장음표시 사용
581쪽
Continnitas - spatii. Spatium in
alistracto constat ex parti l ira possibili.
s6a Part. II. Sect. I. Cap. H. existentia eorum compatibilis, hoc est, existentia ipsuis A non repugnat existentiae ipsius B, nec existentiae ceterarum C S Dctc. . 3 o6. Log.). Et quia A, B, C, D Sc. non sunt ens idem, sed entia a se invicem, saltem numero diversia; ideo A existere
Simultanea igitur ita collocantur, ut unumquodque eorum eXi-
1lat extra alterum, V que si in continua serie collocentur, AS B non distent a s vicem, nec distent B S C, nec C & DSc. inter A tamen iit C locetur B, quemadmodum inter B & D . locatur C Sc. Regula igitur adest, juxta quam locantur, quae
simul existunt, atque ideo simultaneorum loca eodem modo determinantur g. a II.), consequenter ex hac determinatione sim, litudo nascitur in modo, quo simultanea coexistunt g. 2I7. . Si militudo obvia in modo, quo res juxta se invicem collocantur, cum sit ordo g. 47a. ; in coexistentia rerum dari ordinem patet. Enimvero notio spatii adhaeret notioni simultaneorum, quatenus unum extra alterum existit&hinc diversie distantiae coexistentium ab uno eorum assiimio resultant g 188 ); quemadmodum notio temporis adhaeret notioni successivorum, quatenus unum alteri in continua serie succedit f. s I. . Qiramobrem cum tempus non sit nisi ordo successivorum, quatenus sibi invicem succedunt in serie continua 3. 373. ; ita nec spatium aliud esse potest nisi ordo simultaneorum, quatenus coexistiunt, seu quae in eorum coexistentia spectatin'. S. y9I. Spritum adeo resultae ex possibilitate coexissendi. g. S92.
Spatium in abstracto concipi debet continuum g. 369. Is .
I. y93. Quoniam adeo in continuo A, B, C, D Sc. quae eidem insint, uniuntur 9. s6s. ; adeoque ex iis fit unum sq. s63. ; fpatium in obstracto Dectatum eoncipitur tanquam totum ex partiisscompositum cumque in continuo in abstri Eto spectato partes tantummodo possibiles sint s9. 36o.), ωnquam compositum ex partibus Iossibilibus non actualibus. 9 .
582쪽
Spatium iu A simile est spatio in B di C, seu, quae in spa
tio numero disserunt, Amitio junis idem in abstracto spectetur , neque adeo aliter vis numero duerre possunt. Spatium enim in abstra Eho siminetum extensum est g. s94.ὶ neque ipsi aha tribui potest extensio , quam quae spectatur in abitra isto: quod Per se patet. Enimvero in extenso in abstracto spectato A quomodocunque assumtum simile est ipsis B S C quomodocunque assumtis seu, quae in eodem numero disterunt, similio sunt sq. Is 3 . Ergo in spatio in abstracto spectato A simile est spatio in B & C, seu, quae in spatio numero disserunt, similia sun r, consequenter nec aliter nisi numero differre possuiu I. I9s.18 - .. 9- S96. Extensum dicitur uniforme, in quo non dantur nisi numero disserentia: Dimorme est, in quo dantur, quae intrinsece differunt, seu inter se cliisimilia sunt.
Ita supponimus extensionem uniformem in plumbo , cum non in eo appareant, nisi quae numero disserunt, quia compositum concipitur ex corpusculis smilibus, quippe eadem mi Atione genitis, & eodem modo inter se iunctis. Enimvero in corpore humano extenso difformis est, cum partes in hoc extenso sint dissimiles: quod attendenti per se manifestum est. is 97.
coexistenti. um in sparto in abstracto spectatis. Extens uni. formis a liae difformis definitio. Extensi in abontacto specta, ii uniformi
583쪽
quod est indivi biis ae immobile, ta a rebus existentibus penetrabile.
Quod sit indivi iis, sic evincitur: ponamus A, B & Cesse partes possibiles spatii sq. I930. Ponamus porro spatium posse dividi in partes actuales, ita, ut B non maneat continuum ipsis A S C, sed iis contiguum fiat. Auferatur jam B, nonsilio eidem simili in ejus locum substituto, ut spatium redintegretur. Cum nihil jam obstet, quo minus extensuis ipsi B simile inter extensa Α & C interponi possit, A.C a se invicem di stant f. 36i. . . Quoniam Vero spatium concipimus, ubi concipimus possibilitatem coexiliendi g. 39i. ; inter A & C adhue spatium simile spatio terminato B concipere debemus, quod tamen auferri supponimus. Dicendum itaque foret spatium, cujus pars est B, in alio spatio existere. Cumque idem dicendum foret de hoc spatio spatii, si divisibile ponatur, neque plus rationis subsit, cur spatium spatii, quam spatium coexistentia re. cipiens indivisibile supponatur; evidens est, spatium esse indi. visibile.
Similiter ponamus spatium quantumvis magnum, V. gr. in quo totus existit mundus, aliorsum moveri. Perinde igitur spatium vacuum ibi relinqui putabitur ac si mundus ex eo, quo continetur, spatio aliorsum moveretur, propterea quod adhuc possibilo videbitur ibidem collocari rerum simul existentium quandam congeriem, quemadmodum ante ibidem constituta erat, cum ex possibilitate coexistendi nascatur notio spatii 2.39I. . Perveniendum adeo tandem erit ad spatium immobile, quemadmodum paulo ante ad indivisibile, consequenter cum non plus rationis subsit, cur spatium spatii, quam spatium simultaneorum receptaculum immobile ponatur; eVidens est, spatium imaginarium concipi debere immobile. Denique cum quae existunt in spatio eidem coexten. dantur; 'extensio spatii intra extensionem corporis continetur, atque adeo spatium a corporibus Penetrari posse concludem dum , si ipsum tanquam ens a corporibus distinctum absque iis existere supponimus, quemadmodum seri notio spatii imaginarii.
584쪽
Quatenus spatium imaginarium concipitur tanquam extensium uniforme continuum, eatenus ei nillil tribuitur, cui non aliquid veri respondeat. Quamobrem spatii imaginarii notio verae vicaria esse potest, ubi nonnisi magnitudinis rerum extensiarum habenda ratio, seu corporum magnitudines inter se comparandae. Quoniam itaque Mathematici spatium non considerant, quam quatenus a corporibus repletur, seu mensuram magnitudinis corporum constituit, & corpora in eodem moventur, ut & moles, & motus corporum distincte intelusgatur; notio quoque imaginaria iisdem sussicit. Periculo autem errandi sese exponit, qui notionem imaginariam cum reali confundens. spatium pro ente reali extra res simultaneas existente habet, ubi notionem imaginariam ultra eos limites extendit, intra quos verae vicaria
esse potest. Atque ex hac suppostione fluit spatii indivisibilitas & immobilitas. Profecto si supponimus spatium imaginarium esse ens rea Ie actu existens, talia inde consequuntur attributa, quae Deo conveniunt, veluti quod sit actu infinitum, actus purus, omnia continens & omnia penetrans, incorporeum, immutabile, unum in se, aeternum, nobis incomprehensibile, sine quo extensa nec esse, nec concipi possunt: quemadmodum ea ex hac suppositione Geometrarum methodo deducere conatus est Iosephus Ramson in Conamine Mathematico . Metaphysico de spatio reali seu ente infinito c. s. qui inde intulit, spatium esse attribum Dei atque infinitam eius vereque interminatam essentiam exprimere, secutus Hemisum Morum, in Enchiriadio Metaphysico parti a. e. 8 sol. 168. I Om. I. Operum philosophic rum. Ex eodem sonte manavit, quod spatium a nonnullis habe tur pro immensitate Dei, qua rebus omnibus creatis intime praesens est, sicuti tempus sive duratio: aternitate Dei constitui putatur. Et Isaacus Nevisontis in Optica sub finem editionis Latinae spatituri sensorium Dei appellat. Etenim si spatium consideremus tanquamens reale, quod sublatis rebus smul existentibus extra se invicem existit semperque edititit, ac in infinitum extenditur; aut admittendum erit aliquid a Deo diversum eidem ab aeterno coexistens, authIem adDeum pertinere dicendum. Sed in has angustias non delabimur, ubi spatium reale ab imaginario distinguimus, aut, quod idem
sonat, concretum ab abstracto.
585쪽
g. 6Oa. Dum simultanea certo ordine coexistunt, ut modus, quo
Aeo existit ipsis B, C, D Sc. distingui possit a modo, quo B ipsis
A, C, D&c. coexistit, ac ita porro; patet unicuique simultaneorum determinatum conVenire modum coexistendi, qui diversus est a modo coexistendi ceterorum sim gulorum g. i 83 ). Determinatus adeo modus, quo A simultaneis B, C, D&. coexistit, est id, quod racum apPellamus. g. 6o3. Situs est ordo simultaneorum non continuorum seu interruptorum, quatenuS co existunt. E gr. Si sint plures in horio arbores, quas uno obtutu comprehendimus, & sumamus unam earum tanquam primam; tribuimus unicuique situm respectu illius, quatenus eidem non est continua.
I. 6O4. Quae deferminatum quendam e=Ira se invicem situm habent, ea a P iuvicem dissimi f. I si . Unde Porro consequitii sistum plurium ad unum per distantias determinari. Add. ν. G. g. 6OS. Eundem situm habent, inter quae idem extensum interponi potest, seu quae sequali distantia a se invicem removentur. Diversum vero situm habent, inter quae idem extensum interponi nequit, seu quae distantiis inaequalibus a se invicem te.
586쪽
De Extensione, Continuitote, Spatio ου Tempore. 367 , cujusque constituitur ter situm ad coexistentia cetera. Conf. f. do intelliga.
queunt. Cons. I. 6C2.6O6. 6O4. Determinationi loci sussiciunt distantiae a coexissentibus, quae simul alii coexistentium convenire nequeunt, utut locus involvat existentis relationem ad coexistentia omnia. Ex iis enim omnibus sufficit eligere eas, per quas hic locus ab alio quocunque discerni potest. Observant hoc Astronomi locum stellae determinaturi. Etenim vel i. distantiam stellae ab aequatore versus polum prOXimum determinant, quae declinationis nomine compellari suevit, & puncti aequatoris . ad quod stella vi declinationis refertur, distantiam a principio arietis, quae stel- , lae ascensio recta dicitur; vel 2. distantiam stellae ab ecliptica versus polum eclipticae proximum atque distantiam puncti eclipticae, ad quod .. stella vi prioris refertur, a princidio arietis, quarum distantiarum illa latitudo, haec longitudo vocatur. Patet adeo determinationem loci stellae sive per declinationem & ascensonem rectam, sive per latitudi- . nem & longitudinem esse notionibus nostris conformem, quas pragmaticas esse hinc colligitur.
Extensium implere Spatium, quatenus in imp e. imaginario fingitur pars immobilis Gusdem extensionis. tio.
Quoniam cum sint a se invicem saltem nu-Ineompat; bilis mero diversia f. I 8 .), extra se invicem existunt I. 1 4. ; MPm ras implendi spatium simul implere nequeunt f. 6O9. , consequenter cum locus u .
concipi debeat in spatio cf. 39I. 6oa. nee in eodem Deo smul esse possunt. s 6 II.
587쪽
Paf ea spatii Spatii amatis partes nudae sunt, nisi qua per res exten- actualis. fas existentes actu desigvavtur f. o . Usum in spatii partibus distinguendis Ex in spatio achrali in partes reales dividendo habent observationes microscopicae, quibus admodum exiles innotescunt, veluti organa animalculorum nudo oculo, immo microscopiis minus eXquistis non observanda.
q. 6I3. Analogia intra Spatium se habet ad res ultoveas Auli numerus ad retspatiuin anu' numeratas. Vide denuo g. 387. 6oo R.
f. 6 4. Quando .li. Si A, B D datum inter se hobeant sitim , quid sectedat ipsus A mutato aliud quoddam , quod dieatur L, eundem obti- in loeum at neret situm ad B, C V D, quem ante habuerat A, situ laserum B, t i M. CV D inter se non mutato; L eodem erit in loco , in quo ante fuerat A st. D . 60 7.I. f. 6Is. ei mutatis fuerint coexistentia A, B, C ae D, γ ordo resuissendidi permanen- mutatur, ut scilicet diversis momentis non idem deprehendistis ita ui dςM. asI. , fueritque ratio mutationis in A, nutavero in F , C
'D; A locum suum mutat, sed B, C er D in eodem permanent . cta. I.
Unde loei-- Si B, C, D eodem a se invisem distantiam servant, 'fiusiatio intelli vero A ab iisdem distantiae mutantur: locus Vsus Arespectu cet g xv rorum B, C, D mutatur .aso. est 6G. 6 . . Si cometa quidam apparet, ad stellas quasdam fixas ab obses,at ribus refertur. Ubi postero die eundem observantes deprehendunt. eius ab iisdem distantias fuisse immutatas, has vero pristino intervallo a se inviceri distare aut aliunde certum est atque per observationes depres Dissilired by Cooste
588쪽
De Extensione, Continuitate, Spatio ου Tempore. sis
deprehendi potest; inde colligunt, cometam locum suum respectu
istarum fixarum inutasse. Immo eodem modo innotuit, Solem con- . tinuo mutare locum suum respectit fixarum , nec non Lunam & Planetas ceteros. Et quodcunque tandem phamomenon observetur, quod in coelum referimus; mutationem loci respectit ceterorum hoc. modo determinamus.
. I, 6i7. Quodsii ergo integra congeries coeXistentium reseratur Modus alius. ad alia sinultanea extra eandem constituta, cum jam illa aequi- Polleat ipsi A, cetera vero respondeant ipsis B, C, D; evidens est, si quae diim coeo'ntium cougeries spectetur tanquam exissem unum P ad tiliaco Ex stentia τferatur, illius autem ab iis disiantiae mutent tr , his easdem a se ivtaicem tuentibus; congeriem iliam
coexsentitim Deum stivia; refectu cetero rum mutare. Exemplum praebct navis, quae secundum humen desertur. Qu legemque locorum mutationes accidant in navi respectu partium illius, navis tamen integra cum omnibus, quae in eadem existunt, instar unius exilientis consueratur, quatenus ad littora reseruntur&in iis vel prope ea conitituta obiecta. . Iam cum obiecta ad littora posita, vel etiam puncta in littore assumta suas a se invicem distantias non mutent, navis tamen distantia ab iisdem mutetur; navis locum suum respectu littoris & obiectorum ad idem constitutorum mutare dieitur. Quae igitur in navi loeum mutant respectu navis, in iis duplex loci mutatio iacta intelligitur. -
Utuntur hoc principio Astronomi diiudicaturi, num phaenomenon . quoddam coeleste locum mutet. Etenim ideo fixarum catalogos condunt, ut appareat, num& quamdiu fixa sint earum loca: reliqua au- tem phaenomena ad easdem reserunt & eorum loca per distantias ab iisdem determinant. Immo ideo puncta fixa & circulos fixos in sphm' ra coelesti mente .designant, ut stellis ad ea relatis iudicare valeant. utrum loca mutent, necne. immo eadem ratio est, cur fingamus
. ioniologia contracta. cccc sphaeram '
589쪽
Extensio compositi S com. positio exten. Situs partium in composito non eontinuo Figurae defi. uitio. Figura sol positi. Figurae par liuin spatii linaginatii.
sphaeram coelestem mobilem intra sphaeram immobilem eontineri, ad cujus fixa puncta reserimus tandem existentia quaevis in uili verso, ut locorum mutationes diiudicentur. Sphaerae isti immobili aequi pollet spatium immobile, in quo determinare licet loca fixa, quae suece: sive ab aliis aliisque cxiitentibus Occupantur.
DE QUALITATIBUS ET MAGNITUDINE ENTIS COM ΡOSITI.
f. 62O. D comi sto nou contimio partes singulae determinat π ad se invicemsitum habenis . III. 1II. IO. ω . 'f. 62I. Limes extensi dicitiire figura. f. 622. Ens compositum terminatum minis eerta traditum es
s compositum in spolio imaginario, in quo exsore ρο-
nitur , derivat Ruram Iliae congruentem , planum frudem AtDua fuerit p eaviam si convexa; comvexam Guille, si conca- via fuerit. Quoniam spatium imaginarium concipitur tanquamcXtensitim 3. 39 . , adeoque continuum s f. 92., ct en S compinsitum tanquam extensum 3 6a9. J cj iis est quam Pariem impler,
590쪽
eiusdem extensionis I. 6o9. ; ideo spatium considerare licetranquain fluidum continuum, quod alteri extenso in eodem locato sese exacte accommodat ejusque figuram assiim i, quatenus extra locarum in eo extenditur. Fingamus porro fluidum istud circa locet tum undiquaque instar aquae congelas eie, ut, remoto extenso, quod in spatio collocabatur, figura supellit. . vi.
dens est, cum figurae superficialis locati & alterius in spinosiduae iidem sint termini . 29. Geom.9 eas sibi mutilo congruere debere sS. 69. , cumque spatii pars ambiens, in qua muram istam sit peresib fingimus, sit instar receptaculi cavi. undiquaque locato contigui, figuram istam esse debere planam, ubi locatum plana sigura terminatur; cavam, ubi hoc terminatur figura conveXa ; convexam denique, ubi hoc figura
I. 624. Omne compositum ter nutum bubet metvitudinem deter- Magnitudominatum. Paret ex demonstratione praecedente, omne ens eoinpositi. Compositum terminatum determinatam spatii partem adimpl. m. Qitoniam itaque enti composito eadem convenit extensio,
qiuae concipitur in illa spatii imaginarii parte, quam implet f. 6O9.), atque adeo ipsi tribuendae sunt Parres, quarum unaeXtra alteram existit 3.149 ὶ, eaedemque continuae 9. 366.) ; evidens est, si j im ens compositum, quatenus spatii quandain pam, rem implet, in abstracto spectatur, id constare ex Partibus continuis. Quamobrem cum partium multitudine constet magnitudo 43o.3; eos compositum terminatum magnitudinem d terminatam habere debet. q. 62s. Sitis rempositi magnitudo eadem est eum magnitudine Quanta sit ina
IVMtii imaginarii , quod eadem figura supraficiali terminatur. gWixudo . Etenim si compositum & spatii imaginarii pars eadem figura superficiali terminatur; spatium imaginarium S ens compositum sibi mutuo congruunt s=. 469.). Sunt igitur aequalia '.q63- , consequenter quantitate g. 3so. , adeoque di magnitindine eadem f. 437- - νι ' Cc cc a I. 6a6.