장음표시 사용
121쪽
non maximos imbres, non repentinum grandinis impetum,no frigoris horrore expaueaty Non hunc periculosa fulgura, non ardor Caniculae, non infesta calore sidera deterrebunte Non huic metuenda est ex insolente maris aestu nausea, non luctantes venti, non insperatae procellae,non denique improuisa piratarum inuasio. Diuerteti non erit molesta hospitis rusticitas , nec cum exteris insolita vivendi ratio peregrinantem conturbabit. Ne multis, tanto domestica hic peregrinatio hoc tepore magis necessaria est, quato in hac hominu improbitate, de varia in religionis capitibus dissensione, maiore tum ani- mi, tum corporis discrimine,diuerta orbis regiones
lustrantur. Sed faciamus (si placet) nusqua improbitati locum esse, homines inter se animis Sc religione ubique conspirare, omnia denique esse propitia . an tum aspernandus Geographice usus Nihil mili us Dici etenim vix potest, quatis tabularum Geographicarum cognitio difficultatibus perigrinantes eximate dum quibus retinerum compendijs
utendum sit, ubi conscendenda montium cacumina, qui maris Sc fluuiorum circuitus,quae sylvarum saltuum, atque id genus aliorum, impedimenta occurrunt, luculenter , aperteque demonstrat. Vides
itaque (lector benevole nec sine huius disciplinae
praesidijs peregrinationem, vel suscipi vel obiri tuto posse, nec ijs qui Geographicis praeceptionibus instructi t. magnopere esse necessariam. Quod tamen ita accipi nolim,quasi peregrinandi studiu cuiquam dissuadea,aut tanqua inutile asperner : Quid enim insulsius maxime cum non Geographiae modo parens sit verumetia veteribus philosophis adeo fuerit probata, ut Plato asserere non dubitarit sine ra. d L AD 3 peregri.
122쪽
peregrinatione Se speculati ne inqtustioneque legum, quibus exterae nationes vlutur, fieri non pocie, ut ciuiras perfecta de omnibus numeris expleta permaneat. Hinc Orphei, Mutat, Solonis, Pythagorae, Eujoxi,Democriti,atque adeo ipsius Platonis, in suscipiendis peregrinationibus studium singulare fuisse legimus : partim, ut varijs,& eo tempore raris disciplinis animu excoleret partim ut diuersas terrae regiones lustrando,mores Sc ritus multorum discerent. Hinc magno omnium consensu decantari solet, eum sapere non posse. qui quasi claudus ut dici solet)sutor paterni laris angviiij, jsque
quae domi cernuntur contentus, reliqoas orbis prouincias, regionea Se ciuitates prorsus ignoret. Sed nuc, ut unde digresii sumus oratio recurrat,expendamus, si placet, quam sit militiae ducibus Geo graphit cognitio necessaria. Certe si verum est,aut potius quia luce meridiana est clarius, imperatores hibernandi, castrametandi,aperto cum hostibus marte pugnandi,in infidijs latitadi opportunitates non debere negligere,in dubium verti non potest,quin locorum descriptiones ad unguem tenere debeant, quoties vel hostes prosequi, vel eorum impetum dici uium ceruicibus depellere militari virtute conantur. An non regionum parum perspecta descriptio summis ope imperatoribus exitium, & perpetuam patriae calamitatem attuleriis Testis sit Cyrus opulentissimus Persarum Rex,qui Cretes olydoru Rege deuicto, ac Babylone, omnique oriente in suam redacta potestatem, a Tomyride Scytharum Regina, prope Oaxis fluminis transitum, ex locorum ignorantia ita cum uniuersis copijs extinctus est,ut lataexI. c cladis nuncius(teste Iustino nullus relinqueretur.
123쪽
Miserabile dima: Cyrus orbis terrarum Monarcha,
tot tantisque victorijs exultans, post tot fortissimas gentes subactas, exercitu ducentorum niliu instru-Aus, a tamina, recentem filij mortem dc copiarum stragem lugente, parua manu comitata , aeternam ignominiae nota accepit. Quid qued Parthorum, si is, G i Duce Surena, contra Crassum apud Leucas victoe i . , iis. ria,non aliundo quam ex locorum inscitia manauerilsNotae sunt Thermopylaru angustiae, quae Xerxi Sc uniuersis persarum cophi dedecus sempiternum, Leonidae vero Spartanorum regi, gloriam nullis seculis intermorituram pepererunt: Stupendum,me Hercule, Leonidae facinus. Sc aeterna memoria dignissimum: in numerabi si Persarum exercitui (quem montes in plana deduxisse,connexa vallium aequa
se,numina desiccasse fama est)hic primus sexcentis militibus stipatris occurrit: sexcenti sola locorum commoditate freti quinies centenis milibus auctore Iustino ) non resistunt modo, sed vim inferunt; Lib. a.
nec vincuntur, sed vincendo fatigati, inter ingentes stratorum hostium cateruos cadunt. Quid multis snonne quemadmodum is dutaxat venationem re- instituit, qui sylvam indagine cingendam,habet exploratam: ita imperatores, locoru situs & opportunitates tenere necesse est s nisi velim prouiso hostium aduentu circumueniri, vel spaciorum angustus cocludi Se comeatu prohiberi, vel iniquo tapeloco , & magno suorum cum metu, tum periculo,
pugnandi potestate facere vel denique(quod turistis simu est,& cum ingenti discrimine coniunctumbostibus terga vertere maluerint. Verum dilanis snunc belli ducibus, caeterisque qui Martis castra sequuntur, ij nobis cursum admonendi sunt, qui Pau
124쪽
Iadis arma tractare solent ,ut mecum serio recolant, quam necessarius sit Geographiae, cum in omni re literaria tractada, tum in poetarum atque historio. graphorum enarratione,vsus. Nam si pro rei dignitate hanc ego spartam ornare conarer, haec praefatiuncula in immesum volumen cresceret. Adeo omnis generis scriptorum monum eta huius disciplinae flosculis crebro intertexta sunt. Quare ne si in re Iam illustri, clara atque peruagata multus sim , soli(quod aiuna) facem praeferre videar, pedem reprimam, meque ipse sustinebo,memor T ullianae illius sententiae , superuacaneum esse in eo laudando sumere operam, quod Vno ore omnes praedicat. Tantam enim abest, ut nostram Geographia commendatione requirat, ut suis etiam opibus satis fulta sit, Sc insita quadam rerum varietate atque voluptate mirabiles sui amores in hominum animis excitet. Ueat, relinquat usque eo sui blanda conciliatrix es ,
ut neminem, in tanta ingenioru Varietate, unquam
hostem habuerit, exceptis paucissimis literarum politiorum contemtoribus, qui, qua sunt insatiabili diuitiarum cupiditate obcaecati, nihil praeclaru ducunt, quod non sit (ut loquuntur) de pane lucran. do. Hinc ithe ineruditorum hominum occlamationes non ferendae: Quid ad nos ubi Roma ubi Carthago ubi Athenae I dec. Quid haec lucri aut quae .stus afferent non turgescit istis cogitationibus crvis mena. Seuer 8 quidam lucriones istos atque cerdones ad Vlyssis socios, qui ubi locoru essent, aut ad quam diuertissent ignari, in sues conuersi sunt,relegandos esse pronunciauit: Sed nescio an non rectius in pistrinum transportarentur, ubi praeter illiberalem quaestum (quo omnia metiutur nihil sentire aut
125쪽
tire aut oculis, animove lustrare queant. Verum eis nimuero quando nec cum huiusmodi mostris bellum suscipere, nec Geographiae , post innumeros & eloquetia Sc dicendi facultate instructissimos, agere animum induxi; nunc ad id, quod nostricosiiij extremu est, venio. Licet itaque Geographia, quemadmodum reliquae disciplinae mathematicae . multoru opinione(sed cotra grauissimum Iosephi iuuicium, qui hunc honorem putat habendu esse Hebraeis)aegypt ijs accepta referatur, pauci tamen Homero antiquiores,quorum ad nos scripta peruenerunt, eam monumentis illustrarui. Homerum Anaximander Sc Haecataeus Miles , atque hos excipientes Democritus 3c Eudoxos,pro virili in hoc genere imitati sunt. Hos Dicaearchus, Ephorus atq: Eratosthenes sequuti sunt, magna sane diligentia viri,qui praeter alia quae prioru inuentis adiecerunt,terrie ambitu dimensi sunt. Interiectis postea aliquot seculis, Alexandri Magni vici orijs, quanto tu fere terraru orbem peruaserant,non mediocre
incrementum huic disciplinae accessit. Atque his fere auctoribus Geographiae pueritia accepta referri debet. Non enim ante caepit adolescere, quam recentioribus Romanorum lignis regiones occiduae atque aquilonares aperiretur: quo tempore Polybius Sc Possidonius ( authore Cicerone ad Attio cum ) multo prioribus certiora tradiderunt. Hos deinde Strabo, Dionysius, Plinius, Pomponius Mela , nonnullique alij sequuti sunt, qui suam in
hoc argumenti genere Spartam ita ornarunt, Vt Geographiae adolescentia merito his parentibus a signetur. Hos excepit Ptolomaeus Alexandrinus,
qui tempore Adriani Imperatoris, anno videlicet
126쪽
ue R A B A T I o. alutis humant Iso. claruit,nec solu Geographiam verum etiam omnes fer8 disciplinas mathematicas ita illustrauit, ut omniu calculis, mathematicorum decus habeatur. Tandem etiam nostra ac superiore aetate , non pauci ita in horum studiorum palaestra gnauiter decertarunt. Vnihil veterum industriae cessisse videantur. Inter hos non obscuro loco sunt Volateranus, Dominicus Marius Niger, aeneas Sylvius, Munsterus, Petrus Appianus, Orontius, Gemma Frisius, sexcetique alij,quorum scripta, ut recentiora sunt, ita omnium manibus frequentius
teruntur. Neque inuietissimus Hispaniarum Rex Ferdinandus hoc loco citra o olei Axo noxam prPteriri potest, qui anno Domini 1 on Missis versus
Equinati alem occiduum ad insulas explorandas, nautis longe erpertissiinis, omnem eam mundi regionem commode, contra multorum sententiam, habitari comperit: quod tamen & ante annos mille quingentos Iubam Numidit regem probasse Solinus auctor es & ante Iubam, referente Strabone , Polybius Mega polytanus idem tradidit. Quid de Cbristophori Columbi Se comitum eius, Petri Olonsi, Vincent ij Pin Eoni, Americi Vesputij, Magellani, caeterorumque Hispanorum nauigationibus hic dicam s quibus praeter infinitas insulas, nouus etiam orbis veteribus incognitus, exploratus est; pars item Africae Australis, ac A sice Orientalis. Ne multis, ita omnes terraru anguli iam pervij facti sunt, ut merito Geographia ad virilem aetatem perducta videri posset, nisi nouae indius insulae pertinacissima mercatorum in conquirendis opibus in dustria proderentur. Ac de eius partis Geographiae
127쪽
ths, progressu 3c incremetis sic se res habet. Superest nunc altera (quae quod praeceptionibus contineator, dc subtilissimis Astronomiae ac Geometriae demostrationibus nitator, ideoque arte & metho ado tradi possit, Methodica non inepte dicitur duaabus partibus comprehensa, quarum una in tabulararum Geographicarum pictura exaranda , altera in circulorum caelestium de partium terrae symmetria atque alijs eode pertinentibus vertitur. Vtramque, sed maxime priorem, post Ptolemaeum . non pauci monumentis exornarunt, at prae caeteris tres hoc nostro seculo insignes in hoc genere artifices, cieam a Frisius, Gerarduci Mercator, Sc Abrahamus Hortellius e quorum hic in suo orbis terraru Thea tro Ptolemaeum ipsum, ne dum posteriores, si non superasse, certe aequasse videtur. Quid poricipse in hoc genere pristiterim,malo aliorum, quam meUm esse iudicium: unum confirmare postum, me his duobus de re Geographica libris ( quos tamen non tam animo evulgandi, quam ut praesenti nea cessitati seruirem, in auditoru meorum usum superariore hyeme conscripsi ) utramque Geographiae partem, Methodicam cin quam) atque historicam. quanta summa esse potest, breuitate complexu esse. Reliquum igitur est candi delector ut hos nostros labores, tibi & toti reip. literariae consecratos aequi boni consulas. Vale.Suaci caluacarum, Inno salutis humave
129쪽
i Ecit rerumtractandarum Asars
t ne rati ac natura novarumdiuer-
'sa, Ut Geographiae explicatione aeuo. - bus libris complexisti GCum enim hac,sicut seraeque stere omnes iapciplinae, aeter theoritim s in qua accuratiore methodo singula tractanda Peniunt um quoJ Spraximc plectatur, non absurde a nobis in duis partes dis usa est: quarum priorem is subtiliarib um
: tironomiae, tum Geometria theorematis com
flat scholarumsere propria em methodicam
pocteriorem, qua in si tu orbis, partium i eim EA uisione negotiatur Ueluti furiam continet, fricam avecauimis : hanc octeriore, illim priore libro Amub complexi. Sed nunc priore agi greaiamur , quam iterum non incommode bin Ham diuiseriae: utpote ira qua, praeter commuUMileta de circulis caelembin, terrarium, quomita
130쪽
te, Z'no, Climatis, Parasse s s qua ab omnibus tractari Poeni terrae. insupergamum eius a que hydrographia describerata, Taria rationes
De Cosmographiae, Geographiae & Top graphiae distinctione. CAP. PRIMUM.
o e T scit . definitione exordiamur pictura to rius terrae coguitae,omnium qua huic alhaerent in ectuntur umitatio: seu i dicamus explicatius est ictim terrae , partiums eiras, Ut singula, tum inter fle, tum au Oceanum, O qu tuor mundi cardine taehunt, noscendarum ratio. Vnae in obscuro esse non potest, quapotissimum re Geographia est Cosmographia russerant: cum enim Cosmographiast totius Viniuersi quoam quatuor Hementiae, Sobaris cursessibus conflatum est princip/- . eires partium Asriptio; ographia vero terrae est circumfluentium aquarum saepta non egrediatur ; erit prosimo Ge graphit, Cosmographiae pars, vorast, s atque d(Unde ip sevo et nomen habet r nde icta est Rc lac empi id est, totius Universi metra, i,pars quaedam e B. Pausto tamen aliter cos 'graphus, iter geographus in cerea describem