Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

621쪽

L N LIV. so tium, cujus dimidium loci occupat ostium late restagnans Baphyri amnis, partem planici ei aut Iovis templum, aut oppidum tenet reliquum per exiguum ossa mod ea valloque claudi poterat, I saxorum ad manum silvestrisque materiae tantum erat, ut vel murus objici turresiaque excitari potuerint. Quorum nihil quum dispexiit et caecata mens subito terrore, nudatis

omnibus prς sidiis patefactis 'ello, adl udnam refugit. Consul plurimum de praesidii d spei cernens in stultitia, segnitie hostis , remissi, nuncio ad Sp. Lucretium Larillam, ut castella relicta ab hoste, circa Tempe occuparet praemisso Popillio, ad explorandos transitus circa

Dium, postquam patere omnia in omnes partes animadvertit secundis castris pervenit ad Dium metarique sub ipso templo, ne quid sacro in loco violaretur, jussit. Ipse urbem ingressus, sicut non magnam, ita exornatam publicis locis c multitudine statuarum, munitamque egregie, vix satis credere in tantis rebus linecausta clictis non aliquem subelle dolum . Vnum diem ad exploranda circa Omnia moratus, castra movet satisque credens paratam frumenti copiam fore, eo die ad amnem nomine Mityn processit. Pister die progrest is, Agallam urbem, tradentit, 'sese ipsis, recepit δίut reliqu'rum Macedonum animos sibi conciliaret, obsidibus contentus, sine praesidio relinquere se eis urbem, immunes lue ac sitis legi bus victitros est pollicitus Progressus inde diei iter, ad Ascordiam flumen posuit castra: cquantum procederet longius a Thessalia , eo majorem rerum omnium inopiam sentiens, regressus ad Dium est dubitatione omnibus

622쪽

cio T. rex empta, quid intercluso ab Thessalia patiendum bisset, cui procul inde abscedere tutum

non esset Perseus, contractis in unum omni-

hiis copiis ducibusque increpare praefectos prς- sidiorum, ante omnes Asclepiodorum atque Hippiam : ab his dicere claustra Macedoniae tradita Romanis esse cujus culpae reus nemo justius quam ipse fuisset. Consuli postquam ex alto conspecta classis spem fecit cum commeatu naves venire ingens enim caritas annonae

ac prope inopia erat)ab invectis jam portum audit, onerarias naves Magnesiae relictas elle. Incerto inde quidnam agendum foret adeo sine ulla ope hostis quae aggravaret, cum ipsa difficultate rerum pugnandum erat peropportune iterae a Sp. Lucretio allatae sunt castella se quae super Tempe essent S circa Philan, tenere omnia, frumentique in iis c aliarum in usum rerum copiam invenisse. His magnopere laetus consul ab Dio ad Philan ducit simul ut praesidium ejus firmaret, simul ut militi frumentu, cuius tarda subvectio erat, divideret. Ea profectio famam haudquaqua in secundam habuit: nam alii, metu recessiste eum ab hoste ferebant, quia manenti imperatori proelio dimicandum rei alii, ignarum belli,que in dies fortuna novaret ut qui, offerentibus sese rebus, omisisset e manibus ea quς mox repeti non possent. Simul enim cessit possiessione Dii, excitavit hostem: ut tunc tandem sentiret recuperanda esse, quae prius culpa amissa forent. Audita enim prose-ione consulis, regressit Dium, quae disjecta ac vastata ab Romanis erant, reficit pinnas moenium decussas reponit, ab omni parte muros

firmat: deinde quinque millia pallii una ab urbe

citra

623쪽

L R XLIV. citra ripan Enipei amnis castra ponit: amnem ipsum transitu per difficilem pro munimento habiturus. Fluit ex valle Olympi montis, alitate exiguus, hibernis idem incitatus pluti iis &pra rupes ingentes gurgitibus facit, I iatra prorupta in mare evolvendo terram, pra altas voragines, vatoque medio alveo ripas utrim-ue praecipites Hoc flumine Perseus septume hostis credens, extrahere et tuum tempus ejus aestatis in animo habebat. Inter haec consula Platia Popillium cum duobus millibus armatorum Heracleam mittit abes a Phila quinque millia serme palluum, media regione inter Dium Tempeque, in rupe amni imminente positum. Popillius priusquam armatos muris admoveret, misit qui magistratibus principibusiaque suaderent, fidem clementiamque Romanorum quam vim caeperiri mallent , nihil ea consilia moverunt, quia ignes ad Enipeum ex regis castris apparebant. Tum terra mari lue &classis appulsa ab littore stabat stimul armis, simul operibus machinisque oppugnari coepit Iuvenes etiam quidam Romani, ludicro Circensi ad usum belli verso, partem humillimam muri ceperunt. Os erat tum, nondum

hac effusione inducta bestiis omnium gentium

Circum complendi, varia spectaculorum conquirere genere nec semel quadrigis, semel desultore illo, vix unius horae tempus trumque circulum complebat Inter cetera sexageni ferme juvenes, interdum lures, ab apparit Oribus ludi, armati inducebantur horum inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis, propiorque gladiatorium armorum

usum.

624쪽

ς I rusum. Quum alios decursus edidissent motus, quadrato agmine facto, scutis super capita dei satis, stantibus primis, secundis summissiorubus, tertiis magis & quartis, postremis etiam genu nixis, fastigiatam, sicut tecta aedificiorum stini, testudinem faciebant. Hinc centum quinquaginta ferme pedum paci distantes, duo

armati procurrebant, comminatique inter se, ab ima in summam testudinem per densata scuta quum evasissent, nunc velut propugnantes per oras extremae testudinis, nunc in media inter se concurrentes, haud secus quam stabili solo persultabant. Huic testudini simillima parti muri admota, quum armati superstantes subtilent, propugnatoribus muri fastigio altitudinis aequabantur depulsisque iis, in urbem duorum signorum milites transcenderunt. Id tantum dillimile fuit, quoduc in fronte extrema, ex lateribus, soli non habebant super capita elata scuta, ne nudarent corpora sed prae- tecta pugnantium more ita nec ipsos tela ex muro ista subeuntes haeserunt,& testudini injecta imbris in modum lubrico fastigio innoxia ad imum labebantur. Et consul capta jam Heraclea, castra eo promovit tamquam Dium, a que inde summoto rege, in Pieriam etiam progressurus. Sed hiberna jam praeparans, vias co- meatibus subvehendis ex Thetialia muniri bet, eligi horreis opportuna loca, tectaque

aedificari ubi diversari portantes commeatus possent Perseus tandem a pavore eo, quo attonitus fuerat, recepto animo malle imperiis

suis non obtemperatum esse, quum trepidans gazam in mare dejici Pellae, Thessalonicς navalia jusserat incendi. Andio uicusa liellatonicani

mistus

625쪽

misius traxerat tempus id ipsum quod accidit, poenitentia relinquens locum incautior Nicias Pellae projiciendo pecuniae partem , quod fuerat nactus sed in rem emendabilem visus lapsus, quod per urinatores Omne ferme extractum est tantus lue pudor regi pavoris ejus fuit, ut irina toros clam interfici iusterit dein-le Andronicum quoq S Niciam, nequis tam lementis imperii conscius existeret. Inter haec C. Marcius cum classe ab Heraclea Thelialonicam profectus , d agrum pluribus locis exposuis per littora armatis late vastavit: irO- urrentes ab urbe, secundis aliquot proeliis trepidos intra ccnia compulit jamque ipsi urbi terribilis erat, quum dispolitis omnis generis

tormentis, non vagi modo circa muros temere appropinquantes, sed etiam qui in navibus erant, a Xis tormento emicantibus, percutiebantur. Revocatis igitur in naves militibus,

o mi itaq; Thessalonicae oppugnatione . iam inde petunt . quindecim millia pastuum eauit, abest, adversus Pydnam possit , fertili

agro. Pervastatis sinibus ejus, legentes oram, i Antigoneam perveniunt ibi egrelli in terram, primo & vastarunt agros passim , dc aliquantum praed e contulerunt ad naves dein palatos eos adorti Macedones, mixti pedites equitesque, fugientes effuse ad mare persectat , uingentos ferme occiderunt di non minus ceperunt. Nec aliud quam ultima nece:ΓHas tuu in recipere se tuto ad naves prohiberentur lanimos militum Romanorum , simul desperatione alia salutis, simul indignitate irritavit. Redintegrata in littore pugna et L adiuvereri qui in navibus erant. Ibi Macedonum ducenti ferme

626쪽

classis profecta ad agrum Pallenensem, exscensionem ad populandum secit. Finium is ager

Cassandrensium erat, longe fertililsirnus omnis orae quam praetervecti fuerant. Ibi Eumenes rex, viginti tectis navibus ab Elea profectus, obvius fuit de quinque minae a Prusia rege te

citae naves. Hac virium accessione animus crevit pra tori ut Cassandream oppugnaret. Con

ditae si a Callandro rege in ipsis faucibus quae

Pallenensem agrum ceterae Iacedoniae lungunt . hinc Toronaico, hinc Macedonico septa naari Eminet namque in altum lingua, in quasta elici nec minusquam in altum magnitudine Atho mons excurrit, obversa in regionem Magnesi e duobus imparibus promontoriis: quorum majori Posideum est nomen , minori Canas raeum. Divisis partibus oppugnati adorti Romanus ad Clytas quas vocant, muniamenta cervis etiam objectis ut viana intercluderet, a Macedonico ad Oronaicum mare perducit ab altera parte Euripus est inde Eumenes Oppugnabat Romanis in fossa compilanda , quam nuper ob)ecerat Perseus, plurimum erat laboris . Ibi quaerent priae tori, quia nusquam cumuli apparebant , quo regesta fossa terra foret monstrati sunt fornices, non ad eandem crassitudinem qua veterem murum , sed simplici laterum ordine structos esse. Consilium igitur cepit, trans sibi ariete iter in urbem patefacere fallere autem ita se posse, si muros a parte alia scalis odortus, tumultu injecto in custodiam ejus loci propugnat Oresurbis avertisset. Erant in praesidio Cassandreae, Praeter non contenanendam juventutem Oppi danorum,

627쪽

L a XIV. Quedanorum , octingenti Agrianes, duo millia Penestarum Illyriorum , a Pleurato inde milli:

bellicosum utrumque genus. Mis tuentibusuros, quum subire Romani summa vi niterentur, momento temporis parietes formi una

perfhlli urbem patefecerunt quod, si, qui irrupere, armati fuissent, extemplo cepi sient. Hoc ubi perfectum est opus militibus nunciatum est, clamorem alacres gaudio repente tollunt aliis parte alia in urbem irrupturis. Ostes primum admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet postquam pater Urbem accepere praeseci praesidii Pytho&Philippus Proco, qui occupa flet aggredi opus fac tum esse rati, cum valida manu Agrianum Illyriorum I erumpunt Romanosque, qui alii aliunde coibant convocabanturque ut signa in urbem inferrent , incompositos atque inordia inatos fugant, persequunturque ad foriam cini qua compulsos ruina cumulant sexcenti fer me ibi interfecti, omnesque prope inali intera murum fossamque deprehenti erant, Vulne-Israntur. Ita suo ipse conatu perculius praetor,

segnior ad alia famis consilia erat de ne ubi me ni quidem , simul a mari, simul a terra aggredienti, quidquam satis procedebat Placuit igitur utrique custodiis armatis ne quod praesidi una ex Macedonia intromitti pollet, quo niam vis aperta non processiliet, operibus moenia oppugnare. Haec parantibus his , decem regii lembi ab Thessalonica cum delectis Gaulorum auxiliaribus missi , quum in salo stantes hostium naves conspexissent; ipsi obscura nocte simplici ordine quam poterant proxime lit tria tenentes, intrarunt urbem. Hujus novi

628쪽

praesidii fama absistere oppugnatione simul

Romanos regemque coegit circumvecti pr montortuis, ad Toronem classem appulerunt Eam quoque oppugnare adorti, ubi valida de fendi manu animadverterunt, irrit incoepto is Demetriadem petunt. Ibi quum appropin iiquantes repleta moenia armatis vidissent, prae atervecti ad Iolcon classem appulerunt inde lagro Vastato, Demetriadem quoque aggressiari. Inter haeci consul ne segnis sederet tantum in agro hostico, M. Popillium cum quinque miti lilibus militum ad Meliboeam urbem oppugnandam mittit. Sita est in radicibus Offae montis, qua parte in Thellatiam vergit, opportune ina lminens super Demetriadem Piimus adventus si hostium perculit incola loci collectis deinde ex necopinato pavore animis discurrunt armati ad portas ac moenia qua suspecii aditu erant spemque extemplo inciderunt, capi prinio impetu posse. Obsidio igitur parabat hir, dc Cpera oppugnationum heri coepta Perseus quum audistet simul Meliboeam a consulis exercitu oppugna i simul classem Iolci stare, ut inde Demetriadem aggrederetur Euphranorem quemdam ex ducibus cum delectis duobus millibus Meliboeam mittit eidem imper tum , ut si a Meliboea submovisset Romanos; Demetriadem prius Occulto itinere intraret, quam ab Iolco ad urbem castra moverent Ro-rnant i ab oppugnatoribus Meliboeae , quum in superioribus locis repente apparuisset cum trepidatione multa relicta opera sunt, ignisque injectus ita Meliboea abscessum est Euphranor solitia unius urbis obsidione, Demetriaclena extemplo ducit nec tum moenia modo, ted

agros

629쪽

L 13 E. XLIV. ci agros etiam confiderunt se a populationibus

tueri polle et eruptiones in vagos populatores non in vulneribus hostium factae sunt. Circumvecti tamen moenia sunt praetor rex; situm urbis contemplantes, si qua parte ten- rare aut opere, aut ii Oilent Fama fuit, per Cydam Cretensem , c Antimachum qui De- metriadi praeerat, tractatas inter Eumenem 2 Persea conditiones amicitiae ab Demetriade Icerte abscesIum est Eumenes ad consulem na-ivigat gratulatus quod prospere Macedoniam intra stet, Pergamum in regnum abiit Marcius

Figulus praetor parte classis in hiberna Sciathum missa , cum reliquis navibus Oreum Boeotiae petiit eam urbem aptissimam raturin unde exercitibus , qui in Macedonia quique in

Thestalia erant, mitti commeatus pollent. De Eumene rege longe diveri tradunt. Si alerio Antiati credas, nec classe adsutum ab eo prae torem esse, quum sepe eum literis accersiillet. . tradit nec cum gratia ab consule profectum

in Asiam indignatum quod, ut iisdem caltris

itenderet, per mi ilum non fuerit ne ut equites quidem Gallos, quos secum adduxerat, relinqueret impetrari ab eo potu ille. Attalum fratrem ejus in remas se apud consulem , bincera γλ eius dem aequali tenore egre etiamque operamine bello fui se Dum belltim in Macedonia geritur, legati transalpini ab regulo Gallori tans Balanos ipsius traditur nomen , gentis ex qua fuerit, non tradituro Romam venerunt, pollicentes ad Macedonicum bellum auxilia Gratiae ab senatu actae, muneraque milia torquis aureus duo pondo S patera aureae luatuor pondo, equus Plialeratus, armaque equestria.

630쪽

cis T. LIVI Ibecundum Gallos Pamphili legati coronam auream ex viginti millibus Philippeorum faciam, in curiam intulerunt petentibus e iis, ut id donum in cella Iovis optimi maximi po- nere, iacrificare in Capitolio liceret, permiLlsum benigneque amicitiam renovare volen-rtibus legatis responsum, linum millium aerii singulis mitium munus. Tum ab rege Prusia i paulo post ab Rhodiis, de eadem re longe

aliter disterentes legati auditi sunt utraquei salio de pace reconcilianda cum rege Perseo egit Prusi preces magis quam postulatio fue lae, pro Mentis , O ad id templo se cum Romanis setisse, quoad bellumforet, staturum. Ceterum quum adse a Perseo legati enissent de iendo cum Romano bel , ct isposiicitum deprecatorem apud senatum futurum petere, jusent inducere in animum ut inia ut iram , se quos ingratia recon iciliata acu esse uti hae regii legati Rhodii superbe commemoratis erga populum Roma inum beneficiis, pene victoriae, utique de An tiocho rege, majore parte a se vindicata, adjecerunt: tauum pax inter Macedonas Romano fiesset,sbi amicitiam cum rege Perseo coeptam eam se invitos, nullo ejm in se meriti, quoniam ita Romanis i sest , in societatem se belli trahere, interrupisse. Tertium se annum multa e in incommoda bet i sentire mari intercluso inopia insulan premi, amisi maritim vectima libio atque eo meatibus dissum id ultra pati non pusent, legator alios ad Persea in Macedoniam is se qui ei δε-

nunciarent, Rhodiis placere pacem eum componere cum Romanu se Romam eadem nunciatum ij

si Ter quos feti se quo mini belli nu feret, adversu eo quidsbi faciendum esset, Rhodios con-