장음표시 사용
191쪽
Primum caput declarat quid fit Memoria,ubi rigeat, quam utilis o necessaria sit. O c.
Secundum potissimas quibuS datur ca a earumque
Sextum philosophica consilia, canones, oepracepta re miniscentia inarrabit. Septimum caput brari emone de lacati vel arti siclos
192쪽
M Z Μ Θ R X A est per quam animus repetit illet
quae fuerunt Uel, est firma animi rerum & ver. borum dispositionis perceptio Aut ut Aristoteles opinatur 9 imaginatio est, quae ab his
quae sensus deprehenderat, remanet Platonis autem sententia, Memoria est sensus d colum itas: nam anima sen suum ossicio adipiscitur quaecunque sub tensum cadunt, indeque opinio reis origo est Sed per mentem ipsam intellectualia animadvertit. ὁ intelligentia sit. At memoria amissa per reminiscentiam dcnuo rcfamitur enam cum
obi ivio sive memoriae amissio duplex sit, perpetua videlicet & temporanea, in hac quidem rem miscentia agit, de qua interius suo loco dinetur. Sedem vero habet memoria in occipitio in tertio vocato ventriculo, quem dc puppim Vocant. Longum esset ac pene superfluum hic ubi studeo brevitati cerebri totius anato me describet e, quam in multorum libris videre licet, praesertim do istissimi pariter 8c diligentissimi Andreae Ves alii. Dicam tamen aliquid brevissime ad rem nostra propius faciens. Tres animae operationes sunt in cerebro, phantasia, ratiocinatio, de memoria. Primae duae in duobus ventriculis cerebri majoribus, tertia in tertio & minori exercetur. Inter cerebri cava animalis spiritus tenuis, purus, mundissimusq; Versatur,atque talis defertur memoriae. quae quidem clarita
te dc subtilitate spiritus indiget. Quod si non aperiatur via illa, qua trasit spiritus ad puppim cerebri, nihil homo reminiscitur : dc contra qui velocem habent hujusce viae aperitionem, prudentes sunt, & velociter respondent ut sunt quidam cholerici: qui vero pigra illam de tardam ha bent, pigri sunt de tardi ad discendum atque respondendum, suntque tales ut plurimu phlegmatici vel melancholici, crassisq ; ac multis cibis ac potibus utentes. Rari quidem reperiuntur, qui felici ingenio dc foecunda memoria dotata, a natura sint, siquide ingenium subtilem dcmollem cerebri
193쪽
cerebri substantiam, memoria permanentem indicat Dicit quoque Galenus capite duodecimoArtis medicinalis, ingenium quidem subtilem cerebri substantiam indicat :tarditas vero intellectus crassam , &c. Huic functioni deserviens spiritus , a corde per arterias ad caput subvolat,
ct exterius nos cingente ac re alitur, diuturnitatemque consequitur. Et d cnique, conveniunt physici omnes, Memoriam potissimum pollere ex bona temperatura organi sedis vel in qua hanc functione anima exercet. Sciendumq; quod sapere fit ex spirituum bonitate : boni vero spiritus sunt qui claritate ac motu temperati sunt & subiit itate Plato in Theaeteto: Non recte, inquit, anima se habet in
denso, aut lutulento, aut molli nimis, aut duro. In temperies autem multifariam contingi N. nam ex utero qui S tam validam nonnunquam contrahit,ut non solum memoria,
sed & ratio laedatur, atque ita stultitia fiat: cujus inter caetera signa, ut habet Aristoteles primo de animalium natura, sunt praegrandes &erectae athes . Ex pravo item victu frequens est cerebri intemperatura, quandoque ex insalubri ambientis aeris constitutione : nam vetus est dictum, ubi sit siccior aer , ibi fere etiam animam prudentiorem melioremque seu promptiorem 'it etiam habet Galenus in libro Quod animi mores , &c. Quin etiam ex casu , ex percussione, ex morbo & aliis id genus injuriis labefactatur, quorum e X empla varia & ex Thucydide & ex aliis haberi possunt: quidam ictus lapide , oblitus est tantum literas, eX praealto tecto lapsus, matris, assinium & propinquorum cepit oblivionem : sui vero nominis oblitus est Messala Corvinus orator. Ecce igitur quam fragilis sit omnium preciosissimus hominis thesaurus. Memoria inter
humanae. naturae commoda, teste etiam Seneca , primum
sibi locum vendicat: nam multa legere studiosis facile, multaq ; intelligere bono atq; exercitato ingenio non difficile est: verum ea congerere,& in memoriae scrinio conservare, ita ut non essiuant necessarium ac praecipuum est humanae vitae bonum. Vt testatur Plinius libro T. cap. 24.
Cyrus Persarum rex omnes suos milites appellabat. Mi-
194쪽
thridates duarum & viginti gentium rex, totidem linguas
absque interprete & audiebat & alloquebatur, nec desunt innumera pene quorumcunque temporum eXempla prae instantissimae in hominibus memoriae. Quibus igitur non est jam excellens memoria , labore ut eam assequantur, opus est, sine qua vix in virum excellent cm quisquam emerget: fieri enim solet, ut quantum quisque memoria emineat, tantum eniteat & sapientia, nisi sit somnolentus atque ociosus. Et poetae non ab re sapientiam memoriae filiam finxeruint: ac de ipsa recte scriptum est: Vsus me genuit, mater peperit memoria. Quo igitur pacto ea acquiri augerive possit ac servari, hoc opere disserem ux Constat autem cum pluribus doctis , tum vero Ciceroni, memoriam habere quiddam artificii, ct non omnem a natura proficisci: Sic igitur & nos priris docebimus quo victus genere , quibusve medicaminibus ea acquiri firmarique possit, brevia , clara , Usuque probata ponentes: postea, de artificiosa memoria, quae observationibus, locis, imaginibusque constat, succincte agemus.
Caput secundum praecipuatis quibus ladatur causas, ea
rum s notas di curationem continet. DV AE sunt causae principales quae obsunt memoriae, frigiditas & humiditas: quae frigiditas vel sola est
vel cum humiditate conjuncta : Omittemus corruptionem, quae fit a calido & sicco intensis, plus tamen nocet frigiditas humiditate: ea si quidem confundit naturam neque ejus opus ingreditur nisi tanquam subdominans instrumentum Humiditas vero retentivae contrari tur, quae sicco proportionato confortatur: nam siccitas
superflua nocet praesertim apprehensioni, dum impeditne in sigillentur formae. Frigidi est sistere, & calidi movere . ergo frigiditas impedit motum nee effarium ad memorandum. Retentionem vero impedit humiditas. Deniq; cum frigiditatis filia sit oblivio, ut & Paulus Aegineta, & reliqui tenent, dicendum ac tenendum est, eam magis obesse momoriae, quam noceat humiditas. Propter
195쪽
stio iditatem enim quae humores & spu itus congelavit, spelirum seu species imprimi non potest. Quorum igitur
memoria vel intellectus perit, spmnos etiam observare oportet, utrum Vehementer an modice somnolenti sint, aut omnino non somnolenti, sed secundum naturam ha beant. Sic enim vincent om invenies intemperatur ait' unam ex multo ac profundo somno, humiditatem obes e ex vigilia, siccitatem e 4 ex horum medio aequalitatem &bonam humorum proportionem copnosces. Ad haec conliderandum , iurum excernat quippiam eX naribus vel ex ore quod a capite defluat, an aridae ex toto vel ut pi mimum hujusmodi partes sint.atque antecedentium causarum dc externarum cognitio capitis dispositionem declarabit , quo idoneam dispositioni curationem adhibere possis. , bi dominatur cerebri humiditas , multa somnicupiditate tenentur, oris plurima est saliva, & in naribus oculisque pituita frequens: omnes motus hebetes sunt. Tales praesentia recordantur & nuperrime gestar dudum velo facta, aut nequaquam aut dissicile recordantur: nam humiditatis cerebri est facile admittore dc dimittere quas libet impressiones. Siccitate dominante, quae humiditati contraria est, eae contrariis signis indicatur: adsunt enim capitis vigiliari levitates , & rarissima illarum superfluitatum emanatio, quae a naso, palato,& oculis expelli solet: oculi sunt cavi
cito calvi fiunt: aurium tum abundabit certamen. Q nantum vero ad memoriam spect i , praesentia dissici ius inscribuntur, & inscripta diutius tenentur: inde sit, ut caute antea oesta sitiat, facilius memorentur & reddantur, quam quae nuperrime geruntur. Exemplo sint senes , qui gesta
ab ineunte aetate recitant Ordinatim , praesentia vero non recordantur aut confundunt. Hoc etiam contingit senibus: quia ex frequentatis actibus sit habitus : hinc fit ut/ecrepiti bene recordentur antiqua , quoniam is pius circa illa vel illis similia consideraverunt. male autem noVa,
quod illis impressio non facile fiat ob duriciem sensorii.
196쪽
Si dominatur frigiditas, his facies albet, lumina languent , venae in conspicabiles fiunt, somnolenti sunt, partes ad caput attinentes parum calidae erunt, nec rubicundae : mens erit stupida, Vertigineque gravatum caput &tardae rememorationi S. Haec qualitas, ut praediximus, valde ossicit,& animi facultates imminuit, inertesque efficit: nam ut calidi est movere, ita frigidi e contrario facere: scias tamen in universum, viventis cet ebrum catidius esse aere aestivo, ut Galenus habet in De uita partium. At cum viget in cerebro caliditas, his notis facile innotescet: nam quae circa caput sunt, calida magis ac rubicunda sentiuntur : oculos cernes versatile S, eorumque Venas magis apparentes: Capilli in lucem editis statim oriuntur, nigri, robusti, ispique sunt: brevibus somnis nec profundis contenti sunt: motuum velocitas & recorda tionis inest. Si vero auctior sit ili facta in naturalis caliditas, vigiles erunt. Hic nimius calor animales spiritus ex
coquit , in fumosq; ac fuligines diripit, &siccos generandis spiritibus aptos torrefacit. Qua de re fellii vel tuta
memoria destituuntur. Si vero duae qualitates adiungantur, signa earum tanta Propori one cognosces, quanta istae qualitates aut intendentur, aut remittentur : nec difficile fuerit judicium ex praemissis, ut si fuerit caliditas & siccitas extra temperiem , aderit permixtio sensus, vel phrenitis juxta intensorem gradum qualit tum. Quo ad curandi rationem, victus primo pro causarum varietate mutatur, ut infra dicemus. Annotandum vero prius est, oblivionem a natura reportatam, non facile removeri posse, nec quae a causa calida & sicca fuerit, fano in caeteris corpore. Hoc etiam interdum evenit, ut praeter consuetudinem sit diminuta vel abolita memoria : tunc
timendum est de pejori aegritudine, nisi Ocyus succurratur, scilicet Lethargia, F pilepsia, Apoplexia, Paralysi, caeterisque id genus quae a phlegmate in cerebro fieri so-Ient, pro quibus ad medicos confugias. Si etiam ob extremam senectam memoria perierit, frustra laborandum ad-
197쪽
movendis scilicet remediis, non est: sed tantum conveniente victus ratione contentos esse oportet, denturque
cibaria & linctuaria humectantia & restaurantia siccitatemque arcentia. Si propter vehementes purgationes cae erasque immodicas inanitiones, vel a siccitate, memoriae noxa superve iret, victu tantum reficiente succurrere oportet, coris roborato sit quidem corpore, collectisque, memoria reparatur. Cibi conferent igitur silcculenti & boni succi, qui
facile concoquantur in ventriculo : minum sit rubrum , maturum, dilutum : cXercitia moderata es citra fatigationem : caput clementcr fricetur : proliXe dormiant: molliter cubent: tepidae aquae balneis utantur : sudationes vitent: capiti abraso epithemata infundantur, vel fomentationes, ex decocto florum chamae meli, melliloti, seminis lini, ordei decorticati: aut eX lacte recens mulcto : inungatur oleo nisi no, a migdalino, dialtea, butyro non fa-lito. Sumant conservam boraginis , bu glossi, cortices ci
trei conditas, & similia. Si a frigida cerebri intemperie sola sine materia malum ortum fuerit, opponatur caliditas frigiditati, & pariter humiditati siccitas, cum temperamento tamen: in caliditate enim & ssiccitate naturali omnis aequalitatis debet esse proportio, ut ne quid nimis . non enim omnis caliditas bonam memoriam facit, nec omnis siccitas: sed quae proportione respondet temperamento, nec fluat in intemperiem immoderatam, cujus vis est actum propriae virtutis tollere. Cavendum est ergo ne nimis cerebrum calefaciamus, aut exsiccemus nimis. Et qui temperato est capite, caveat ne medelas apponat. Qui igitur corruptionem memoriae patiuntur ex immenso calido & sicco, qua
conjunctionem plerunque phrenitides & deliri a sequuntur, iis oxyrho dinum capi ti infundatur,& curatio reliqua cum his quae refrigerant & humectant, pulchre ci mpleis bitur. Quod si ex nimia frigiditate adnixa intensae siccitati fuerit, quod accidere conruevit aut propter longos morbos, aut vehementes corporis labores, aut acres valde ani
198쪽
de animi affectiones, quibus naturae vires fatiscunt, &animales spiritus dissipantur , humectantia & mediocri ter calefaciendi stimul vim habentia, haud mediocri erunt praesidio. Cum aut er9 non solae ac nudae qualitates offensioni erunt, sed adfuerit simul humorum copia, ab evacuatione
incipiemus praemittendo concoctionem convenientem,
si opus erit. Sangum is copia vetas postulat sectionem, que eum medici docti consilio nat . incidatur autem humeraria, quam cephalicam vocant, si caput solum degravatur etsi corpus totum, aut interna. aut media Si bilis flava abundaverit, consulto medico, cum educentibus bilem purgetur, ut cum rha barbaro, manna, casia, succo rosarum,
electuario rotato: syrii poro fato solutivo: tamat indis, vel aureis vocatis pitulis, ct similibus. Si atra bilis, praesidiis itidem convenientibus a peritis medicis trad: tis, educatur , ut senae infusione, epithimi, veratri in fortioribus :dyasene , pilulis indis, &c. Quod si fuerit causa quae pene semper contingit, frigida & humida, hi modi in curando servetur: Et primo quoad victu, moram trahat quantum poterit, in aere luminoso non ventoso, nam Venti plurimum obsunt. Evitent quq phlegma multiplicant, omniaque frigida, sintiliter & vaporosa, ut cepe,& super omnia repletio& facietas aut cruditas, multus potus, multa fructuri comestio vitetur, cibi gravis concoctionis, ablutio cum nimis calida vel frigida
aqua, potatio ςjus nimia vel vini. Conferet igitur cibi bene nutrientes, calidum es sp iri tuo suna sanguinem gignentes : vervecina, haedina, capi, phasiani, perdices, quorum ova singulari potestate in hoc pollent, pipione sis turtures,
passerculi, galeritae, turdi, merulae: parentur cum hyssopo, satureia , thymo, sampsuco , rore marino, garyophyllis, macere, Z in Zibere , pipere, cinamomo, granis juniperi, presertim hyeme. Animalia fugiat nuper edita, quod mucosam ac viticidam habeant carnem : animanti S cerebrum
ut pituitosum incommo ni, nisi sit gallinae, quod peculiariter & summe laudatur. bimiliter fugiant medullas,
199쪽
oruinas carnes, pisces praesertim viscidos & lacunales, olera frigida, lac, caseu,praecipue multu, aut pravu: fructus humidos & horarios: acriora interdum hyeme piesertim, exhibeanturi ut allium, puleium, capparis remota falsedi ne, sinapi a Pythagora laudatum: parce epulentur praesertim coenantes, vinum bibant album,aut vermiculum si rubrumve aqua nisi siit cum melle vel cinamomo aut alio cum aromate decocta, non gustent. Prolixum somnum diurnumque aversentur, nec super nucham, Vel super nimia repletione fiat: a superflua quoque vigilia caveant: debili tat enim spiritum, ipsumque re sol vit ac caput replet. Exercitium fiat deambulando, di cibos praecedat, cum fricatione etiam partium capitis facta tamen prius convenienti purgatione θ cum pannis asperis, & pedum & manuum, sed moderatum : circa lacus, flumina & uliginosa loca non versentur, austrinos flatus & pluviosas constitutiones declinent, lucidam & altam domum inhabitent, caput oleis convenientibus sui ctiam infra dicetur ungatur .a multo vel frequenti coitu omnibusq; cerebrum deabilitantibus caveant: nam principali debilitato nocenturdi orta ab eo: corpus servetur mundii a superfluitatibus. Si igitur pituita lenta ac crassa fuerit, fiet illius attenuatio, & concoctio, & praeparatio ad eductionem, cum Oxymelle composito vel scyllitico vel de quinque rad1 cibus, de stichade, de raphani radicibus facto, melle rosato prout opus fuerit, & aquis seu decoctis convenientibus. Ad educenda vero praeparatam materiam exhibeantur pilulae vel cochiae, vel ex hiera Galeni addito modico castorei
de nucis myristicae, addatur etiam praeparata colocynthis secundum medici praesentis prudentiam : vel detur hi eramagna cum nuce moschata: vel hiera Russi, de qua Aetius libro tertio: conveniet etiam yeraloga dii,& alia quae conveniunt dolori capitis ex phlegmate, deinde fiant etiam gargatismata , fomentationes, unctiones, sacculi, & hujuscemodi: clystere etiam si opus fuerit fiat ex
respicientibus caput: sternutationes fiant, ut cum pipe
re, struthio, seu condisi, ςlleboro albo, iride, O simili
200쪽
bus. Conferunt praeterea si pituita ulterius exundat, quae Lai i vim movent seu apophlegmatis mi , odoramenta : cu-bebi masticatae seu commansae, modis omnibus au Xiliantur: auribus indatur oleum castor elaavandulae, Nae . rursus pro purgatione conferent hae pitulae etiam a proprietate: Recipe thuris arasculi, mirrhae electie, Z in Ziberis ana drach. i. med. pulveris capitis upupae drach. duas. acori scrupulos duos. hierae majoris drach. I. med. castorei, co locynthida sana scrupu. med. confice cum bona terebintina vel cum serapio de stichade, & fiat pasta , denturque pitulae numero paucae, sed crassae supra levem coenam in lectum descendenti: possimi etiam aufferri ea quae sol
Vunt, ut tantum consortent : hae ferunt principatum hac in causa, & prae caeteris conferunt memoriae. Item ad corroborandum , fiat eclic ma vel iunctuarium tale, vel simi lem in modum Rec conservae anthos, mel iss ophylli, anarinciam unam. enulae conditae, et uagiberis viridis vel conditi an a unc. med. corticis citrei conditae drach. 6. diatrion pipereon, di ambaris, ana unc. med. cum modico R-
quae vitae in vasis vitreis semel distillatae ex vino bono, vel cum aqua mellissae, aut florum lilii convallii: commisce: fumat horis duabus ante cibum in mane drachmam unam aut alteram, & semi drachmaim hora somni. Notandum autem quod nucha est cerebro frigidior , ideoque calida magis patitur & tolerat, frigida deterius: meminisse igitur oportet, ne frigefacientia quae forinsecus inducuntur, in occiput cadant Calefactoria itaq; medicamenta tam extra quam intra corpus adhibenda. Extrinsecus aute junctiones capiti ex oleo calido, idq; aestate adhibendae, ut in taceo, anetino &c. hyeme vero trinum in quo incoctiim sit serpillum vel calamentum, piper , baccae lauri, addendo aceti modicum ad penetrationem. Vtile erit dicassorexim cum oleo illi tum occipiti: vel tale unguentum: Rec. olei de lateribus , de castoreo a naunc. med radicis acori, phu seu Valerianae, an a Ccru p. l. py- Tetri, rutae ana scrup. med. cum cera quantum sussciat. fiat unguentum , quo ratum occipitium inungatur: & subinis a. de ica.