Lodoici 13. Francorum et Nauarraeorum regis christianissimi expeditio in Italiam pro Carolo duce Mantuae 8. Montis Ferrati 6. & Niuerni Io. Bapt. de Machault

2쪽

ILLUSTRISSIMO DOMINO

D. MICHAELI DE MARILLAC

FRANCIAE PRO CANCELLARIO

ILITI AE Hebraeae Ductor ter Maximus Hero Isaides iubet ut, qui vallum & castra tuentur, Dum reliqua aduersos acies defertur in hostes, Partem habeant praedae hostilis spoliique relati. Nosterat Isaides celsas dum fulminat Alpes, Inque rebellantes populos ciet undique martem Bella gerens Domini, non Visua regna propaget, Sed quo quisque sua tuto ditione fruatur, AEternόque Deo iusti reddantur honores, Partitur tecum peragenda negotia Regni Militiamque sagi retinens ac arma regenda Et ductare acies, & moenia stcrnere ferro, Militiae tibi dat regimen curamque Togatae, Atque Palatinis Vigilanti incumbere castris Principis Effigie, tutis, quae insculpta metallo Auspiciisque tuis sacrata redditae cera Ostentat nostri praesentia numina Regis Limite regnorum toto, populisque remotis

Suspicitur, faciles qui ingentia iussa capessunt Non vi, sed presso intrepide tibi tramite sanctae

3쪽

ΦIustitiae, a cuius sarta tectaque salute Pendet in aeternum firmanda potentia regni. O Tu Fatorum , si quae sint inuida Francis)Auerrunce potensi quo Consultore premantur Atque ruant placidis hostiles sensibus artes, Quo magnum in bellis Regem comitante, trophaea Parta fuere, tuoque domi genio omnia rectis

Consiliis acta, & quorum pars magna fuisti, Regali patere hanc hederam intercedere lauro, Et sumas qua fronte soles placidaque grauique Iiligerae partem praedae spoliique relati, . Heroem nostrum generose imitatus in illo, Unica cui superest de tota gloria praeda , Vtque illum meritus fracto decet hoste triumphus, Sit tibi pro iuste moderato gratia Regno.

Tibi Devotissimus

Io BApT, DE MACHAVLTSenatorius Parisiensis.

4쪽

LODOICI XIII

FRANCORUM

E TN A V A R R AE O R V MREGIS CHRISTIANISSIMI

EXPEDITio IN ITALIAM PRO CAROL

CARMEN I. VAE noua Accessi ratio, que causa subortu, Aut qua pacta ratae pacis violata maligne, Francigenas acies Italo acciuere labanti, Expediam, Tu prae mambis cui corda repos Magnanimum Regum, oe populorum scris habenas, Cu a Is τε faue , faustoque tuo da Flamsne sieris. Regna quidem 'alia, Francorum Regibus omnLegibus armorum cert 'ue iuvamine caesi Communique hominum voto dominata fuerunt Fataque pro genio Regum cecidere vicissim Lava moia, oe modo fausta sibi alternantibus armis

5쪽

si seque Vale dispossessa He ibin ante

Francisco, Henricoque, reuestere nullus iniqua Bellonae euentus valuit, Philibertus adulans, Cario regna ineunte , vastu demessuit arte e

Et qua trans cel iuste possedimus AlpesCοά si bis seruata bonis oe sanguine multo,

Hausit iniqua dies, ct tradidit Ona Sabaudo. Tempore ab hoc Itali fines ac oppida, Francis Regibus intentata diu mansere quieta, 2Donec ab Henrici Terni patiente Sabaudus Nil genio sibi triste timens, ac tempora captans pia, Salu nis inuasit Carolus arces. Successere breui Francisciuilia besia, Libera que is est facta Duci, ac indulta pote ου, Et frmare nouas sbi opes, raptoque potiri, ibi Borbonidis placidum Regalia Numen Sceptra tenenda degit, non taliapassus inulte Henrici mens alta, Ducem sed marte coegit 'pacem rogitare, oe iussa capessere Uictum. Nec tamen illa quies ausis Ducis, ac sibi tuta

Cuncta putans morte Henrici, oe ciuilibus armis LoDDICVM agitau quoquos vertat, acerbe, Franclenum mptri notos adoritur amicos.

Quos veluti laceras naiies furiose procella Urbere parat, dirisque euertere ventis, O im prius appellant terris, oe littore capto eponant nautae madidas sal gine vestes, Atque rates ferri morsu flrmentur aduum JSedibus elyciat, Regni dum robur, omnis

6쪽

Militia incumbit meteres punire rebellis, Tro quibus Oceanus pugnans , oe Doride cincta Regna Britannorum Franco bellanda fuerunt,

Et cecideresso Mavortia viritima Regi minis ausiciis, a quo Sol iussa capessens Sol cuse leuior, famaque citatior alis I e unus locuplesque tot inter sidera testis pratia Liligeri Regis vulgare per orbem Taruit, oe populos Nereus quos undique nostris Undique quos dirimit terrae distantia regnis Qua missit; longe late que studit in omnes. Se istis est lustrasse fervi, Sol inclyte, lentes Francigenaeque Ducis narrasse ingentia facta. citi clam Occiduos versis, pete Francica regna. Vix humeros chlamyde exuerat, et, cassis frontem Rex LODOICVS, honos Rexum, epes fertilis Orbis, Lege data Oceano, pulsa bis Has Britanna, Seque Lutetiaca plebi cum principe pompa Spectandum dederat, latum paeana canenti, aurataque domo residebat ad otia lictor, Dum caelo defuit. ems, Zethyrique tepentes Relliquias belli bruma frigente dolose Supposit- cineri, restinguere marte dedissent, Vere nouo statuens in eos di ringereserrum Mandatis quicumque seis parere recusent

Vrnigero sed ad inrigebantsidera signo,

Suppetias veniat cincto obsidione Casissi Dux rogitat Regem Carias Gonet gua Nisems, Vincenti cui morte Duris ius urbis opima

7쪽

Lambit olorifero cui moenia Mincius amne, Celsaque Ferrati cesserunt pergama Montis. Quemque gradu propiorem sanguinis ordine primum Haeredem instituens Princeps Vincentius unum Primigeno illius dederat pro coniuge natam.

Duidit sed Der prope se tam grandia Franco

crementa viro, I totum ste deuorat orbem, Vicina que aegre patitur siuccrescere vires s Suscitat imperitandi auidum, etanumque Sabaudum ,

Uui lites bis dena mouens post lustra quietasNonflet deitatis a Cario Caesare quinto Iudiciis, quibus hic, postquam festina tulerunt

Fata Tatiologos, Ferrati maenia Montis Gonet qua addixit Domui, renuente Sabaudo, si, quas iure nequit, besto sibi mendicat arces, Cumque Duernensem Francorum marte tuendum fit, in ambiguo est quid agat, tamen una rebellis Dat Rupesia animos, sterni quam denegat vilis et tribuae, oe Franci dominatum admittereyceptri, Scilicet extrue tres circum undique moenia moles manesque opeses, oe saxis addita saxa, udierat, sociisque palam rata pacta Britannis, si vis μlida regni nequeant obsistere vires , Omnia tuta putat, Lo Dorc V M at bella ciere Debuerat meministe amens Duce oe auspice C Ha I sτ octi sibi salua opibus nuper decora omnia Francis. Ecce igitur modo quos hostibaad arma ruentes Desebant Itali, populatas ciuibus urbes,t quos post varios casys pacaverat aegre Pontificis

8쪽

Pontificis grauitas , Franesque minacia Regis Fulmina ; constrant iunctis ad praelia turmis, Et dextras sociant, ne qui uam sanguine cretus Francigena, mediis Italum dominetur in oris.

Regnaque Gon gua Carli partitur jberus, Et de Fereati Montis depasiitur arces, si dpatitur toleiatque volens nolensique Sabaudin Dummodo communi cedatsibi Mamua marte. Caesar oe agnati Uprater, fautor Iberi, Investire Ducem dubia quas lite moratur , Debitiaque Imperio obsequia accerta' recusus Ferraturo Monte, amborum a partibus iaret

Gens fidei iam, eruandi nescia furis. At pius has fraudes G tentamenta maligna probat, oe dirimi VasANU Une sanguine causa Suadet amans pacis. Caeli nulla furentes

Iura mouent, non consiliis mansiuescere dura Corda valent, quibus armorum scelerata libido

Imperiiquesitis, non iusta capescere bella Pellit, ct occultis fraudes inuoluere pactis. Scilicet egregiam laudem, famamque feretis Austriari, longos qua duratura per annos, o ini cum Rege rebellibuae arma mouente Corde simultates ficto exercere latentes, Moliri insidias duris rebus abuti r

At meminisse iuuet paulo postfunera Magni

Henrici, lacrymis cum Francia tota maderet

Pannoniam quantum potuissedas rementem Issis uno Procerum nato desanguine Regum

9쪽

suisermone graui vestros pertemuit hostes. Pollicitos pa rem, modo vos cessitis ab armis, Et memorate olim vos ὀ Dotalia Iceptracuos in cel ferunt, quibus oesub Virgine nasci Concessum . . striada vobis accesso cessit Fr nia quanta domo, quodque inrchiducatus in una Vendobona et eprius, nunc regnia assurgat in ampla Faemina quae vobis Burgunda, estemmate Franco Jngessit, nidoque dedit distenderepennaae, Celsias e ferri cunis, super aethera tolli. Hin astus ,grandesque animi, ct tentamen Ibero, oppressium iniustis orbe ubmittere sceptris,

Partim armis, partim laqueis pietatis is arte ; Fraxcia nisi tat, nisu que retundat inanes. Deucalionaeis moles opponitur undis

Assio quanta ferax saxosaque littus Jerne

Altius insurgi ne cum Neptunius actus, Belgica regna furens immanibus obruat undis, Francia, ad Suropae regnorum commoda spectans Tantassis armis ausius effringit Iberos. Ne libentur opes cui quam faedere iuncti Et sua set ditio Dominis immota vetustis. Talia dum molitur Iber ad n ante Sabaudo, Omnipotens Genitor, qui fas humanaque iura Frangentes propere castigat, oe excitat ira Vltorem ipse sua, tandem restexit ad arma Liligera Hemis, Rupella ad moenia binis tulerant annis, hostes, Thetin, Anglica vela ouit eum pietas Regis, quo iustior, alter

10쪽

i Ion fuit a sectis, non obseruantior aequi Ergo iubet'ctis auro Victoriapennis AEthere ab excelse, Franca ad tentorias dat Et ciues, Rupesia, tuos ,sociumque Britannum Impexa horrendos subeat Dimiaia crines Ilicet excedit mediis de nauibus conglis animis , scio ue inter fiducia concors. Iurgiassccedunt, queritur de Ciuibus cis rus Conuentis cu- Rege suo non Here paritis. t ciuis rate vectus, opem patriae dare prese ruidus, ignaua formidinis arguit Anglum ,siuodcum Rege parum in trudio confligere tardet,

se bene ornata qui persnat aequora classe, Di densque suis rebus, confidere Regis

Natiui es putat satius clementia oe armis,si,m ruere imbellis timido sub marte Britanni

sim celare fugam reditus sub nomine tentanso fidibus pedicas, inimitaque vincla minatur. Ecce igitur cincta praeerat qui nauibus urbis, Secedit, propiusque adstans in littore curuo, Acceditsupplex, Quo consultore mouetur uo secura et totius machina regni Magnanimis Richestiadem conatibus aptum ,

Seruiliisue olfensis, oessa carbasa, Regis: Illi Quirinali trabea sublimis oe ostro

Excepitque hominem placide. Dominique salutem Nomine pollicitus, modost, ct turgentia iusiis Suppara submittat ,scis que renuntiet Musis: Paret homo dictis, classisua vela Britanna