretur lyra,de optimi maximi gratiam de sese loquentibus minime defutura his uerbis asseueras dominus dabit iterbum euangelisatibus uirtute multa,

Neq; enim facile est loqui de procedente ineffabiliter a patre ec filio, spiritu, de tertia benedictissims trinitatis personarue uisibili inuisibilim eius missione in terras,de pleno ardoris hodierno in christi discipulos a ductu. noinquam facile est loqui de spiritu qui patris &filii nexurest,amor est,charitas est, qui instar amoris liberalissimi mutus p charitatis procedit, qui amboru unitas est,am Plexus, donum,dathi,paractetus. nSuiuus Mis,charitas piritualis unctio dextrς dei digituso labore requies,in estu teperies, in fletu solacium,S denim optimus magistrorum.Hie estille metus, hec est animi mei trepidatio,dum hinc arduissimi negocri magnitudinem,atapillinc uirium mearum imbecillitate considero, quid miscum si uerear i expauescam. Verumtame credens meno mediocriter adiuuari in ea re polle deuotissimis precibus uestris prestantissimi.p. uestram singularem mos destiam 5auimmam in me humanitatem obsecro.ut me

qui ex propriis meritis nihil impetrare positi lategerrims pudicissi insin dei genitrici maris, uestiis intercessionibus comendatum efficere dignemini,dulcissimam Gabrielis salutem ore animoq; repetentesinue. g. Pl

4쪽

Non expectetis amplissimI patres quod muIta Iociuarde ineffabili Trinitate,de spiritu a patre filioq; mirabilis

ter procedet'hoc unum mihi satis superq; fore putaui, domesticas o familiares pro qualicum in nostrarum uirtutum incitameto tandem exhortationes attulisse. nta uero nostrs fidei arcana peritioribus committo, qui

de summis re difficillimis rebus sque ac de minimis a Q mediocribusper ingenii sui uiuacissimu acumen diserere possunt.Ego diuo Bernardo consentiens possin rum pluritatem,in unitate essentisipsam cp essentis unitate inpsonarum pluralitate, scrutari temeritatem, cresdere pietate,nouisse eternam uitam arbitro ea no quer ere sed credere, non uenari, sed sincera fide complecti laudabile est. Innitentes igitur dumtaxat,christians religionis fidei, constanter credimus atq; profitemur, tres eiusdem naturς hypostases, ab una duas, a duabus una de qua sermo ine abiliter ἔcedere mirabiliter m. Hscest nostra basis,hse est hypoth ess qtiodad id astruendupossit attinere, nihil dictu opus est,ne ubi ad cofirma da arduissims rei profunditatem,argumentationes nectes re studii erimus,non tam ineffabili primς ueritati,quam infirmis&debilissimis persuasionu iudiciis fidem prςbere uideamur. Nulla restabit euacuats fidei merces,oc unos tantillis probationum contextibus inniti deprehenderint,paulo momento impulsos esse rati, perpetuo caσtholicam fidem ipsis adheretes ludibrio deputare possent,qui corde ad iulticiam credimus re ore ad salutem tres confitemur increais formς ac naturς personas,& illam qus a duabus concordi uolutate procedit, hodie in apostolos christi,auidos 5c expectantes diisbilius indisciis celo delapsam apparuisse,du enim copleretur dies pentecostes idest quinquagens arcturrectione. erant pariter in cinaculo motis syon ubi coena dominica pauloante peracta fuerati discipuli sere cetum uiginti utris

5쪽

uta sextis congregati in oratione perseuerantes,&promtinone sancti spiritus expectates . tum demum fac usest de celo repente,idest de aere sonus,tant aduenietis spiritus id est flatus uehemetis, ut tanquam nota sit similitudinis,ac si diceretur,uenit spiritus in similitudie uenti uehementis,aut reuera spiritus sanctus dicitur ueli mens, quasi uehens nos a mente, 8c a mentis affectibus alienans,uel quasi ue adimens idest eternam damnationem auferens,uenit in sono ad terrendum rebelles, uesnit in flatu qui ab interiori procedit ad uiuificandum deuotorum affectus.Et repleuit sonus ille aut spiritus,uniuersam domum ubi erant sedentes, dominice adhic ius sonis memores. Sedete in ciuitate quoad usin iduamini uirtute ex alto.hic etenim dona non nis in unum cogregatis per consensum di ad superiora subleuatis per desiderium prouenire potuerunt.Et apparuer ut illis dispertiis lingus,tancb ignis idest radioli igne in modum linguarum, insidentes capitibus singulorum. Nec ab re spiritus in igne uisus est,quoniam ab omni corde quod replet,frigoris torporem excutit,Scin eternitatis sus desis derium accendit,deus noster ignis commens est, quamdiu in nobis sunt qus consumi digna sunt, cum aut conssumpta fuerint,iam no erit ignis cosum es,sed illuminas Profecto sicut ignis geminam natura habet, quonia relucet 8c irrit,sic ec sipus lucet iustis,ae peccatores incedit Adde qd septem spiritus paracleti munera,naturalibus innis condicioibus aptissime demonstrant.Spiritus emsanctus instar ignis,dono timoris purga pietate liques facit,scientia decoratior titudine c5solidat,n consilii donum eleuat, munere intcllectus illuminat, Κ ipsa dema sapientia dulcorat,sicin repleti sunt om cs spiritu sancto ec uar ijs ceperiit loqui linguis.Eam suor una muneru dispensationem siue pnylonis siue salomonis uaticinium

iampridem explicauit.Spiritus domini repleuit orbem

6쪽

terrarum & hoe ciuod continet omnia homo scilicet ca

omnibus creaturis couenientia habens,& propter qui omnia facta sunt stientiam habet uocis, id est linguam, Ac si diceretur,spiritus sanctus terrarum orbem reples discipulis dedit scietiam linguaris, ut omnium gentium

linguis loqueretur.Tunc em ecclesia in una talum gente erat, cum autem loquerentur omnium linguis,prsse ferebant,quod ecclesia crescendo per omes gentes, Om nium linguis locutura es et,quia iam ecclla linguas omnium habet.Nec inficias ibo,qui in igneis hodie linguis adiudicada gratis propagatione per doctrinam, spiritu

hauserunt, eos nihilominus pauloante die resurrectiosnis in flattineudem spiritu accepisse, bus dictum est. Accipite spiritu sanctum quoru remiseritis peccata remitatunt eis. 5 c.Tu fateor ad relaxada facinora oc peccata' hodie ad disseminandu in uniuersas getes euangelium

christi spiritum apsos accepisse. uani Θc Hieronymo quom placet ante passione ad purgandu 8c ad faciendumiracula,qn ad prςdicandu sunt missi,& dictum est eis. Egros sanate, dpinones eiicite,mortuos suscitate datum eis e sse spiritu sanctu.Ego iquit Hieronymus) audacter Pronuntio apsos ex eo iste quo crediderut dno, semper spiritu h abuime,nec absin gra spiritus,signa facere potuisse,sed eum .pmodulo atm mensura recepisse. que sane

costat,non uisibiliter solu,sed B inuisibiliter effundi. uisihiliter in quintuplici specie datus c.In colubs specie sud christu ba ptisatti,in nubis lucide specie sup christu trases guratu,in flatu qn .ut memius: saluator isum ado spmpasciis die dedit,postremit in gemina ignis 8c linguaruspe hodierna luce pala apparere dignatus est InuisibilieqQ mittit,cu ad inificanda creatura castis abusq; metishus illabit,cum m nostros aios inuisibili clementer illus strat potetia id in nobis efficies ut declinates a malo faciamus bonu est,tametsi aut diuisioes gradi sunt ide m

7쪽

spiritus,qui ad declinandum a malo,tria in nobis copunckionem scilicet supplicationem Θc romissione operatur initium omniu reuertendi ad deum penitctia est, quam sine dubio spiritus operatur, non noster, sed dei, iam 8ccerta ratio docet oc con firmat auctoritas. Quis enim eis ad ignem uenerit algens oc fuerit calcfactus, dubitabit in se ab igne uenisse calorein quem habcre non poterat

sine illo Sic ergo qui prius in iniquitate erat fiigidus,si post modum feruore quodam p enitentis accendatur, alium sibi spiritum qui suu arguit &diiudicat non duhitet aduenisse.Habes hoc ocineuangelio, ubi cum los

queretur de spiritu,quem accepturi erant credentes in

eum,ille inquit arguet inudii de peccato. Sed quid prodest poenitere de culpa oc non supplicare pro ueniac necesse est ut hoc etiam spiritus operetur, dulcedine quasdam spei replens animii, perquam fiducialiter postules nihil hesitans.uis ne ostendam tibi etiam hoc opus esse spiritus sancti,utim dum adest ille,tale aliquid in tuo spiritu no inuenies,denit ipse est in quo clamamus abba pater,ipse est qui postulat pro nobis gemitibus inenars rabilibus. Et lisc quidem in corde nostro,quid autem in corde patris. Sicut in nobis interpellat pro nobis, ita in patre delusta donat cum ipso patre. Advocatus noster apud patrem in cordibus nostris. domitis noster in cors de patris.Itam quod postulamus idem ipse donat,a dos nat ut postulemus,& sicut nos erigit pia quada fiducia, ita deu inclinat ad nos magispia misericordia sua,ut aut prorsus scias quod peccatorii remissione sanctus opatspus. ausculta ad olim auditi erat apostoli. Accipite spiritum sanctu quorum remiserius peccata remittit tureis, porro ad faciendum bonum quid in nobis.S.S.opatur, profecto monet 8c mouet& docesimonet memoriassastionem docesimouet uoluntate, in his enim tribus tota

cosistit anima.Memoris suggerit bona in cogitatioibus

8쪽

sanctis, at ita ignauiam nostram torporem j repeIlst qua de re quoties huiuscemodi boni suggestionem senseris in corde tuo,da honorem deo,ec exhibe reuerentiam spiritui.Si cuius vox sonat in auribus tuis,ipe nan est qui loquitur iusticiam,&in euangelio habes, quia ille suggeret uobis omnia quscum dixero uobis Aduerate quid promiserit, ille docebit uos omnia, dixeram emquia docet rationem.Multi siquidem mouetur ut benefaciant,sed minime seiunt quid agendum sit,nisi assit denuo gratia spiritus sancti; di quam inspirat cogitatioem doceat in opus proferre,ne uacua in nobis sit gratia dei sed quid c scienti bonum 5c non facienti peccatu est illi. Propterea non solum moneri ec doceri,uerum etiamosueri oc assici ad bonum necesse est, Abeo utim spiritu, iadiuuat infirmitate nostram, qui assectum ali, uoluntatem ut dixi 'movet oc excitat, per quem in cordibus nostris effunditur charitas,qus est bona uoluntas, itaq; casc aduenies spiritus totam possederit anima suggerens do,instruendo,assiciendo oquens semper in cogitationibus nostris,ut audiamus, dinos quid loquatur in no his dominus deus,rationem illuminans, uoluntatem inflammans,& non tibi uidetur,quia totam domu implesuerint dispersiis lingue tanqua ignis.Nam in his tribus pauloante dictum est animam consistere totam. At sors te pusillanimis dubitas tibi uncti spiritum sanctum adueniit Geiusm prssentiam corporalium sensuum cogitatisone uenaris, Erras,non recte sapis, io tibi uidetur, quia coloratus non est,nec auditur,quia no personat, nem tactu deprs hendis,quoniam palpabilis non est, sed inuisibiliter atin insensibiliter intima tui pectoris arcana pesnetrat,qui ubi uult spirat,&uocem eius audis idest luggestionem &sancts cogitationis immissionem percipis, at nescis unde ueniat aut quo uada liquam obrm quia

incoprehensibilia iudicia eius di inuestigabiles uis eius

9쪽

Si investigabiles uis eius,qusris unde illum a desse nosuerim.nempe ex motu cordis intellexi prssentiam eius ec ex fuga uiciorum, carnaliumcp copressione affectua aduerti potentiam uirtutis eius, oc cx discussione redar utionem occultorum meorum admiratus sum glansitatem sapientis eius,ec ex quantulacum morum meorum emendatione expertus tum bonitate mansuetudisriis eius,ec ex reformati5eat renouatione spiritus metis mes,percepi utcumcp speciem decoris eius,5c ex costuitu omnium horum simul expaui multitudine magnitudinis eius,Primis ecclesis temporibus, cadebat super credentes spiritus sanctus,& loquebantur linguis quas non didicerat,quomodo spiritus.s dabat eis Onunciare si ergo per tanta miracula no fiat modo in nobis testimoniupsentis. S.S. unde fit unde cognoscit quisin accepisse se spiritu sanctu Interroget cor Qu.Si diligit frem,manet cor dei in illo,uideat&probet seipsum coram oculis dei,uideat si est intra se dilectio pacis N unitatis,& dii ctio ecclesis toto terram orbe diffvss. Ergo si uis nosse quia accepisti spiritu sanctu. terroga cor tuu si est dilectio in te fratris,securus esto, no potest dilectio esse sine spiritu dei, qm Paulus clamat,charitas dei diffusa est in cordibus nris,per spum sanctu qui datus est nobis. At a fratre tuu odio psequeris, si pleritoru facinoru uoluptate caperis,si offensam ex aio n5 prorsus depuleris,si madi huius illecebris omino adhuc coli ereas, spum sanctute no existimes recepisse,spiritus te fugiet,n5 secus qua lupum sibi inimicissimu blanda fugit ouis, & simplex accipitre columba Venerandi patres magistril in christo sema obseruadissimi, si nobis fraterna defuerit charitas deerit dici spiritus, si suffragia cosilia aut uota unqua in nra republica ex iniqua metis affectio'inuidia, morbo uindicts,pstamus,longe a nobis est spus,si nos in re prisuata,damnu unius assis aut dipondii uehemecius angit

10쪽

atet sollicitat, qua.xxx.librarum iactura, qus attinet ad rem publica, si dolemus altu quempia competitore, ad dignitate officium oc statum queuis esse prs nobis sublimatu,abiit iam dudum a nobis spus, si sit mutua bursaru aut collegioru infamatiq,si dolo uel isidiis abducunt scholastichia a suis ad quos missi fuerant magistris fallaciter abstrahuntur,si supprimunt quas secum afferunt litos comedaticis, charitas id nobis non est,spiritus de est,si nos alterius bursscollegii uel uis aut prsceptores aut discipulos odio prosequimur, si de nostris rebus ocnegociis coram laicis cotendimus,fiaterna charitas exstincta est,frustra in nos hodie uenturus expectat spiristus,Si insidiamur aliens disciplins, si a gradibus dignos

repellimus,si minus accomodatos ipi iurisiuradi immemores Imovemus,si ea temere aspernamur studia qus

nos inopia quondam prsceptoru non didicisse in conscientia dolemus, si angimur oc excruciamur alium id forte ingenio &studio tuo consequi,quod nobis non licuit unqua,si ex arrogantia &desiderio csteros opprimedi scholasticis semper nitimur clamoribus,uictoreS appas rere, euanuit a nobis dilectio fiatrum, spiritus uti non inest ita nem inerit,si non accurate intenderimus discis pulorum utilitati di saluti,qui nostr ς fidei a parentibus uel amicis unice crediti sunt & fidelissime comendati, sino in primis uniuerst gramatics finem in elocutione uidelicet latins lingus eos exercere curabimus, si innocetes ec inexpertos scholasticos nostrs curs comissos, sinimus fere quotidie ad fontes,ad nemora,saltus evagari, non sine turpi nota gymnasii nostri,non sine istis amissisone quo nil precio ius,non sine magnis sumptibus,proubus dies Moctes parentu sudor a tota cor pa diffudit no sine studii negligetia 5c sum a liar u distractoe, taceo depuersis moribus, de leuitatibus in ψbis,i uestibus ncapillis,in Ressu,taceo de insolectis,diurnis nocturni