장음표시 사용
4쪽
APPARATVS LATIN& LOCUTIONIS EX M. T. CI CERONE, CIE IRRE, SALLUSTIO, TERENTIO,PLAvTO, AD HERENNIUM, A SCONIO,
CELSO, AC DE RE RUSTICA, PER BARTHOLOMAEvM RI CCIvΜ LVGIENSEM IN IUUM ORDINEM DESCRIPTusAB HOC OPERE CUM E X C V D E N D O, T V M vendendo issa Authoris iussis Pontifex Max. Cae
sar,Galliarum Rex Franciscus, Senatus Ue netus,FIOrentiae,Ferratiae, V Ibini, terio Italiae Principes per ora
Imperii sui partes poenaetii constituta quis 3
6쪽
BARTHOLOMAEUs RICCIUS ALOIs Io CORNELIO I O ANNI SF. PATRITIO VENETO, AC IN DIVI IOANNIS ORDIDNEM HONE ITISSIME COOPTATO. S. P. D. V M equidem praecipue res esse duas scirem,quae maxime ad dicεdum pertinerem. alteram,ut acute inueniretur, alteram, ut quicquid inuentum esset, latine exprimeγe retur. videremi inuentionem in sanesi multis oratoribus assidue viguisse, elocutionem vero in priscorum,eorum perpaucorum scriptis, iam p multa sicula inculta, ac pene abiectam iacuisse. necnon sentirem quantum isignitatis oratoriae facultati pars hic afferret, quant contra iam fere ab omnibus explosa illa esset oratio , quae in sua lingua pene hospes loqueretur. contendi quantum in me fuit olim, siquam mihi viam ipse non autem,ut nunc fit,in vulgus Vt exiret ad hac latins facultatis puritatem, ait elegantiam comunire possem. Quam quoniam nulla cena aut ratione ut scieritvia,sed tantum hona recte loquεtium consuetudine constare viderem, hanco ipsam consuetudinem nisi ex vetem libris peti pos/se,non ig'orarem, ad illorum assiduam lectionem statim me contuli, multa cum simplicium, tum non pauca etiam coniunctorum inter se diligenter obseruans. sed cum maxime oratio ex nomine & verbo conficiatur'iscv duobus uniuersi sere orationis ratio contineas rare in inter se optimi veteres scriptores costructione cu proprie,tu figurate colunxefint, in primis n6 obseruauiselum,sed ita in suu certum ordinem mihi descripsi,ut squid aliquando i me ipse dixissem'aherem statim unde id latine pronunciatum nec ne esset, facile scire possem. Quod quidem opus ad eam mihi paulatim iam magnitudinem creuerat,vi,si inde omnia promi ut certe non poteram nequaquam possent, non multa tamen in eo desiderare videret . quo etiam factum est ut ipse optime nosti) ut amici, quibus hic nostra studia nota erant,me cohortari non desisterent, ut iam eorum omnibus copiam facerem. quos ego ad hunc ri, diem aegre sustinui, non equidem,ut siquis ex hoe nostro labore ad alios fructus peruenire posset, id fgre ferrem,sed magis quia vere har, ne dum caeterorum utilitati consulere maderem,in aliquam audaciae ac temeritatis suspici nem incurrerem. Proxime vero M.Antonius Flamminius & summa vir bonitate praeditus , 8c ea in me fide,qua qui optima in amicum δέ eo in uniuersa re literaria iudicio, quo omnes Iiterati iapridem norunt ioc ipsum st me ita contendit tam omni ratione edendum librum mihi compto hauit,vi, tu caeterorum quom amicorum iteratissimorum virorum crebras exhortationes recora darer,ei de edendo negare non potuerim etsi paulopost promissi magnopere poenituit. na hoe editionis nomine addito longe mihi res alia coepta est videri,at 3 antea fuerat,cum apud me una erat,mio mihi tantum sese communicabat. Verum ad id illi tamen praestandum multum illud me adiuuit quod per hanc ipsam editionem ad meam in te summam beneuolentiam omnibus testatam relinquendam,mihi tandem non paruam facultatem dari sentiebamsi tibi hunc nostrum latinae Iocutionis apparatu mittere, ac dicare. na cui ego huc magis ex animo meo donare liu habebam neminem,ne si habuissem,illud recte permitti posse videbatur.Etenim sum per hocce quinquennium, quo tibi in docendo operam dedirlimus,ex eo non nihil tibi priuatim ad dicendi
speciem in singulos dies exscribere consueuerim liculam tantum tibi,quam ex officio negare non poteram,osten yn.illi Vero,cui hunc inscriptissem,omne copiam effudisse,v
I llud et accedebat, o si eloquenti viro qn prorsus infanti nunci comisissem comendatus exisset, ne in hominu sermone incidere magnopere verebatino enim statim deessent,qui me his vocibus
prosequeretur. En,qui latinum hominem Romane loqui docere est ausus. Quare cum haec isto/rum annorum, at istius eruditionis mapis esse viderentur, isi tu semper s
die via illa tibi commonstrata est,in ea te plurimum oblectaueris,etantum m absit, Vt nostris con tentus fueris,ut ipse etiam per re complures codicillos confeceris,nemo fuit omnium, cui rectius noster hic liber hoc suo publico exitu committeretur. Habe situr a nobis cum ex verborum suis nominibus, tum contra ex nominum suis item verbis ex ordine coniustorum ratione latinae locutionis apparatur is ita habe, ut quod ad te attinet,ita elabores,ita contendas, ut muneris nostri in tua oratione mox fructum aliquem tibi constitisse videamus. Est hic quidem tecum o/mnibus comunicatus . verum si quid ad rem lacit uni tibi soli inscriptus. ut posthae non leue tui
ipsius negligentis crimen subiturus Minui sicquid utilitatis percipi poterit, id a te uno potissime 1 operam dedebis re in quo i nobis ubetiime te adiutum esse
percipietur. Ita dare marame eam - ,
omnes intelligent n eo ipse solus tibi defuisse videare
7쪽
BARTHOLOM RUS RICCIVS LECTORI S. D.
VNC Uero est,quod tecum agam humanissime Iector,ne quid e me, quod ad hanc rem pertinere existimam, desideres. nam cum rem sanὰq difficilem esse non igno ri rem,vel uni in quam te etiam leui satisfieri possie,ex M.q, non solum cum aliis,sed interdum etiam nobiscum dissentire solemus. fit enim saepe,vi,quod ante nobis maxi me probabatur, paulomst illud ipsum magnopere cotemnamus. multo multis divficilius,omnibus vero longe difficillimum esse video.ut mihi nuco omnibus iis, qui non solum unius siculi hominum iudicium,sed quod multorum aetatum subiturumst liquod opus sdissecant,euenire plane sentio semper enim habet homines qd Operi illi aut addant,aut comutent,aut ex eo detractum velint. are mihi recte facts iri visum est,si iis Aut i me nutri fortasse possent, ipse totius consilii mei rationem explicando,occurrissem. In quibus illis statim, siqui mrte in hoc apparatu nostro facillimis quibusdam rectius supersededum fuisse rati sunt,ita responsum esse vo lumus. me,si mul ac primum ad hanc Iatini sermonis copiam colligendam.animum adieci,nem D m ad virum respexisse, sed in me omnium cuius 3 aetatis personam sustinerem, si unqi tamen in
vulgus exisset, que ut uniuerss consulerem, magis attendisse. Nam cum tria sint scriptorum genera . Unum eorum Aui pene infantes alterum,qui mediocriter,tertium, qui magnifice, ac splem
dide de loquutur,& scribunt.s quod ullum horu genus suit, de quo ego in hisce meis de latina lingua obseruationibus minime laborarem, tertium id sane esse apparebat, ne mihi nimium arrogare viderer.si sus ut aiuntὶ Mineruam docere voluissem. eis existimaui tamen, squi etiam ex hori numero inuenirenturAui nostras has lucubrationes consulere aliquando non dedignarenturortasse lare ut illis noster hie Iabor haud omnino ingratus esse videretur. Reliqua vero duo genera mihi magis in animo versabant,siquid illis afferre possem Ad meo periculo in suum ipsi usum couenerent sed prioris generis quippe quod maiore ope indigeret, longe etiam maiorem mihi rationem a 'hibendam duxi.ideo factum est,ut & tristissima qusdam diligenter persecutus sim. δύquasi ad mansum ut aiunt cum illis descenderim.quod ut facerem,ac quae humillima sunt, ut cainsignibus coniungere no dubitarem illud Platonis effecit.quo vir diuinus prscipiebat, ut, siquis linguae alicuius compos fieri vellet, is in populum dimitteretur . nihil ad cumulate gentis eira linguam percipiendam defuturum arbitratus,si inter eoa,qui tam de humilibus,q grauibus rebus loquerentur,assidue interesset.ad cuius precepti rationem ego quo hune meum non solum in populum Insive linguae.i.in bonorum authorsi libros deduxili quibus tam qui tristissima.qus mediocriter nota,q quae ignorarentur percipere posset,sed ut in tali studio ei summus, ac diuturinnus labor abesset,magnopere curaui. nam illum populum,cui eum audiendo operam dare voluin mus, ita pene rem unaquaq; ordine loquetem induximus, ut quod primum a multis spanim multo cum labore , ei erat sumendum, id nunc ab uno tantum I certissimo in loco , summa
cum facilitate petere possit. Quid vero si iis quo , qui tantum insignia illa perquirunt. Illud quoque respondeam e et doctissimis viris interdum euenire solere , in facilioribus ali
quando rebus Ae ipsi animo ut haereant cat Dii boni cui eorum hoc aliquando euenit uni fortasse ex nostris recentioribus Immo vero A tticus,qui quantum dicendo valuerit,& Cicemnis testimonium,de ipsius Atticum cognomen testatur. Atticus inquam Cicemnem aliquando, qui in per ea dixisset,ausus est reprehendere quod scilicet oppido praepostionem adiunxerit.in qua tota parte Ci.se excusans perurbane eum illo iocatur,non nihil etiam Gramaticorum superstigiosam diligetiam irridens,quando se dicat magna molestia liberatum lare,cum docebiturMum id recte v parit. habebat enim Terretium,quem secutus erat 'ominem ita Romane loquentem, ut eius fari
belle, prupter elegantiam sermonis,id quod Cicero etiam asserit C. Laelio scribi putaremur. Hieitem ad ipsum Ci.inhibere remum male usurpauit, quem locum CL postea correxit. Ciuis igitur Romanus,& ciuis Atticus in tam facili re dc dubitare,& errare potuerit ros veru quibus iam priγdem aliena illa lingua facta sit, omnia e nobis audebimus libere proferre Ego res me in dictissimorum numero nequaquam pono tamen ut de me ipse potius dicam quoties calamum adscribendum sumo, um fere quodq; quod mihi ad dicendum exoritur,dubium facit, utrum Ia tinum sit,in iis praesertimAut Italico sermoni pessimiliter cadunt. ut exempli gratia, facere cor
pmmissum .debere animam. repugnare naturae. habere cometrium. contra vero, quae non dicum
tur recte,ut dare fidem.iuxta vulgi sermonem credere.quod tamen per tribuere latine dicetur, &sexcenta alia. qui nisi habeamus cuius testimonio ea pruferre secure possmus,aut dubitalo omittimus ut ignorando barbare loquimur. Nem illud unqua dissimulatim, ad hanc ris nostram cratem latinam illam dicendi putitate ais elegantiam ita in tenebris oppressam iacitae,ut,ec
8쪽
qae d inde in laum splendorem educatur,pro digno,qd observetur,ha fi debeat. Qui vero potui,aut etiam debui lite facillima priretire mim scirem Ciceronis esse priceptum hane latine di instionis facultatem nullis certis,& terminatis pisceptis constringi,sed ea tantum in bonorum consi, dine obseruanda aequiti posset Ut si extra urbem esse. Item solis esse, ae eo modo peregre esse suo verbo adscripserim, dc in caeteris huiusmodi non paucis, quia planissima sint, mihi vili vitio ascribi non debeat. Re ne tandiu in re minime dubia vecter, non vident in hos ipso, quod ego facio, me naturam ipsam ducem optimam sequi e Qui in animalibus ereγandis hominis figurae, quia caeteris pristantior esset, non solum operam dedit,sed eo v τειν scendit in animalibus mimandis, ut in insectis etiam operam suam occupet. Quid q, in ipso ina homine non efiitinio partes omnes nobiles fabricata inrsunt enim quidam in eo ita obscoent,ut etiam in illis appelladis honos maxime prsfandus sit.quas quoniam hominis fabricae necessarias
esse videbat as omittere noluit.nam continuo oculi,labia,Gens rons s totum caeterarum par
tium munus obire neqi possent,neq; si potuissent, recte permitti posse videbatur. Ita ego in hoe apparatu meo si quidam solum insignia sectatus essem Partem tantum unius corporis expressisse viceri potuissem,cum tot si seia corpus consormandu mihi sumpsissem. sed iam illuc redeat, viυ de tam Ionge prouecta est oratio mea.Tantum ego ab horum sententia absum,ut etiam fatear quomnino,quae es nobis obseruata sunt inaud pauca videri debent multa me subterlagisse , qui inlisie nostis apparat si recte c5iici possent. sed id a Iulio Camillo viro in hac una precipiendi facultate facile principe eumulate ablaturum expectare Iicebit. qui in suo theatro ita ad sua capita velum quod*Ad homini in mentem dicere venire possit x ordine digesta habet,ut inde veI insanti latina oratio in calamum scribenti si uberrime conuere possit. Quod quidem diuinum opus ne aliquo maligno fato nobis intercipiatur nam aliquot annos ad Regiam voluntatem nobis pro ferri t quo animo perferi potest summis precibas e diis immortalibus contendendu est. venio nune demum ad eos qui cum his oratoriis locutionibus poeticas lanasse etiam dicedi formulas adiustas expectabant.praesertim cum eius ipsius aetatis,in qua lacini sermonis gloria constitit, poetae complures ad hic ris nostra tempora seliciter extent, ac celebrentur.his in hac parte mei eo filii rationem hanc uisse respondeo, non quod Lucretium , Virgilium, ac Horatium, & taete ros selicissimi illius saeculi poetas plane latine locutos ee nescirem,qui in ea & nati, & coalii es, sent linqua. sed cum ego hanc unam oratoriς dictionis facultatem attenderem tantum, scirema poetas 'pius aliena ab ornosis lingua esse locutos,libesiusq; eis permissiam in priscis, ae vetustis, Ee ab usu quotidiani sermonis intermissis verbis versari,in transferendis vero muIto etiam licen tiosiores eos fuisse, ne imprudener,id quod vix vitari poterat a plane poeticam aliquam dicendi formam ae speciem incurrerem,me proptereat poetis trorsus abstinuissenam quod haec religio in comicis mihi haud iniecta sit,nemini mirum videri debet.quadoquidem eorum oratio magis cum oratorum, 'I cum poetarum caeterorum ora ne consentiat.in quibus siquid tame animad uenendum suit illud sane quidem fuit, ut quae quasi nascentis linguae situm redolerent, aut non adscriberentur in nostrum volumε,aut si quaedam omnino praeteriri nequirent ron sine lectoris, quod factum est,admonitione,ut fieret. Quasi poetarum quo ad hanc cicendi rationem mimu Ias separatim e nobis habuisses,nisi subita illa vis Corneliani incendii extitisset.quod quide non BIum Corneliotii familii sed ipsi etia urbi veneriis calamitosum extitit. mihi vero calamitosius. hoc enim opere eum vita ex medio incendio vix erepto. caetera mihi ola multo p annon studia eoeremata sunt.in quibus tu his poeticis locutionibus,quicquid in simpIicibus obseruata haud mihi instratus Iabor periit. e no Et Cor. Celsi,ac quas obseruara in libris de re R ustica locutiora, quas pillud tepus reIiquo operi adlugeba,nefario illo incendio cosumpti sunt. ut, si minus et bron in operis puncipio institueram flx his duobus authoribus adduci exempla videbis, me ex, satum habeas,tota mi hane culpam in illud cnidelissimum incendiu transferas . siqes veroneo defuerint,qui me coarguantquod non satis pauca in exemplis adduxerim,quae ad verbi ra , tionem eui unes obediendum fuit,nihil ut parum admodum attinent.his id respondemus . nemnos id fugisse,sed ad maiorem apparatus nostri copiam id fecisse. praesertim cum ea ipsa cum iis verbis,quibus subscripta erunt, aepius in oratione colungi soleat. Nebus fastidium erect illa qcreberrima repetitio aliquid alicui,& aliquid a Uitius ad tenus aliquod spectandum fuites ad speciem ullam Iuod vero aptius occurreret, non na hui. Quin etiam in hanc interdum satietatem vitarem,illud omisi, cum tamen ad Iocutionis χε
ms intelligi velim. Ac etiam inter exponendum si quado e verbi Hoprietate discedens, tes to trus sententiam assumens exposuero, ne mihi illud tanto vitio detur,quin vel Ieuissime dilui posse sitinam saepe pend necesse stiit ita facere,ut verbum cum reliqua parte magis congruere demon
9쪽
straremus. Interdum et quoniam aptissime cadebat,esiecimus. Iam vero,ut omnibus satisfacia, si collocandoru exemplorum ratione s me quis requirat, is sciat nullam mihi certa legem in iis collocandis propositam suisse.nam quorum verborum exigua admodum copia fuit exemplora, nihil attinere sum ratus,quoquo modo ea adnotaretur. quorum autem vatiae lignificationes fuerunt .eaedemq; aut non multae,aut non perplex ,ad eas interdum exemplorum ordinem institui. cum etiam non desint multa,in quibus propria primum tum transata persequar. In quibus Vero longus exemplorum ordo destrinendus fuit, magis primam vocum literam sequi constitui,ne in iis,cum aliquid quaereres,tibi longius errandum esset,quoquo alio modo adnotassem. In verborsi etiam significationibus referendis multas me ex eis preteriisse non ignoro, in quibus poetae maxime frequentes lantide quibus ego eo nomine,quia mihi cum illis res non erat, mentionem nullam feci. si vero cum de simplici verbo ageres,exemplum copositi verbi citatum est aliqua do,non enim nescimus u compositorum de simpliciu verborum diuersa sit ratio eu, non magnuerrore habeti debere excusamus, cu praesertim ea copositio cum simplici suo eade pene,ut fit in multis,esse possit. Restat vi,quado no satis fideli scriptorum opera in opere describendo in sumus,siqua lectio fortasse aliter in nostris exemplis,ato in authoribus Iemur risi nota emendationis adscripta egetur. item si Immero citato solium non respondebit aliquod, e me prorsus hanc omnem amoveas culpam .non enim Omnes numeri nisi summo negocio cum interim opus euderetur, suli potuere. Codices Vero ad quos te reiici scito prster unum Asconiuyta casu lactum,aidinos esse omnes,mum vero psictum post numerum cum habebis*rimam paginam,cum duo eundam indicare scito.Codicum vero iue aut horum nomina Rui primoribus latum literis pustribuntur,'eos ut insta vides explicatos habebis. Vale.
idest m oratoriis Iibris., idest primo,secundo,tertio volumine orationum. idest primo,secundo volumine philalaphiae. idest de officiis.
idest in familiaribus. idest Caesar. salI. idest stilustius.
in remst. idest de re rustica. l iacet
secunda pagina. Quae veto librariorum mala sunt,ut in praeponendi postponendis,supponendis ue verbis paninctis, numeris moniam illis semper adesse nequivimus dorum negligentiae condonabis.