장음표시 사용
11쪽
XL Nec per absolutam potentiam actio sine termino esse potest, si causalitas physica sit.
Si aliqua daretur, quae non haberet tei minum, non esset eiusdem speciei cum reliquis 4 careret telatione transcendentali intrinsece specificanteeaetetas actiones A termino formaliter sumpto actio habet suam unitate ni numericam& sormalem , saltem inada quate, ita ut ubi sunt diuersi penere vel specie termini, sint etiam genere vel specie distinciae actiones. XII. Actio instantanea & successiva non differunt specie essentiali eum actioni vere sit et accidens hoc vel ulo modo produci Successiua actio dicitur, quae coexistit tempori; mitant x ea quae inllanti: siue iam in entitate sit diuisibilis, siue indiuisibilis. Productio Angeli, vel aliarum rerum permanentiuin, quae suum eme simul accipiunt,secundum se non petit esse in ii ilanti , cum illa productio iam per multa secula duret. mlII. Motus naturalis de violentus non habent eadem sermaliter agentia terminos; propterea specie diltinguuntur. Prior est anatuta, prout sermaliter exercet rationem naturae Posterior eit ab ea dum,in quantum hoc adficium non exercet. Hoe posteriori modo etiam
quadan tenus ealefactio aquae est naturalis respectu principij effectivi. non verb subiecti ui: Qua
do motus a pluribus agentibus producitur, tum ille quidem unus numero eontinuus & totalis motus eli plures tamen partiales pro numero ager inium motus esse, dici pote lLXIV. Creatio non est tantum actio grammaticalis, sed et verissimus influxus statuens terininum extra iuni nihil tim , eique realitatem consereas. Non est intermino tanquam in subiecto adhaesionis; omite enim subiectum Creationi repugnat lcmodi substantiales quantumuis adhaereant,accidentia tamen non sunt. Non termino inhaeret tamquam subiecto, eum enim quod inhaeret eausetur physice ab eo, cui inhaeret, etiam Creatio a termino causaretur. XV. Non potest diei, quod ereatio seeundum rationem genericam accidentis petat quiadem subiectum inhaelionis, non autem secundum rationem specificam actionis, seu prout est via trocessus ad terminum Ratio enim generica specifica realiter identificantur de te adia huc explicari oportet, quomodo illa realitas inhaereat vel non inhaereat subiecto. Nee Latiuatur ratio accidentis in Creatione per hoc, ut dicatur uniuertim omnem actionem inhaerere, ct esse posteriorem natura ipso termino, atque sufficere, quod haec duo sint in eodem temporuin stanti.
XVI. Creatio etiam respectu aeeidentis ereati est modus substantialis adhaerens termino, nee ullo indiget lubiecto Spectat ad praedieamentum substantiae; vi adaequale sumatur,
cum reliquis actionibus non aliter, quam a malogiee conueniti Leonsideretur seeundum, conceptum aliquem confusum, quem lubire potest, secundum suam quasi differentiam, potele aliquti modo viriuoce cum caeteris amionibus conuenire, in quantum nimirum sunt viae qua dam ad effectum prodiicendum.
XUII. Actioni, qua causa est actus seeundus physicus, respondet potentia activa, tamqugactus primus. Haee et principium proximum causandi formae , aliquando realiter aliquando vero ratione a Iubstantia distinctum. Quando forma suas proprietates producit, non potest concipi illas per potentiam a sedistinctam producere, sed instrumentaliter in virtute ipsius generantis agit Quod communiter dicitur, proprietates in tua essentia eminenter eontineri; non est intelligenduli de continentia eminentiali in genere causae efficientis, sed in genere causae quasi exemplaris, vel certe finalis. XVIlI. Proprietates formae sunt ipsius prineipium agendi proximum Forma substantialis incomposito est principium operandi radicate; ad diuersas formas diuersi quoque effectus
sequuntur, licet materia sit eadem. Respeetu quorundam accidentium immanentium eadem
12쪽
tedueitur. Talis productio non simpliciter actio, sed eum addito emanatiua a Philasophis dicitui Actio proprie in hoe ab emanatione distinguitur. quod illa sit rei magis extrinseca, remmque per se loquendo in suo esse persem sepponat emanatio vero intrinseca est, is em in suo esse eonnaturali persecto statuit. XIX. Principium genii aliud est productivum tantum, aliud simul etiam tonseruat lim.
Quamuis possit esse aliqua eausi conseruans, quae non sit producens non tamen potest eueconseruatiua, quae non fit productitia. Discrimen interliat eausa est, quod conseruans ir dueens e notent actum secundum, conseruatiuum vero di productivum,actum primum vitta in actu secundo nil conseruetur a causa, quod ab ea dein caeteris parib iis, non etiamproduci potuisset. XX. Quando dieitur plus requiri ad prodatarinem,quai. ad conseruationem intelligen dum id est de causa materiali, quod nimirum pluribus dispositionibus opus habeat ut formam de nouo admittat, quam ut eandem dein retineat. Cur aliquae res solo Da eonseruentur, aliquae etiam a causisseeundis, desumendum id est ex natura, cinditionein ossicio cuiuis rei proprio Proprietates disponentes materiam ad introductionem forma a Blo DEo eonserua tur. Lumen, actus vitalas speetes sensibiles a suis causis conseruantur. au deficientibus, etiam illa intereunt; vel extraordinario concursu a D Eo eon seruanda sunt. XXI. Una actione totali. & duabus partialibus forma subitantialis maceidentia agentia, si simul sint coniuncta, effectum immediate prodiicunt. Accidentia, si transeunter producantur, eorum principium proximum per se necessarium non est forma substantialis sed acciden tia in agente Iubiectata. Licet accidens sit instrumentum substantiae tamen alia accidentia in genere causae principalis producit. In rigore verborum aliud est esse instrumentum, Scaliud. csse causiam instrumentalem. Instrumentalis eausa dicitur, quae est ectum, propriam virtutem excedentem, producit. Instrumentum, est quidquid in alterius finem operata natum, quomodocunque dein se habeat respectu effectus a sepositi. XXII. Accidentia sunt principium proximum, quo producuntiar forma substantiales. tiam solad separata a sorma substantiali, im mediate producunt substantiam absque eoncursu alterius substantiae. Accidentia, quae sunt in pasib,&non ea, quae in agente subiectantur immediat uinantiam producunt. In absentia agentis extrinsecti in eius autem praesentia effectus talis producitur sinaura forma substantiali rationem causa principalis habente simul ab accidentibus tam in agente, quam passis repertis. Quandoaecidentia taliter effectum substatialem ponunt, cum ille vim illorum propriam excedat .virtute alterius, cui tanquam age tiprincipali effectus adseribatur, agere dicuntur. XXIII. Causa principalis effectuum substantialium dicto modo productorum, non est aliquod individuum vagum,aut aliquod singulare'determinanum, sed natura communis. Per naturam incommuni non intelligimus naturam abstractam,&sormaliter V niuersalem, sed materiale niuersalis, seu ipsa indiuidua prout habent unitatem formalem Indiuiduatio tam substantiarum, quam accidentium est tantum eo itio, non ratio sormalis agendi. XXIV. Indiuiduum, quantumuis sub sua natura eommuni contineatur, non tamen est causa sui ipsius natura enim communis non secundum se absolute sumta est causa essectus pro- dueeadi, sed prout con notat certas conditiones ad agendum necessarias, quas individuum , ut habet rationem effectus producendi eon notare non potest. Carlum non est causa principalis substantiae per accidentia sola productae; potest tamen dici causa instrumentalis si hae omne illud comprehendat, quod alteri quomodocunque visi est ad agendum. Simili causae instrumentalis notione possunt etiam elementa. quaevis causatavcvessicientes, vel materiales a cidentiuma
13쪽
Edendum, substantiam instrumentaliterprodueentium, aliquo modo naturae specise euiuia
non eliquid distinctum ab accidente Aeeidens, ut siri non spectatur praeciae sub ratione ae- cadentis, sed in quantum exessentia sua subordinatur,in commensuratur substantiae, eeu fini uo ae exemplari. causiaeque principali. drationemeausae isseit, ut effectum instrumenta. later,' virtute alienaeontineat, licti in se sit entitate ignobilior ipso efectu Ratio instrumentivnmersim in quadam ad agens principale subordinatione in illius ab hoe eleuatione XXV Subordinatio ista in actu primo est respectus quidam transcendentalis ad arena Principale, ut ab eodem aucidens ad effectum instriimentaliter producendum adhiberi possit 4n actu secundo est ipse usus passivus, per quem instrumentu in in virtute aliena operatur Ele uatio 'trumenta naturalis non debet fieri per eoniunctionem eausae principalis, perinde ut marti hcialibus Instrumentisi equiritur; illa enim, non item haee instrumenta agenti principaIi naturaliter sub ordinantur Arriificialia instrumenta in actu secundo coniunguntur atenti percontactum siue mediatum, siue immediatum,in permotum localem. Moralia per imperium voluntatis, cactionem inde eonsecutam eidem applicantire.
s concedere debet, quam si illud effemi. sibi similem produceret. In rebus ereatis ad te activi tatem sibi connaturalem,eoncursum D Ei extraordinarium ad res generali via is do agendi debit non producibiles con notat. Hae potentia non est mera non repta nantia non consistit in aliqua actuali motione instrumenti, quae sit diitincta ab actionem c eon'
istum effectum per talem potentiam productum feeundum omnem Armatitatem entitatiue in virtute instrumentali continet. Respectu diuersarum omparabilitatum iden in eodem agente,' principaliter &instrumentaliter procedere potest. Visio beatifica, ut est i intellectio, procedit ab intellectu princi natit instrumenta iter Caum materialis alias effectui suo sit proportionata, sei 'per est eausia I Irus incipalis. negativa tamen. Non potest alia eausa materialis naturaliter data in cuius
vartute hos effectus sustineat,4 sie eausa instrumentalis dici possit. 'XXIX. Creatura, quae non intrinsecam aliquid propria virtute alendi, saltem inchoaram
1' voluntas rem albarin sacere nequit; ita solum eius imperium, aut assistentia rem intrinse-chagentem non aciet. Et si in re philosophica uti licet familiari exemplo, pe indet uneus
nunquam ambulabit, quantumuis ab alio , tanquam alioqui a Priarius: Iet
h lantum illi actio propria Creaturae eoncedenda sit 3c non solus D Eus adora M , 0ς potius butim illud producere dici possit clamen implieat dari reaturam solitarie ag ntem Actio Causae Primae alia est ad inIra quae ipsam Et V. G. 1m- , ipse nimirum V G. ctuali cooperatio DEI eum reatura, re. Th. -e'. δηλη νῆς iDCrςMu're ςptum, Eva cum causa secunda, eadem actione 'ς priore, quam si ctio Creaturae, agit Causa secunda nee ad specificam nec ad usuericam actionem a Causa prima praedeterminatur. XXI. DEvs Disilia πιν Orale
14쪽
XXXI. m g eum Creatura ad actum, qua ille physica quaedam, non moras entitas est. concurrit Partialis causa dici non potest, si per eam intelligatur talis, qua vel in suo genere
habet alti concausam, vel effectum nondum produςix Cauis,
natae, aliae vero non Non subordinatae lunt, quae eum alia ausa ita ad effectum concurrum
vi in hoc a se producto tot pondeat illis aliqua menis x pondςm ς' re et
seorsim producere potuissent. Sub ordinatae sunt, quae quidem ad enectiim concurrunt, aliquam tamen solum formalitatem in eo respiciunt, quam seorsim etiam producere non po-'' xxin omni, actio eausa em cientis est ad id,ut agenti assimi-ς Iatio non opus est visat secundum id, quod causa dicit formaliter, sussici xν ῆ- m d virtualiter, vel eminenter diciti aequivocaeausa vel eminenter, seu modo αθ' Pel virtualiter effectum continet. Ad id, ut aliquid eminenter alterum continer dicat ir rquiritur, ut continens it praestantioris naturae eontento, hoc aliquom octo in illo Quadrupliciter se aliquid in alio esse potest Vel per seipsum tanquam in se causa, Vel perquAndam sui similitudinem,uel secundum vim extendendi se ad eadem biw'M0 z
Ir vel denique secundum ordinationem, aestimationem boni atque appetibilis. Trimo m. do ea illa a qui uom cstectum eminenter continere dicitur --., - δε-
Frie propter finem a Dint. Finis Cuius finis Cui neuter seorsim rationem finis teique simula sic finis formalis obiectiuus etiam unum tantum adaequastum conixu unt. Diu Cuius,est res aequirenda Cui est id, cui eam obtinere volumus, Fi psa rei possessio,&acquisitio, per quam nobis finis obiectiuus coniungitur obiectivus eὶ honum aliquia, cuius possesso desideratur. - rini,hit sis
XXXIV Quia sn est obiectum appetit necessario aliquod bo tam truum, illi attribuendum est. Bonum in genere es integritas P ςxsecti Wφα π Cn vis fundare rationem appetibilitaris, Bonum respini 'gς x tax tauiditur inhonestum,delectabile, Sutile. Haec na, V m xiij, rem
Quo causandi finis Apprehensio, qua bonitas finis cognoscitur est an umsi uua annetit a bonitate finis non moueretur. Intentio, quarcst caulalitas fins, non
XXX Oumdo Caulalitas siris inmo
Vri ..et, siri in sellio 1 debet. Actio. ouaa oenstrio ducit media, non eli an licet etiam metaphori ea morione, seu obiective caulet, non tamen a
lam a causalitatibusreliquarum ea arum, Murcausa finalis, auia i et det
nullam sui ea ualitatem a se distinctam habet. Intentio, tanquatri a volimrat ' diuersam actionem pio cedit; quae ad causalitatem finis ita se se habet, sicut passio ad caulautatem materiae incompositum l heaus 'a XXXVI. Causae in communi spectatae possunts bH nuitem esse causae. Quaelibet iii a Fine causari,&eundem reciproce causare potest. Nec per absolutam potens an r . eria, efficiens&forma, vir&emciens ac materia quoad primam sui pioductionem, Neooetempore sibi inuicem causae esse pomini. Diuerso tempote non implicaret produci Verrum. V G. a Ioanne, quem Olim Petrus produxerat. Causae, quae in prima product ion ei nuta svre nequeunt etiam id in conservatione nequeunt Hae enim causae, licet habeant existent primam, non possunt tamen dici pro tempore sequenti suam existentiam habere, in o Vn MLeaam conseruare, eique continuatam suam existentiam comunicare debet. δεδεμ
15쪽
XVII. Idem se ipsum unica aestione producere, aut eon seruare nullo modo notest. Sidgntur eiusdem numero effectus duae tauta totales, tum duo indiuidua pei absoluvam potentiam possunt sibi inuicem esse cauis, idem seipsum causare. Idem prout habet rationem et sectus est seIpso ianobilius, in quantum habet rationem causae. Nobilitas causae non sumitur ab eo, quod haec dicit materialiter, sed ab eo, quod dieit formaliter, nempe a dependentia se3undum quam aliquid ab illa dependet. XXXVII Unicus effectus a pluribus eausis partialibus4 totalibus, quae sint per accidens simul naturaliter produci potest. Plures diuersae speciei unum effectum, eadem causa, diuer ses specie effectus caulare potest. Nee supernaturaliter unus effectus principalis a pluribus cau sis materialibus, &formalibus eonstitui potest Plures ea lita totales essicientes eiusde ordinis, successive, simul eundem et sectum per absolutam potentiam producere possunt. Implicat ei illae rei plures esse fines vltimatos naturaliter tamen possunt esse plures causae totale lina
les, non vltiniae cetiisdem obiecti. XXXIX. Penetratio quantitatum naturaliter etiam angelis, non quidem respectu sui, sed vespectu aliorum corporum, ut ea penetrari faciant,est impossibilis Si ea sumatur ausaliter, tum euactio, latuens plures res in eodespacio. Ad penetrationem laetendam duarum quan titatum D cura sortiori concursu adiuuare debet, ut&altera quantitas idem spacium subintro, altera loco cedat. Haec sortior DEractio quoad substantiam non necessario est Iupernatura
lis, sufficit, si quoad modum sit talis, nempe quoad continuationem actionis, ad quam do si
nendam D naturaliter determinaretur.
XL. Etiamsi DEvs perimpossibile ageret ad extrae necessitate naturae, non tamen in hilitum actu, sed continenter intinita in infinitum produceret. Si Dεvs in omni spatio in quoeli posset aliquid producere, cum sit in spatio infinito e flectus necessario illi eoextenderetur, eis etque infinitus. Eus quouis instanti quemlibet angelum ex omnibus possibilibus potenereare, Scintlans N angeli distribilliue, non collective sumantur. Angelus in instant pro ductus, non posset, nisi in tempore, hoc instans consequente, an nihilati. XLI. Mundus quidem ab aeterno productus non est, potuit tamen per absolutam poten tiam quoad re, permanentes, non item, quoad successi uas, ab aeterno creari. Talis Creatura adhue persectisti me Dio subiecta fuisset, licet non in aeternitate, sed in tempore, aeternitatem eonseque iste, actu anni hilare potuisset Productio rei ab aeterno non esset prima , sed productio vise , Ni Eus illa non sciret prior Universim enim eausa in actu secundo non est natii raprror suo effectu Mundus quoad aliquas partesia solo D Eo proprie sui ereatus I potui siet tamen ad id assumi etiam Creatura in genere causae instrumentalis, noli item principalis, CI
atio enim vires naturales C eaturae excedit.
XLII. Caelum, tam in astra, quam in si blunaria per lucem agit Lux illa alium in Caelo,
alium in sublunaribus effectum sortituae, per veram ranaen efiicientiam agit Caelu varias qualitates occultas, quas influentias vocant, inhaee in seriora dermat, sed directe in animam rationalem, aut eius potentias agere neqiiit. Non est ecliue permotum in sublunaria agit Causia roductiva caloris ignis, qui videtur per motum produci, est natura eo nam unis,caloris&Igius; aec enim, aere perna tum localem, qui tanquam eondities qui titur rate facis, istisiis ac astrorum, si quid ei adhuc desit, sulficienter calefacto, actionen suam perficit. XLIII. Generatio substantialis est ni utatio totius in totum nullo sensibili remanente v tu hiucto eodem Generationes accidentium ex natura sua ordinantur ad generationem substantialem subiecto non taliter aliam denominationem tribuunt. Generatio hic definitia
a Pilosopho prout coniuncta est corruptiouivi priuatioa , a qua priuatione ad ipsam so mam
16쪽
transeatur. Si in subiectum, vel manente priore sorma introduceretur alia aut in eodem inustanti, in quo nouum subiectum creatur, educeretur forma, non esset generatio hic descripta. In generatione libstantiali non omnia aceidentia pereunt Generatio hic definita est quaedam species Conuersionis I haec autem illa latius patet. σXLIV. Generatio ni unius formae naturaliter semper coniuncta est destructio alterilis, cor-
iuptio non est actio postiua, aut ab agente per se intenta in genito datur una tantum sol masuhstantialis, quae incorruptione pellitur, eique forma substantialis eadaueris succedit. Ratio ossis, nerui, earnis,&reliquorum corporis organorum per sola aecidentia, seu qualitates prima certo modo, iuxta exigentiam formae subsecuturae contemperatas , eonstituitiir Causa prodiicens formam cadaueris instrumentalis sunt accidentia quae in materia corrupti viventis reperiunturi principalis causa est natura communis. Quod si Caelum , aliquando potiores
dispositiones poneret ad hanc formam, tum eidem tanquaui causaepi incipali enectus adscit-bi tolliet. LV. In quouis cadauere sunt ditieris specie formae, a quibus materia discontinuatur acta laue tantii maggregatione unumquid est. Haesormae, si comparentur ad se ipsas, totales sunt; si ero ad totum agg egatum cadaueris, partiales dici possunt. Entia tam permanentia, quam succcssiua, qua talia, siue corruptione siue annihilatione destructa uti ipsa actio per absolutam potentiam reproduci possunt. XLVI. Alteratio est mutatio sensibilis permanentis in passionibus contrarij mmediis.
Per passiones contrarias, intelliguntur eae, quae ab aliquibus voeantur corruptiuae nec tamen omnes, sed illae corruptiuae, quae ad generationem ordinantur. Vocantui etiam qualitates, tibiles, Iunt de tertia specie praedi ea menti qualitatis. Habitus scientiae&erroris sunt etiam qualitates contrariae, non tamen contraiietate hic ab Aristotele intenta Alteratio secundum lenec est successiva, nec continua, ex niente tamen philosophi necessario est successua.
XLVII. Viventia requirunt organa certar magnitudinis quibus operentur,&sic certae ma
gnitudinis& paruitatis terminos haruent, hi termini probabilius tint intrinseci, tam in via generationis, quam in via cor otion is; termini magnitudiniso paruitatis duo sunt intrinseci, &totidem extrinseci. Intrinsecus magnitudinis terminus vocatur Maximum quod sies, estque maxin, aritiantitas, sub qua res consistere potest, ita ut sub maiori nequeat. Terminus eiusdem extrinsecus dieitur Minimum quod non, est quantitas in te eas minima,sub quibus aliquid ob earum magnitudinem non potest consistere. Intrinsecus paruitatis terminus est Miniis muni quod sic, quantitas nimi tum minima, ita ut tu minori res illa consistere nequeat te minus parilitatis extrinsecus est Maximum quod non, quantitas scilicet maxima inter eas sub quibus res illa ob earum paruitatem consistere nequit. XLVIII. Agens naturale potest agere in distaris actione transeunte, si partialest,n5 items totale. Eus si per impossibile poneretur non esse immensus, ae tamen seruare suam omni potentiam, posset agere in distam. Supernaturaliter etiam Creatura tam actione immanen te quam transeunte totali extra suam phaeram aliquid producere potest Sphaerae activitatis agentium naturalium sunt deternia natae, inaequalis tamen magnitudinis, in quas agunt,nisormiter difformiter Agens creatum ex se simul immediate agit in totam sphaeraminunquam tamen ita ut in finem sphaerae totaliter agat, nihil agendo in medium. XLIX. Reflexio in specie sumta est reditus ab obstaculo polito seu cuius superficies aequa I ter eontinua, S nullis poris sensualibus interrupta est. Repercussio est ex obstaculo aspero,&iisquali. Haec non sit sub certis, aequalibus incidentiae angulis, sicut reflexio Refractio est et ad ij per diuersa media transeuntis adirecta via inclinatio. Si radius erariore medio in densius
17쪽
incidat, refringitur ad perpendi larem Iusse densiore in rarius, refractio si a perpendiculari. Radius quia ulterius in partes remotiores agere ab obita lo prohibetur, per quandam contia pensationem in propiores agit; nunquam tamen intensius lumen in reflexione producit. quam fit inclumincito principali Hoe lumen in rem, isne & refractione a luminoso priueipali agente, ter lumen libri proprium xper lumen in obstaculo terminatum, producitur. L. Anti peristatis est maior qualitatis intensio, orta quandoque a causa pata intrinseca, quandoque suo modo extrinseca; posito tamen contrario tanquan conditione. Omne agens debet aliquo modo esse distinctum a passo, eique omnino dissi inite quoad radum cum pro . portione maioris in aequalitatis. Dissimilitudo quoad dispositionea materiae eum limilitudine
.iualitatis in gradu non sufficit. Naturaliter datur teactio politiva secundum eandem partem, idem tempus, ea nilemque contrarietatem inter agentiali ricte contraria, caeteris ad agendum requisitas instructa. In eactione duarum qualitatum contrariarum pars repassa cum parte non repasta tamdiu pergit una actione totali agere in patrum principale, quadiu manet ingradibus intenta, pars non repasia in partem repassam tum norva git. Si parsi asia ad remitas gradus deueniati tum cum passis principali partem non repasam infestare incipiti Laus DUO, D Virgini ac S. A GusT NO.
publicam lucem ae laudem meretur. Eipartitus hie Vnionis o Actionis modus erudito vinculo nexm, PETRUMHIL DE BR AND Soe. IESU
18쪽
nos nionem defendentes. Ergite, magnanimo committite pectore betam,
o in mente timor, non sitis ore timor. Spicula verborum, non ferrea tela feretu, Figere nonferro, aut are,sed ore licet. Magna quidem res est Coeli, Terraeas tueri xus es tumidi vincula vasta maris.
ysta tameni quod nulla potest vis rista tueri Lingua perita potest lingua distria potest. AEquora pro obis, Testus, s quidquid ubis en:
Pro obissummus corripit arma Polus. Caussasubstres Carli agitur, ter D arass:
quor Terra, Polus me ruat, arma capit.
emuneres vestro non tuta es nio faelum siquidquid munitu--In hac pereunte perit. facta, ita tenuisse Poli, ceruicibus axem . factent, qui Terram, sideras ore tenent.