De rebus in electione, profectione, coronatione Henrici regis Poloniae, in Gallia, et in Polonia gestis Epistola ad Stanislaum Osium cardinalem, vna cum actis legationis de regno ad Henricum Poloniae regem. P. Namossio auctore

1쪽

sTANIS LAO HOS IO CARDINALI,

P. N A

C et A legationis ciuium tuorum ad Serenissimum Poloniis regem, cui potius mitti debe ni M tia. hir, rarasae, purp rati ordinis decus ac Πntis tuae clarissimum sumenὶ Quae etsi non gubito ab aliis quoque scripi, ad aures tuas iam peruenisse , . - . meat'r'nen in ii cre operam quamuis notus oriri, praemanniam reάersi iis in Italiam .meaeia cum autem istic ero , recta ad comitatum tuum pergam: ad quem audio pat re aditum virtuti erudit rum hominum , sic ut Roma Bessarionis Nicaeni familiam in tua relucere gaudeat. In hac spe defixo animo laetus vivam, senectam tibi a Deo scelicem & annosam dari cupiens. Parisjs, v I. Id. Mart. M D L x x I I I I.

2쪽

POL ONIAE REGEM.

E v M immortalem consueuisIe noua semper munera largiri ijs, qui animum virtuti dediderint, Gallia anno superiore experta citrcum post obitum Sigismundi Augusti, re-gmini Polonis Henrico Andegatiorum Duci ob splendorem summae virtutis datum accepimus. Rupessam Santonum maritimam urbem obside bat, eo tempore, quo proceres regni Poloniae, Lituaniaeque concilio coacto de Rege deligendo consultabant: ubi senatentijs dictis magno Senatus, & omnium ordinum consen- hi Rex pronunciatur, sub Vars uia Marouiae oppido,anno Christiani numeri millesimo quingentesimo septuagesimo tertio, V. Idus Maias. Haec electio nouo Regi in castra nunciata est, quum alte nim & vigessimum aetatis annum nondum impleuisset: dum bus tamen maximis praelijs & periculosissimis egrNium militaris animi & sortitudinis suae specimen iam dedi flat. Pauci admodum erant, qui bonum nuncium ex Gallica ad Polo- . nos legatione auditum iri unquam existimarent: quod Senaatores regni Piastum, id cst ciuem, aut ex finitimis regionibus candidatum aliquem in locum demortui R is sit hcctuari viderentur. At opinio Virtutis apud bellicosam gentem ambitu omni superior fuit, plusque virium sortia fiet quam ullae conuentioncs habuere. Concilio nondum dimisso labiitae electionis confectae sunt. Ad eas in Galliam perserendas,&salutandum Regem delecti tam a Senatu Poloniar&Lituaniae, quam ab equestri ordine tredecim oratores, magno millis regionibus nati loco, & sum m. e habiti auctoritatis. Legationis principem locum obtinebat Adamus Cona

3쪽

scus Cobilinus Positaniae Episcopus. collegς erant Albe Lascus Palatinus Syradiensis : Ioannes Baptista Thencinij

Comes : Ioannes Tomices Castellanus .Gnesnensi Andreas Comes Gorcanus : Ioannes Herburtus Castellanus Sannocensis: Stanislatis Criscus Castellanus Racetiaetnensis: Nicolaus Christophoriis Radeuillus Dux in Olixa: Ioannes Sarilis Belsensis Praefectus: Nicolaus Firleus Casmiriensis: Ioannes Sboroscus Odala noviensis: Nicolaus Tomices Ioannis filius: Alexander Dux Prtinensis. Qui petita quidem facultate, nondum tamen impetrata per Germaniam itineris faciundi, maturant c patria proficisci, & iustis itineribus in Galliam contendunt. Vbi de eorum prosectione Carolus Francorum Rex certior est factus, Rupellanis supplicibus pacem dedit. Reuem sum igitur ab exercitu Henricum Poloniae Regem, Seraphinus Olitiarius a Gregorio Pontifice maximo gratulandi causa misitis salutauit, rotarique auream , Velut boni ominis praenunciam,in loco consecrato obtulit, psius Pontificis manu sibi traditam, Romaque allatam. Simul auditi sunt Oratores aliorum Principum, ob id sbium missi, ut intelligeret, quam propensa & perpetua suisset, atquc esset, dominorum suorum erga eum beneuolentia: & ex epistola tua gratulatoria, Stanistae Hosi, magnam animo voluptatem cepit. Ac prius quam Poloni extremos Galliae fines attigissent ;Carolus Rex Thetialio Praesecto Mediomatricli ciuitatis no- otium dederat, Vt eos comiter acceptos omnibus ossicijstandae hospitalitatri excoleret . quod ab co diligenter est factum. Paulisper in ea urbe morati Lutetiam petunt, facto itinere per campos Catalaunorum Aetij de Hunnis victoria nobiles, comitantibus Carolo Carso episcopo Lingonum Pari Franciae, & Comite Bryennae, clarissimis Viris: quos Rex ab se dimistas obuiam ire hospitibus suis iusserat. Vrbem maximam totius Galliae sceliciter attigere I . Calendas Septemb. nullo suorum desiderato, aut propter mombum in itinere relicto : cum praeter legationis Principes de complures nobilissimos adolcscentes,in comitatu essent amplius ducenti quinquaginta. Ad quos accipiendos magistra

4쪽

tus portis cistisi obuiam gratulantes exierunt, & familia omnis regia, agmenque nobilium equitum.Occurrerunt & ipsi Illustrissimi Principes Franciscus Bostonitis agnationis r giae adolescens, Henricus Dux Guisis,Carolus Dux Meduanae, cum patriletibus suis Duce Amaliae, & Marchione Helbouicnsi. quorum nomine salutati a Paulo Fuxio illustri viro cum fuissent, porta Martiniana urbem ingrcssi sunt, inu oti quadriiugis curribus quinquaginta .Eo die no aetas quem-

qtlam, non Valetudo, non sexus retardavit, quo minus ocu

los externae gentis speetiiculo impleret: sic ut reserta te ac laborantia, oppletas undique vias, angustumque tramitem relictum sibi phitimum mirari viderentur. Parisienses vicissim attonitis similes summissas & tutilantes barbas,pes-litos pileos, gemmatos classes, serratas ocreas, pharetrasq;& arcus, rasiimque occiput foederais gentis asticiebant. In hoc aduenarum numero nullum sane vidimus Latini sermo nis imperitum: plures Italice Germaniceo loquebantur: quidam ctiam tam oppesite Gallicas voces proserebant, ut ad Ligerim potitisquam ad Vistulam nati Viderentur,: ptruduitque plures,aulicos literanim hostes anteactae Viis , cum interrogati ab hospitibus suis erubescere, ac turpi nutu r

Cum altero ab ingressu die quieuissent, perendie in conspectum Caroli Regis deducti sunt. Is erat in Lupara regia maiorum suorum , ad hiteriorem ripam Scouanae amnis sita: ipsi trans flumen, e regione arcis hospitia sua habebant, tam Opportuno loco, ut breuissimo temporis spatio tapius am nem transire, & negotia sua procurare possciit. Admissi, quam potuerunt demississime atque subiectissimc,Regis dexteram osculati stini. Locutus pro omnibus Episcopus Pocnaniensis : exposuit quanti Senatus cstorique ordines'regni

Pololiis Christianissimum Regem fecissent, ex eo intelligi potulisse, quod petitioni eius de fratre eligedo assensi essenuse, sitosvite collegas huius rei nunciande scius a cum manda tis in Galliam ventile: sperare Rempublicam Poloniae hane electionem rite factam maxima commoda toti Europae allaturam . Ad ca Carolus respondit: illorum aduentum si

5쪽

bi gratissimiam esse : clipere se non modo ut Poloni sentiatit, scd ut omnes Sciates,ctiam ut posteritas omnis intelli gag, nullam nationcm cuiquam neq; cariorem, neque iucun .

ciorem unquam fuisse, quam erit Polonica sibi, Ob r orca tionein rego; muneris Henrico fulci contiinetissimo tam benevole dciati. Plura etiam per Renatum Biragam Cancellarium itiiun,patria Insubrem,ex familia nobili,& Gallicarum partium amantissima, in cana sententiam dici iussit. Eodem die, in semoto tamen loco , salutarunt Catarinam Regum matrem , praestanussimam staminam, & Isabellam nurum , I laxinuliani aesaris filiam. Catarina Posnaniensem acceperat Itilicana linguam nosse. itaq; remotis interpretibus tam argute ad singuia respondit, ut breui oratione expresserit magnitirdinem rari& supra sexum praest. 3ntis ingeni j. Et vero posteritas omnis sitamitis huius vigilantiam laiidatura est, in procurandis liberorum commodis honoribusq; mirabilem: meritoque ambigitur, an viri prudentia olim praestare pin. misset, qui a viditat elato sortique & rcgna sitiente animo excellcnter gesta Vidimus.

Busiridin eius diei, a iurandio, Legati, inscensis equis,lori so circuitu per sublicium pontem ad regiam rediere, longEmarori apparatu quam pridie venerant. Aureas enam textiles togas induti,senatoria grati ita te imaginem quandam Roma-mae maiestatis reserebant. Habena cctu ortim argenteae, distinctsque lucentibus gemmis , clitelis inaurais ac priaiosaeiphatenae cum Voluptate & aliqua etiam admiratione sycc

hantur. Sua qtiemquc familia pedes anteibat, composita ex. generosis adolescentibuS: an serica toga praeciantibiis accensis cum serreis bic tibi talibus clauis. Dedium sunt a Principibus auis ad Rcgem suum,susceptiq; laeto vultu.Tum Posna-iniensis ita cum eo egit, tinatum, Equites,ac reliquos ordi-ines Polonis Lituantaeq;., recepto in caelum Sigismundo Au: gusto,conuenisse,& ediquisitissententiis more maiorum,plaxuisse omnibus,ipsum Vtriusqtie gentis Regem Pronunciari: sciret regniim ob summam opinionem virtutis tibi delatum, ea duce regi &conseruari oportere. Quod sisacta nomine suo a Legatis in Senatu saeti iureiurando conntinare vellet, a tum

6쪽

mina demum ea quae decreto comitiorum electionis sancita .essent,libentillime executurum se & collegas sitos. His Henricus ita rcspondit. Quod tam benevole in Resem electus

esset, gratias Deo, Sc Senatui maximas habere, titurum operam ut conceptae de se opinioni respondere posset. Quo responso Latine dato Philippus Huralius cognomento Che-- uernius, Cancellarius Andegatiensis,cui R ex ob eximias virtutes,& veterisfamilis dignitatem,summam retum omnium

.sdem habebat, dicere luiliis, exposuit aduentu Legatorum inihil Regi gratius aut optatius accidere potuisse, oipientii quamprimum proficisci ad regia si, quod Dei &Polonorum

1ingulari munere coii sectitus esset: aequasse Legatos ossiciis, vel supcrasse potius regias cogitationes, ni cel o tam longo itinere , antequam ad se in Galliam peruenire potuerint:RG-gena a parichia resaturum gratiam, atq; his tantis laboribusi pr. initurum in posterum memoriam ac beneuolentiam, qua iure deberet. Cumq; ab ipsis excplum pactorum S conuenitionumia qpisset, ra quoties vellent adhibita iitrisiurandi religione vitro assirmaturum. Haeccum dixisset, Legatis de secundum eos I olonis omnibus ad osculum Regiae dextrae

admissis, Henriciis, Posnaniensis dexteram praehedit,& una Legati caroli R egis cubiculum ingressi,cimi eo colloquun-aur. dimissique ad vesperum aliquot dioe ad mandata inspicienda spatii postulant.

- Postero me constituerant Franciscum Alanconiorum Du cena qui Aulerci antiquitus silere) Regum fratrem salutatum ire: nocturna ses ri vexato molesti esse noluere. Itaq; ad

Hemicum Nauarroru egem, ad Margaritam vXorcita, ad Carolum Borbonium,&Carolum Lotarenum,Cardinales,

adieriit. Biduo elapse Posnaniensis cum Renato Villoclaro,& Philispo Cheuemio ad se missis, colloquitur cupere col- degas, udibi fiat secultas, Regem suum conuenire. Facta pOttinate prolemn pnditiones 1llas, de quibus supra demon--stratum est: quae in palatio Andcgauens recitatae a scriba res

-mo tum sume. Uno capite continebatur, Henricum annuos

Gallia haberet, pcrmeusatios in Poloniam isaturum. Capitibus alii&de nomi-

7쪽

inibus decesseris sui, de Academia Craccouiciis, de. priuile ..igiis, de sacris, de mattamomo ille Haste, de seminario ii mentutis , de foedere cum Gallis ineundor quae illo & proxi-rine consecutis diebus in colloc is repei ita sunt , adlimita in dubiis interpretatione, sed eiusmodi, quae fines mandati di- . ligenter custodiendos non excederet. idcirco enim erant in i illo Legatorum nilmero iurisconsulti duo, Herburtus & Sartiis libris a se aeditis cogniti , quorum opera csteri collegaei plurimum uti videbantur. R egi vero aderati*R enatus Buagat cancellarius Franciae, Albaspina Episcopus Lemovicum, Ioannes Moruilerius, Philippus Huralius, Bellitiarius, Gui do Faunis Advocatus fisci in Senatu Parisiensi, & aliquot praeterea ex consistorio Principis idonei homines . Collo- 'uiorum exitus suit, qualem Poloni optatierant, faustus ac d xlix, sbllemni epulo accedente in palatio Andegaliensi da-ito Idus Septemb.ubi Oratores ad latera regiae menta accu-buere: assiirgentesque nudatis capitibus, qui gentis illius

imos est, propinando Regi suo,pium& hilare pro ipsius salu

SPQ Postridie eius diei mane, ini augustissimo templo insidar Parisiortim,ad sacra contionem Reges & Reginae, Legati Po loniae, Pontificis ma&imi , flispaniae, Scocis, Venetorum, alioraimque Principum oratores: Cardinales quatuor, Carolus Borbonius, Carolus &Ludovicus Lotaringi, Noysius Estensis, Episcopi, Senatores, aulici, cities tam militi,ut locus in vastissimo templo vacuus nullus tum fuerit, ne tholus quidem. Peractis sacris Henricus ad aram maximam, coram

Petro Episcopo Parisiiensi , propstis sacrosandiis Eitangsiliis pei Deum iurauit, sua cuique iura in Polonia 'Lituantaq;

seruaturum iri. Itiramenti formulam Oratores ipsi tradiderant, qualem conuentibus proximis perscriptam attulissent. Carolus Rex eodem loco etiam iurauit, quae Per Ioannem

Monlucium, Aegidium Abbatem Insuis, & Guidonem Ge lasium Pr sectunt Aginni Itiobrigum oratores suos, comitiis illis pactus esset, ea se bona fide impleturum , t ac in Episcopio, quod est iuxta aedem Virginis, praeclaris hospitibus suis opulum dedit . lx Perendae

8쪽

iij oesines, rogati, ut eorum Volimrate Henrico in Polonia profecturo iter per Germaniam facere liceret, ipsi & comita iiii, sed sine ullo maleficio & iniuria, transeundi facultatem dabant . Habiti steram conuentus illLFrancosurti ad Moe ritim, xv I. Calend. Septembris Dalaifacultate uti placuit, gratias)ι agere omnibus, sed nominatini ijs, per quorum si

nesitratisire oportieret vad qii sinem in stea datae sunt, quarum lententiararat . r. Stratuisse Henricum Rac in re amplissi Horuin ordinum uti beneuolentia , S collatum in se benefi aelum omni ossiciorum genere, quoties se occasio obtulisset,

remunerati. bnes t. i. ii

i: Narto Idus Septembris adspeeti cultim recitationis de--ercti confluxit magnus hominum numerus, ut basilica inges Senatus Parisiensis compleretur inrisian egum statuae a Pharamundo &Clodione ad Franciscum Caroli fratrem cum elogiis positae visuntur. Diui fratres, Reginaeque, & Henri- cus Nauarronim Rex sororius, sub preciosis umbellis,edisci

in theatro ad marmoream mensam consederes ad laeuam retiae agnationis Principes, Idcnricus Bo Aonius Condensi , .udovicus Borbonius Monpenserij Dux, & Franciscus salius. Dextrum latus tenebant Cardinales quatuor, quorum

mentio supra fusta est, Episcopi plures, Oratores Regunt, regii Consilia ij. Infra id theatrum longa admodum serie jn

humilioribus scamnis Reetor Academiae, Seliatorcsi in lato clauo, Iudice'; causariim, & multi praeterin Iuriscossulii, Tribuniq; arrarij, spe torum vero ad decem millia, partim in gradibus scalarum pontibusve ligneis sedebam , partim stabant ubi quisque poterat. Facto silentio Legati Poloniae basilicam ingrcdiuntur , clangentibus tubis l, tibijsque adi oblectationem frequentissimi Senatus peritissime insatis. Ad fores excepti sunt ab Henrico Guisa Aulae magistro, de ductique ad regium theatrum, Ubi depositum est decretum ar -ca argentea tirclusum, quani ex Legatis duo humeris litis agradibus basilicae ad eum locu sustulerant. Posnaniensis pati

ca praefatus de Polonorum erga Carolum Regem studiis , ab; a B eo

9쪽

. eo' petiit velletici sint scohsultum qito Henricus sater

Rex Poloritae 'dictus csset, , ipsi coram offerri recitari te Respolistim est placere. Coi mersa igitire ad Regem suum oratione: QDdsoelix, inquit, faustumque sit: Senatu , equites, caeterique ordines Poloniae & Lituaniae, indietis

centuriatis comitiis te Regem suum csse Vnos innium ore

. iusserunt, atqj eius rei tam laetae nuncium & decretum per - . nos in Galliam desciri.Primum rogant,ut quo animo & studio regnum ad te delatum est, codem accipias,req; ipsa d - monstres regi si honorem non magis studio & voluntate stetis,quam egregiis tuis in Rempub.Christianam meritis este consecutum: deinde orant, i rebus patrimonii tui recte c5stitutis pergas ad inaugurationem, ad possessionem regni, - ad clientes, ad populos amantissimos nominis tui . Postea . conuersus ad coli Nas suos, Reserate,ait, hanc argentea seram, & senatuscosultrum proferre. In mora non fuere:siqui 'dem'momento temporis Prolatum est, atque honorificem

- tissimi oblatum Henrico Regi electo, pio, inclyto, trium-t pliatori, magno: quod imperato silentio a Ioane Herburto

- Castellano Sanocensi recitari i iubet. Prima parte recitata

sunt nomina Iacbbi Vchaniat Archiuiscopi Giissiliensis,& sex Episcoporum qui contientibus illis interfuerunt,Palatinorum, Castellanoriim, Scnatorumque Poloniae &Lituanis numero centum ac trium: caeteri nobilas,ciuitates,incol , genera li clausula coprehendebantur. Secuda parte mors Sigismum Augusti,tocus comitiorum,tempus,ratio, suffra- gia continebantur, & qtiam incredibili consensu libera de cernendi potestate nulli erepta, Henricus Dux Andium Christianissimi Regis frater electus esset: eligendi causas quatuor suisse, splendorem familis Valesiorum: summas naturae & fortunae dotes quibus ornatus esset:ipsius in Remp. . Christianam merita : pactum de fructibus patrimonii sui in

Poloniam inserendis. Ultimo decreto madatum & nomina Legatorum testitimq; qui interfuissent, exprimebatur . De-crctum ipsiim in membrana Romanis caracteribus scite ex Maratum erat, apiensis centum & decem sigillis, plura enim' non fuisse conuat. Recitato senatusconsidio Posnaniensis ia pauca

10쪽

pis ea iterum loquinar, Sc secundiim eum Radeuillus Litus briorum nomine, qui Polonis ipsis dignitate Osquantur. Tum Henricus , actis Deo optimax.6rdinibus regni Po-i

Ioniae, ipsim orat iribiis,milis,nnuper egerat,d retuna i e honori encisianum tibi gratum;&aucundum esse pa-u proseisus est: rimatoq; ad scdheuernio Cancestariosito, ti, usibus eum ad postulata re pondete iubet,qui in eam.

tionem ingreditur. Nullum nac electione post hominutri'.

memoriam maius beneficium neque Galliae neque Poloni :ὰ Deo datiun clim multa acceperirici laudataq; Senatus prudentia , reuocauit Vetus exemphimbcruar Caestiris, & me xandri Macedonis quoiluin lier di issimo dedit imperili:, alter i supremis verbis dari mandauit: dignissimum videri , eum, cuius optatis Polononim suffragia ob virtutem fauerant,quem' absentem,pr sentibus procul positum finitimis, externia suis pr tulerint, eliqι ante capere regnii quam eX- peetate voluerint. Henricum tale grauissimo iudicio Senatus & mammo iudicatum,qua expectationein sui coci tallet apud biones pentes eam in fel inma temPus tutaturum ain aplificatimimque: . Remia Polonorum causa, & honoris sui, monte deseiam dulce patriam, os paretes, colunctissimos fratres: lonia nunc tibi patria esse.Serenitatem sita nenii ini plus debere, quam Legatis,electionis sus nunciis: quos

neq; longitudo itincris, neq; a critas viarum, neq; tot interiectae natipnes &flumina a sulcepto Lug 60nis munere retardare potuerint.Vltimis verbis mccilla Regis mandato iac nomine pi otulit, tiam nulli unquam iasti praeterire poterrant: EAM Es, quo nos Dei voluntas,& Christianae R cip. amor vocat: Gratia auditorum admurmuratione vox illa, dei magno silentio excepta est antccedens oratio hominis singulari virtute prediti,aeternamque dicenti laudem peperit. - i Confestim phona ci regis domita hymnu Deo cecinere, Reges'; ipsi flexo genu supplices regnatorc li adorariva illeges pro ari,itrio renunciantem destituentemq;:cu sil

xissent, Carolus prior hilari vultu ad fratris soli una progrcs sus, Christianissim' ritu est amplexus osculariisque est..h ά- cilcus manconiorum Dux, de Hevilicus Maii trorum here B a ad