장음표시 사용
201쪽
ITpag. I 74. l. antepen. in quibus DBe per intervalla cellulosa vesicularum p. II S. l. a. post faciunt adde Denique membranulae ipsae vesicularum in convexitate sua rete vasculosum gerunt, quod de vesicula ad vesiculam communicat. Lacertae majori cet. p. Ι77. l. Ι . pol composuerat adde ut ex posthum is apparet, nullasque vesiculas Willi stanas admisit, quae ex dilatato ramo bronchi fierent. ibid. l. 23. po se cellulas adde ex cellulis compositas, p. Ι 78. l. I a. pois transire adde aut aerem quidem etiam in ramum bronchi impulsum regressu tamen totum pulmonem replere m J. Nihil vero simile fieri ,ssi vinculo reditum aeris per bronchum interceperi. ,
PAg. 1 9. l. s. pol astero adde cum mea studia per vastissimum rei naturalis
ambitum non potuerim aequa vi diffundere. P. I 8ῖ. l. I. piut portione adde in sudore , pulmonis halitu, parca in saliva &bile, magna in sanguine. ibid. l. s. pol abest adde & a terra aluminis, aliisve corporibus θ' P. I 8 . l. 8. non eXuere lege quam eXuere ibid. l. 1 i. adde Aer, qui eX dissolutis corporibus generatur, perinde in aqua contabescit & solvitur, multo tamen celerius is certe, qui ex alcati in acido soluto generatur P. I 8S. l . 3. p0β agnovit adde & CAMERAR ius at thi d. l. s. pol fixus adde qui corporibus solidis adhaeret p. I 86. l. 13. adde Sed is aer fixus potentissimi veneni effectum edit, ad ref- pirationem ineptus i , etiam flammam supprimit Eo; mures continuo Oc-
202쪽
. III'. Varius. Quae prius sparsa erant, ea nuper a Cl. viro Iosepho PRIEsΤLEY collecta, novisque eXperimentis aucta, eo redeunt, ut aeris fixi alia sit x alia natura, ut ex diversis corporibus per Varios acores vario sue modos educitur. Ipse vir clata amat peculiaria cuique aeri nomina imponere s) , alii malunt aerem quidem unicum vulgo notum facere, sed pro varietate admisti vaporis alium aliumque t . i) Ergo aerem fixum peculiariter eum vocat, qui ex creta nascitur cum acore aliquo fervente. Is aer vegetabilia, animalia.occidit, etiam insecta stupefacit, cum aere vulgari non miscetur, eumque destruit, acidaeque indolis est, ut etiam aquam grato a core imbuat u) , aemulamque reddat acidularum, putredini adversam , etiam in morbis putridis per eXperimenta utilem x . ab Aer , in quo candela accensa fuit, aut sulphur. Ea flamma aerem consumit, ut non supra quindecuplam partem supersit ν), ut pondoά tamen non mutet. Vapores ejus enecant, iis vero fundum petentibus liberatus aer iste superstes a destructione non nocet. Hujus aeris noxiam vim vegetatio plantarum destruit. Effectus funestos candelae habet P. AMMAN z , & per experimenta Cl. LAGIII ab Vapores 4ncensi sulphuris b) ; phosphorus ob aeris, in quo lucet, elaterem destruit. Terebinthinae inflammatae vapor il . Fumus extinetie candelae in aerem
203쪽
sumtus e . Ignis 'per corium madidum structuss . Vis noxia aeris per stammam corrupti multo pestilentior est, quam aeris respirati e . Assinis est aer, qui per ferrum candens h) aut aes ob transit, aut per flammam spiritus vini M.
aut demum carbones; idem enim vitro receptus & per inspirationem attractus necat. Huc etiam vaporem refero per specula caustica de metallis extortum , qui aeris partem ἱ destruit, reliquam noXiam reddit. Longe vero celebrior est aer , quem incensi carbones corruperunt. Eo enim cum homines necessario usi fuerint, & demum per multa experimenta& conspurcationem funestam didicerint, dudum passim incautis lethi causa fuit , etiam lmperatoris Valentii; neque ignorata vis venefica Hugoni
Quare non mirum est, homines in ejusmodi aere factitio , deque effervesiacente musto n) aut cerevilia o) exspirantii, eXtingui, quoties eo vapore cellae Finariae repletae sunt p). Mors subita ex vapore nato in cisterna, in qua
sordes a destillatione sacchari reliquae servabantur q). Ex vapore dolii aqua marina pleni periit homo, cum summae putredinis indiciis r .
204쪽
Nuper autem accuratius inquirendo compertum fuit, fumum carbonis sanguinis per pulmones iter sufflaminare, ita fieri, ut dexter ventricusus, &dextra auris, & vena cava , & demum venae cerebri & cerebrum sanguine plenissima, sinister vero sinus, & sinistra auris inanes sint s), & demum sanguis in cellulosam telam capitis effusus, & intestina inflammata t . Ita in hominibus carbonum venenata vi enectis, & in animalibus experimento subjectis, musculi in universum mole aucti pertinent ad sanguinem in cellulosam effusum & eo retulerim diuturnum horum cadaverum calorem & mollitiem is , sic etiam symptomata ab eo fumo nata eo referas, capitis gra Vitatem , sensus jacturam, livorem faciei, capitis tumorem , pulsus defectum &respirationis x). Ignem idem suffocat γ , & insecta, quze vacui spatii violentige resistunt a); aeris naturalis partem destruit. Ejusdem gravior fuerit venenata indoles spiritus carbonum vitro recepti , qui naturam venenatam diutissime retinet a). Neque longe differre potest aer, qui in fodinis carbonariis Anglicis, aliisve passim, habitat flammam concepturus. Si quando simplices metallarii eum ore hauserunt, vomitum movet & alvum, & etiam subito suffocat. Hi etiam mortales diu a morte molles calidique manent, neque rigescunt, ut cadavera solent b . Mirum posset videri, in iisdem etiam carbonariis fodinis vaporem non inflammabilem c) reperiri, perinde funestum. Idem ab igne dissipatus post aliquam moram renascitur ii . Alios vapores sab terraneos & mephitides omitto, ut nec in aeris specie-hus Priesil anis continentur, & cum de metallis minerisve non satis certo constet, a quibus vitium ducunt. Scintilla electrica aerem diminuit & mutat, ut cum nitroso cesset fumare. . ser infaminabilis; hujus aeris variae sunt scaturigines; quem carbones generant, nunc dixi. Sed etiam e X aliis corporibus incenssis obtinetur, qu 3 cunque ignem concipere apta sunt. Noser fere ex ferro e obtinuit & Zinca
205쪽
et IHoc aeris genus ingrati est odoris f , potissimum , qui ex animalibus educitur , eorumque partibus. Expissis, Ostreis cet. HALYS habuit g . Elaterem destruit; ex metallis per speculum ustorium obtinuit Cl. PRIEsΤ-LEY ; ex paludosis aquis ascendit teste gRKNKLINO & Cl. voLTA. Aqua receptus odorem suum per ipsam aquam spargit, eamque cuticula iridis coloribus varia obducit, verum in ea ipsa aqua naturam inflammabilem deponit, & porro candelam eXstinguit. Animalia Occidit, etiam limaces, colubros, ranas, insecta, perinde ut aer
fixus, neque ab eorum morte vim inflammabilem amittit.
Sola concussione in aqua totus innocuus redditur , & ad re pirationem
aptus, a Vegetatione vero minime corrigitur.
Porro aer, quem respiratio corrupit, aut putredo, quem suo loco dicemus. 4 Tum aer nitrosus , qui nempe per acorem nitrosum ex metallis exque hydrargyro educitur, per eum acorem dissolutus. Hujus aeris mirificae sunt dotes. Cum aere communi atmosphaerico mistus fervet, eum turbat, aurantio colore vitiat, tertia parte minuit, ipse quartam amittit. Idem amittit sensim facilitatem, qua in aqua solvitur. Cum aere inflammabili mistus viridem flammam essicit. plantas & insecta omnia subito enecat, etiam vulgari aere mistus. Aquam purgante acti imbuit. Putredini vehementer resistit, natamque corrigit multo, quam aer fiXus, potentius, ut in eo aere Cl. PRIEsΤLEY speret animalcula & fructus aeque ac in spiritu aliquo inflammabili duraturos. Confirmat eam spem Cl. Ac HARD hθ, cum hoc aere putredinem & a lotio & a carne averterit. Per concussionem in aqua emendatur, & nunc tuto per respirationem adducitur. Flammam auget & adjuvat.
Hoc aere occisi aves sanguinem habuerunt coactum io; ab eo, sed ex musto nato , asphyXia. sersalinus, qui fit ex metallo per acorem salinum soluto. Hic aer in aqua solvitur, eam reddit acidissimam , ponderosior idem est, quam aer vulgaris,& flammam extinguit; cum liquoribus inflammabilibus aerem inflammabilem generat,
f) Hambury. Mayaa. T. VII. p. ss . vaporem sub dulcem vocant. Add. Memola. de Mad. de Bestin, Τ. 13. p. Io . TILLY du charbon minerat. Animhlia corpora , non ita vegetabilia consumit. Inflammabilis in operibus carbonariis Mor inston , JARS υ..es metail. & TILLY
206쪽
6 ser ahalinus , factus ex spiritu salis ammoniaci, cujus calefacti vapor vase recipitur hydrargyro pleno. Similem alii sales volatiles alcatini fundunt. Ab aqua imbibitur, quam reddit alca linam. Cum aere fixo crystallos facit oblongas decussatas. Celerrime glaciem solvit.
p. I 89. l. I9. post descendat adde perinde fere in glaciali monte te nulli aput Cl. de Luc & in n. actae, P. I9O. l. Ιa. Vin centum & viginti quinque
ibid. l. I s. Ige Quare cum I 8a ad 27s se habeant fere uti et ad 3, erunt cet. ibid. I9. Die uti s ad
p. 192. l. 8. put phas adde MUSsCHENBROEΚIUs pressionem, quam urinator sustinet, ad 33 a. 34O. l. aestimat. p. I9S. l. a. pol impolito adde ut spongiis aures defendere cogantur, ibid. l. I O. adde Denique quando summa cum velocitate pila ex majori tormento cominus fere corpus hominis radit, visa est & ossa frangere, intacta cute,& hominem interimere, sola ab enormi aeris pressione.
p. I96. l. pen. pol esset gilde & alius pastar cum ad tredecim pollices descenderet, alius cum ad sedecim pollices, p. 197. l. I a. adde Hujus funesti effectus in nixu , inque nimio musculorum labore, alias dicemus. His enim hominibus nixus nocet, qui pondus sui corporis singulo in passu per tres quatuorve pollices elevant. p. 198. l. 3. pol pollices a bis quem alii a laso pollices auxerunt.
p. 2 Oa. l. 8. adde aut I3O ubi su mmus, ibid. l. I . adde Inde aeolipilar Cesanae & aliae circa Clavennam rhaeticam, quando in subterraneis cavernis aer, frigore immutato servato , viribus in- 1egris in aerem exteriorem per aestivos calores rarefactum erumpit. Inde ventus ille, de quo scripsi, status rupensis, quando aer in Valesia imatutino sole contepuit, dum aer borealis montibus a sole defensus densitatem retinuit. Denique cum aer vaporibus tot aegrorum calefactus per foramen in fornice summo conclavis eXit , in limine ejus aer undique per omnes succedit aditus. Demum singulare huc pertinet phaenomenon in fodinis a Cl. I ARS annotatum. Et hyeme & aestate perpetuo aeris torrens mutatur, sic aestate
pag is 6 ad verbum credantur in textu adde not. BOYLE Phil. Transea. n. 63. ibid. ad verbum vixit in textia lin. ult. adde not. b Vipera tamen vixit in aere sexies rariori.
207쪽
23 idem in subterraneis cuniculis gravior ascendit in leviorem atmosphaeram; hyeme, quando atmosphaera ponderosior facta est, descendit idem ab atmosphaera in aerem non mutatum, hinc leviorem, cuniculorum ti ). pag. ao a. l. ult. adde Ita porro aeris elater in loco clauso a gne augetur , in loco libero minuitur , quia aer ab igne rare fit, ejusque adeo in eodem volumine minor nunc est massa T .
p. a Os. l. I 4. pos addito adde ita ut tamen dilatari nequeat fornacis parietibus
ibid. l. 24. Ige rarefactionem p. a O6.l S. adde Demum aer, qui in aqua di lutus fuerat, ad volumen 47o ooes majus se eX pandit, & majora adhuc WINΚLERUs incrementa voluminis recensuit, in quae aer se demiserit. ibid. l. I a. lge vapores
ibid. l. I s. pos animalibus adde & perinde per putredinem animalis, quod in
eo aere corruptioni traditum est.
ibid. l. et O. pos resistere adde Octo pedes aeris respirationem non supra quindecim minuta prima alunt. P. 2OT. l. 9. adde Porro elaterem aeris a respiratione destrui nuper ili. 8ΡΑLLAN-ZΑNUS confirmavit.
ibid. l. I a. pos agnovit adde Animal in aere non renovato intra 3 h r. periit, rana intra sexaginta ; neque profuit aerem reddidisse densorem. ibid. l. ult. acide Neque vel plantae in aere non renovato supersunt, neque flamma alitur, postquam respirantia animalia eum aerem corruperunt. p. 2O8. l. I. dele Tempora , quibus - ut aeris volumina. ibid. l. s. adde in universum pereunt in ratione directa molis. Pleraque animalia in aere clausi celeriter pereunt, celerius etiam , si rarior fuerit. In sectorum tamen ova in animalia in aere clauso in Valescunt F- . , ibid. l. 2I. Apparet utique elateris decedere, lege Vehementiores etiam istis . sunt effectus, quos PRIE STLEY recenset. in ejusmodi nempe corruptum aerem inclusa animalia fere continuo post vehementes convulsiones extinguuntur , ut tamen musculi diutius resistante ) , & juniora animalia. p. 2O9. l. 3. adde Neque densatus aer, ut quidem scribitur in nuperis Cl. CI-GNIE eXperimentis, animali incluso vitam servavit. Neque ab elatere deleis; nam aere etiam reddito intereunt, dum corruptus aer supersit.
208쪽
pag. ao9. l. 7. pos fetis adde Occidere aerem non renovatum Cl. PRIEsTLEY. quia phlogisto de animali halante nimium saturatus est neque adeo phlogiston de corpore nostro potest resorbere. Tanto enim deteriorem esse aerem. quo minus phlogisto recipiendo aptus sit. Stimulo nocere Idem; cum convulsiones excitet. Eadem fere Cl. sph LANAANo est sententia, addito experimento, quod eo pestilentior aer fiat, quo plura fuerint animalia, quae in eo aere respirarunt, nervosque pati, cum hae Canimalia fere convulsa pereant
Non longe recedit viri Ill. Marsili LANDRIANI sententia, qui ob phl
giston de pulmone halans & aerem replens, quem respirare cogitur, animal mori docuit. ibid. l. 9. post dicentur adde & in aere , in quo animal extinctum est subito. Putavit eos vapores vim exserere, quae bronchia constringat, pulmonem reddat. Caro certe animalis in aere e Xtincti, qui respirando fuit corruptus,
celeriter putrescit θ'). ibid. l. ult. pos frigefacto adde Cogitatum est de aeris elatere destructo , cum
aliquibus in exemplis aer corruptus respiratione suffocavit, cum majori vi impelleretur. Sed annotatum est, aerem corruptum animal necare, etiam reddito aere, neque in mephitide elaterem destrui, neque in eo argentum vivum subsidet. p. 2I O. l. 8. adde Addas aerem factitium ex creta per acidum liquorem soluta, respirationem non alere, quia subito fere in homine contabescit, solvitur &elaterem amittit celerius quam aer vulgariS. ibid. l. I O. post toleramus adde cujus tanta pars aqua sit. ibid. l. I S. adde De hac ergo quaestione interim ampliamus. Denique disticultatem auget, quod etiam ea animalia in aere non renovato intereant, qu pulmone destructo non intereunt, ut ranae b. Contra vim vaporum constringentem objicias, neque vesiculas pulmonum irritabiles esse , neque aeris vaporibus pleni eam violentiam , quae aeris Cloacini , quem tamen homines facile ferunt. Nempe eo conjectura redibit, esse in aere aliquid ad vitam alendam requisitum, aliquid in aere, quod respirando amittatur , siquidem in experimento animalia occiduntur ab aere clauso , quae respirationis interceptionem facile ferunt. Quae putrescunt animalia , ea aerem generant ejus similem, quem respirando corrupimus, & perinde funestum. Validior putredo acrem ipsis plantis fructum reddit, nisi vero eas destruXerit, mire incrementa urget.
209쪽
Ρutridum aerem & vegetatio pilantarum emendat, ut demum absque noxa respirationi serviat; corrigit etiam electricia S torrens, ut sub campana vitrea , in quo animal computruit, innoXius fiat, si campana cum fui s fulcris sphaeetae rotatae electrico torrente perfluatur; demum si in aquam receptus concutiatur. Ab acore solo non corrigitur, ab aere fixo utique, certe minus
pag. a IO. l. I9. pos amittit adde & in ejusmodi quidem aere non quidem canis, rana tamen interiit, etiam irritabilitate amissa. p. a I a. l. q. dele idem ignem supprimit cum summae putredinis indiciis. ibid. l. pen. dele carbonariis p. a IJ. l. 2. adde Flammam etiam putredo generat. ibid. l. 4. dele Sed in ejusmodi intervallum renascitur. ibid. l. antepen. Hujusmodi mephitides creduntur in corpore retineri n queat lege Neque in stlopo patiatur pulverem pyrium ignem concipere. Ρarum cum assi rigat & vix supra pedem, nihil in eo patitur erectus homo, neque canis, nisi caput ei deprimatur; id si feceris, exanimatur, at restituitur equidem, si continuo corruptum aerem meliori mutaveris. Εjusmodi mephitides circa Vesuvium & Aetnam montes passim exhalant,
etiam per puteos, quorum aquae non nocent, e Xque cellis, eo tempore quo Vulcanii montes eX candescunt. Iste etiam vapor putatus est bronchia constringere, pulmonem reddere im- meabilem. Pulmonem certe animalis in eo Vapore Collabi, eumque vaporem quasi vacui sensum producere clari viri observarunt, qui experimenti causa eum hauserant. Et tamen in eo argentum vivum non descendit, neque acrimonia certo sensu percipitur. Sed compara, quae de bronchiorum constrictione di Xim US. p. a14. l. 7. pos Ribariensium adde thermarumque sigranarum, mildungei sium , atque Carolinarum ibid. l. antepen. adde Si quicquam in rerum natura bronchia constringere potest, id fumus fecerit sulphuris.
p. a I s. l. s. pos putrefacit adde Vulgo inde occisi vespillones. Ex sepulchro
aperto, in quo cadaver foetidissimum, febris epide mica maligna. Ex cloacae paedore, qui repurgaturus descenderat, subito periit. Ex sentinae paedore varia mala & mortes subitae, multa ser e Xempla.
ibid. L 18. pos pestilens adde Quare pericula a cadaveribus in cellis per templa sepultis imminentia nuper viros publicae salutis studiosos impulerunt, ut legum praesidia contra superstitiosum civibusque funestum morem implorarent. ibid. l. 8. pos manifestius adde ex odoris testimonio Fascic. III.
210쪽
pag. 2Is. l. 3. adcla Notissimum est, quam pestifera in calidis regionibus per aestivos ardores paludum sint effluvia, ut in Bengala, in maritimis Pisanis, in lacunis Ρomptinis. Spuma in ejusmodi palustri aqua tauros in Jamaica insula subito occidit. Neque ignoratur, effossis paludibus, aquis emissis Pisani, Bagna nae, Stutgardiae, Neapoli, Caeso inae, Balneo regio, aquis Martiis salubritatem esse restitutam; aquae vero salsse novis aquis mistze pestilentius putrescunt, quoties in maritimis stagnant. ibid. l. 16. in puteo lege in vase ligneo salsa pleno & diu clauso ibid. l. ea d. post frumentariis adde cryptis Aegyptiis intactis, cisternis
ibid. l. ult. adde & tamen eventus nimis certus est. Vapores noxios pellionum, saponariorum ad putredinem referas.
Super ipsam aquam stagnans aer putredinem pestilentem contrahit Io, etiam cum glacie tegereturi aut super puteum colligeretur I ' P. Ejuia modi aquae vapor de puteo eXiens flammam cepisse, homines ambustisse via sus est li). Alii putantur esse vapores, qui de terra ascendunt, qui pestilentem essicaciam venti Samiel emciunt iit , subito occidentem liti P. p. et I 7. l. 8. adde Ego quidem nondum satis habeo eXperimentorum, ut certi quid definiam. p. 2I8. l. I 6. adde Aqua de mari plurima exhalat, quam ad pluvias, adque flumina, fontesque generandos sufficere Edmundus HALLEY comperit, qui tamen eXhalationem aquae fecit justo minorem; mihi enim de salsis fontibus, Aquileiensibus duodecim horae aestivae fere tres lineas dissiparunt. ibid. l. ante penult. mirosque te e minoresque Upol contemplatur adde Copi sissimum ignem, quem venti pestilentes Orientis secum sumunt, diximus c ' . p. a I9. l. 3. I)o talumen adde lalem Epso mensem, salem mirabilem GLA UBERI. p. 22 O. l. a. adde Cuprum in aere aeruginem concipit, sed aerugo fit crystallis cupri ab acido vitriolico ditat uti l . Aphronitrum ex spatho generatur ab