장음표시 사용
11쪽
rum orbis udex sola chartarum traditioe longe latere spesctabilis: a cognitus inno ablurde repeti potest quod ab ipso poetarum principeHomero musa tam de Naricio du i indice uerbis istis rogabatur rus
Dic mihi musa uirum captaepost temporaTroiae Qui mores holm multorum uidit et urbes. Hinc effectum est ut nobis caui libraria ossicina apud Lothoringi: sagum in oppido cui uocabuIu est sancto
Deodato nuper ereximus o Ptholomaei libros postre Iar Graecum recognoscentibus:nemo quattuor AmericiVespucii nauigationum lustrationes adiicienxibus totius orbis Wpum tam insolidoqplanocuelut praeuia quandam dare gens pro communi studiosoru utilitate parauerimus. Quem tuaesacratissima maiestati: cuterrarum sis existas dicare statuimus Ratinosipsos uoti compotes:&ab emu
lorum machinamentis tuoctamqAchilliso clipio tutiae,
mos fortas tuae:Maiestatis acutissimo in eis rebus iudici aliquantula saltere partenossatisfecisse intestiximus. lelambeprudentissime . Exsuperius memorato sancti Deo dati oppido.Anno post natum Saluatorem supra sesquia millesimum septimo.m Descolis medicinepro tar Iectoribus SpD Ectores carissimi honos ingens uobis sit uasa amplissima salute Cum superioribus diebus curis infirmorum uacarem.Et potius ei parti medicine incumbere qua theorica uocant: Cosmographi Ptolomei:ato Pii pape in europa&Asiam descriptione perategerem:uenit forte mihi ad manus Cosmographia magi/stri Lodoviciboulengierii:uiri excelletissimi naturae: &in/genii:quae premeteris Iucidior:clarior:breuio uis aetne, in hoc arroganter dictum existimari uelim: quin ectores ipsosiudices facio: are gaudeo mihi:caeteritin medicinae profereribus:qui industria tanti uiri tam climatummauigationum:prouinciarumssitum coplexionem uno intuir oculicutita loquaocognoscerepoterimus. Quis enim
12쪽
medicoruAlcnisi forte stolidus auis is uestrisoqui medicamenta ordinare audeat cuipia mortali nisi cliniata latitudinem longitudinem:coplexionem recte nouerit Etama/xime illius climatis in quo residet.Cum dicat princeps ille Avicena primo primae capite de copionibu alio regimie eget indus alio stlauus intelligendo per indos morantes in re,ionibus se uidissimis ex per i clauos qui in Iur regiones frigidissimas:quod egregiae nouit ille Noe Propheta uenerandus fugiens corruptionem et frigiditate ex motibus Armeniae reliquens archa: in Caldeam aerem querens calidum se transtulit Quare accipite quasi alacres tati uiri colomographiam:illa uisite uos 3 excercitate in illa: nes uos perterreat instrumenti rotuditas:aut illius difficultas scuexplanatione facile inuenietis Gaudeant grec: Iatini barabari: qui forte Per huiusmodi cosmographiam mulauicula aurea cosequetur: ualetes elices: dovicus uelliunt diligite sperates ab eo maiora:s dei logauerit ut1 yderii
TRACTANDORUM ORDO ' m- Vm Cosmographiae noticias me praeuia quadaastronomiae cognition &ipsa etiam asMono inia sine Geometriae principiis planae haberi nequar:dicemus primo in hac succincta in truductioe paucula de G Ometrice inchoamantis ad spherae maletia Iis intelligentiam seruientibus. Deinde quid sphera axis/poli/De coeli circul IS. Quandam ipsius spherae secundum graduum rationes. Theoricam ponemuS Dequino donis coelestibus: earudems et graduumeliaci terram applicatione. De Paralellis. Declimatibus orbis De uentis cum eorum et aliarum rerum figura uniueriali Nono capite quaedam diuisio terra&de sinibus maris:
de insulis &locorum abinuicem distantia dicentur Addetur etiam quadrans Cosmographo utilis C Ultimo loco quatuor Americi Despuet subiunctae pro sectiones Et Cosmo tam solidamaplanam describemus, in principiis
13쪽
DE PRINCIPIIS GEOMETRIAE AD SPHERAE NOTICIAM NE CESSARIIS CAPvT PRIMvM
N iuri circunferentiancentri:diametri et id genus aliorum crebra mentio fiet: ideo primum
nobis singillatim de talibus brevissime tras Emia ctandum uenit. Minae I CE igitur Circulusfigura planamna qui
dem circus1ducta linea contenta in cuius medio punctus estia quo omnes remelineae ad circundantem ineam eductae ad inuicem sunt aequales.s Figura plana:est catus mediu non subsultatines ab eo tremis egreditur. Tircunferentia:est ineacirculum continens ad quam on1nes re me lineae a centro circuli eiectae inter se sunt aequa I .quaeet ambitus recircuitus curuaturas accirculus alarmis: ce autem peripheria dicit L QCentrucirculi: est paectus ille a quo omes rectae ad linea circulum cotinenteeductae ad inuice sunt aequales.s Dimissius circulus: est figura plana diametro circuli medietate circunferentia mutenta APDiamater circulus: quaecus linea recta per inrucircu
rae particula alineae contactu in amplitudines gens. I Anetulus rectus est angulus ex lineasupra linea maente&utrinq; altrinsecus duos adinviceae alas angulos lacio te causatus:que si rectaetineae cotinent rectilineus: iacuruae curuus spheralis 3 dacetur Obtusus est qui inrecto maior Acutus recto minor Soliduincormogitule latitudie altitudies climerum, V Altuudo:ctam cievprofunditas idem. Integraeest res tota:aut reipamque sexagenar1 partitionem prouenit. Minutumestsexagesima integri pars. Secundum sexagesima pars minuti. A m
14쪽
Tertiumsexagesima secundi:& ita deinceps
axis: poli &c strictissime perdocet riteaqaliquis Cosmographiae noticia habere possetinecessum est ut spherae materia is cognitionem habeat Post quod uniueis orbis de criptione pri mo a Ptholomaeo: ais allas tradita:&d de per alios ampli/ficatam nuper uero ab Americo Vesputio latius illustrata facit ius intelliget. Igitur. Sphera cutea Theodosius in libro de spheris diffinito Theodo solidis:&corporea figura: una quide covexa superficie cote sus ta: cuir messio pum et a quo ori rectae ad circus erctia eductae adiuice sunt aequales.Et incut Neotericis placet Mece sint spherae coelestes fit materialis sphera ad istar octauectiqd stellifera sit aptanes dicit ex circulis artificialiter adinvice iun/ctist uirgula &axe mediuictrucquae tena Cragere copositas Axis spheraxest linea per centrus pherae ratiens ex utra parte suas extremitates ad spherae circularentia applicas cir ca quam sphera:sicut rota circa axem carric qui stipes teres estointorquetur&couertitunesto ipsius circuli diametrus De quo Manilius ita loquitur. Manili Aera per gelidum tenuis deducitur axisus dereus medium circa quem uoluitur orbis olicqui&cardines et uertices dicuntuOsunt pucta corauaxem terminantia:ita fixa ut nunc t moueantur sed per petuo eodem loco maneat.Et quae hic deare ac polis dicun/tur ad octauam sphem refereda sunt quonia in praesentiarumaterialis spherae determinatione quaecut diximuso octauae spherae similitudine habet suscepimus. Sunt laus eorum duo principalesrunus Septemtrionaliscqui& Arcti: cuso Borealis appellaturoalter Australis que Antarcticu uocanti de hiis Vergilius ait vimili Hic uertex nobis semper sublimis: at iIIumi m Sub pedibus stix atra uidet manes et profundi. Nos in Europa asia degetes potu Arcti culpetuo videmus:inc dicit ab Arcto uel Arcturo maiore ria quae
et Calisco:&Hice noritiata Septettionalis a septa itellis plau
15쪽
stri quae Triones voci tantur:& sunt minoris V qua etia
nosura appellat unde Mantuanus Baptista nablis
Tu nobis Elice: nobis Cynosura per altum Carines Te duce uela dani'.d cute Borealis &Aquilonic 'quia ab euenitidi parte ueli Nautae stella maris uocare sueuertit Huic oppost Vestantarcticus unde&nonae sortit Na anti graeca dictio latine contra significat Is&Noticus V Austron ricus dicit atq; a nobis propter terrae circuli1 qui est deuoxus uiderio ponsed ab antipodibuscquos esse copertuo cernit rubi&obiter annotadui: quod Deuexu rei sphericae tumorem uentrem significat e Conuexu uero eius mirariu est 3e cocauitate notat. Sut praeterea duo alii poli ipsius rodiaci duos in coelo cioculos arcticui Mantarcticu describentes Ueru quia odi ci et arctici ais antarctici in coelo sunt circuli metione foecimus ideo capite sequet de circulis tractabimus.
DE CIRCULIS COELI CAPUT TERTIUM.
Uplices sunt circuIuquae &segmina ab auctoribus dicuntur in sphera, coelo no reuera quide existebit sed imaginabilis maioresi&minores. VMaior circulus is est qui inconvexa superficiemherae descriptus ipsam in duoaequa diuidichorum sunt seu Aequatora Zodiacus Coturus aequinoctiorum: iura solsticiorum Meridianus:&HOrieton Circulus minor in sphera est qui in eadem spherae supinficie descriptus spheram minime in duo aequa di uiditetates sunt quattuor.Arcticus:Cacri Capricorni:& Antarctic' Ita summatim sunt decem de quib' debita seriet,primo quidem de maioribus dicemus. Aequator c qui et primi mobilis cingulus elaequino, ctialis dicituroia circulus maior sphera in duo aequali id uides:secundu qualibet sui partem ab utro spoliaeque distans.sic dictus quonia soIe ipsum transeuntecquod bis in anno in principio arietis. s. mense Mattio:&principioli,hrae mense septembri contingit toto terraru orbe aequino ctium dies nocti aequalis eae Aequinoctium Marcii:atietis:uernale. Aequinoctium Septembris:librae autumn alta diacus: est circulus maior aequatorei duobus pinis, iiii
16쪽
quae sunt principia arietis, librae dirimen cuius unam dietatum ad septem trionem atrera uero ad Austrum declinatata dictus uera dion quod animal significat quoniam duodecim animalia in se habetis, e quod est uita
quia omnium inseriorum uita secundum planetarumo
tus sub ipsa esse dignoscitur Latini rassemnferuuocat cy.xii signa in se ferat: is obliqtiu circulum.Hinc&maro infit Obliquus qua se signor uerteret ordo. In media Zodiaci latitudine circularis linea ipsum in duo aequa parties: et ultro citros sex latitu gra relinquens intelligitur: quam eclipticam uocit eo quod nunqua solis aut lunae deliquiu&eclipsis contingat nisi eoru utero sub ea linea in eodem uel oppositis gradibus decurrat In eodest solare futurum sit deliquium Inoppositis uero si ipsius
lunae Et sol semper sub ea linea medius incedirines ultro deuiat. Luna autem & caeteri planetarum nunc sub ea nuccitra uel ultra expaciat uagantur. Duo sunt in sphera coluri: qui solsticia&aequinoctia di stinguunt Ita a Colon graece quod membrum significat:&urishobuscquos magnitudine Hephantum Caesar comentarioru libriiii.in Hercuata silua eat dicti: vh sicut cauda bouis membru: erecta semicirculunt,no completum faciti ita nobis colurus sem imperfectus apparet. Vna emmedietas uidetur: cum alia sit occultata. iurus solsticiorum: quis declinationum dicitur: est circulus maior per principia cancri:& capricorni: per polos eclipticae pariter & polos muridi transiens. Aequinoctiorum colurus itidem circulus maior est per principia arietis ac libran&mundi polos transiens. Meridianus: et circulus maior per punctum uerticis&poIos mundi transiens Tales in generalibus nostris tam solido plano decem gradibus abi inuicem distinximus stautem punctum uerticiscquod renith dicitu Din coelopidinem di re rei superpositus. Horimncquem finitorem quos dicuntoest spherae cir/culus maior superius hemispheriumcid est dimidiu sphe, raroab inferiori ditii dens.Estsis in quem sub dio cosisten, tium: circvducenti unas oculos uidetur obtutus deficere:
17쪽
veilaru aut regionu uarius est orieton:&oimerimitu capitis uertex polus dicatur. Nam rate punctum omniquas abii, nitorea ipso orietote aeque diitat. Et haecde circulis maio/ribus: nunc ad minores ueniamus. lxirculus arcticus eri circulus:minor quem polus odiaci admotu primi mobilis circa polumundi arcticu discribit. Antarcticusrest circulus minor quem alter polus odiaci circa polum mundi antarcticum causatato describit. Niscupamus aute polumesodiacic de quo etiam operiori capi rediximus punctum undecumo ab ecliptica aeque distam rem.Sunt empol etodiaci axis eclipticae extremitates &cita est maxima solis declinati,c de qua mox plura tanta est poli rodia polo mundi distantia. Tropicus Canta emcirculus minor queml in principio cancti existens admotu primi mobilis describit: qui<asticium aestiuum dicitur.3 Tropicus capricorni est circiatus minor quem sol initiucapricorni tenens admotum primi mobilis describit Hunc etiam circulum brumae dicimus. Caeter quia declinatiois metione fierimus ideo annotadae TDeclinatione esse quando sol de aequinoctiali ad Tropio canta stadit:uel ad capricorni tropicua nobis descedit. Ascensione pro contrario accipimus: qn scilicet a tropi, cis aequatori propinquat. Licet adrosin impropriae qui, huida dicatur ascendere Mnobis propinquat aedes cedere cum a nobis discedi Hactenus de circulis iam ad spherae
Sphera milestis quin Iigatur circulis principalioribus
uno maiorin quattuor minoribus Arctico scilicet cancri: aequatore capricorni: antarctico Equibus aequator minores os posuel potius quae intersunt pacia authores Zonasuo me assueverunt,inimae Virgilius ii LGeorgicis ait.
18쪽
Quincti tenent coelum mnae quarum una corusco Semper sole rubens:&torrida semper ab igni ret ana circum extremae dextra Leuas trahuntur Cerulea glacie concretaeato himbriotis arris Has nate medianas duae mortalibus aegri SMunere concesta diuum Musa secta per ambas
Obliquus qua se signorum uerreret ordo De quarum qualitate in sequentibus plura dicentur. uia ueros uperius tetigimus , polus odiaci circulii arcti cum describat: idco pro ulteriori speculationes cicdu hoc de
ligi oportere volet illud non ignotassum Gradum tricesima signi parte te. Et Signum duodecimam circuli
At triginta duodecies multiplicata redo reddunta Quare liquidum euadit quod gradus iterum tricentesima et sexagesima circulupars esse de finitis offeri Circulum aut Antareticu polus Zodiaci interior describit: qui an eodegradu declinationis situs est et aeque apolo an/tarchico distat sicut superior ab arctico.Tropicit cancri:eclipticae rei exio siue maxia solis uersus septemtrionem declinatio que ab aequinoctiali a d. .gra.& fi mirus ita est de ignat: Iropici caprico alia Eclipticae reflexio siue maxima solis uersus Austruis declinatio quae ad totidem gradus si, cui predicta lita est des ibit
Distantia inter tropicum cancris circulum arcticum est graduum&q .min.Totidem etiam graduum est distantia Inter tropic capricornis circulum antarcticum
c Aequatore media coeli aptitudo a polis udi aeque distans cita Huculo dequino roni diearum binuicem distantia conbsequenter etiam strictim dereliquas quaedam trademus e Circ Iuni odiaci eius ipsius poli'ostendunt: quabusus uerit tropicoscissest maximas solis declinanes solsticia et grat&rii mi sunt. Esto odiaci latitudo ab ecliptica uersus utro stropicos sex graduu&in uniuersum la gravi
19쪽
C Coturos declinationum ascensionum signat solstitiata aequinoctia hi tib suo polis mundi sese per axem coeli ad
angulos rectos spherales intersecant Similiter per aequato/rem Sed per dodacium aequinoctiorum coluri uadentes constituut angulos obliquos cum per solsticiorum Eod rev
circulum meridionalem obilem quidemoaxis idem
sub ipsis polis continet. s Horirontis circulum: declarat renith Ipsum enim ancipolus eius luperior existens tibis ab eo aequedistat Atodia uidit idem circulus horirontis: hemispherium nostrum ab altero per solis ortum Moccatum. CT His uero qui sub aequinoctiali sunt per utrosus mundi polos.Et distat semper renith in omni horironec ab ipsius circunferentia so gradibus qui sunt quarta pars circuli Est m peripheria horaetoris quater distantiam inter aeniliolo,
I Id demum animaduersione no est indignum axem mudi in materali sphera diametraliter ab eiusdem polis per centrum mund c quae est terr transire C Axis uero etodiaci in spherano apparet sed intelligedus est & hic axem mundi mediii ad angulos impares siue obli,
quos in centrointersecat.C Hoc modo in ipsa mundi fabrica mirabilis series ieruordo praxipuus esse uidetunculus imagine ueteres astronomi describentes factoris ipsius quantu fieri potuit uestigiacqui omnia in numero pondere umensura foecit sequuti sunt. Nos quos ea de re tractantes maci iniquitate: sic re, clusi ut ratio minutoWno ut uix possit obseruarios obseae Mare uretiam tedium cu errore gigneret: a plamis gradisuamctationibus circulorum positionem sumemus. Nam non inultum distat inter. Lmin.&plenum gradu qui sexaginta minuta cotinet sicut supradiximus ato in libro sphera&aliubi ab harum rerum studiosis examussim declaratur.Itassi in figura quam pro talium intelligentia hoc in vis ubiungemus ipsi bini tropicinancti scilicet&capricor/nsatia maximae solis declina
20쪽
SPHERAE MATEdibus distabimn uantu&poIi ipsius rodiaculiueeIreuli arcticis&antainicus apolis mundi sunt distates super sexagesimum sextucleuationis gradum fili. polus Arcticus Polus antain. De quinq; Zonis coclembusrearundems rem graduu coeli ad terram applicatione.
CAPUT MINTUM.s Hactenus breuissimetanonnullis Geometi prinspiis: cla