De sirona dea [microform] : prolusio I

11쪽

ANIS E. PRO C. ἈVG. C. Videmus hic Sironam deam Praesenter vocari, quod notandum est. Ceterum hae duae inscriptiones diu solae fuerunt, in quibus nomen Siro.

Nae occurreret quae ubinam inventae fuerint, quod scire nostra ane multum interesset, nusquam adnotatum reperi. Tertiam deinde, anno

εuperioris seculi X repertam ad oppidum ros-Botitia in ducat Wir-tembergiensi, et tutigardiae asservatam, primus aeri incisam edidit

S AIT LERU D, quam neglectis iterarum ductibus et apicibus, quos typis imitari non licet. hic exhibeo: IN. H. D. D. APOLLINI ET SIRONAE

alveo Derebalum Traiano Imperatore thesauros suos abdidisse novimus, hodie est Iairig. Nescio an de hoc Brettae vico cogitaverit Hii bnexus in libro cui nonae eat Zeltungslexicon, ubi ,,B Tettige, ait, kIsinor ore in lebenburgen a uellen onde Ungarisehen Grango . Apri Gru terram perperam excusum est SIRONIAR. Sumta est inscriptio ex aismo sit analeetis Antiqq. Daetas cap. 8 quein librum mihi evolvere non contigit; Μaxeus tamen vel serius, qui, ut GTuterus, amosi rome usus At, Tecte dedit SIRONA.. vid. Rerum Augustanarum Vindelieartim libb. VIII. Venet. IS9 M. P. 246.

12쪽

dedicatus , perquam sane memorabilis videtur, quo magis est dolendum, periisse signum Sironae cuius in titulo mentio fit, unde fodii asso disquisitioni nostrae lucis aliquantum accedere potuisset. Has sunt quatuor illae inscriptiones in quibus Sironae nomen haud dubie occurrit. Vidimus eam nunquam memorari solam, sed iunctam semper Apollini, qui bis Granni cognomen gerit ambos iu in illa inscriptione , quae Brettae in Transilvania fuit, Deos praesenistes C nominari. Ouid inde cum aliqua probabilitate colligere licetit,

alias videbimus nunc quidem, antequam ad alia transeamus, nonnihil diiscendum erit de lapide, cuius formam cum epigraphe, a Scuo EPFIONO ' primum exhibita, BERLINUS ' , Argentoratensis Academiae deciis, aeriincidendam curavit, atque ad Schoepflini Sententiam illustrare conatus est. Hic, ut reliqui, quos recensuimus, apis est votivus, inventiis in fano Lotharingiae . Naboris S Avaud anno III: CCLI, habetque ana. glypham deae Et BONAE conem, quam plane singulare ni obertinus nobis ita descripsit: Pectore tenus repraesentatur, rigidis comis, Supra frontem in cincinnos assurgentibus indEque ad aurium regionem usque recta defluentibus, a quibus dein ad apsidis, in qua tota effigies sistitur, marginem transversim diducuntur. Collum pectusque tota vestis tegit, ita adstricta, ut vix plicas ullas videre liceat, paenulam, arcto collari instructam, haud male diceres' et quae sequuntur. Ιnscriptionem vero iconi subiectam, insolentioribusque quibusdam literarum ductibus insignem . ita nos legere iubet bertinus:

I 36. Stant quoquc Pro nobis et Prassunt moenibus Vrbis Et sunt 'rans sn tes auxiliumque ferunt. Et Virgi I. Georg. I. o. Et osci agrestum Praes ne i a semina, Fauni, etc.

13쪽

V. S. L. M.

Habemus igitur hic Deironam Deam, quam equidem non statim eandem cum Sirona esse putaverim, etsi ante hos triginta annos Obe Iini hanc fuisse video sententiam. Quamvis enim apud Graecos literas Set in quibusdam vocibus promiscue surpari seu permutari certissimum sit, nescio tamen an, quod apud Graecos sine dubio interdum obtinuit,

etiam ad Sironam nostram pertinere possit, cultis nomen utrum Graecum sit nec ne , adhuc examinandum restat. Ego ingenue fateor, me.

si in his hariolari vellem , potius eo inclinaturum , ut Dironam compararem cum Divona Ausoniit' ; liter enim , sive potius lineola transversa, characterim inclusa, casu quodam irrepsisse videri potest, et sim facillima conjectura in B mutaveris , a BoNΑΜ habebis nullo fere negotio. Iam B et V tam saepe permutari quis nescit ut fore pro una eademque Iiter haberi possint 8Sed irona valere iussa redeamus ad Sironam, de qua in iis, quae de obscuris eorum nominibus disputarunt ponius et imax.dus frustra quidquam quaeSieris. Factum est autem, ut, quum inscriptiones illae apud Gruterum, e quibus Iolis momen Gironae

In eIaris urbibus XΙv. 3I. 32. ,salus, urbis inurdigalae genius, medie yotabilis hau sta, Divona CeItarum lingua, fons addite Diuis. V De quo Ioco ita Bouche, Chorographis do Proυencs P. I. 4,Diu riona AE clarigum cellique ignis1oit un-eiennement fontaine de Dieux Et aujourdhur incore Parm Ies Bretons Dium signitio ieci, et Vonam ne fontaine.' Iae Sponii ignotorum atque obscurorum quorundam Deorum Arae notis illustratae , in Gronov. Thes Anti Graece Vol. VII. - De iis quibusdam ignotis, Praesertim Gallieis, diatriba Loseph de Bimax Ia Basile, inmuratorii Nov. Thes. Vett. Inscripti. Μediol. 739 sqq. sal Tom. I. P. 49 sqq.

14쪽

eruditioribus olim erat cogniturn hanc cum Apolline coniunxissent, Sirona vulgo Apollinis soror, Sive Luna, sive Diana, fuisse crederetur. Et prianis quidet qui, quantum scio, io interpretandi genus secutus est, et doctrinae aliqua specie sententiam suam, cui plerique deinde suffragati sunt, commendavit, fuit Bur cardus Gotthel f STnuvius qui satis fidenter, et quasi ex tripode, Sironsi Dea, inquit, nulla alia est quam Αρτεμις seu Diana . quae Hesychio Saronia ea a sinu Saronico dicitur; sinus autem hic Μegaridis

Graecorum regionis pars erat.' Ita Struvius sed videamus singula. Primum Sironia nulla est, quod supra ostendimus, sed Sirona, etsi hoc levi culum deinde verum non est, Hesychium Artemidem vocare Saroniam, nam is e Achaei deperdito quodam dramate, Theseo, cognominis illius mentionem facit, quod acceperit Artemis sinu Saronico in Troezeniorum regione M . In universum tenendum est, Saroniae cognomen, ut Iunonis Argivae, Laciniae, et alia huiusmodi innumera, ad solum Iocum, ubi Artemidi templum consecratum fuit, spectare, de cuius cognominis origine varia excogitavit Gramaticorum seu acumen seu ineptia Legimus apud Pausaniam Saronem, antiquissimum Troezeniorum regem, in ipso maris litorem aetemplum struxisse et uno postea, quum ervum persecutus in mari perierit, opultum fuisse ad Phoebaeam paludem, quae et apsa Saronidis nomen ab eo accoperit, in templi illius a se conditi ambitu.

Mox, paludis Saronidis et templi Artemidis Saronidis iterum menis

B. G. Struvii Antiquitatum Romanarum syntagma, Iou. Iro . . . a. unde alii deinde, ut Hed exieti ius in Leiae mythologico , et recentissime Funkius tu Lexie Teati et scholastico. sua hausisse videntur. 03 vieinia, Aeνερώς 'Α ema. Θησεῖ ἀπο νε ἰν Ποιζηνι Σ--n visus v. De Achaeo, si e Potius de Achaeis duobus tribusve, videndus Fabricius ibi Graee. Lib. II cap. XIX. et qtine ibi adnotavit Harlesius vol. II pag. 27'. 28O. d. o A.imae. D Pausan. II. o. 3O. Pag. Isa. auli N. -

15쪽

t1one tacta narrat quotannis sestum, Saronia dictum, celebratum fuisse. In his omnibus historica nemo fere quaesiverit. Geographicorum vocabulorum origines, ut fieri SOIet, repetuntur a fictorum regum nominibus habebant paludem Saronidem, templum Artemidis Saronidis, sinum Saronicum quae nomina ut explicarent, excogitasse videntur Saronem illum mythicum regem. Atque eandem rationem in tota regum Troezeniorum Serie, quam nobis exhibet Pausanias, observare Iicet Antiquissimus enim fuisse dicitur rus, unde nomen regionis ora ea hunc excepit Althe pus, ori ex filia Leide nepos, a quo rursus regio AIthe Pia nominata fertur Successit Saron ille de quo diximus t sequentes reges ignorantur usque ad Hyper tem et Antham, Neptuni et Halcyones filios, Atlantis nepotes, unde urbes Hypere et Anthea. Filius deinde Anthae, Aetius, regnat cum Troe Zene et Pittheo Pittheus, Troezene mortuo, incolis Hypereae et Antheae in unum congregatis, civitatem ita constitutam nominat Troe Eenem. Sunt et alia nominis sinus Saronici tymologiae, quas discere licet ex Eustathio q); nulla tamen Iuculentior et verior mihi esse videtur illa, quam memorat Plinius ' : sinus Saronicus Innquerno nemore redimitus, unde nomen ita Graecia antiqua melliante

Sed tiaecunque tandem causa fuerit, cur Diana Σαγνια sive potius Σαρωνίς, appellaretur, citruvii sententiam levem et infirmam esse facile, si quid video, intelligitur Quis enim sibi persuadeat, graecum quoddam Dianae cognomen, idque peculiare Troezenidi, quod Praetex

Ib eapp. 31. et 32. P. 86. 89 AEuh Ad Dionys. Perleg ε . 7 mast. Nat. Iv. s. s. p. 264. Bip. Quum σαροψὶς non sit quaelibet querens , sed antiqua et utris, liuius acripsisse videri potest ita Graecia antiquas appellante

quercus.

16쪽

1o Achaeum Tragicum, Euripidis aequalem, neminem ea tribuissct scimus nam apud Pausaniam Σαρωνία festi, Σαρωνις Dianae nomen est , qui ipse non nisi in Theseo dramate, quod aiunt, locali, illud adhibuit, post multa secula lapidibus votivis Romae , in Dacia et ad

Bhenum incisum, repente a Romanis tanquam proprium Di/nae nomen fuisse Usurpatum, quasi vero usitatissima fuerit illa numinis appellatio Ceterum, ut hoc iterum moneam, ea, de qua hic agimuS, nusquam Silonia, multo minus Saronia audit, sed Sirona et Struvius, falsa nominis scriptura apud Gruterum deceptus, Permuta tionem vocalium A et I eo facilliis admittendam esse censuit, quod,

quum in lapidibus antiquis Sirona Apollinis perpetua sit comes, de

cognatione quadam amborum numinum cogitare admodum proclive esset. Fuerunt post Struvium, qui et ipsi Sironam cum Diana confunderent, aliis tamen subnixi rationibus quibus equidem non magis adstipulari possum. Ex his primo loco commemorandus est IO. a SP.

HAGRN Buc Hius doctissimus ille et acutissimus Pistolarro graPhicarum auctor, qui fluctuans inter varias tymologias ex Orient

Iium linguis petitas, Sironam dictam fuisse suspicabatur aut ab hebraico ni tuait, aut a mn, rotundus fuit, nisi quis potius chaldaicum trin , quod lunam significet, in subsidium vocare mallet: -gitabat quoque, ut tandem haberemus quod statueremus de Sirona, de vocabulo Tet, cantilena, quam quidem derivationem ego non alis intelligo. Sed quid in his diutius moror 8 Illud enim, me non m nente, unusquisque videt, Hagen buchium, sagacissimum licet inscriptionum interpretem, sibi ipsi, quod ad Sironam adlinet, parum satisfecisse. De alia, quam idem tentavit, ratione, Postea dicam com

17쪽

schoepnitius deInde, cuius sententiae olim saltem calculum sunm adiecit bertinus nominis originationem rauida peti posse censebat, qui Σειρ, σεως, ait. Ἀλιος. και τεχιος ut quemadmodum a Phoebo dicta suerit hoebe, a Cynthio Cynthia, sic Σειρ, i. e. o Ie formari Potuerit Σειρονη, Luna. Nescio, an haec adhuc placeant obertino et equidem, quod pace tanti viri dicere Iiceat, ita potius statuerim, Solem, qui a Graecis passim Σειριος appella-

tur, id cognominis accepisse a meεω, τειραίνω, σειραζω, quae e ba significant aestu torrere, calore insiccare adeoque Solem sane ita vocari potuisse, Lunam non item et ut taceam a σειρ, Si Ue σειριος, αιπηρ, per linguae Graecae clegos vix formari potuisse femininum emis

Quas igitur hactenus recensui nominis Sironae explicationes eae, nisi me omnia fallunt, paucis satisfacient, et certe, si tamen verum est, Sironam eandem esse cum Diana', Apollinis sorore, hoc aliunde saltem probandum ess videbitur. Ceterum homini vel mediocri acumine praedito, diversorumque orbis terrarum idiomatum vocabulariis stipato, plura eiusdem generis, ne dicam meIiora, excogitare haud

adeo difficile fuerit Sed ad alia transeamus.

γλ et Vossii tymologicum L. L. V. Sirius, ubi plura OIIecta sunt. Si forsitan miraberis nugari enim auuuIum Iubet nemitiem ironam cum Σεληνη comparasse. Quum enim vel ex ossi tractatu decliterarum permittationibus abunde eonstet, latinos Graecorum AE et in saepius mutasse in I et Ο 'ΕΛHνην nullo lare negotio translamabis in IROnam, habebisque , quam voIuerunt, som

18쪽

Qim in Struvius , Hagen buchius, Schoepflinus, aliique

in explicando nomine is noti nostri numinis in eo saltem Convenissent, ut eam pro sorore Apollinis, Diana Sive Luna . haberent, exstiterrant

ecce duo Itali, viri sane doctissimi, qui in alia omnia abeuntes, Si

ronam Pistrinorum tuteliam fuisse contenderent ouae quidem singularis plane sententia mihi primum innotuit ex opere illo eruditionis vastae, variaeque interdiim, leni SSimo, quod instar commentarii in vasculum quoddam inter ruina Herculanenses repertum , ante hos quinqilaginta annos in lucem emisit IACOB Us ARTO RELLI Us ). Hunc Goni quandam dissertationem , qua is numen aliquod ignotum, pistrinorum tutelam, cui ευνπου femineram fuerit cognomen, Cum heroe υνος φ, caelibum tutelari deo, confuderit, cuius cultus e Tanagra Boeotiae Neapolim fuerit translatus, acriter impugnantem, atque Gorio refutato, haec adiicientem videbam 'δ D ,Ceterum quid in re

nam Quae si non placuerit, age, petamus adices ex oriente. Apud Chaldaeos N significare ait in foeter et foetorem rabbinice appellari simillimo vocabulos ii Ihonu cui quidem nominis originationi non parum , Tod , favebis , si orte fando audieris, fontem oppenhemiensem iam patrum memoria ab incolis vulgo foeti liam Stin brunnen P fuisse nominatum ob odorem , quem Pargit, Sulphuream. Ita Sironam nostram vides fuisse nullam aliam quam, epIiitim Deam de qua Servius ad Virgil. VII. Aen. 84. perquam opportune me hitis, ait, ProPrie est terra. Putor, qui de aquis nascitur sulphuratis , unde Hemius omnino aquas a talphuratas in J Iephitis tutela fuisse suspicatur. Sed video te, qui haec legis, Putidiusculam hano nominis interpretationem aversatum , aliam quaereret en tibi igitur radicem ex Africa, Porientorum, ut nosti, feraci, quae Sironam tibi repente sistet salutiferam Deam,

Dianam medicam, illam ipsam, de qua satis multa collegi I. C. Wolfius in Cat Iogo feminarum olim illustrium p. 326. Ad modo Castelli exicon eptaglotton, videbisque apud Aethiopas SARAI esse sanare, et SYRA I vocari medieuni Sed hel iam satis est. -- De Tegia theca eaIamaria sive μελανοδο κοιεν eiusque ornamentis, NeapoI 17s6. II. Voll. 4. quem librum, rarioribus adnumerandum, vid. Saxi Onomast. Vol. VII. p. I93. sq. mecum communicavi Reuteri, arincipi Primati a consit intimis, humanitas.

19쪽

Certa Otium absumo, Pollux molarii numen inter Dearum turbam amari dat, προ in λάια Θεος, et IIesychius id ipsum clarius recinit, re 3κυλέα Θεος ἱδρυμένη εν τρα αυλωτι, ac Suidas προμυυλία, Θεος προμυλιος. et sane huius Deae κυριον nomen muliebre est, ut ipse Orius me docet, Scit Graece Σειρω , et latine Sirotia, quare amico etiam hac in re subiratus vivam, qui Non solum υνοςo inter moIas stitexit, verum imbecillissimi sexus fecerit . Existimabam igitur Gorium, quem interdum parum feliciter in antiquis monumentis explicandis versatum suisse noveram, in dissertatione aliqua de Deo pistrinorum tutela docuisse et demonstrasse, Sironam Graece appellatam fuisse Σειρώ, cuius tamen nominis nusquam apud veteres vestigium reperiebam : ipsa vero illa dissertatione inspecta ffieri non poterat quin statim intelligerem, quid de oriano invento statuendum

esset.

Nimirum id agebat Gorius, ut illustraret gemmuIam antiquam, cullansealptum videbat iuvenem seminudum, aevo brachio spicas, manu dextra porrecta molam trusatilem seu manuariam qualis saltem interpretivisa fuit gestantem Hac vero icuncula Genium frugiferum, in aliis quoque monumentis obvium, et a Graecis Ευνοςo seu προμ-Iου nomine appellatum, exhiberi affirmabat et Romanum quidem illius proprium, men hucusque ignorari, inveniri tamen aliquando posse. Huic deo Gra COs, Ut comitem Sive Sororem, iunxisse porro narrabat προμιλίαν, quasi Deam molarem, et sane memorabile sibi videri, Romana marmora mentionem facere Deae Sironae, cuius nomen e graeco sit derivandum; dictam enim fuisse Σιρ απὸ τω σιρῶν, i. e. a scrobibus, in quibus condita frumenta asservantur Cui xei fidem facere epigramma ra-

20쪽

tosthonis apti Eutocium et inscriptionem illam apud Gruterum a neontine explicatam. Ipsam ori verba in imargine ponenda curavi.

Non opus esse videtur, ut huius commenti vanitatem multis demonstrem diem enim est qui non statim videat, nihil omnino Gorium protulisse, quo Graecos Σιρ deam coluisse, ostenderet, quamvis hoc illi a Mario rellio, eiusmodi fabularum et ipso praeclaro artifice, facillime concessum fuerit ostendisse enim se originatione sua nominis Sironae, quam et Hagen buchium excogitasse sed mox abiecisso narrat bertinus vix cuiquam persuaserit. Ceterum quid σιρος sit, e Varrone et Columella φη novimus omnes rin Eratosthenis vero epigrammate ' 'x vocabulium illud occurrit

a. ,, Aggiun feroci Greei a questo Dio ancho una Dea, ome compagna e fors foreIIa, sic come quello per Ia presiden et alle iacini dissero Promitio cos, questa appella xono Promilia, cloe Deamolaris. Puo saere che in qualch tempo si dissotterae acritis loci proprio nome di questo Dio presso gli antichi Romani parendomi strano hesi vovi appresso i medesimi memoria ne marmi eriti della De Sirona . he essi preser dari reci , cos da Ioro etta alle huc te dei grano, II quali presedeva coma Prestite e Tutelare onde ζω - ο τῶν ' ζων, ed e da edersi, Epigramma di Eratosthene appresso Eutocio. Di questa De Sirona si a memoria in quest ara data in Iuco ne Tesor Gruteriano, e da tu altri, hoci sappia, sinora aptegat at

APOLLINI GRANNO ET SANCTAE SIRONAE SACRvΜ.' Subridicule, quod

obite moneo, Dei illius molaris, quem creavit Gorius, iconem Pittacum Potius, unum e septem sapientibus, saltem Pittaci discipulum aliquem barba enim philosophica mentum iuVenis haud ornare videtur referre affirmavit MarioreIlius I. l. p. 669.67 ac ε Vid. Μus eum Schoepti in I. I. p. t . irox Gorio suffragatum esse Pauli mΜariam Paci audi, a Benevaniano Ceraris Augustas snsor εξηγWε , Om. q. 7 3. l. XXXVIII. sed is rom ipse haud examinasso videtur.

of Vid. Indice ed. Ges norianae, etsi lubet, Paneor della economia fatea degἰἐantichi, Neap. 796. I. P. 263. 03 Apud Brunck Anall. Vett. P. T. I. p. 478. illustrato in Rei meae historia Proinhumatis, cubi duplications te. Gotting. 798. I. I. Isy