Josephi Duram theologi Conimbricensis O.E.S.A. pro annua studiorum instauratione oratio

7쪽

PRO ANNUA STUDIORUM

INSTAURATIONE

ORATIO

ERAMBULΑΝΤΕΜ me saepenumero , VIRI ACADEMICI, antiqua Lusitanorum Oppida pervisentem, cum in superba maiorum nostrorum monumenta incidissem, templa, Urre , arceS , palatia , ausulea, mirum, quantus animo de veteri Lusitanorum gloria stupor incessit. Intuebar enim, &cogitatione defixus mirabar confectas ALΡΗΟΝs PR1M aevo basilicas Oli sipone, Conimbricae , Alcobatis maximas' pulcherrirno artis opere elaboratas GoΑΝΝIs item PRIMI atque EMMANUELIs AGN immensas ad tropseum victorice molitiones menotaphia Regum sumtu atque arte miranda mi multa quidem atque permagna cum jactent Itali vetusta aedificiorum miraculari maiora

tamen di

8쪽

tamen , atque istis fortasse paria non ostendant. Ergo ne mecum enim ipse stupens jebamo ista nostri Parva scilicet illa Lusitanorum manus,

quae ΑΙ ΡΗΟΝs Duce orabas Lusitanis ea tempestate inquilinos, Vel pugnando expulit , vel sub imgum missi, repressit pauci illi , inquam, numero homines , ut armorum laude multum , ita minus it arbitreres artium atque Sapientis laude prs

clari, isti scilicet ista' ista adgress sint, delinearint, construxerint Altera, puto, illi manu gladium .scalprum altera molientes , aurorum hinc acies se gerint murorum hinc pinna eXtruXerint. Quantas illi intra seculum arces, oppida , quam ias potuerint conlapsas urbes reficereri quantum rei

agrariae studereri quam aptas lanificii operas ad imsum gentis tractareri quali vero in his omnibus industria , dexteritate , artificio uti consueverint, id unum argumento fuerit, solam sibi ad tantos su tus Us1ΤANIA suffecisse : nullius gentis , nullius

exterae manus ope usam , in summa rerum omnium

copia redundasse. Jam sancta , quae tum temporis erat, Religionis facies permana morum sinceritas, .candor; veneranda legum majestas ab ipsis REGUM nostro

ci Nihil hie per hiperbolem dictum : Mediolanensis Basilica a ior, Senem siS, Pisana , aliae , ut magni ab architectis fiant , nihil eis concedit pulcherrima illa Joanne Ι. B. Virgini pro victoria consecrata Templum vero Bethlemiticum Philippus II Hispaniarum eca ostium Tagi cum vidisset: nihil inquit, in Escuriali peregimul.

9쪽

rum institutis accipito : Si quando enim ab armis

vacare licuit , mos erat intuem morem Principes quoque VIRI ad REGI exemplum tenuere hinter ps lentes monachorum turmas otiari jus fasque populis perpetuo dicere, ac Viri Consultissimis comitatos universam vicatim Lusitaniam peragrare; siquid seu mali grassaretur , seu boni usquam foret, praemio poenave adficeres ubique, statim , ac omnibus sequi bonique consulere. Haec indoles , haec facies haec primaeva gentis nostrae te erat. Quae ego quidem cum plurima atque praeclare a nostratibus gesta considero ; institutionibus ad haec omnia caruisse homine n stros noti adsentior. Fuerint', opus est , artium atque disciplinarum schola Institutores , praecepta Ecquis enim fecisse eos , quae nescierint, putet aut quis tanta existimet, tamque prseClara, casu, neque magno artis usu atque institutione constasse λ 1 enim absque mathes tot moles , tam apte, iam pulchra , tam ad artis amussim compostas e

truxissent nul vero praeter diligens naturae studium metallurgiam, atque ipsius usum tractassentλ

ci Naturae studium appello non vanas is ambiguas de Cosmogonia D potheses neque Peripateticas illas Arabum subtilitate , quae ad commune vit: usuS, P ta rem agrariam , Vestiariam , metallurgicam , architectonicam , nauticam prorsus ineptae sunt , ae inutiles mi ut veteres recentes sistematum fautores de ingeniosis sibi meditamentis plaudant : NATυRAE TυDiu seu bi schen Vocotheorias in primis Zoologicas , Bolanicas, metallurgicas , laticas insuper ,

hidrostaticas, tacticas, alias, quae juvandis hominibus, iublicae Rei felicitati inserviant.

10쪽

Μinii , aluminis, go stipit, oriis, sacchari, quae

multa nos modo e dissitis terrarum plagis advehi

mus istoriim illi omnium copiam sibi & exteris qui parassent Parasse enim illos ista, atque in sum

ma rerum omnium ubertate ViXisse annales temporum illorum tabulae prodiderunt Nec diu ista privatim DioNYsio ἘL1sABEΤΗΑ Augustis Cproh aureain nostrorum simillima temporario ab universis Regni Ordinibus de usL1CoIΝSTITUENDO STUDIO supplicatum est quo studio licitas omnes scientia Lusitani homines edocere

gulis Ecclesiae perdiscendis ad magistratuum vero disciplinam de atriae consuetudinibus , atque Regum legibus ad germanum ac Sanctum NATURAE IUS

ci Lusitaniam ab Alphon I. temporit m ad Emmanuelis magni tempora in his studiis in dies profecisse , principio quidem monumenta ipsa testantur Quot enim artes in usu habuisse homines illos oportet , qui parvo numero, a temPO- re non satis longo tot arces , oppida , templa construxerint tot classe pararint. tot Xercitus tot bella adversus conterminos in Europa in Africa felici ter inierint ρ De Sacchari risae cultura apud maiores nostros testatur e veterum documento Bernardi s de Brimo de ceteris passim alii memorant , equorum numero legendi omnino sunt Nunes de Lea6 in Descriptione Lusitaniae c. I 4. Faria Iousa in Ephome P. . . . 1 Dionisius Re Lusitanorum potentissimus Conimbricae primum , posthacol si pone , iterum vero Con imbrGae studia constituit. Joannes I. Olisi ponem denuo migrare fecit Parabat ea iterum Con imbricae constituere Alphonsus V quoi Optimi Regis decretum non nisi Ioanne III. Rege perfectum est. Causa tot migrationum fuerat , ut pro rerum vicibus, inibi stadia residerent, ubi a tumultu rerum urbanarum studiosi holnines longius abscederent.