Scriptores de plantis hispanicis, lustanicis, brasiliensibus,

171쪽

VIRO AMPLISSIMO, ET CELEBERRIMO D. D.

DOMINICO VANDELLIO

PHILOSOPHO ET MEDICO

S. PL. D.

Hisce diebus, nihil minus tale speranti, accessit Tuum

Vir Celeberrime, vere divinum opus, s Dissertationes tres; ut Tabulas inspexi, seposui negotia omnia, Lee prius acquiescere potui, quam totum librum a capite ad calcem devorarem. Stupefactus vidi Te gentis Τuae Phoenicem, non eontentum exteriori Naturae cortice, non in vestibulocus haerere, sed introspicere, in divina secreta descendere, et quae in interiori Νaturae Sacrario clausa fuere, in apricum educere. Perplacuere omnia, imprimis meo palato sapiebant Holotauria tab. a. et tab. 3. , nec non 'a mari no tuo. a. fg. II. et Cochlea tW a. M. I. a. mihi plδΠφigβ0ta animalia, qui tamen ultra 4OOO. noveram, et i Systemate Naturae enumeraVi.

172쪽

Mihi semper paradoxa fuit doctrina Hallera de Insensibilitate Periostii, tendinum &c. contrarium vero itagraphice demonstrasti, ut dubium ulterius supersit nullum Pari certitudine evicisti salaciam doctrinae Reaumurianae de redintegratione Lumbricorum, quam auctoritate acutissimi Auctoris, hactenus credideramus. Prodiit Systematis Naturae editionis decimae tomus primus de animalibus; sudat tomus secundus de plantis tomus tertius continuabit de lapidibus. Utinam velles et

Posses mecum communicare Holothuria tua, et buam marinam, ut haec tua inventa insererem appendici in t mo tertio Systematis. Vtinam scirent, qua ratione ad Te mitterem Varia OpuScilla mea, quae nuper prodiere, ut testarem quanti iΤe faciam. Faxit Deus, ut vivas sano corpore, et alacri animo, in augmentum, et Ornamentum Artis. Vale, et me por

ro ama.

Dabam Vpsaliae die 3. Februarii I759. II.

Datas a Te, Vir amplissime, literas, id: Ianuaris ante triduum accepi, ex iis novo eXperimento Tuam in me amicitiam prorsus singularem intelleaei; utinam aliquo ex- Perimento mutua testari queam Osucia, quibus mihi nihil charius, antiquius nihil erix Pro egregia collectui ne rerum naturalium, quam per D. TREVRs ad me misisti, deVOtissimam persolV0 mentem. iI. Lithantrax matrix Naphiae rarum, et in hoc tempus usque ob curum est.

a. Sal

173쪽

2. Sas fossile Aegypti procul dubio Veterum Verum

Natrum, quod ita exercuit eruditorum ingenia; tamen dubium, nec ulli rite cognitum.

3. Tophus seleniticus cum pisolithis nec unquam mihi

ophyton, cuius historiam et figuram Omnium pulcherrime exposuisti, non potui non gratissimum esse. Hoc idem animal, rude delineatum, et imperfecte descriptum ante dimidium annum accepi a D. ΕLLIs Anglo; nec potui extricare eius genus ; et caracterem, antequam tua azςeperam; quae hoc ita exposuit, ut nihil supra; adeoque eo auxisti rerum Naturalium hisitoriam pulcherrime; Utinam admitteres inserere hanc tuam historiam in Actis Scientiarum Societatis Upsaliensis quae propediem praeluam subi bimi Ut Omnes. a tua face lumen mutuarentur circR singulare hoc animal. Cum multo labore alpes Vestrates peragrasti, quem laborem novi, qui ipse nostras alpes peragravi; nullas dubit0 quin plurimas legisti pulcherrimas, rarissimasque Plantas. lDolui diu, quod nullus dederit veram Horam Romanam, istius enim Sabbathi non sufficit, miscet enim exoticas cum indigenis, nec satis certus de speciebus ; anne ullus Romae sit 'eriis Bolanicus 'Si umquam Tibi occurrat Cynips s. Ichaeneum Onqdi in grossis Fici, et Caprisci habitat, a Pontedera demicriptus, mittas oro in litteris, ut queam illum intueri. D. CLERCK nostras delineavit, et edidit ultra IaOPh laenas noVas, a me in Systemate nominatas, nec pddδlj04 Author es obvias; nunc pingit ultra centum Papili0 L 4 - nes

174쪽

nes indicas, Vivis coloribus, ut praecedentesέ qui in Μusaeo Reginae Nostrae asservantur. Utinam Velles Observare quo die apud vos folia sua explicant, sive erumpant Arbores Betula, Fraxinus, VLmus, Quercus, Tilia, HippocasIanum, Sorbus, Carpinus

quo possem idem hoc vere apud nos observando, inde mensurare disserentiam aestatum Vos inter et nos. Siz

observarunt Bolanici Mons pelienses; unde conclusi, quod aestas 31. dies prius incipiat Monspelii, quam apud nos, et autumno 32. dies prius apud nos desinat, quam Monini petii; adeoque Monspelli aestas a. mensibus longior, quam apud nos. ' si liratus sum diu qualis sit Avicula, quam Rajus Vim derat Florentiae, et dicit ibi vocari Spipoleta. , ' Discipulus meus For gard hodie Professor Hamiensis, petit navibus Arabiam in eundem finem ac Donati. In Lapponiae conterminis oris quotannis grassatur vermis, qui maximam stragem inseri Hominibus, et Pecoribus; decidit enim ex aethere in nuda corpora, mom mento citius penetrat partes inlisculosas, et intra quadra tem horae saepe occidit dirissimo dolore. COeternem valeas, et Vigeas in incrementum artis Ego Te omni cultu, et studio, dum ViXero, PrOSequar Dabam Vpialiae 176O. d. q. Martii.

Dudiim accepi dona Tua vere aurea, heri vero lita lteras Tuas id. Octobris datas. Ad priores diu responsum distuli, cum animus erat Omnia, et singilla rite eXaminare, ldigerere, et suis locis inserere, antequam responderem; lperplurimae occupationes in causa fuere, quod nondum i

175쪽

omnes merces Tuas rite ponderare potueram, at brevi absolvam; interim ad ultimas responsum non dissere consultum Judicavi, ne me ingratum crederes. Audivi quod in Hispania consultatum fuerit, num me vocarent, imprimis postquam fatalis morbus D. ORTEGAM occupaVerit; nec Video, quomodo Hortus amplissime instituendus rite adornari potest in illa. terra . . . Me Vero

non vocatorias accepisse certum est.

Quod scripsisti Apologiam contra HALLERVΜ, virum omnibus infensum, laetor, nec dubito, quin ipse omnibus numeris par sis, uti ex prioribus Tuis facile intellexi. . Qua ista a Te delineata miraculum Naturae est dicas mihi in quo libro posita sit figura, ut illam allegare

queam in nova editione Systematis: Nova plane est, nec aliis visa; figura omnipm Optima, descriptio etiam tam egregia, ut non possem eam imitari. Laetor, quod DONATI iter continuetur in Arabiam; hisce diebus Rex Danorum misit meum Discipulum in Arabiam in eundem finem. Semina, quae in Aegypto legit ingratus DoNATI comes ROQVE, ego accepi , sunt haec pulchra, et novas plantas continent. Insectum istud, quod ex aethere decidit in Lapponia, et misero trucidat Homines et animalia, est Vermis

P0Vum genus Furia infernalis a Solandro dictum,

Ex Tu i calculo de arboribus frondescentibus colla, . t0 cum frondescentia arborum Upsaliae, concludo Paduam

vQt3nice distare Upsaliae 48 diebus; sive quod arb0re ςδplicant sua folia 7 hebdomadibus antequam sali e

176쪽

ergo aestas vestra in regione I 4. hebdomadibus longior est, . quam in nostra. Vale. Vptatae 176 I. d. II. Ianuarii.

Tuas die 3 o. Martii rite accepi, moram responsi facere causae innumerae, quas innumerare supersedeo, ne Tibi si in m Olestus. Insatiabili desiderio expecto quotidie egregium tuum opus de Thermis agri Patavini, ut queam duas reliquas Vlvas intueri. Procul omni dubio multa detexisti in augmentum artis per regionem Mutinensem, utinam quibusdam me participem reddere Velles. Patavium ex Tuis observatis distat Vpsaliae 48 diebus Vernis, et totidem autumnalibus , adeoque gaudetis tribus mensibus aestatis, quibus ΠOS caremus. Te servet D. T. O. incolumen, quaeS0 mei memor

Dabam Vpsaliae I76 I. August.

V Heri accepi novum Tuum sincerae Tuae in me amicitiae documentum cum inclusiis Plurimis , rariselmIs , PUlcherrimisque ii tribus, pro quibus omnibus ac singulis me Tibi plurimum devinctum agnosco, et mentem devotissimam reddo.

I. Saxifraga burserisus, cujus sine dubio Varietas, Tua triplo maj0 , pluribus n0ribus et foliis magis tria

177쪽

2. Saxifraga hypnoides 8 sed nos albus, folia ad radicem congesta. Saxifraga hypnoides multum variat; talena varietatem antea non vidi; an differens species sit,

nec ne, as Serere neqUeo.

3. Arenaria rotundi folia , aliquoties habui ex alpibus Italiae; sed semper absque fructificatione, haec mihi nova est, et mereretur delineari, et describi. Theam accepi e China, forte prima, quae umquam fuit in ullo Europaeo horto. Vallisaeria erat pulcherrimum specimen, qUod umquam antea habui, Videtur statuere, quod sit nos Punci Laeusi is e loco 'ofundiore , sed distinctissima planta. Miratus sum unde D. ARDV1Νvs haberes tot raras pulchrasque plantas Brasilienses. Sed unde eas obtinuit Pontedera P Hisce Vale, et me Porro ama. Dabam Upsaliae d. I. Octobris I 763.

Id: Decembr. datas laetus accepi, qui diu metueram, quod Te fregerant mala aliqua fata in periculoso itinere alpino. UOd enemata raro transcendent valvulam coli ade0eeum, communis fuit sententia, injecto autem per anum fum0 tabaci, quod multoties praescripsi, adscendit ille Usque in fauces, et solvit colicas omnium pessimas; prae .ertim si totum abdomen prius inungatur copiose oleo OliVarum aceto maritato. Audivi de singulari illo exemplari Diosco RIDIS anti qVis im0, cum figuris satis selectis; fateor, quod ilibent*r hoc viderem.

178쪽

sc0P0LΙ promisit Faunam Carni0lieam, utinam praestaret. Sed bona fide Tibi dicam, quod 3OO novas insectorum species numquam praestabit in Europa. Ab eo tempore, quo Systema Naturae editionis decimae emiseram, dedi 2OO. nova insecta in altera editione Faunae. Habeo nunc noUa 2OO. europaea, et IOD. eXO-tica; sed non credam, quod SCOPULI Praestabit 3- , Ut plurima s0rte sint in australibus Europae, mihi non Visa GOVANI egregie insecta indagat Monspelli. His Uale.

Dabam Upsaliae 1763. 12. Febr. l

Vt Tuas habui, scripsi ad Amicum, quem habeo

Carta tua naturalis erat Valde singularis; Vidi fere similem in itinere Dalekarchico, et planae niveam ab insin

latione ortam a Lisso flos aquae dicto, de qua in Flora Lapp0nica 529. occurrit in riνuiis ex siccatis, μbi lapides tegit, et saevi adhibita mauu ab iis facile discedit inflaηfrusuli papyri niVcae, mittκ qtte tenaci .

DONATI Praematurum, et infelicem obitum, et jactR-ram 0bservatiolium ejusdem ex toto animo doleo His Vale. Vpsaliae d. 8. Febr. I76 .

VIII.

Diu Te omissum dolui; nee noVeram, quam petieras orbis partem, antequam exoptatissimae Tuae die idus octobris scriptae, beri Primum accedebant. Laetor quod Vis 'vas; sata viam inveniunt. Pro

179쪽

Pro seminibus, et affectu Tuo in me sincero grates heddo devotissimas; dissicile est Viva semina obtinere e Brasilia; certe haec Omnia mortua erant , excepto solo Casiam O utinam posses ipse adire Brasiliam, Terram, quam

nemo calcaVit, eXcepto Marcgravio cum suo fure Pisone; sed in tempore quo nondum fax erat accensa in Historia Naturali, adeoque debent Omnia e novo describi ad lucem. Tu fores prae reliquis aptus, qui in Re Naturali solidissimus es, in inquirendo indefessus, in pulcherrime depingend0 deXterrimus. Sed forte nullus in Lusitania agnoscit finem Creationis esse Gloriam Dei ex opere; nos Vero agnoscimus D. T. O. scripsisse duos libros et Naturam et Revelationem; ideoque illi haerent in tenebris, sed feliciter exteris. Bone Deus si Hispani, et Lusitani noscent sua Bona Naturae, quam infelices essent plerique alii, qui honpossident terras exoticas l Litterae Tuae me tecum duxere per tempe Lusitanica,

ubi Tecum quasi . in blando somnio legi pulcherrimas

plantas. Postquam tota Europa calcata est a Bolanicorum pedibus, restat etiam num sola Lusitania, quae India Europaea dicenda, et felicissima Terra. Habemus tantum

GrisIey Viridarium Lusitanicum, miserrimum opuS, cum jus plantas Oedipus sit, qui intelligat. Alit ista Terra

quamplurimas rarissimas plantas, uti constat ex numerosis

istis Tournefortii Lusitanicis in Institutionibus R. Herbariae nominatis, sed nullibi descriptis, aut delineatis; ade0 que etiamnum novis, quam nemo nisi alter Oedipus intelligat: Anne ullus sit in toto Regno pulcherrimo, qVi

P0isiit Orbi Litterato dare genuinam Floram Regioni. '

180쪽

Bone Deust quam pulchrum, et desideratum Opus praestaret ille, qui ejusmodi Floram sisteret. ophytoiι ad Fretum Herculeum a te lectum, et :pulcherrime delineatum est profecto rarissimum Alcyostium, quod nullibi vidi, sed nuper est delineatum in Actis Am :glicanis voL SS. P. Sq. t. 2I. f. 3. ab EIIisio, et pro μή tutae specie perperam propositum, sub nomine Cyno- imorii ad similitudinem plantae ejusdem faciei; sed tua figura longe praestat; mala est Epipetrum Pons. ex ang.

Medici nostrates nil nisi extractum Cicutae prae- scripserunt, et fatigarunt Pharmacopoeos comparare quocunque pretio; nunc Vero cessaVit usus. Quod Colchicum non sit venenatum hoc miror. Non- ine eos omnes servi olim sibi manus violentas intulere Vtinam Velles. hoc Vere Observare quo die VImusipr0mat Flores, et quo die prima folia ostendat; ego hoe observabo Vpsaliae, et inde Postumus calculum inire, iquantum' distat Upsalla Olis sipone. Annon Velles, et posses ad me mittere Florem --boris Draconis in epistola; crescit prope Vlis sipone, in Π0rto qu0dam Regio ad Alcantara. Crescit in Lusitania Lentiscus frequentissima cum suis solliculis rubris et magnis; undenam hi foIIlculi generantur etiamnum haereo; alii dicunt eos repletos esse

Aphidibus, Cherme alii, alii Cynipe; Tu qui es in loco i