Dissertatio inauguralis medica de dysenteria quam annutu et auctoritate ... rite obtinenda in antiquissima ac celeberrima C. R. Universitate Patavina publicæ eruditorum disquisitioni submittit Stephanus Mihalovits de Alba Julia nobilis Hungarus

1쪽

Diviseriatio nausuralis

PRAESIDIS E DIRECTORIS

DECANI

D. D. PROFESSORUΜ

DOCTORIS EDICINA LAUREA

5쪽

PROOEMIUM

ehhi, sati, exprimere valeo gaudium,

quo animum meum perfusum sensi, dum post tanta rerum discrimina, ut legi academicae satisfacerem, data est mihi potestas pro lubitu meo opus aliquod levidens ex vastissimo rerum medicarum campo, publicae submittendi disquisitioni. Sed quodnam thema ex immenso acientiarum modicarum pelago, fini huio aptissimum, pro obieeto Dissertationis susciperem, dis animo dubius haesi. liqvid novi, tu vasto materiarum oceano, vix invenies, quod jam non per diligentiam tam antiquorum quam recentiorum Medicorum sit elaboratum E a raltim et illustratum ideo materiam aliquam magis practicam, viribus meis congruam pro argumento emittere constitui Praeplacuit mihi inter innumera alia, Dugenteria, morbus

quippe epidemicus summe insidiosus, in alia quibus, tamen paludosis, ungariae regionubus eudemicus, earumque incolis nimi opere im

6쪽

Si quid ergo, Lector benevole, errone inhoece opuscolo adinveneris, ne mihi, sed brevitati tempori. ias bere velis, rogo. Patami die i Augusti 18 37.

AUCTOR.

7쪽

R Dysenteriae venit a duabus graecis vocibus a in difficile sit ἐντεριν intestinum Tormina Celsi et aliorum antiquorum Fluxus cruentus. Alvi luxus torminosus Rheum ventris Galent. Rheum intestinorum Coel: Aur. Iuxus dysentericus Fluxus cruentus eum tenesmo, Febris rheumatica dysenterica Graece uomuia Latino

Dysenteria est profluvium tubi intestinatis, requentissimo febri diversi characteris iunctum, toriaminibus doloribus scindentibus, tenesmo seu Di-x eontinuo dolorifico ad evacuandam alvum, saepe inani evacuationibus frequentius non tantum saecum, sed et liquidorum morbos secretorum, Ut plurimum albo-opacorum, puriformium, plus minus sanguine mixtorum, stipatum.

BREVI DESCRIPTI MORBI.

Dysenteria jam ab Hippocrate et Aretaeo deser, Pta, aestate adulta, et tempore autumni epide mice mortalibus insensa difficultatem intestiuorum ex inflammatione membranae mucosae eorumdem in specie eoli, et recti, dum et quando etiam let, constitutione aeris atmosphaerici epi dein ica, aut rarius tame a sporadice exsurge -

8쪽

tem, sistebat; ita tamen, ut hae inflammatio, plus minus intensa, torminibus in abdomine, dosoribus seindentibus, vel etiam his non praesentibus, et tenesmo seu nixu dolorifieo frequentia alvum evacuandam ab initio usqua finem mor-hi urgente, stipetur exeretisque Paucissimis, Se-

rosis, mucosis, striis sanguineis inibutis, vel carnium loturae haud abstin ilibus, aut vere cruentis, aliquando sebum, vel membranam etiam de monstrantibus, saepe saecibus alvinis compactis,seyhalosis, vel et retentione alvi manifestetur. Morbo ad solutionem partium pari passu cum summo vita discrimine nitente, excretio alvina ita constituitar, ut pus, autem, materiam putribdam intolerabilis saetoris praeseserat. In morbo Praeterea praesente, signa inflammationis indubia ad unt, scilicet dolor scindens, lacerans, premens in abdomine, ad omnem attactum augeri

dus, ideo C. Miman eundem ad classem phlogosium nomine niteritidis retulit. Sed in morbo tam simplici quam complicato v. c. cum exanthemato vel aliis morbis relate ad symptomata a xima disserentia indueitur per haracterem dynamicum labris, quae iam mitior jam intensio dysenteriae ita juncta est, ut sat magna cater a Nosologorum sub Domine febris disentericae adelassem se hrium relegaverint, et C. Srdenham pronuntiaverit dysenteriat nihil aliud esse, quam

febrim in cibum intestinate conoersam . Febris haec varia charactere, intensitate et sorma, De

quentissime initio est characteris mitioris inflammatorii, raro simplicis, saepe simul se associant: tormina cum doloribus articulo ram tendinum membranarum, cum irritabilitate ac sensi hilitate praeprimis cutis exaltata ita, ut morbus praeseserat sormam febris rheumaticae, ideo M. Stoti deelaravit dysenteriam nihil aliud esse, quam

rheumatismum intestinorum . Galli nuto declarant cirhum pro statarrho tibi intestinatis similem eo Za narium, praeptimis hic haeacter ve-

9쪽

re et autumno constitutione epide mica eatae hali regnante solemnis ad Oritur cum horripitationi-hus, frigore, doloribus tensi vis, quae excipitis Io exaltatus cum cephalaea rota tali epiphora lar ga, sternutatione frequentioli, oryza et diar

rhoea, eui mox insequuntur symptomata communia dyse teria cum evacuationibus ut plurimum albo-o Pacis Dantur epidemiae, in quihus nee

rheumatismus nec catarrhus comparent, sed symptomata poly- et cacoclioliae signa diagnosti ea

sunt sequentia calor siccus, valida pressio in scrobiculo cordis, nausea continua, vomitum biliosum allevians, in sua muco flavicacite obtecta, di arrhoe biliosa urina susca, schuria, cui se asia 5ociant symptomata dysenteriae evacuationes avo brunescentes, orificium an excoriatates , peculiarem saetorem spargetates, qua ex ausa et Zimmermann a bile ae si membranam mucosam intes lutorum Irritante, vellicante dysenleriam biliosam appellavit . 'raeterea febris dysenter iam concomitans, qualicunque sorma incedat est intensior inflammato ita, o tunc vocatur dys inflammatoria invadit pleri unque iros et juvenes compage corporis sat robusta ornatos et diathesi inflammatoria praeditos faventibus autem circumstantiis, dum epide mice grassatur, nec insantibus nec feminis tenetioribu ac senibus decrepitis

Parcit sequitur haec febris typum saepius remi

tentem vel tertianum, cujus rationem et ipsa tormina habere videntur per intervalla augentur et minuuntur, noctu et post cibum captum gravius recurrentia Praeter haec constantiora agnoscit sobris adjuncta, adsunt enim : Volo capitis cum sensu pressionis ita ronte impatientia lucis, calo Siccus, continuus cum turgo eo et rubore faciei, extremitatum languor, morositas, an orexi a sitis magna vi Exstinguenda, dolores in ah domina Scindentes raro remittentes, tenesmus valde dolori licus, urina parca, lammea pulsus frequentior, ParvUS, Contractus, duriusculus, irregularis, sae-

10쪽

pe intermittens Rarissimis in casibus huic ha

raeter Per totum decursum innixa, sed freque

tur quem cognoscimus ex prostratione virium magna, turgore vitali collapso pulsu arteriarum parvo, fili formi, molli, irregulari, exsiccatis labiis, ariditate et siccitate linguae, crusta nigra obt Ctae, obnubilatio e sensuum externorum, mentis absentia frequentiori doloribus abdominis iti tensissimis et te es m frequentius remittentibus, quo coli tingunt excretiones profusae materiae tenuis, coloris fusco - nigri cantis, nimio per faetidi, cadaverosi, morbo in altiorem gradum evecto, se associant gravitas corporis plumbea, extremitates rigidae, deliri cum sopore alternantia, ev cuatio alvi urinaeque aegro inscio, sudor sub frigidus, glutinosus, odoris proprii, per totum o Pus Prorumpens, prodeunt praeterea miliaria, pe- techiae, phthae per cavum oris dispersae decu bitus gangraenescentes, animi deliquia paralyses partiales utpote linguae et aliorum, et tandem ni thera pia suinma rationalis tempestive adhibita fuerit, viribus omnibus consumptis, tristissimo exitu morbus finitur. Ex hae brevi descriptione unicuique manifestum fit, nos illorum sententiae, morbum loca- Iem intestinorum assectionem dicentium, ex quali eutique vitiosa assectione natam, haud esse; praeterea neminem non latet, causis sporadicis mortales seorsive ex antibus, ortum clysenteriae, ni contagio obnoxia suerit, tribuentes, nos non a serere. Hi ac sequitur distinctionem dysenteriae

ab omni hus aliis ubi cibarii ad se etionibus, non adeo dissi ei lem esse, quod sequentibus demonstrare conabor:

i Di ARRHOLAQuanuis sit haracteris et epide mici et cocistitutionalis, similis dysenteriae nihilominus tamen