장음표시 사용
11쪽
xuntur. Et inde sequitur non omnem relationem transcen-Hentalem esse differentiam essentialem, quae aliquam speciementis in sua ratione intrinsece constituat id quod naturae rerum adscribendum est, quae aequaliter committere potuit. vr per accidentia aliqua quinti praedicabilis aliquid ad aliud se haberet ut ad non pure terminum, quodq; propterea simul contineret rationem aliquam absolutam, simul respectivam, Perinde uti eadem natura fecit, ut aliquid dicto modo aliud per essentiales differentias ordinaretur. VII. Interim haud negem aliis adhuc rationibus diue
fas esse relationes Transcendentales a Praedicamentalibus ut quod illae non requirant terminum δctu existentem , hae vero necessario requirant quod illae non praesupponant aliquod fundamentum. hae praesupponant quod illae aliquando essentiales sint suis subiectis, hae nunquam, de si quid aliud est in virisque reperire, quo disi repent, quod quidem, quantum, quale sit, aptius deprehendetur, ubi ipsam rationem relatio
nis Praedicamentalis explorauerimu . 4 VIa I. Igitur Praedicamentalis relatio est Accidens reale,cuisivi totum EF in hoc consistit, ursubiectum per id referatur ad ahqiyid tanquam ad pure terminum. Haec omnia intellexit Aristoteles,
quando pro suo more Relationem breuius iuxta profundius ita descripsit. Relativasunt, quorum hoc ipsum est Esse ad aliud se habere. Quanquam neque dum satis clare intelligitur omnis natura se affectiones huius entitatis , ac proinde aduertenda lint sequentia. I. quando totum Esse Relationis dicitur consis ere in ordine ad aliud , seu in ordine ad terminum, intelligendum id est de Esse relationis specifico ac peculiari, quodque expresse & distincte per conceptum formalem Relationis repraesentatur. Nam bene distinguitur duplex Est e in Relatione: Esse In&Esse Ad id relationi commune est cum omnibus accidentibus hoc vero proprium est soli Relationi,&secundum hoc totum Esse Relatio ordinatur ad aliud, eo modo quo dictum est.
IX. Deinde Relatio ista est quid medium inter duo ex-
12쪽
tamen ex exissentia duorum extremorum, quae Relationi prius natura supponunturquam ea exurgat non est tamen ista Relatio in utroque extremorum intrinsecε existens , sed alterum quidem afficit intrinsece alterum extrinsece quate dicendum videtur, Relationes respectu subiecti esse deno ini- nationes partim extrinsecas, partim intrinsecas, ita ut adaequale conitituatur ex eo quod est respicere, ex eo quod est respici, quorum prius est in subiecto, posterius in termino.
X. Tertio Relatio Pr.edicamentali triam secundum id quod dicit in subiectci,quam secundu in id qtiod dicit in te mino est qui dena forma quaedam realis realiter δέ intritisseee denominans suum subiectum, quo is in Esse relatii instituit, non est tamen accidens quoddam a subiecto aut termino realiter ullo modo dillinctum sed tantum tota aliter seu ratione ratiocinata. Immo Relatio reipsa est quid absolutum non tamen absolute sumtum, sed ut secundum Esse suum inadaequatum quod dicit in subiecto, respicit aliud Esse inad quatum,quod in terminori sibiectorii estiste onnotatues I. ita commodὸ effugimus iiiiiii ἡ- molentitaturi imodalium multitudinem,quam cotrarii auctores incurrunt. st suas etiam in Deo Relationes praedicamentales agnoscit probabiliterMendoridis is meta ii , minimὸ repugna
' ' si s ex μ' s.' o. perinde enim ut eadem
senseruationis,coenae vel prandii ex eo alio tempore coexistit, ita DEo in se immutatus vinominationem relati uam habet creatoris,quando creaturae costa-ssit in tempore, cui ab aeterno non coextiterat. XII. Quarto tandem aduertendum est,quod genus summum Praedicamenti Relationis sit unicum, nempe Relatio communi, quae adaequa te constituitur ex aliquo intrinseco, di aliquo extrinseco, nempe ex Respicere Respiei in comum praedicaturque de inferioribus Relationibus in quid cul
13쪽
tur Relationes secundum Esse reliquae vero omnes Relationes siue reales siue rationis vocantur secundum Dici, no quasi Transcelidentales non veri, sed quia non meri respedius sunt, adeoque comparatione facta ad puros respectus locuentium absolutorum habentur.
XIII. Confundunt quidem aliquando a uictores subIeinctum Relationis cuna eiusdem tundamento, sed reuera lue non pro eodem nunenda sunt, quantumuis ad Relationen utrumque simul concurrere debeat alioqui necessario eueniet, ut in multis ab aliorum placito discrepare videamur, ubi etiamCOI uenire volumus. Rem hanc ipsa utriusque definitio planam facieti Est ergo tu hiectum Relationis id, cui Relatio tanquam accidens inicule colulpitur Pundamentum Relationis,ut sic,non est id cui inest Relatio; sed est caula quaedam, radix, origo cur Relatio alicui conueniat; aliquando subiecto distinguitur,aliquando vero idem est cum eo realiater; nunquam formatiter potestque aliquando sines diamento existere Relatio nunquam autem sine subiecto. XIV. Tria genera fundamentorum recte a stignant cum Aristotele Peripatetici; siue quod ide est, ex triplici capite Jonte oriri aiunt, ut aliqua Relationem inter k habeant. Priamum unus sindamoreonim est unitas numerus,seu mu ritudo, in quo sundantur Relationes identitatis,quaesumi
14쪽
XV. Est tamen inter haec sundamenta disparitas quaeda: nam Relatio Identitatis reperitur etiam in qualitatibus de quantitatibus, eo quod etiam hae veram inter se nitatem formalam habeant. Relatio vero aequalitatis& similitudinis non reperitur inesseniijs,eo quod hae non sint capaces intensionis Lextensionis requisitat ad fundandas huiusmodi Relationes ut enim sit similitudo inter quaIlitates, aequalitas inter quantitates, necesse est,ut hae quidem eodem modo extenis, illae vero eodem modo intensa sint. Sed si duo similia post eodem modo utrinque magis intendantur, fient ne similio rapRespondeo negati ue,verisimilius enim est nec Relationem similitudinis,nec dissimilitudinis sormaliter sumtam intendi, sed potius in aliam speciem simillitudinis&dissimilitudinis transire, eo ipso quod termini materialiter sumtialiam speciem intensionis accipiant. XVI. Secundum genus iundamentorum estActio&Pas.so, siue praesens ea sit siue praeterita. In hoc fundantur Relationes causae ad effectum,&effectus adeausam ac idcisco clarum est peractionem Passionem hoc loco non intel- ligi tantummodo eam actionem, quae dicitur actin agentu ut a lgenses,de eam pastionem, quae dieitur actin patienturi patiens est; sed sumuntur hae voces latius, pro omni causalitate cultiscunque causae realiter causantis, siue formalis, fiue materialis siue
XVII. Dubitatur hic primo, an Aristoteles per Actionem&Passionem solum intelligat id, per quod aliquid constituatur in Esse actualis agentisin patientis; an vero etiam id,
per quod constituitur aliquid in proxima potentia ad agen ldum patiendum,nempe ipsam potentiam activam lassiuam. Respondeo utrumque intelligi cum videatur utrumque posse esse sum ciens ratio pro reali habitudine unius ad alterum concipienda. Quapropter concedendum est dupli-sem Relationem interuenire in causa actualiter aliquid cau-
15쪽
signaris Fundamenta Relationum, an vero Rationes sundanis dii quod ut intelligatur sciendum est,auctores aliquos praeter fundamentum Relationis in quibusdam etiam requirere rationem fundandi, quam aiunt esse conditionem quandam, requisitam ad id ut possit consequi Relatio neque enim sine ista conditione secuturam Relationem, quantumuis iam posito subiecto, fundamento,&termino sic aiunt rationem fundandi per modum alicuius conditionis, in Relatione paternitatis esse generationem activam fundamentum vero es se eiusdem potentiam generativam, vel certe substantiam,
tris. Itaque addubitationem hac de causa positam Respondeo, Philosophum hoc loco cin primo ac tertio genere fundamentorum, intelli:gere fundamenta, .non rationes fundandi,quae sint conditiones tantum quaedam ad Relationem requisitae.
XIX. Quod si tamen perRationem undandi cum aliis intelligeremus formale fundamenti, siue id per quod fundamentum formaliter habet quod possit fundare Relationem, sic,inquam,admitti posset si ignari rationes fundandi abAristotele, eo ipso quod fundamenta stignantur quae sunt con- Concreta quaedam, quorum fibrma est haec ratio fundandi. Certe qui abeunt in placitum cotrarium , vel supponunt fu damentum esse idem cum subiecto Relationis, versundam e tum debere esse relato intrinsecum, vel debere tamdiu man re quamdiu est Relatio quorum quia nihil probatur, proi de non opus est cum illis hac in parte sentire. XX. Tertium genus sundamentorum est Mensurabae&Mensura in hoc genere fundantur Relationes potentiarum de actuum ad obiecta haec enim sunt mensurae quaedam, quibus potentiae&actus coaequari debent, ad id ut possint ii
bere suam persectionem essentialem, atque ideo actus potentiae vocantur Mensurata seu Mensurabilia, passive sumem
16쪽
rorum respectuum excludunt, quippe qui in hoc agant,&contra Aristotelem & contra rationem. Quinimo probabilius est omnes Relationes in hoc genere iundamentorum esse mutuasin reales utrinque, hoc est tam ex parte potentiarum ad obiecta, quam ex parte obiectorum ad potentias id quod S.Thomas saltem respectu obiectorum appetibilium diserte
XXII. Requiritur necessario ad Relationes praedicamentales cum enim ex omnium sententia Relatio terminus sint simul natura, ablato termino auferatur Relatio, polito termino ponatur Relatio, si iam fundamentum praeexistat; consequens est, requiri terminum realem,quia terminus non realis nec ponitur vere, nec ausertur, alias admittenda essent infinitae de facto Relationes similitudinis, liuersitatis, dec ad omnes terminos possibiles: qua ratione adhuc alterum absurdum incurritur, nam cum Relationes similitudinis sint mutuae, sequitur etiam in non ente Relationem realem dari, quae terminetur ad ens reale , quod omnino impossibile est; quomodo enim realis passio entis non enti conueniat
XXIII. Ab isthac realitate termini solutae sunt Relationes Transcendentales. Cuius rei rationem aliquam assignare perdifficile est potest tamen probari ista, quod nimirum relata Transcendentalia,licet includant aliquam Relationem in se, vere tamen sint entia absoluta, habeanturque ex natura nius extremi,4 proinde absoluantur a termino,& non ita
Pendeant ab illo, sicut Relationes praedicamentales 3 quae cu
17쪽
rerum natura nisi ut respiciant, hinc nullo modo possunt resultare nisi aliquid sit quod respiciant,nempe terminus, a quo propterea non possunt absolui, sed ita connectuntur cum terimino, ut nisi eo existente illa ni isquam sint. XXIV. Parum refert absolutumne ens sit terminus Relationis an respectivum, hoc etiam de Relationis fundamet dicendum est. Nec inde sequitur infinitus Relationum
numerus in nostra enim sententia, qui Relationem a subiecto non distinguimus,nequeunt esse plures entitates Relationum, quam sint subiecta,&termini, S consequenter etiani non poterunt esse plures Relationum unitates, atque adeo cum subiectorum terminorum finitae talentitates, finitae etiam erunt eorum unitates,&finitus quoque erit eorum numerus qui ex his unitatibus conflatur. Siquidcm etiam ipsae Relationum sormalitates numerum alium non habent nisi ab intellectu, qui quidem cum fundamento in re maiorem facere non potest, quam pro multitudine subieetorum4 termia
XXV. ceterum qua alia ex causa neganda sit respectivarentitati vis terminandi Relationem, vel fundandi, penitus nodeprehendo , cum cognitio seratur in entitem relativam, ab eaque mensuretur,4 ipsa Relatio, si modus est, dependeata subiecto, peraeque ac quaelibet absoluta entitas vel mensii-rat cognitionem circa se versantem, vel dependeta sua causa producente. Item nullo argumento conuincitur non essetanitatem sormalem Genericam Specificam in praedicamento Relationis, qualis est in aliis praedicamentis, quaeque fundet Relationem similitudinis conuenientiae in eadem natura demum Relatio diuersum quid est a substantia, ac idcirco fundabit diuersitatis Relationem, cur enim ad haec inepta
XXVI. Aliud est quod diuerso sensu vere dicitur relationem non terminari ad respectivum siue quod idem est,ilblud quod in termino est ratio cur sit aptus terminare Relatio': B a nem
18쪽
ra 'm snem,non esse ipsam correlationem,quae in termino reperitur, sed esse rationem aliquam absolutam: v. g. paternitas resere patrem adentitatem filii, pro ut haec est a patre per gen crationem producta, non vero ad filiationem,quia id est formalis terminus alicuius Relationis quod est formalis aptitudo. qua fit ut num ab alio respiciatur sed Relatio non est formalis aptitudo, qua fit ut num ab alio respiciatur; sed qua sitit, num aliud respiciat. XXVII. Possit rem istam dubiam reddere hoc exemplum: quantitas bipalmaris&quantitas palmaris , dicunt diuersas specie Relationes ad quantitatem palma remi, prior scilicet est Relatio inaequalitatis , posterior aeqiralitatis.
Cum ergo Relationes specificentura termino, etiam erit diuersa ratio termini,adeoque hae Relationes non terminabuntur ad absolutum terminum, cum iste unus idemque sit. Sed haec instantia nostra sententiae nihil admodum obli ruit, quia potest diuersa ratio absoluta assignari in quantitate palmari, ad quam terminentur diueris Relationes. XXVIII. Nani quantitas palmaris virtute, formaliter Est multiplex licet entitate materialiter sit simplex in quatum enim consideratur sub ratione palmi, in tantum simplex quid est in quantum vero consideratur secundum varias comparabilitates quas habet respectu aliorum, in tantum potest esse multiplex: palmus enim in quantum comparatur quantitati bipalmari, in tantum se habet ut excessum ad id, a
quo exceditur; in quantum vero com p ratur cum alio palmo, in tantum se habet, ut id quod adaequatur alteri,&4ecundum has sorinalitates potest specificare palmus diuersas Relationes, cum possit connotare diuersas rationes laudandi.
XXi X. Quando igitur mentio incidit de distinctione
specitica Relationum, commode nunc ex integro deciditur, unde ea desumenda sit. Prius vero notandum est dupliciter
posse aliquid ab alio specificari, seu in sua specie essentiali coiistitui nimirum primo intrinsece secundo extrinsece.
19쪽
praedicatum, quod intrinsece Messentialiter, ac per modum generis, vel differentiae constituit essentiam illius quod specificatur sic rationale intrinsece specificat hominem. Extrinsece specificat id, quod non quidem est genus vel disterentia alicuius, sed tamen ita connexum est illi quod specificatur, ut illud nec esse nec concipi possit absq; eo, quod specificat, sic obiecta specificant potentia, habitus, actus. XXX. Relatio igitur extrinsece specificatur a termino, sormaliter tamen non materialiter sumpto: id et secundum
eam formam, qua determinatur ad Esse materialis terminiquae est ratio fundandi, non autem secundum eam, per quam constituitur in Esse formalis termini,quae est actualis terminatio in essentia Relationis intime inclusa)positis enim ter
minis specie distinctis, exurgit diuersia specie Relatio, licet fundamenta sint eiusdem speciei ut album dicit Relationem diuersitatis ad nigrum,& similitudinis ad aliud album.
XXXI. Et propterea Arist. ait, quod Relationes habeant essentialem ordinem ad terminos tanquam ad forma nimirum extrinsecam, a qua in suo Esse ultimo compleantur Sehinc est quod Relationes absolute dicantur specificaria termino quia nimirum terminus est ultimum complementum essentia relativae Verum quidem est, quod etiam a fundamentis sumatur specificatio Relationum, sed ob dictam causam nihilominus non dicuntur ab illis specificari, sicut homo
non cicidur specificari,ab animalitate. XXXII. Demum pro Coronide disputationis inquirendum est de nobili controuersia. Vtrum nimirum una Rel tio possit respicere plures numero terminos, an vero ad multiplicationem terminorum multiplicentur etiam Relationes, v. g. an Patriarcha Iacob respexerit unica numero Relatione Paternitatis, duodecim filios, an Relationibus duodecim.
XXXm. Ad quod,omissa prolixior explicatione sententurum,bi niter Respondeo,non esse verisimile quod una R