Itinerarium R. D. Thomæ Carve tripperariensis, sacellani maioris In fortissima iuxta & nobilissima legione strenuissimi domini colonnelli D. Walteri Deveroux sub sac. Caesar. Maiestate stipendia merentis cum historia facti Butleri, Gordon, Lesly & al

51쪽

xo I T IN E R. A R I Val. dia negaverant, simulq; munitiones Vse besq; sertissimas, solo auro argentoq, 4nstructas sine milite foedissime desti, ruere. Dux vero Saxoniae cum siro exe - citu in Bohemiam movens bonam eius partem cum nobilissimis urbibus&arcibus Brixa, Egra, Elenbogen,Brand sio, ipsoq; Bohemiae capite Praga victoriosis armis suis subiecit. Fuit hoc ta torum in Germania calamitatum primum exordium, quod ex sola armo--rum praecipitatione natum in sevissimas miserias excrevit. Si enim Caesi

riani sustentare voluissent praelium, quoad iComes de Tieffenbach & Generalis Aldringer uterq cum suis copijs accessisset, illuc res Imperj nunquam destendissent. Sed ita erat in Fatis. Haec dum ad Lipsiam aguntur Tlese fenbach Silesia excedit per Lusatiam,&cum tribus millibus selectorum militum occupatGortita,Sitiau,&BautZencivitates Saxoni duci subiectas, fecis sitq; ulteriores prinressus,nisi insperata

52쪽

ITINER ARIVM.

Tyliij clade perculsus viam in Bohe

miam relegere fuisset coactus. Itaque cum copijs suis Equo pedestribusLymburgensem ciuitatem ingreditur. Est Lymburgum urbs omnino venustis,ma, duplici muro cincta, quam circum-quaq; Albis allabitur.HucSaxonicς copiae decem millia militum magnis pasesibus contendunt, citerioremq; Albis ripam insident, eo loco quo ponte ligneo fluvius insternitur. Quoniam vero Saxonicum exercitum a Caesariano sumendi uidebat, Comes de Tiemen-bach aditum pontis occupandum ra- tus, quo Saxo ne in Viteriorem ripam suos exponeret: Mittit igitur cum lesione Hybernorum Dominum Iaco-ibum Bulleium, qui tumultuario opere propugnacula turriculas'; humiliores excitat. Quod dum videt hostes quatit 'mox magnis aggrediuntur animis diactam legionem, sed haud minoribus repelluntur. Erexerat Iacobus in primo

huius pontis aditu Propugnaculum,

D parvum

53쪽

parvum id quidem, sed egregie omni

bellica arte munitu incin quod it bsidi rios abdiderat plusculos, quos vetuit sub poena capitis ante exonerare fistulas

tormentarias, quam hostis omnis in dictum propugnaculu enixus e siet: Huc dum Saxones multo cum ardore con- currunt, nil tale metuentes semel it rumq; maxima cum clade repelluntur.

Quia tamen impetus aduersariae partis invalescebat , coacti sunt Bulleriani' deserta statione pontem transire, querupost se partim demoliti sunt partim segne iniecto exusserunt. Hinc hostis vl- timum capiendae urbs mediam ignitos globos in ciuitarem eiaculatus est, eo successit, ut urbs varijs in partibus accensa bonam partem cottaagrarit. Nec tamen vellic in deditionem cogere po- Νtuit, soluta itaq; obsit dione multa suorum clade alio commigrauit. Butlerus autem post multa in seruitio Caesaris obsequia praestita, malevo-ὶ lorum retulit odium, nec mirum cum

54쪽

ITINERA R I V M. MVirtus semper aemulos pariat quibus tamen ut se liberaret, deposivit militiam Germanica Sin Poloniam posti minio reversus est, virtutemque suam contra Moscovitas qui tum Polonos bellis lacessebant exeruit. Hoc eodem tempore Albertus de Wallenstein Generalissimi titulum adeptus est ut suo loco pluribus eXpo

netur.

De Pragressu Gustari ado bi Suecorum Regis in Imperium. Arta ad Lipsiam nobili victoria si sis'; Caesarianis copijs, in ulteriorem Germaniam promouit Gustavus Adolphus Suecorum Rex; Traniitoq; miirce burgi Moeno Francos ordiam aggressus, nec magna opera in deditionem accepit. Dein Moguntiam excurrens intra pauculos dies , Praesidi; rerumque .mnium ad diuturnum obsi-C A P V T III. D a dionem

55쪽

ITI N ERARIUM.dionem sustinendum necessariarum

defectu, sibi subiecit, sicut & alias quas

dam ciuitates quas liberas seu Imperi les vocitant. Vnde facilis ei per Duca- tuns irten bergensem in Sueviam pa- . . tuit aditus. Mox Donavverdae Danubium ponte nauali strauit. Est Danu- .hius Fluviorum totius fere Germaniae Princeps, dc praeter aliorum suminum ordinem contrario fluxu ex Occidente in Orientem dabitur ; Ducens scaturiginem primam ex Arnoba monte in

Hercinia Sylva prope pagum Donesin sito , allabiturq; nobilissimas Bavaria:& Austriae ciuitates, sibi semper cogno

minis, quoad se exonerans in Illiricum nomen mutat isterque dicitur. Hunc dum Suecus; traij cere cum milite sibi subdito omnibus viribus connititur,exaduersa pontis parte oppositas Tyllii

phalanges fortiter traiectum ipsius viginti quatuor horis prohibetis anima uertit,quoad tandem pilis plumbeis ubaro citroque emissis sortissimum legio-

56쪽

ITINERARIUM. 1snum Caesarianorum Ductorem Tylliu in lethali vulnere strauit, ex quo non multo post Inget stadium delatus animam DEo reddidit, atq; aeterna post se memoriam tot hostium victor apud seram posteritatem reliquit. Sublato campiductore, facile est vel coniectura

assequi, quanta celeritate se eius exerci tus in tutiora loca receperit, quem no

segu i ter i ta secutus hostis, totam late Ba- variam infestauit, iniectoque igne pa gos, oppida ac Urbes exurendo ; secras D εο di ut sq, aedes,monasteria virorum, foeminarumq; Parthenones depopulando , sacerdotes & Religio s miserum in modum mactando, DEo deuotas virgines sacrilege incestando, tandem Ingolstadio omne exercitum suum admouit; qui tunc munitioni illi cum potestate praeerant, haud multum ab hoste discedebant, cui etiam eam tradidissent omni bellici apparatus muni'.

tionisque genere instructissimam, nisi tempore fraus fidelioribus quibusdam

57쪽

Ducibus detecta fuisset; conteisti si intin vincula proditores , ex quibus qui dam Brustiae Comes de Farensbach qui cum Suecis colluserat - Latebat tunc nostem de dolis de te e is, cum urbiipse RpproXimat, portasque consulto parentes ingreditur, sed mox a disposito. Caesariano milite quinque vel sex mil-llia capitum nil tale opinantium sternuntur.Sed & ipse Gustavus Adolphas Suecorum Rex capitis periculum adiit, .um enim propior urbem moenia sp culatur, Globus ex urbe libratus inca

put Equi qni Regem vehebat impingiatur. Quo quidem periculo perculsus. Livisse obsidionem quantocm. Pu

tatur.

Hoc eodem Anno M. DC. XXXIL Generalissimus Caesarianarum copiarru m,numerosissimum militem in ca Pum eduxit, ciuitatemque Pragensem, Imperio reddidit,idq; triduo ante Pe

tecostes; pulsis dein tota Bohernia hostilibus copijs, in superiorem Palatin

58쪽

ITINERAR IV M.

tum cornmigrauit,ubi se Fridiando co- iunxit Serenissimus BavariaeDux Maximilianus clim selectissimo exercitu. Habebat Wallensteinius in comitata Esseda duo, quae adco uniformibus trahebantur equis , Ut ne minima pilo rum labe a se mutuo distinguerentur: Equi potissimam partem candidi erant, nisi quod candorem nigrae hinc inde maculae venustissime confundebam. Horum alterum ipse Dux insidens Boiariae Principi una cum cohorte Cata phractorum, centuria Equitum selectorum , re turma Equopedestrium, quos Dragones Vocant , & agmine Satellitii obuiam proce G, consiliaque de modo obsistendi hosti contulit. Tum

contra Suecos iam suis viribus distilbs,& ad montem Noricum abscedere cogitantes castra mouerunt, ubi continuis velitationibus sese lacessiverunt quae Viriq; parti multo sanguine steterunt. Hic cum Nobilissimi tres exerciatus ob annonae difficultates diu subsi-D i stere

59쪽

18 . ITINER ARIUM.stere non possent, Sueci, ut se periculis eximerent, omnia ad conflictum dolose dispositerunt ne fuga,quam in prOXimam vesperam meditabantur adversarijs innotesceret. .Totum dein diem, Mlijs atq; alijs contra Caesarianos emis sis velut praeludia pugnae dedit, eaq; in noctem suae fugae idoneam produxit: Sub noctem vero intempestam Norim-berga per densam sylvam clam adSax nes mouit. Postero diluculo ut nostri se lusos animaduertere sine mora ad hostem prosequendum signa tollunt, ac Lipsiam versius ab scedunt, quo verentum est Wallenstein praelium Gustavo obtulit, ratus satius e sse de summa rei confligere, quam tot terras ad mea dicitatem cogere, toti millia hominufame sitiq; conficere. Consensit quidem hostis in conflictum, sed cum Caesaris militem sibi superiore probe nosset, noctu iterum subsilentio signa ad quin q, milliaria isthinc protulit. Qua fraude mallenstein animosior, exe

citum

60쪽

ITINERARIUM. 29

citum situm tripartito diuisit, cuius partem Unam Pappenheimio, alteram Holchio tradidit ducendam , tertiam denique secum retinuit, de hoc urpet exploratores certior, redditus est Gustavus, contra mallensteinium luit: de Regis contra se aduentu mallenstein 'ex rustico doetus, totam noctem cum exercitu ad conflictum ordinato vigilem exegit, simulq; euestigio Pappen- heim tum in succursum adeste iussit, qui nil cunctatus adfuit praelio iam cepto, nec mora cum equitatu hostem & ipse Pappenheim aggreditur tanto impetu, Vt praeter cladem aduersarijs illatam iapsum etiam Sueciae Regem strauerit, qui quidem non inultus cadere voluit, quandoquidem & ipsius Pappen heim eodem praelio fusus occisusque est. Ita

Vno eodemque praelio duo fortissimo- rum ducum, quorum similes nescio an Germania toto retio belli tempore ha- , buerit, fatis concesserunt. Regi unicadauer Suecis Scotisq; quantumuis ob- , i ' D s nite