Petri Rami Veromandui Brutinae quaestiones in Oratorem Ciceronis, ..

1쪽

ExtruiA des registres de Parliment. .

SVR Li requestepresentee a Ii Coure,parIacques Bogata mariame Libraire er Imprimeur de paris, par Iugueste tirequeroit ludi inrepartissis coart permis imprimerer expostren uente un liure intitule tra Ramι veromandui Brutinae quaestiones in oratore Ciceronis ad N iricum Valesium Cassiae Delphinum,aure les defensis accoustumera. tauri a permis σ permea audis Bogata imprimer c exposter en uetelidis bure: Et defend a totis autres Imrimears c Libraires imprimer,ou fure imprimericeto bure iussuesa trois ansprochaius, a compter si iour que sedi buresera parviaeue Thare imprime, surpemod amende arbitraire,c de Gul canon des bares quilet auroientsin imprimer rares en Par liment te cuiquissime iose de Febur ergo mitrinqcens quaruntes .

Contion es sitae.

2쪽

PETRI RAMI

P E RO Henrice Vales Galliarum

Delphine,amplitudinem tuam me nillil offensurum, si rhetoricas scholas non silum ad te mittere, sed etiam in tuo nomine diuulgare audeam. Namq; & huius

artis & omnium omnino doctrinarum laudandarum cognitionem non modo ingenuis animis

dignissimam,sed etiam regum propriam esse statuo. Etenim quid est,tam regum propriu, quam quod a summis regibus ad omnium dignitatem regnorum est inuestigatum & aeternis literarum monumentis posteritati relictum Quaeramus igitur a quibus tandem hominibus tam varias, tamque multiplices artes vel ad orationis cultu &ornatu,vel ad rationis solertia atq; iudiciu,vel ad c teraru reru fructum & usum inuentas,& descriptas accepimus. reperiemus P secto horu bonoruinuentores & authores potentissimos principes& Imperatores extitisse.Ponamus ante oculos via primis literis incipiam M. Varronem, Iulum CaesarenMquorum alter de analogia,alter de lingua Latina tam multa ad Ciceronem perscripsit:

At quantis opibus,quanta dignitate i amplissima orbis terrarum Republica viri Quici Perist is

3쪽

pETRI RAMI

cles, quid Demosthenes Athenis, quid Romae

Cato , Antonius, Cicero, Brutus, quae imperia, quanta Rei p. gubernacula tenuerunt At orandi& leges & exempla ab illis omnia sere tenemus. In dialecticis deos praeceptores Plato statuit. Quid vero in physicis Platonem aut Aristotele

potius commemorem, quam Alexandrum Macedonem is enim nobilissima scientiae cupiditate inflammatus,tot hominum milia quot tanto Asiae, Africae, Europae imperio venatus,aucupia, piscatus alebant, quibusque vivaria, armenta, alvearia,piscinae,aviaria curae erant conduxit,omnesque omnium ea de re hominum conscriptos libros conquirendos curauit. vi & peritos rerum naturalium percunctando,& libros varios perlegendo praeclara de tot rebus occultis volumina hominum generi compararet. Interroga medicos de suς artis origine: A esculapios tibi & Apollines respondebunt. Quid mathematicae artes 5c disciplinς none sibi ut vari testes sunt historic)tum primos ab initio mundi patriarchas A danaum,Sethum,Noeum, Abrahamu:tum Africae atque Europς clarissimos reges par etes vendicat& asserunt Instituta vero de vita hominu & mo-

bus tametsi optimi quique rerum publicarum prinoes gloriae suae propria semper esse dux runt utilia regnis & imperiis humanis excelle- n. tiora

4쪽

tiora & pr stantiora esse,confessi sunt,clim certis numinibus leges suas attribuerunt, Licurgus Apollini, Solon Palladi, Minos Ioui, Charundas Saturno, aliique diis ac deabus aliis. Cum igitur doctrinas non sollim ingenuas, sed regias di- eo nihil amplificandi caussa dico, sed earum nobilitatem vere ac simpliciter exprimo . Age Verocum magnifica ista artium regna mente atq; animo complexus eris, ad amplitudine generis tui oculos couerte:Patrem rege cospicies in isto genere laudis regum omnium longe primu & m ximum. E caeteris enim regibus nonnulli poetas amauerunt,alij philosophos coluerunt, ali) aliam peritos artium iri honore habuerunt: At Franciseum Valesium omnium literarum patrem verius quam meccenatem possumus appellare:a quo Latinc,Graecς,Hebraicae linguς interpretes,pnilosophiae, medicinae, mathematicae scientiae doctores honestissimis stipendiis affecti & ornati

sunt. Quo regnante,imo vero cohortante tot populorum rectores,tot senatores,tot omnium generum homines incredibili literaru amore sunt incensi:Tum vero Eim a tali patre discesseris,que potius quam te unum,te,inquam,vnum in tanto

splendore conspicies, qui paternis passibus ad Gandem gloriae aeternitatem graderis Quare . ne timore ad te salutandum accedam, & quo fa-

- iij cilius

5쪽

cilius rhetoricae meditationis & commentationis quam tibi nunc offerimus caussam rationemq;

percipias de me ipso & qui sim , & quid didice

rim,liberius exponam. Pater vero meus agricola fuit. Quid ergo inquies. ab eo, quod ingenio rudis essem,agriculturam doceri non potui:id autemihi praecepit,vi mane lumen accendere, ac dormientes seruos excitarem: tum in occando,sarriendo,deruncinando,cxherbando agro me exercerenNab eo praeterea artem nullam didici: Itaq; proximis superioribus annis cum operam meam Aristoteleis locauissem eius familiae somniculosos seruos accenso lumine excitare ,& in eorum agro dialectico spinas & lapides detrahere, glebas asperiores frangere studui.Verum tam vehementer in me desidiosi illi propterea commoti sunt, ut facto impetu male pulsatum, & multatu ex agro suo eiicerent. Hic miserum me obstupui. Quid enim facerem,cum iis laboribus,quibus victum & cultum mihi partum sperarem,periculum creari videbam Eiectus Aristoteleorum finibus ad rhetoras me contuli: iis item operam meam locavi. apud quos etsi ministros magis alacres & expeditos reperi, ictiores item & uberiores segetes inueni: tame somnum aliquem in his

qui arabant offendi: & admistas herbas optimis frugibus inimicas nonullas deprehendi. Ergo de

6쪽

hic apposito lumine clamores moueo: oratoriuCiceronis agrum ad quem applicatus eram noxiis herbis & tribulis expurgo ,& quicquid me pater docuit id sedulo facio: qua sedulitate nostrasi quis no agricola his enim hominibus gratus chariisq; sum) sed spinicola sine causis offensus clamitet: Hic fur est,qui Aristoteleoru agros perdidit permitte Princeps optime,ut illi modeste respo deam.Tace bone vir, & officium tuum face,ego meum facio:neque sine domini manda to facio : Cicero enim huius agri dominus mihi

praecepi ut omnium artium scriptores ac doctores non solum legerem ac peruolutarem, sed exercitationis causia corrigere ac vituperarem: quo

ipse meditationis genere non solum cotra alios, sed contra seipsum solitus est dicere, & scribere: neq; sine magno exemplo facio: Brutum enim Callidium Caluum Cornificium,c terosq; oratores eos qui se Romae Atticos nominabant,quiaque Ciceronem viuum ait Quintilianus incensere audebant,non sollim ut Asianum ac redum dantemn in repetitionibus nimium, sed etia ut in salibus aliquando frigidum alias vero mollem atque effoeminatum, sed tamen unum pro Omnibus Brutu authorc habeo: qui id ipsum quod facio,ante me fecit: & Ciceronis oratore, in quo nunc versamur,ad se missum reprehendit ac vi-

- iiij tuperauit.

7쪽

PETRI RAMI

tuperauit.Rusticanae igitur exercitationis nostrae gratia vituperationis illius Brutinae caussas excutere,vel potius Brutum ipsum ne quid ineuinteresse videatur considerantem inducere liceat, quid in oratore Ciceroni maxime probato reprehendi potuerit: Non ut a lectione tanti operis quenquam deterream,sed potius ut omnes inuitem: Quemadmodum enim ut a patris agricultura non discedam expurgatus ager grandio res & uberiores fruges edit: ita Ciceronis orator cum spinaequas habet, & herbae distinctae fuerint , certiores multo & optabiliores fructus afferet.Hi vero fructus erunt,eximia oratipnis elegantia: quam ob rem non legendus se lum,sed totus ad verbum liber sit ediscendus: magna reruvarietas,& iucunda perceptio: magnae prudentiae consilia monitaque piaerisque locis commostrata. Pauculae autem sunt spinae,haeque sere non incomprehensione, sed aestimatione & compostatione rerum,quae quia non satis exacto vel iudicio,vel ordine dici videantur, idcirco Bruto, id est iudici omnia ad exactam limatae rationis &absilutae artis normam perpendeti minime probentur. Nam tametsi permulta quae in hoc opere traduntur,vera atque utilia sunt,plurimum ta men interesse quis existimet, quomodo tradantur. Si quis enim v. 1m quandam ex grammati

8쪽

cis, rhetoricis, dialecticis, carte isque artibus a tem confundere, eamque pueris ediscendam ita pr 'p mere velit, ferendus fortasse non videatur: litis enim & commodius disciplinae sui; divineta locis & praeceptis iuuentuti explicantur. Atqui istam artium confusionem ad oratorem informandum Cicero hic adhibuit:Nam praeterea quae rhetoricae artis propria sunt, omnem delatinitate grata siticam,quae tum erat,totam fere dialecticam de inuentione & dispositione,re. liquam philosophiam,leges, historias ad Rona linum litium & actionum formulastipplicauit. Atque ita adolescenti homini qui auditis omnium artium doctoribus e schola in sorum vene-'rit ostendit quid ad ciuiles caussas e pueritiae studiis transferri posset: non artem unam a caeteris distincta definiuit: ut eiusmodi oratorii libri ai te aut non legendi,aut non percipi posse videantur,qnam Omnes artes suis separatim studiis lectae fuerint,ac perceptae. Neque tantum ex tam multis artibus unam hanc ciuilem artem unius singularis artis nomine coagmentauit, sed in ea tota tractatione mirandum in modum & alienis rhetorum quorundam opinionibus,& ecudissimis ingeni j sui dotibus indulsit. Quapropter m oratore Ciceronis de propriis rheto G plinae praeceptis, deque totiu

9쪽

PETRI RAMI

ne,constantia, Veritate quaerentem Brutum feci & Brutum quidem offensum:quod eum Cicero ut exanguem & aridum oratorem carperet, & v-na cum c teris oratoribus Atticis frequenter u ritaret,ut ii quid in his Brutinis questionibus rudius&agrestius erit, agricolae quidem filium: sin vero asiperius & seuerius, irritatum Brutum

ita loqui decuisse existimes. Sed longius pro gredior,dum morosis alie industriae facer Censoribus per te satisfacere cu pio. Itaque Brutum ipsum cum Cicerone loquentem iam nuc audia