Aeliani De militaribus ordinibus instituendis more graecorum liber a Francisco Robortello Vtinensi in Latinum sermonem uersus, & ab eodem picturis quàmplurimis illustratus

71쪽

y Titi sana in equitiini instar oui primiis e&cogitaiiit Iseon Thessaliis , a tio etiana Ile dicta est a grecis omnis Titi in a. Et sane ille olim suos Thessalos plurimitia in hoc genere exercere solibat . Vtilis autem est lige figura acie , quoniam in singulis angulis habet ductores collocaratos . primum quidem a fronte Turna presecstum ipsum . stimum tergo ei fiduci orem Lutrinque vero ad latera Custodes laterum . Ops Ponitur autem huic Turnig, si quando pugnandum est aduersus ipsam, ea, quae instar binae bicornis instruitur Cornua liabens in ante progresdientia . atque in ipsis consistentes duces,circa medi si Catia, accommota data ad circumueniendos equites s quare ipsi equites, tum adhuc procul sunt, more Tarentinorum iaculatorum iaculari incipiunt, ut Circua larem illam aciem peditum disturbet , ac dissipentu Tarentum autem olim Siciliae oppidum habuit milites iaculatores,qui equis vecti iaculis breuibus eminus certabant, mox manum cum hoste conserebant.

Equestris acies instar Oui.

72쪽

Turma equitii in ab altera parte songior ea est, quae duplo maiorem habet Longit idinem et multos vero usus praebet , nam re decipere horistes potest,cu pauci in ea esse videantur secunda longitudinem. Solarios alia in hostes irruit ordinatim, nsi sine magno labore propter delitate ire robur acie ipsos fundere solet Adde quod per angusta loca pervadit, re Penetrat preter omnia opinionem. Opponitur huic acies pedestris quae vocatur Obliqua Phalaiare, nam secta dinia longitudinem se diffundit,ut etiamsi ab equitibus percellatur , non magna caedes fiat, quod latiturado ipsuis non est magna Maiare contingit,ut equitum impellas inanis sit , neque turbam peditum feriat , sed aerenas nam,uti dictu in est, eque A

siris haec acies multo maiorem latitudinem habet, qua in longitudine. Acies questris ab altera parte longior,

73쪽

yy superius expotuimus, eum dicebamus inuentam eam primam suisse ab Ileone Thessalo. postea Iasonem ille Medet vini multii ea misi usum. Ab omni latere autem duces habet,qui ipsam trientur a fronte Hrmae Prgis tum, tergo Tergi ductore,ab utros latere Lateris custodes. Conatinet autem Turina hec equites sagittarios, quales Parthi olim fuerunt. Opponitur autem huic acies pedes ris, que vocatur Ante flexa,quoniam ab anteriore parte ne ione quanda habet; est autem intenta decipiendis equitibus sagittariis , ut vel statim ipsos conspecios , an iam irrirentes intercipiat,vel ut si iis cornibus equites fundat,mo , cum impetias illo rum vis fracha fuerit, iis,qui in medio ad fleuionem locati sunt,rursus in equite concitatis,uictrix existat. Tirma Equestris in Oui formam.

74쪽

Sed ocea,qtig Retrosseu dicitii ad intercipiendos hostes erecogita '

ta filii; Cti in enim spatium in medio habeat pates vel utimii oddam os, paticos in cornibus tantum videtur habere pedites,cum tribus partibu phi res a tergo habeat sequentes,ut si,qui in Cornibus collocati sunt,ho'stes fuderint, iam finis sit pugnandi. in minus , ipsi utrinque referentes pede se coniungant cir maiore acie subsequente. Illa vero acies,quihuic opponitur, Curva dicitur,quoniam in orbem exterius instruitiis , S in cithid molitur , ut paucos praese ferat milites curua utens figura , omnia enim orbicularia, o rotunda extrinsecus parua videntur , na propter rotunditatem non totam magnitudinem simul ostentant suam. Iam vero si eriplicata fuerint, luplo maiora videbuntur; sicut in coli inanis cer/ni PO teli,qus rotundg sunt, na intuentibus dimidium sui tantum osten 'dunt reliquum dimidium sui occuliant. Omnisi autem pulcherrima est hec acies, S ma Rimo artificio constitutae adeo ut hos es facile fallere possit , cum Paucos presse ferat milites , duabus autem partibus plures hab

beat, qui postea impetum faciant.

75쪽

Estoc alia acies equitum,qiis quadrata vocatur, o quadrata quidem

est figura, non autem numero in quadratis quippe non praefinitu numerus, quare eam duplo maiorem constituere licet secundum longi, ita dinem, quam fuerit secundum latitudinem ut igitur postularit nee cessitas , ita dux imperabit eam duplicari , re augeri usi hac in Priemis fuerunt figura acie Persae, Sc Siculis ac Gi scorum maxima Pari. tum quod non difficile erat ipsam instruere, tum quod utilitatem ma' gnam, re commoditatem asserebat pugnantibus Opponitur autems P et

76쪽

σs hinc PhaIanv quae Cuneiis vocatur, tarcii in omnia ratera habet collocatos pedites grauis armaturae. desumpta autem fuit pura haec a Cunei equestris formas sed hoc disserunt, quod in equestri unus eques a fronte collocatus satis videtur aptus ad irrumpendum in hostes. In peis destri autem tres saltem collocari oportet, Dia viatis non possit irrue, re in hostes . Sic igitur olim Epaminondas Thebanus affuersus Lace daemonios pugnans apud Leuctra , condensans ia milites in Cuneum Uumerabiles hostium copias fudit. Fit alitem acies haec , cum ops posita in rimere Phalanx duple anteriora Cornua coniungit, PO, steriora antem disiungit, adeo ut effingatur forma instar A literae.

Frons.

77쪽

Haec acies habet multo maiorem Ioiassitudinemqtiam latiti id inem Laterculus autem oblongus dicitur , cum ab omni latere pedites gratiis armati irae collocantur spli vero funditores, ct sagittari in medio. Solet aduersus hanc collocari ea acies, quae Iniplere Voca trir, ut sita inaequali figura eliciat ex Laterculo oblongo aduersus eos, qui promisenent in Implere , atque si id fiat , acies Laterculus oblongus dissolua,tur, nec densitatem habeat sicuti ante . Et obseruant quidem diligen ter Seriei ductores Implexae Phalangis,ut si aduersae aciei,contra quam pus fiant , milites perstiteris at in eadem densitate , nec si recedant lo c etiam ipsi idem faciant Quid si prouocati illi loco decedant, redensitatem Liae Phalangis dissolua sati, itidem S ipsi incompositi cons

tra sic ompositos Pugiaant Laterculi autem oblongi forma vocati ire, cum a duobus lateribus tosagi Ornon sicuti in quadrata ab omni parate aequalis acies instituitur.

Iam vers acies, quae circumuentio Phalangis dicitur,est cum ab utro 3 Cornu hostium Phalasagem circumuenire conamur. Circumuesitio Phalara is.

78쪽

e Circumire satio alitem Comi dicitiis ,sas altenim tantum Cornu bo stium circinnuenimus , o illa prior vestiti genus est, haec,cle qua loqui'

mur, tanquam species . Omnis enim , qui Plialange circumuenit,etiam Cornu circumuenire dicitur. Sed non omnis, qui Cornu circumtienit, Phalangem poterit circumuenires; nam Paucioribus Cornu circumueaenire possumus, Circumuentio Cornu.Attentiatio Phalangis est , cum ipsius Iatitudo minor fit, ciccum rivi essent, ad pauciores rediguntur. Iam vero siquid aliud procurandum est in re Castrensi sint ipsa impedimenta diligenter vehenda, tu Rceq; ad id opus est . Modi autem vehendi impedimenta quinque sunt,

vel enim ante exercitum aguntur, vel post , vel utrinque a latere vel qui ultimus , remit intus modus est , in medio collocantur . Ante Plia langem quidem agi debentiu in hostium regionem irruas post Phalan

nem ver si vereris ne te a latere hostes invadant . si medio autem Phalangis , si agmen concauum duxeris. Postremo operae precitam meieriissi praecepta imperatoria breuiter collegerimus , illud unum praefarati , O pol tere breuia esse . deinde minime anabigua, ubi enim celeritate opus est in obtemperandi, tollenda est omnis ambiguitas , ne hoc aliij faciant, illud ali , neque larier se consentiant , quod apertius erit allato exempli. Si di Neto ij,qui audient vocem hanc, ambirigent, an hastam , an Clypeum versos sit declinandum , re conseisio quidem non parta aerit. Igitur in praecipiendo satilas sileti vel ba ita ordinare. Hasiam versus Declina . hoc enim apte se habebit , cum Praeponat Hr species eneri . omnes s statim effacient id ipsum simul Idem ordo adhibendus in alijs praeceptionibus proferendis . , T A ,

EvoLUE, si enim sic Proserant lare, teneris vox Praecedet, quod non oportet, speciem initur Dei aeri praeponentiis sic Masiam vernis v

ta teipsum . Vel Clypeum Versus Mutatio fiat Isai ita imperabiomus, Laconicam ela ollae . Macedonicam euolue . Choricam euolue . Si autem dixerimus. Holue Macedo alacam , vel etiolue Laconicam ambiguum

79쪽

ambigini in silerit,priposito verbo gestem, qlio Veii olutionis gemis heri velimus . Atque hac de causa huiusnaodi ambiguitas vitanda . oc species praeponenda generi In primis vero oportet silentium indicere, o iuberes ut attente observent id, quod imperabitur . quod Homerus

in suis maxime expressit,ctam ait. Graecorum T doces praeibant agmina sortes., intorum quisque suis grauiter tunc imperitabat , Ast omnes parent taciti, illos si intuearis, Idem alibi., Graiorum dicas non claudi pectore vocent. Idem alibi., Atque ducum taciti erepectant mand ita suorum ., Consistuntd omnes avidi perrumpere in hostem. Homerus idem dum Barbarorum incompositos mores ostendere vult, eos saepe cum auibus comparat Propter loquacitatem. , ut si rites, cycnive solent volitare gregatim Prata per,d valles,medio quasi uni in cursu Magna secant, variis resonat garriti blas aer, io ereultantes passim de gutture mittunt, Nec Troes secus ingenti clamore pererrant Edentes incompositam vocem,confusa verba

Sed taciti magnum spirabant robur Achiui. Praecepta imperatoria ferme sunt haec ita pro serra solent. Con curre ad arma Ne deponas arma Lixae,re calones secedant una cum impedimentis . Animum aduertat quisque ad ea, quae imperantur, suscipes recipes Recede . Erige sursum hastam ordinem serua Seriei. Insis persiste . Respice ducem . Suam Seriem quisque Serieiductor regat. Internalia omnbs seruanto . Hastam versus declinati accede Sic tete habe . In ree sim te restitue . si Clypeum declina . Accede Hastam versum ianita teipsum . Latitudinem duplica . Redi in prismum statum . Laconicam euolue . Hastam versus te conuerte. Hastam versus te circumflecbe, Macedonicam euolue . Choricam euolue Hae Caesar Auguste praeceptiones a me traditae hae enus sint artis militastris , quae si seruatae fuerint, salutem tibi ali erent re vici oriam , nostris hostibus alitem damnunc, re exitium.

DECLARATIO AEEccvENTIS FIGURAE.

Appellatur hec acies apud antiqHos quadrata . quae in singulis lateoribus ternos habet ordines , adeo ut omnes si numerentur, sint, ij. Si nostri equites multi non fiterinita re hostes tam multos non habuerint pedites . Qui od si nostri equites pauci fiterint, Sc tam magnum habue rint hostes peditatum, ut nostrum a isquet,debebit acies lis habere in terualla vi q. ut tutiores sint , oportet autem lis inter se diuisa esse , occontinere singilla equites xiiij. vel xij. aditus velo patebit,ut re egredi,

o ingredi facile possint. 1