장음표시 사용
301쪽
27o MEDICINAE MENTIS Spero me hisce cum satisfactione etiam Lectoris tei-2IL iam sectionem poste concludere, in qua reor, me fati S CV
denter explicuisse: quid iaciendum sit, ut veritatis acquisi-sio exiguo labore perficiatur. Unde Lector clard potuit co h ere causas, quare ipsa attentione nihil absolute sit dissicilius, hoc est, cur nihil dissicilius siti, quam uni & eidem rei diu inhaerere : causas enim has eadem hac lectione lpeci, tim enumeravi, quae tam communes tamque frequenter O, viae sunt, ut saeptilinae in singulari saltem solutione alicujus problematis omnia haec sex impedimenta simul concurrant. Quia vero attentione nihil homini salutarius est, imaginationem , utpote quae sola essicit, ut nequeamus esse attenti,
ubique in quolibet impedimento adeo ad leges intellectus
reducere conatuS sum, ut imposterum circa veritatem a
quirendam intellectus & imaginatio iisdem, quantum p sibile, legibus in nobis regantur, ac proinde jam aeque facile iit veritatem ope solius imaginationis cognoscere, ac antelaac juxta superius datas sectiones solius intellectus adminiculo. Atque ita rem arduam expedivi, videlicet docendo, qua ratione id, quod omnimodae mutationi obnoxium, sicuti est imaginatio, in immutabile quid, seu intellectum, hoc est, humana natura in divinam quali, ut sic loquar, quantum lumine naturali potest fieri, sit transmutam da. ' Et sic clare constabit, quo pacto cum pemiciossissimo nostro hoste hinc enim unice derivavi, quodcunque nobis
in veritatis acquisitione noxium fuerit in gratiam sit red undum, ut nobiscum reconciliatus maxima hic praebeat nobis bona , cum existimem, jam haud adeo dissicile futurum, ut quisquam, in statu licet vixerit miniis quieto, haud contemnendos faciat progressus, atque hac ratione se paulatim ad summum humanae perfectionis gradum evehat. Conclusis par- Denique confido, me generalia artis inveniendi nam ωρμη de specialibus alias agam in praecepta tradidiise, qu
302쪽
rum ope, si saltem iis recth semperque utimur, imposterum cuipiam impossibio fuerit in falsa incidere, aut veritatem non semper cognscere, veritatis enim & falsitatis clarissimanta notionem, passim obviam, exhibui: nimirum iJ, quod potest concipi, esse verum, &, quod non potest concipi,
esse falsum 3 eamque per totum hunc tractatum infinitis fe-rh exemplis illustratam confirmavi, qua etiam ratione quis semper absque errore possit progredi, nova iserumque nova δε- regendo, modo ad idse 2 His applicare, infinitas enim demnitiones formare docui, quae si varie junguntur, varia hinc& indefinita nova larmantuo idque exiguo labore ζ quom do enim praecipua, quae hic occurrunt, impedimenta
possint utplurimum penitus tolli, satis prolixe declarari.
303쪽
TENTAMEN GENUINAE LOGICAE, ubi disseritur
ΡARS TERTIA. In quopraecipue objecto perscrutando Nitam simoiter s eum
maximo oblectamento consimere liceat. Una vero tandem non sufficiat meth dum sibi acquisivisse, veritatem, ubicunque latuerit, per se ipsum eruendi, niti in ea nos multum exerceamin; restat ad ultimum ejus complementum, ut eam etiam statim iptis rebus occultis detegendis applicemus, quo magis magisque in ea, quantum fieri potest, confirmemur. tit autem haec quoque omnia cum maxima nostri delectatione peraganmr, quia nos illa, ad quae nos ipsi propria sponte inclinamus, omnium maxime delectant, judicandum sane est, nihil hic magis e re fore squam proprium hac de re constulere ingenium, & proprias potius animi inclinationes, quam quicquid alii suaserint, exacte sequi. Sic enim non dubitandum, quin tunc, quia,
304쪽
PARS TERTIA. 273 quo inclinatio seritae, eo etiam tota nostra natura tendit, multo majores in veritatis acquisitione facturi limus progressus, & majori etiam delectatione, ac in ulla unquam realia: quod idem experientia quoque omnimode confirmat.
Etenim illi, qui hoc natiuae suaeiinstinctu live ex in sti tuto 1. singulari, sive sortuna sic disponente secere , mygni certe viri sivit habiti, mundoque exhibuere lingularia. Haec, qui
magnorum virorum Vitas perlegerit, optime firmata inveniet: cima contra totAcademiae tot annorum absumpto tempore , & tot Collegia virorum studiis quam enixissime incumbentium, paucistima tantum nobiS sua, plerumque vero aliorum inventa, aut commentariis illustrata, aut alio ordine ad discentium usum disposita, tradiderint, nihil a tem dignum, quod cum inventis illustristimorum virorum qui ad invidiam usque ita noti sunt, ut eos recensere sit supervacaneum comparetur, ne dicam aequi polleat, multo minus palmam iisdem praTipiat. Certe hujus rei ratio non . est alia, quam, quod plerique proprias inclinationes ob ne- cessariam vitae sustentationem vix potuerint sequi, utut Opi rint maxime, vel quod una cum studiis certo adstricti fue- rint generi vivendi, ad quod unice propter temporis pen
riam attendere necesse habuerunt, aut, quod ad studia attinet, ea tantum tractare coacti sunt, quae ipsorum genio dia recte adversabantur. Quod adeo Verum est, ut ex altera parte viderim, homines admodum rudes, qui semper prinpriam animi inclinationem ab ineunte aetate secuti sunt, eo
persectionis evasisse, ut, quod oculis saltem inspiciebant, id manibus feliciter efficere, licet fuerint destituti speciali magistri manuductione, non sine omnium haec uota attendentium admiratione scirent. Ideoque non ambigendum est,
quin, si quis bon1 instructus methodo, propriis insuper deiideriis circa haec haudquaquam sit contrarius, sed potius iisdem, quantum potest indulgeat, fit exhibiturus non solum sui moliminis progressus singulares, sed etiam tanta cum sui Mni dele
305쪽
delectatione, ut suavius hoc ipso omnium bonarum acti num nequeat excogitari praemium. Qtain imo mihi praetem ea certo persuadeo, sit ii, qui literis dant operam, suo tantum indulserint genio, fore, ut, licet plures personae circa eadem prorsus objecta disquilitiones suas instituerent, nova semper post nova, & ita quidem, ut cujusque inventa diversa ab alterius inventis deprehendantur , sint exhibituri; id quod quanto cum reipublicae literariae emolumento sut
rum esset, nemo non videt. Est autem hujus rei ratio clara: quia unusquisque, qui propriae animi incinationi obtemperat, diu, multumque unam eandemque rem propter
delectationem, quam ex ea percipit singularem, nocte dieque animo volvit, ac proinde circa id objectum progressus potest sperare multo majores, quam ullus alius, qui, quamvis boni methodo fuerit instructus, illo tamen studio plane non delectatur. Deinde inquirentium singuli in unoquoque objecto, quod ipsis est delectationi, utut unum idemque fuerit, attendunt ad alia & diversa, pro diverso cujusque ingenio, proque varia in iisdem rebus conliderandis
constitutione: unde necessario perquam differentia meditationum inventa nascumr i id quod variis etiam experientiis possem elucidare, sed paucis absbluam. Quis crederet, in vilibus illis animalculis, qualia vulgo primo intuitu insecta plerisque videntur, aliquid singulare posse detegi λ Imo
multo miniis quis credidisset, plures eruditorum virorum propria adductos inclinatione satisfaci dae curiositatis ergo circa ista meditaturos, & singulos eorum singularia a reliquorum inventis valde discrepantia detecturos esse; quod tamen nostro aevo factum vidimus. Celebris Dominus Rhe-di multa intractatu suo de insectis proseri egregia, ex quibus illud inprimis est singulare, quod ostendit, haec insecta nullo modo ex putredine, uti quamplurimi, maxime apparentibus experientiis delusi, crediderunt, sed omnium ad instar animalium persectorum ex ovo ortum trahere. Curi
306쪽
sissimus D. Goedaritus vero in filo tractatu de Metamorphosinaturati multa alia recenset, inter quae hoc inprimis singulare, prout idem cum admiratione de bombyce notum est, naturam tres prae caeteris singulares transmutationes hic spectandas exhibere, sub forma scilicet erucae, chrysalidis & papilionis 3 quod idem se circa omnia reliqua insecta
tingere edocet. Clarissiimus autem D. ammerdam praeterea de hisce subjectis prorsus alias format meditationes,& inter alias hanc inprimis peculiarem, nullas hic fieri me- tamorphoses, ut alii putant, sed tales tantum transmutati nes, quales videmus in omnibus plantis & quibusdam etiam animalibus, videlicet majorem atque majorem, quae Ope nutritionis fit, partium explicationem; adeo ut in erucii jam tum omnia adlint, quae ad papilionis formationem requiruntur. Nec dubito alios successiiros , qui plurima adhuc alia & multo magis stingularia circa eadem objecta nos docebunt. Naturae enim thesauri sunt inexhausti, & DEI Majestas in parvis aeque ac magnis est conspicua. Ac ego ipse quoque, si DEUS vitam concesserit, singularia hic aperiam fi& inter alia insectorum primam originem. Licti enim
concedam, cum omnibus Neotericis, omnia animalia ex ovo esse ; non tamen concedo, omnia ova ex animali ortum habuisse. Hac enim de re evidentissimae milai experbentiae per aliquot jam annos collectar adsunt, clare ostem dentes, qua ratione insecta a principio absque aliorum ins ctorum coitu possint generari seu produci. Ut vero ad e empla accedam propinquiora, habes hic quoque unum &singular me longius digrediamur, in hoc ipso tractatu ci ca evolutionem curvarum. Etenim quod hinc multa alia eduxerim, quam illustrissimus D. Hugemus, primus harui rerum speculator, causa sane non est alia, quam quod hic vir circa pendulorum motum ad utilissimam eorum ad horologia applicationem omnium primus meditatus sit ; &cum facile praevideret, eorum oscillationes haud isochronas
307쪽
seu aequE diuturnas fore, ad curvas procul dubio se contulerit, & insigne illud, quod pendulum circa Cycloidem minium aequali tempore oscillationes absolvat, quam speculationem ingeniolus Anglus D. Neuron in praeclaro Oper , quod Philosephiaeprincipia mathematica inscript it, deinde ubterius promovit hic obiervarit 3 hocque variis deinde curvis applicando in pulchram hanc, quam exhibuit, de curva
rum evolutione inciderit meditationem. Ego vero expi raturus , qua ratione omnes conceptibiles curvae geometimcae via simplicissima possint efformari, ubi multum haec meditarer , obtervavi, simpliciorem hic, quam per focos, damri non possie ; tentando deinde idem in curvis mechanicis, reipsa comperi, hic necessario focos non esse puncta, sed
ipsas curvas; & clari ulterius perspicerem, quomodo omnia analogich omnibus modis consentirent cum prioribus, in cidi preter intentionem in eandem curvarum evolutionem. Inde vero eandem rem diversis modis applicando, diversa plane eduxi, quemadmodum horum quaedam sit a explicui fusinis. Unde clarum est, nulla nos ratione debere dete reri, quod praeciari viri eadem objecta, in quibus nos o cupamur, jam tum ante nos magno cum applautii tractarint, modo nobis ad ea magna fuerit inclinatio r inprimissi talia fuerint, quae singularem includant utilitatem. Quamobrem, ut spero, benevolus Lector mihi non vertet vitio, quod post tot ingeniosissimorum virorum lucubrationeS, aliaque priresara cogitata concernentia methodum detegem dae veritatis, notiora, quam ut ea hic prolixd recenseanta meas etiam cogitationes in publicum edere non dubitarim ἡcum Videam, res inter humanas absoluth nihil esse arte inveniendi utilius, neque quod scire plus reserat. Quinimo cum in votis habuerim, si ullam unquam rem, certe hanc
ipsam inveniendi artem perfecte addiscendi ; ideo nihil mihi hac in parte optabilius, & magis ex animi sententia cedet, quam si aeque feliciter, ac quidem optaveram, id fuerim Diuiliaco by Corale
308쪽
PARS TERTIA. 277rim executus; adeo ut hoc idem etiam inter exempla, d quibus jam sum locutus, haut falso referre lectores, si vellent, possent.
Verum enimVero, quamvis concesserim, optimum e Ressem si se, ut quis, propriam secutus inclinationem , aut lim aut illa, ad quae inclinat animus, sectetur studia , quaedam in posμαι omiui, men studia nullatenus videntur esse omittenda, ob rationes, ' 'με ρρη
me judice, sat valitas. Cum enim per genuinam Omnis veritatis detegendae methodum semper in studiis juxta propriam animi tui inclinationem progrediendum, veluti domonstravi; primarium autem hujus methodi praeceptum sit, ut semper a simplicissimis incipiamus, & gradatim ad magis composita pergamus, cui quidem praecepto inprimis satisfit per exercitium ; nec etiam ulla studia dentur, quae, qua ratione id optime fieri possit, reipsa tam evidentibus illustrent exemplis, quam quidem studia mathematica: Ω-quitur sane, quod, etsi quis in eligendo studii genere ingenio suo, quantum voluerit, possit indulgere, studia tamen mathematica negligere nequeata Ex illis enim persectissimae methodi idea persedla elucet, ut vel ideo nobis quasi pro norma possit in servire, ad quam respicientes, si imaginatio nobis insidias struxerit, satis mature nos corrigam
Videmus instuper, paucos extitisse Philosophos , qui aliquid . laude dignum praestiterunt, nisi simul Matheseos fuerint gnari: impossibile quippe fere videtur, aliquem nobis sit gularia in physicis absque hujus stientii cognitione exponere pol se, quod adeo verum est, ut viri, licet alias modo
stissimi, se vix interitia a risu temperent, ubi audiunt, hinmines Matheseos penitus ignaros in physicis philosephari, nili id forte in talibus fiat, quae ipsis, ut dicitur, oculis patent. Est autem horum omnium ratio, quod mens nostra tot ab ineunte aetate praejudiciis circa haec fuerit praeoccupata, quibus ea a veritatis indagine avertitur, ut fere impossibile videatur, quenquam singulare quid in iplis posse prinMm 3 ducere,
309쪽
ducere ni ab illis per evidentissimas experientias liberetur: praestant autem id praeclare scientiae mathematicae. Aus runt enim e vestigio tria primaria, de quibus modo in te ita sectione partis secundae mentionem feci, impedimenta,
quae nos mirum quantum remorantur, ne progrediamur in
veritatis inquisitione. Confiistunt autem in eo, L quod homines principia assiimunt incognita pro cognitis, ta quod, licet principioriim loco mera supponarit cognita, ea tamen, ut omnia alia facilia, non magni faciunt. 3. Quod, licet horum praestantiam sib; persuaserint, in eorum tamen utilitatem semper, non solam Veritatem, inquirunt. Haec, inquam, praejudicia in Mathesi statim ab experientia rese Iuntur. Nam in illa mere talia traduntur, quae perfecispossunt concipi ; quod essicit, ut ab obscuris imaginationis perceptionibus sensim liberemur. Porro ex facillimis i tellectu, & quae vix ulla attentione digna Videbantur, pra clara admodum deducuntur, & horum ope res tam dissicilis solutionis explicantur, ut ante solutionem unusquisquo absolute pro impossibili habeat, tam levi cognitione eam posse praestari. Denique hic formantur theoremata, quae in se spectata nullius usus esse videntur, rebus vero diversis
applicata, incredibilem in Astronomicis, Geographicis, Opticis, Mechanicis, &ta afferunt utilitatem. Sublatis igitur his tribus per experientiam praejudiciis, in nobis oritur dispositio, theoremata talia per nos ipsos inveniendi ; atquesie ipsi discimus meditari. Etsi, dum in eo sumus, compe tum nobis fuerit, talem dari artem , qualis a Mathematicis inprimis hoc demum seculo detecta fuit, qua nimirum &facili: & certo per nos ipsos liceat indagare ea, quae antea mirabamur ab humano ingenio potuisse determinari ', tunc accidit, ut magna artis analyticae discendae feramur cupidutate. Hac autem rem percept1, tria reliqua impedimemta, de quibus silpra dixi, levi negotio- tolluntur : in lincerum solo praecipue consistunt, quod homines, quicquid
310쪽
laboriose inquisitores invenerimi, id declinare soleantia Ubi vero animadvertimus, ejusdem opera tum admiranda, tum pulchra, & maxime utilia, & nondum antea nota nOS posse theoremata determinare , nulla laic ad ea acquirenda laboris habetur ratio ; atque ita sensim in nobis qualitatem formamus perutilem, ut scilicet laboriosii seu infatigabiles QVadamus, hoc est, nullum in indaganda veritate laborer subterfugiamus. Hisce autem mens ad magna praestanda gradatim, nobis quasi non advertentibus, disponitur atqu Optime praeparatur. Nec haec omnia absque singulari delectatione nobis contingere, putandum est; siquidem hucusque neminem vidi, qui, si in ullis aliis, in his praecipue studiis singularem inesse delectationem inficias iverit. Et nihil notius est, quam communis illa & plerisque usitata querela: deditos multum litice studiis sensuales etiam delectationes magnam partem negligere ue ut adeoque non sit dubitandum, studia hic, quae majorum in nobis delectati num, quam solent excitare in nobis delectationes, quas vincavi sensuales, causa sunt, absque controversia omnibus e iam aliis delectationi futura elle, modo ea cuncti actu, ut decet, tractarint, atque ita rem ipsi perceperint. Notandum autem maxime est, quod ideo nolim credi, me in Messe sententia, omnes mathematicas disciplinas cuivis est discendas , sed id solum urgeo, ut quis tantum ex iis intelligat, quantum requiritur, nimirum, ut Mathematicorum methodus, qua ad Omnia sua invenienda & demonstranda. uti solent, bene innotescat: quae notitia certe, si mihi credis, comparari potest vel mantiductione cujusdam, cui haec me laodus bene est perspecta, brevistimo tempore, exiguo labore, de magna dubio procul delectatione, vel etiam loctione exigui istius libelli, cui titulus: Elementa Geometria plana.sotidae cum selectis ex Archimede, aut ore Andrea Tacquet , in quo omnia tam perspicue explicantur, ut mul-tOS DOVerim, qui hunc autorem aggressi, absque ullius magia