Iacobi Christiani ... Piscium Bavarico-Ratisbonensium pentas. Cum tabulis IV. aeri incisis icones coloribus suis distinctas exhibentibus

11쪽

Quare minii ne est miranduiri, si TE, PRINCEPS

SERENISSIME, omnes, qui aetatem in litteris agunt, tamquam comm me litterarum & litteratorum patronum suspiciunt, ac tantum non adorant. Equidem adhuc summas Vereque regias Virtutes J VAS venerabundo stilentio sum admiratus nunc autem pauculas hasce chartas , animi TIB deuotissimi testes, ad pedes VOS deponere ausu sum : quod certe non fecistam, nisi mihi confinnatum esset, fore, Vt humillimum hoc officium non aspernareriS.

Suscipe igitur, SERENISSIME PRINCEPS,

has tenuis opusculi quasi primitiaS, tamquam vectigal quoddam tutelae, quam geriS, rei litterariae debitum. Suscipe hos pisces, tamquam prouinciales VOS tenim omne earum aquarum incolae, quae terras ditionis TUAE interfluunt unde nemini plus, quam TIBI, in eos iuris est, ipsique vicissim nonnihil iuris sibi esse autumant , tutelamo praesidium V VM implorandi. Quod si a clementia TUA impetrauerint, non curabo, quid quisque de his conatibus meis sit iudicaturus. DEUS,

12쪽

curas agit, TE, PRINCEPS SERENISSIME , CELSISSIMAM IRINCIPEM CONIUGEM

TUAM, tam AVARIAE TUAE, quam SAXONIAE, carissimae patriae meae, decu ac delicium, ad Xtremum aetatis terminum aluos, incolumes aes spites com seruet, annuatque votis ardentissimis, quae cum tot millibus fidelissimorum pediorum concipit

SERENISSIME AC POTENTISSIME

PRINCEPS ELECTOR,

DOMINE CLEMENTISSIME,

SERENITATI TUAE ,

subiectissimus ac deuotissimus

IACOBUS CHRISTIANUS SCHAEFFER.

13쪽

PRAEFATIO.

Ρostquam paucis abhinc mensibus in peculiari epistola quaedam

proposui, quae ad studium ichthyologicum expeditius ac tutius reddendum pertinere mihi viderentur 'ci iam initium ipse facio

ea, quae dedi, consilia exsequendi. Nonnulla vero praesari Visum est, tum Ut niuersum, quod cepi, consilium Xplicarem , tum V de iis quinque piscibus, quos prima huius operis particula exhibet, pauca dicerem, quamobrem eos potissimum elegerim , aliquam redderem rationem. Animus igitur est progressu temporis descriptiones, picistasque enfigies, variorum piscium huius regionis cum viris, harum rerum studio

Singulae partes quinos pisces exhibebunt, daboque Operam, ut eos coniungam, qui qUamdam inter se habent quasi cognationem, ac eam ipsam ob caussam dissicilius discernuntur; quin etiam ab auctoribus ichthyologis iam inter se confusi , atque iidem putati sunt. Utique piscium illorum potissimum rationem habebo , qui accuratiore descriptione digni sunt atque indigent, aut altem natiuis coloribus exprimi lingi merenxur. Pisces nos rates , nimirum quos mmbius, qui tam supra Vrbem nostram, quam infra, in eum influunt amnes, Nabis Ieginus, alunt,

14쪽

PRAEFΑΤΙ . aiunt , anctis reliquis praeib t. Aliquando tamen , rebus ita suadentibus, vel plane cogentibus, Vna cum illis sistam etiam quosdam ex iis, qui stagna, lacus & fluuios AVARIAE, regionumque sinitimarum, inhabitant. Nullius piscis descriptionem aut estigiem exhibebo , nisi quem ipse accuratius inspeXero atque Xplorauero nisi qui me auctore curatore pictus, in aes incisus suisque coloribus inductus fuerit. Si quorum ex his piscibus iam rastant descriptiones .elgies,

eas consulere minime supersedebo : atque Vbi earum auctores recte viderunt,in perspicue locuti simi, ipsa eorum verba retinebo : si qua minus accurate notauerunt, emendare atque accuratius definire con bor quae attentionem illorum fugerunt, aut minus sussilientia videbuntur, ea supplere atque addere studebo. Atque hac quidem ratione credo, descriptiones meas satis accuratas eXplicatasque prodituras, neque vereor, ne me Ut plagium commisisse, aut tantuminodo noui aliquid dixissse videri velle, iure quisquam possit suspicari. Icones, natiuis coloribus expres ae non modo descriptionibus meis multum lucis afferent, sed ea quoque clariora reddent, quae verbis non satis perspicue ac distincte describi os lint. Et spero, icones, in posterum prodituras, meliores fore his praesentibus quippe quae iam integro abhinc anno formatae atque in aes incisae fuerunt, quarum sane quaedam in praesentia melius Xprimenda curauishm. Singulae pentades sequentibus constabunt capitibus Capita rumque priora continebunt descriptiones, ita, ut singulis piscibus pngula tribuantur capita Sextum, quoties natura inualitas piscium postulat aut cogit, ea indicabit, quae piscium horum partes habent communia , item quibus rebus inter se differunt. Vltimum semper quasdam obseruationes atque experimenta ichthyologica suppeditabit.

Quod

15쪽

Ρ' ΑΕ Η ΛΥ O. Quod ad praesentes quilique pisces attinet, eos prae ceteris talegi propterea, quod deprehendi, apud auctore qua dam nimis pariace , quaedata perperam, tradita quod praeter eas, quae apud

MARsIGLIVM , ILLUGHBEIVM nigro colore Xstant, coanes habemus nullas, quae natiuis coloribus sint Xpressae deni. que quod quatuor horum piscima apud ARTE DIU M. LINNAEUM, ILLINIUM, MI GL U G HBAELUM, Mallios , apposite ab Urbe nostra, alisbonensis sunt cognominati. Praetermittere quidem poteram percim vi garem, quoniam haee piscium species sat nota, satis accurate ab ARΤED1 descripta est; sed cum ceteri quatuor pisces Vulgo ad genus percarum referantur, Scre vera multa cum eo habeant communia eiusdem prae ceteri essigiem

descriptionemque duri exhibendam. Qua lege methodo in descriptionibus i obseruationibus piscium usus sim, semper Uti mecum constituerim , initio capitis iudicabo ultimi. Quodsi ct hunc, quem piscium historiae impendi laborem aequihonique facient, alboque calculo dignabuntur, rerum naturalium aestumatores digni iudices id u hi non solum erit gratum, sed essiciet quoque, Ut malesanorum quorumdam atque incidorum nugas, Ultu que toruum, in posterum eodem modo, quo adhuc feci, despiciam, prout inerentur, atque contemnam. Dabam Ratisbonae. Calendis Februarii, D CC LXI.

16쪽

VOCES TECHNICAE.

I scis est animal apodum , pinnis semper pranditum, vel branchiis, Vel liui monibus respirans, plerumque in aqua habitans , ibique vel solis pinnis, vel sexuoso corporis impulsu simul natans interdum ero in terram sponte egrediens, quandoque in aere supra aquam Pe

pinnarum pectorallium Volans. ART.cATHEΤo PLATE vs est, si altitudo perpendicularis transuersali maior est. PLAGIO PLATE V est, cuius transuersali perpendicularem superat. A LEPIDO Tu dicitur, qui nullis squamis contectus est. MAc ROLEPIDO TVM est, qui squamis magnis ; MIGRO LEPIDO TUS, qui paruis, contegitur. MONOPTERYGIVS, qui Uni eam; DIPTERYGIUs, qui duas pinnas gerit. Ac ANTHO PTERYGIUS, cuius pinna, Vel tota, Vel ex parte, aculeis suffulta. PINNA DIPOx est, quae nullis radiis, vel cartilagineis, vel osi eis, sussulta. DORSALIS, quae in dorso sita est. PECTORALIS, quae utrimque in lateribus, post branchiarum opem cula, conspicitur, atque ab aliis auctoribus lateralis dicta. VENTRA LEs sunt, quae in infimo ventre inter operculainanum locum obtinent. ANI sita est inter anum' caudam.

CAUDAE corpus terminat.1 IN EA LATERALI per latera plerumque piscium producta conspicitur, vel ex pundiis quibusdam seu foraminibus, Vel X ductu quodam, per longitudinem quarumdam squamarum procedente, oritur.3 EMBRANA BRANCHIos ΤEGA et membrana operculis branchiarum adnexa , radiis instructa quae in conspectum prodit, dum opercula

eleuantur.

De ceteris vocibus technicis videatur episeola, a me edita, desudio chibol gico tutiori ac faciliori , eiusque tabulae, aeri incisae, iconum explicatio.

PISCIUM

17쪽

BA VARICO RATIS BONENS IV Μ

R Rc vvLGARis est piscis WILLUGHBEIO,acmleatus, uatiis in dorso pinnis, anteriore autem spinis radiatus quoad c L AIAE EN LINNAEO thoracicus; ARTEDIO, acanthopterγgius; LΕINIO, brancherilus, pinna dorsali langm quoad GENU LINNAEO, operculis branchiarum serratis; ARTEDIO, membrana branchio lega septem trimque ossicularum, quamis duris Mai peris, Iamina superiori operculorum branchiarum serrata; ΚLEINIO, I in ta dorsali unica longa interrupta omnibus tribus auctoribus P Em cin quoad sarca EN LINNAEO, perca pinnis dorsalibus

a dissim

18쪽

dis is , secunda radiis septemdecim ARTE DIO, perea lineis trim

que sex transures nigris , pinnis Centralibus rubris AELEINIO, perca pinnis Centralibus duabus, areolis nigricantilus, a dorso in ventrem descendentibus, iride flava pinnis caudaque rubicundis, j. 2. Insignitur haec perca in tota AVARIA, hinc etiam RATIg-B NA ), nomine germanico D A BuRsΤΕ '' . Duxit haec denominatio, ut mihi videtur, originem, vel a substantiu BURS TE, scopula, Vel a Verbo B DR sa E m, rumpi A substantivo, quia piscis non modo tactu eamdem manu asperitatem imprimit, a scopulae ;sed cute eius squamosa eodem quoque modo, uti scopulis, ad Uerrendum & defricandum aliquid, uti queas. A verbo quia piscis captus, seu manu tactus lapprehensus, subito pinnam dorsalem , e parte anterior aculeatam, ita erigit, Vt ira quasi rumpi, ei seu , Uellet, hacque sagura Iumico suo resistere, ei terrorem iniicstre, eumque laedere qUaerat.

Si percam, de qua mihi sermo est g. I. in uniuersum Tonsideres, eam inuenies piscem quodammodo cypriniformem a capite ad caudam Usque tam superius seu dorso, quam inferius seu Ventre,

ita arcuatum seu conUeXUm Vt arcu a pars concaua altera alteram

respiciat, hinc medio altissimum lateribus dorso' ventre quidem

com- ' Qui plures synonymia stire vult, legat ARTEDIII nonymiam p. 66. '' Terminatio in litteram ad dialectum B AVARICAM referri debet. Hie enim omnia non modo diminutiva, seu s Axo NUM gen; sed etiam complura nomina primitiua in , a Sin vo NI B V s omissum terminantur. Sie Verbi caussa, s D fassam nominantine Binde, in Hatitueb; B AN A RI addunt tin pro . nunciant a Bindes, das Halstvehes se , ad eorum orthographiam e reiecto , das Binae, Halitutat. Hine forsan usu ΛvARo Rubi nominarent in X O Naarine Burste.

19쪽

compressum , neutiquam tamen planum , sed medio similiter paululum conuexum' crassum, caput Vero & caudam Versus decliuiorem magis gracilescentem pinnis, cauda non Xemta, si dorsalem cum

KLEINIO Ciricam aestimas heptapterygium, si cum LINNAEO' ARTE DIO dam distinctam iudices, octopterygium quantum quantum, capitis parua parte excepta, squamosum, asperum, quodammodo pungentem; praecipue Ver lineis aliquot alis, seu zonis recta transuersi nigris f. 24. , Vt nota Garacteristica, Ornatum.

g. 4.

c Ap V quodammodo conicum cathetoplateum a dorso admἰ axillas decliue ad basin corpore medio angustius, ibique altissimum; lepidoto squamosum. Si perne obscure flavum, seu viridi- nigrescens, alepidotum ad nares usque planum, durum, osseum, immobile ; a naribus ad rostrum usque conueXum, molle, cartilagineum, flexile. Ad latera compressum, obscure argenteum, cum rubore laureo mixtum: clamina perculorum priori paululum conueXum, motile, carneumri pisce humido tactu laeve, glabrum, , Vt videtur,alepidotum sed pisce sice , tactu asperum,' omnino squamosum g i 70. X lamina posteram fere planum, durum, osseum media parte laeve, alepidotum reliqua asperum & squamosum I. 180. Inferne valde arcuatum seu conueXum, album , laeve, lepidotum, punctulis raris nigris aspersum, molle, carneum.

g. s.

Superficies capitis superior, seu plana β. 40, accuratiori consideratione' descriptione ex rationibus , quae capite ultimo indicabo, mihi omnino digna videtur, quia eam in omnibu3 indiuiduis eamdem, ct pul-

20쪽

pulcherrime formatam, reperi. Optime in tres regiones eam distimgui posse arbitror. g. 6. Prona regio g. 5. , a basi seu fine capitis ad finem usque oculorum procurrit, ac, ni fallor , ab aliis occiput, ab aliis Certe , Ο- minari solet. Constituit hanc regionem scutum triangulare , peculiari modo insculptum. Bosis eius eadem est, ac capitis , 8 linearum, marginata , tam limbo varie ac artificiose crenata seu excisa, quam supra Xilibus cauitatibus impressa e medio apophysii, seu spina 3 linearum dorsum VersuS, e regione eius pinnae , elongata : anguli ad latera trimque deflexi, conueX - plani, obtuso - acuti; apex duabus lineolis elatis transuersis truncatus, eisque a sequenti regione distinctus. Superficies plana, alepidota posterius, e medio baseos lineola parUa, elata, apice aeut terminata, rostrum respiciens, sed medium scuti non a tingens, cernitur anguli laterales toti squamis obducti ex angulis vero apicis truncati, oritur fasciculus radiorum excavatorum, peetin formium, oblique ad interiora versus divaricantium' sibi inuicem inclinantium. Liceat hanc regionem in posterum scutiformem no

minare.

Secunda regio β. s. a praecedenti scutisormi ad nares Vsque circumscribitur, ab adus frons nuncupata. Exhibet figuram Dramidis. Basim eius lineolae, ante nominatae, transuersae s. 6. constituunt latera rectilinea in summo apice in angulum non concurrUnt, sed inter se distantia, apicem obtuso acutum formant. Superficies non exacte plana, sed paululum convexa, per mediam longitudinem vel leuiter sulcata & quasi fissa, vel acuminata Mintegra. Lateribus huius