Cato maior de senectute

21쪽

CAT MAIOR. e. I, si 1-a Sollicitari te, Tite, si noctesqtie diesque. Novi enim moderationem animi tui et aequitatem, teque non cognomen solum Athenis deportasse, sed humanitatem et prudentiam intellego. Et tamen te suspicor eisdem rebus, quibus meipsum interdum gravius commoveri; quarum consolatio et maior est et in aliud tempus disserenda Nunc autem visum est mihi de senectute aliquid ad te conscribere. 2. IIoc enim onere, quod mihi commune tecum est, aut iam urgentis aut certe adventantis senectutis et te et me etiam ipsum levari volo etsi te quidem id modice ac sapienter, sicut omnia et ferre et laturum esse locerte scio. Sed mihi, cum de senectute vellem aliquid scribere,

tu occurrebas dignus eo munere, quo uterque nostrum communiter uteretur. Mihi quidem ita iucunda huius libri confectio fuit, ut non modo omnes absterserit senectutis molestias, sed effecerit mollem etiam et iucundam senectutem. Numquam igi istur digne satis laudari plialosophia poterit, cui qui pareat omne tempus aetatis sine molestia possit degere. a. Sed de ceteris et diximus multa et saepe dicemus hunc librum ad te de senectute misimus. Omnem autem sermonem tribuimus non Tithono, ut Aristo Cius, Iarum enim esset auctoritatis in fabulas,eto

mihi avius ea talo maior ad te

Sehris liber das Alter. Is misisti solleret de Begriss

22쪽

sed M. Catoni seni, quo maiorem auctoritatem haberet oratio; apud quem Laelium et Scipionem facimus admirantes, quod istam facile senectutem ferat, eisque eum respondentem. Qui si eruditius videbitur disputare, quam consuevit ipse in suis libris, id tribuito litteris Graecis quarum constat eum perstudiosum fuisse in senectute. Sed quid opus est plura Iam enim ipsius Catogis sermo explicabit nostram omnem de senectute Sententiam.

d. Scipio Saepe numero admirari soleo cum hoc C. Laelio a

io cum ceterarum rerum tuam excellentem, M. Cato, perfectamque

sapientiam, tum vel maxime, quod numquam tibi senectutem gra-

finibus , 5, 13 Cunctantia et et gana Aristo: ged ea, quae desideretur, magno philosopho, gravit in eo non fuit Seripta clane et v ta et politari ae negem quo pacto meloruinem oratio non habet. Nichi et ver echsel mitidem Stoi-ker Aristolaus Chios, derim iov. Chr. Iebis. gl de me. I e.

gende Horte ipsius Catonia erimo expliea, nostram omnem de

generetis gententiam.

coniferant. 5. litteris Graecia senectulo.

33, si 135 die einere griechiache Bildus ab ovi enim M. Catoni

praeter hane politissimam docer nam transmarinam olque adveni

23쪽

vem esse senserim, quae plerisque senibus sic odiosa est, ut

onus se Aetna gravius dicant sustinere.

Cato. Rem haud sane difficilem, Scipio, Laeli, admirari videmini. Quibus enim nihil est in ipsis opis ad bene beateque

vivendum, eis omnis aetas gravis est; qui autem omnia hona a se ipsi petunt, eis nihil potest malum videri, quod naturae necessitas asseras; quo in genere est in primis senectus, quam ut adipiscantur, omnes optant, eandem accusant adeptam tanta est stultitiae inconstantia atque perversitas Dbrepere aiunt eam ci

tius, quam putassent. Primum, quis coegit eos falsum putare iooui enim citius adulescentiae senectus, quam pueritiae adulescentia obrepit Deinde, qui minus gravis esset eis aenectus, si

octingentesimum annum agerent, quam si octogesimum Praeterita enim aetas quamvis longa, cum effluxisset, nulla consolatione permulcere posset stultam senectutem. 5. Quocirca si 565 sapientiam meam admirari soletis, quae utinam digna esset opinione vestra nostroque cognomine V in hoc sumus sapien

cie Top. I, 32 auch die merina

ii nostroque ognomine. Erhies HSapiens', in Betname, derubrigens vorgugsWeis dem Staats- mann gauriquia multarum rerum usum Acthebat. Cic. de amic. e. 2,

24쪽

CAT MAIOR. c. 2 si 5. 6.

tes, quod naturam optimam ducem tamquam deum sequimur eique paremus a qua non veri simile est, cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint, extremum actum tamquam ab inerti poeta est neglectum. Sed tamen necesse fuit, esse aliquid ex tremum et, tamquam in arborum bacis terraeque fructibus, maturitate tempestiva quasi vietum et caducum; quod ferendum est molliter sapienti. Quid est enim aliud Gigantum modo bellare cum diis, nisi naturae repugnare G. Laelius. Atqui, Cato, gratissimum nobis, ut etiam pro 1 Scipione pollicear, feceris, si quoniam speramus, volumus quidem certe senes fieri, multo ante a te didicerimus, quibus facillime rationibus ingravescentem aetatem ferre possimus. Cato Faciam vero, Laeli, praesertim si utrique vestrum, ut dicis, gratum futurum est. I Laelius. Volumus sane, nisi molestum est, Cato, tamquam longam aliquam viam confeceris, quam nobis quoque ingrediendum sit, istuc, quo pervenisti, videre quale sit.

Aete haben thro Aulaabo fur die

d. merere fuit, in de Natur de Meho egrundete Nothmendig-keit. d. quod ferendum est molliter

tamquam longam Iiqtiam viam conssereris. Im original Plato a Sisai. I, p. 328 Elisur σπερ

1 . inuo, quo perveniati tua ait quia is sidie eschassenheit ;ebens is latue, quo pervenisti Disitired by Cooste

25쪽

ad CATO MAIOR. e. 3, si T. S. et Cato Faciam, ut potero, Laeli. Saepe enim interfui querelis aequalium meorum, pares autem vetere proverbio cum paribus facillime congregantur - quae C. Salinator, quae Sp. Albinus, homines consulares, nostri fere aequales, deplorare solebant, tum quod voluptatibus carerent, sine quibus vitam nul 5. lam putarent, tum quod spernerentur ab eis, a quibus essent coli soliti. Qui mihi non id videbantur accusare, quod esset accuSandum. Nam si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu venirent reliquisque omnibus maioribus natu; quorum ego multorum cognovi senectutem sine querela, qui se et libidinum vinculis lθlaxatos esse non moleste ferrent, nec a suis despieerentur. Sed omnium istiusmodi querelarum in moribus est culpa

non in aetate Moderati enim et nec difficiles nec inhumani senes tolerabilem senectutem agunt, importunitas autem et inhumanitas omni aetati molesta est. 58. Laelitis. Est, ut dicis, Cato; sed fortasse dixerit quispiam, tibi propter opes et copias et dignitatem tuam tolerabiliorem senectutem videri id autem non posse multis contingere.

dura in Substantivum Eu liber-

26쪽

Cato. Est istud quidem, Laeli, aliquid sed nequaquam in isto sunt omnia ut Themistocles fertur Seriphio cuidam in iur

gio respondisse, cum ille dixisset, non eum sua, sed patriae gloria splendorem assecutum: Nec hercule , inquit, si ego Seriphius 5 essem nec tu, si Atheniensis, clarus unquam fuisses . Quod e dem modo de senectute dici potest. Nec enim in summa inopia levis esse senectus potest, ne sapienti quidem, nec insipienti etiam in summa copia non gravis. D. Aptissima omnino sunt, Scipio et Laeli, arma senectutis artes exercitationesque virtutum, a quae in omni aetate cultae, cum diu multumque vixeris, mirificos esserunt fructus, non solum quia numquam degerunt, ne extremo quidem tempore aetatis, quamquam id quidem maximum est-, verum etiam quia conscientia bene actae vitae multorumque bene factorum recordatio iucundis-15 sima est.

ID. Ego Quintum Maximum, eum, qui Tarentum recepit, senem adulescens ita dilexi, ut aequalem. Erat enim in illo viro

comitate condita virtutis gravitas, nec senectu more mutaverat.

Quamquam eum colere coepi non admodum grandem natu, sed

Liv. XXVII, 15. 16.1 . virtuti graviam. gl. c. io

27쪽

CATO MAIOR. e. d, sino. tamen iam aetate provectum. Anno enim post consul primum fuerat, quam ego natus sum; cumque eo quartum consule adulescentulus miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum. Quaestor deinde quadriennio post factus sum, quem magistratum gessi consulibus Tuditan et Cethego, cum quidem ille admodum senex suasor legis Cinciae de donis et muneribus fuit Ilic ei bella gerebat ut adulescens, cum plane grandis esset, et Annibalem iuveniliter exsultantem patientia sua molliebat; de quo praeclare familiaris noster Ennius: Untis homo nobis etinctando restituit rem id

Noentim rumores ponebat ante salutem.

Erpo priusque mollisque Biri nunc floria elaret.

bius Maximus falli in das I. 233.

2. cumque eo quiartum constite

b. mmulctva P. Sempronio raditano et v. Corn. Cethegorio .cum quidem Ouidem hebi das

s. Ennitia. Dio Stello ist ausdem S te Buehe de Annalen.

mentim alterthiimile fur non,

28쪽

ii Tarentum vero qua vigilantia, quo consilio recepit cum quidem me audiente Salinatori, qui amisso oppido fuerat in arce, glorianti atque ita dicenti: Mea opera, Q. Fabi, Tarentum recepisti et Certe , inquit ridens, nam nisi tu amisisses, numquam recepissem . Nec vero in armis praestantior, quam in toga; qui consul iterum, Sp. Carvilio collega quiescente, C. Flaminio tribuno plebis, quoad potuit, restitit agrum Picentem et Gallicum

viritim contra senatus auctoritatem dividenti, augurque cum Sset, dicere ausus est, optimis auspiciis ea geri, quae pro rei pu-1 blicae salute gererentur, quae contra rem publicam ferrentur, contra auspicia ferri. 2. Multa in eo viro praeclara cognovi;

sed nihil admirabilius, quam quomodo ille mortem filii tulit, clari viri et consularis. Est in manibus laudatio; quam cum legimus, quem philosophum non contemnimus Nec vero ille in

tragen .

contemnere f. ra c. I S, 65.

29쪽

28 CAT MAIOR. e. d, si 12 e. 5, hia.

luce modo atque in oculis civium magnus, sed intus domique praestantior oui sermo quae praecepta quanta notitia antiquitatis, scientia iuris augurii Multae etiam, ut in homine Romano, litterae; omnia memoria tenebat, non domestica solum, sed etiam externa bella Cuius sermone ita cupide fructu tum quasi iam divinarem id, quod evenit, illo exstincto fore, unde discerem, neminem.

ia. Quorsus igitur haec tam multa de Maximo oui pro

fecto videtis nefas esse dictu, miseram fuisse talem senectutem. Nec tamen omnes possunt esse Scipiones aut Maximi, ut urbium io expugnationes, ut pedestres navalesve pugnas, ut bella a se gesta, ut triumphos recordentur. Est etiam quiete et pure atque et ganter actae aetatis placida ac lenis senectus, qualem accepimus Platonis, qui uno et octogesimo anno scribens est mortuus; qua

lem Isocratis, qui eum librum, qui Panathenaicus inscribitur, id

30쪽

quarto et nonagesimo anno scripsisse se dicit, vixitque quinquennium postea cuius magister Leontinus Gorgias centum et septem complevit annos, neque umquam in suo studio atque opere cessavit. Qui, cum ex eo quaereretur, cur tam diu vellet esse in si vita, Nihil habeo , inquit, quod accusem senectutem . d. Praeclarum responsum et docto homine dignum. Sua enim vitia insipientes et suam culpam in senectutem conferunt; quod non sa-ciebat is, cuius modo mentionem feci, Ennius:

Si tit fortis equus, spatio qui saepe supremoto Ficit Olympia, nune senio confectus quiescit:

equi fortis et victoris senectuti comparat suam. Quem quidem probe meminisse potestis. Anno enim undevicesimo post eius mortem hi consules, T. Flamininus et M Acilius, facti sunt; ille autem Caepione et Philippo iterum consulibus mortuus est, eum fas ego, quinque et sexaginta annos natus, legem Voconiam magna

confectus s. Eu enu c. 1 l. 11. quem quidem probe meminive potesta Meminisse aliquem, sita

deber quidem s. c., sino. 13. hi comulea die j et xi genConsuli 15o Cicero serit in diesesa ah das vortiegende Gesprae liberdas Greisenalter. T. Ouinelius Flamininua, Euuuterscheiden vo dem e 1 hi er---nten lege liber Philippison

id. Cn. Servilio Caepion et O. Marcio Philippo iterum c. 16s.

Da iterum hehielit sie nur aut das Consulat des Philippus Ennius stare

praetore C. Sulpicio Gallo ludos

Apollinia faciente Brut. c. 2s naehder Austorun seine Tragodie Threstes.15 legem Moniam de mulierum Aeroditatibus, ac de Tribunus P. Voeonius Sa canenanni, melcher dure diese Geset dem uberhand Disitired by Coosle