장음표시 사용
11쪽
subinde ad hapsio tanta est, ut deradi non possit. Ex conditi ino hac linguae concludimus saepe ad statum ab norinona ventriculi et tubi intestinatis, caute tamen, cum haud ignoremus, ventriculo Sano existente Iinguam suopse impurum osse; nam aliqui homines et sani linguam impuram habent, ita per alimenta, potulenta acriora, fumum tubacae set morbos topicos caVi Oris, fauciumque, Secretio in cavo oris aucta ac imminuta linguam plus minusve impuram roddit. Dum superficem linguae lustramus, adnotamus simul an adsit inflammatio, ulcus, induratio, cancer. Adnotamus et mobilitatem lingum, an sensibilitas relato ad gustum sit normnlis, uti Sapor amarus ancidus, ulculinus. Considerantes palatum adnotamus unadsit fissura vel perforatio in cavum narium per Otrrit S. Attontionem dein convertimus in glandulas salivales, an sint tumidno , doloriscae , inflammatae , induratae , an salivae quantitas et qualitas normalis, an fluXus salivae nimius, Vol os siccum, forte Ob soci otionem et excretionem impeditam, per Statum udynamicum, paralyticum , nut eminenter inflammatorum , vel quod ductus salivales obstructi sint per naucum spissum, Vel calculum saliva-lein, Vel compressi per tumorem vicinum. Et halitumoris distinguimus, an habeat odorem peculiarem, fortent, ingestis vol a saburra in ventriculo generatia, vel nsecretione morbosa in cavo oris, aut in partibus vicinis,
in trachen, br0nchiis, pulmonibus; an halitus sit culidus , frigidus.
EXnminatis organis masticationis progredimur nil oXn- minandum Sintum organorum deglutitionis, nempe isthmi saucium, pharyngis et Oesophugi. Ore aperto, maxillis diductis , lingua deprcssa, lumine nil fauces admisso saepe conditionem harum partium visu cognoscimus, an in isthmo saucium adsis rubor, an uvula sit nimis longii, vol nimis brovis vol deficiens per vitium congenitum, Aut consumtu per ulcera inprimis syphilitica; subinde est duplicata, bisurcata, crassior, dura, sciri hosa, ulcerib USobsessu. ronsillisse non raro tument , induruntur , iussuru'
12쪽
mantur, et ulceribus chronicis dovastantur. In pharynge et OeSophago reperiuntur jam ulcera, polypi, condylomata; jam musculorum SpaSmi, paralyeS, quOS Status morbosos ex conditione functionis cognoscimus, ido rescimus
an doglutitio sit facilis, vel dissicilis, dolorifica , an alimentorum Omnium, Vol tantum liquidorum, vel tantum solidorum, an dissicultas haec sit continua vel tantum pervices recurrens; subin alimenta et potulenta deseruntur per pharyngem in oesophagum ad utiquum distantiam, sed inde regurgitant, ita e phaenomenis omnibus collectis dosinimus cum probabilitate, nil dysphagia sit spasmOdica , vel inflammatoria, vel paralytica, Vel a vitio quodam organico inducta. Nequitur examinatio nunc organorum digestionis et chylificationis. Ut statum ventriculi cognoscamus rescimus ab nogro an digestio cibi sit facilis, vel an post ingestionem aliquorum Aut qualiumcunquo ciborum e periatur in regione epigastrica incommoda, sensum instationis, distentionis, pressionis, constrictionis, frigoris, ardoris, quibus subinde dissicilis respiratio, capitis gravitas ct somnolentia junguntur. Ad nos imus, an non adsint ructus ; non rnro adsunt nausea, Vomituritio et vomitus, tunc examinamus, quando et quo tim vomitus locum habent, quid et quantum Vomitu ejiciatur. Quae dum roscimus et tactu regionem ventriculi exploramus, sic subin distinguimus extensionem illius morbosam, indurationem, jam in cardia, jam in fundo ventriculi fro-quentissime in Pyloro. Sic quoqne conditionem intestinorum investigamus, Deqquiator per iactum Solum sedem principalem morbi cognoscimus, clurior tamen diagnosis redditur dum ab aegro rescimuS, nii P08t horas 4 , 6, 12, ubi communitori hymus in intestinum duodenum transit, producantur incommoda, quae neger Saepe nccurato doscribit: comparent nempe flatus cum doloribus, caloro simul et inquietudino auctis. Roscimus ab negro an functio intestini crassi sit
13쪽
vel nimis frequens, uia aeger OXperiatur nisum dolori
cum alvum deponendi. ΙpSu excrementa evacuata SaepoeriaminHre Oportet, An colorem, Odorem, consistentiam congruam habeant, Ria contineantur in excrementis vermes , polypi, Vel calculi, an saecibus nullis praesentibus cibi indigesti, vel saltem mucus, Serum, Sanguis , bili8
Progredimur porro ad cognoscendum Statum aliorum Viscerum, tule Viscus est hepur , in quo DXaminamus secretionem Pt excretionem bilis; non raro Secretio haec
est nimia, unde febris biliosa, et alii morbi, subin se-retio est imminuta; non raro excretio bilis in intestinum duodenum est impedita, tunc producitur icterus; saepe excretio bilis est largior, ita ut per saburrum biliosam jam Vomitus, jam diari hoea, jam cholera biliosa produ-
eantur ; atque tunc et qualitates bilis evacuatae Rdnota- muri, Saporem, Odorem, colorem, consistentiam. Ut laesae functionis causam detegamus visu et tactu regionem
hypochondriacam dextram o Xaminamus, et subiti hepatis volumen auctum, imminutum, indurationem , inflammationem , tubercula detegimus Hegio quoque hypochondriaca sinistra inVestigari do- bot , sta ius enim morbo Si Lienis processus vitae organicae vario modo turbant, et vitam animalem molancholium inducendo laedunt. - Et Pancreus, vasa lymphatica et glandulae lymphaticae per mosentorium distributae digestion om et chylificationem multum modificant, Sintum
tamen abnormen harum paruum tactus Ope ex Symptomatibus in cavo abdominis observatis cum DXigua pro 'habilitato cognoscimuS. Magna est in processu vitae organicae dignitas orga- Urum ur0poeticorum, renum, ureterum et VeSicae urinariae; ideo nunquam intermittimus urinam investigare, et quidem attondimus ad quantitat in urinae Secretae DieVacuatae , comparati Onom instituendo ad quantitatem alimentorum set potuloniorum ingestorum; an urina nimis
pnuen Iol copiosa; nn sit limpida, coloris diluto flavi,
14쪽
citrini vel straminei, ut in homine sano; nn sit excolor ut post ingeStam copiosam aquam, dicitur urina polus, et talis obseruntur in morbis spnSmodicis; non raro est urina limpida , coloris flavo - rubescentis in morbis inflammatoriis, et vocatur flammea; subin est prosunde nuVn, crocea, saVο - fusca et linteamina coloro tingit
flavo, talis observatur in polycholia, in febri biliosa;
subin est fusca, spissa in hydrope; non raro turbida, dicitur jumontosa ut in febri gastrica ecf. Attendimus ad mutationes, quas urina in quieto rolicta Subit, an maneat limpida, an turbetur; an excretio sine omni molestia, nil aegro inscio vel nolente vel cum adstrictions fieri debeat, aut postilitus impedita Sit. Organa genitalia in morbis plurimis sunt iudi rentia, propterea non inVestigamus conditionem illorum in omni aegro , tantum Suspicione exorin do sede morbi in goni talibus; hinc in Sexu masculino inquirimus, ni
Status inobosus per erectioneS nimias, per pollutiones nocturnas, diurnRS, coitus excessivos inductus sit; an inurothra sub evacuatione SpermatiS dolor nullus observetur, an non DVacuetur loco Spermatis Sanguis, pus. Visu
et tactu saepe opus est, ut desiniamus, an fabrica ponis sit normalis, an adsint Vitia organica; an in scroto adsint tosticuli ambo et sani, vel tantum unus vel nullus, forto adhuc in cavo abdominis ruconditi, vel per castrationem nut exulcerationem consumti.
In Oxaminandis functionibus goni talium Domino irum pudicitiae rationem justam habemus; saepe ipsa candida narratio nograe Susticit ad conditi inom gonis alium cum
probabilitato magna dosiniendam, non raro tamen necessaria ost invoStigatio per Obstetriconi vel obstetricatorem. Roscimus nempe quandonam fluxuS calamonialis comparuerit prima vico, Sub quibus Phaenomenis, quando reversus sit, an regulariter omni quarta Soptimana, vel citius, seruis ; qui indiu duraverit, an sympioniata simul morbosa illo durante adsint. Adnotamus ut quantitatem et qualis utem Sanguinis eVnouati. In muliero gravida , quae
15쪽
phaenomena pust conceptionem subsecuta sint sexami
Praesentibus symptomutibus morbosis cautola magna necessnria, ut cognOScatur, an symptomata illa morbosa ex integro vel Saltem pro parte depondeant a graviditate, vel praesente graviditate por potentias alias nocenteSprovocata Sint. Attendimus quoquo Bd Signa pari ΠS, Par' tum fors praematurum praevortimus, ct in partu dissicili impedimenta si uero et remOVere conamur. In puerpernae grota quaerimus, an p0Si partum contractio abdominis et utori debile contigerit, an lochin quantitate et qualitate normalia sint, an mammae lac rite secernant, untumores lactei inflammatorii puerperam adfligunt. Τempore incipientis senectutis, dum fluxas catamenialis ces-Sat , attente uteri conditio examinari dobot. Praetor hactenus allata ad statum ut normen Organorum in cavo abdominis contentorum cognoscendum, visum et tactum adhibero necesso est ; per ultimum horum aegro in situ jacente et quidem dorso collocato, ni unctis genubus et relaxatis Sic musculis abdominalibus percipimus visceris singuli situm, Vesumen, tumorem, mollitiem, duritiem; subin percussionem moderatum ud-hibonius. Hac ovaminati ino finita progredimur ad investigationem organorum cavi pectoris, quorum ope functiones vitae organicae, circulatio nempe et respiratio perfi-eiuntur.
Ad conditionem organorum respirationis cognOSCen dum attondimus os quaserimus ab aegro , an respiratio Sittacilis, libera, in omni situ, vel dissicilis, et quidem
semper vol tantum, dum diutius loquitur, dum sedet, vol ambulat vel in ulterutro lutero jaceti An rospiratio Sit brevis, profunda, Dequens, anhelosul An respiratio abdominalis vel sublimis. Saopo strepitus percipitur in larynge, trachen, in bronchiis minor: sibilus, vol major
Strertor. Non raro respiratio conjuncta ost cum dolore Premente, pungente, constringon se, subin ita impedito,
16쪽
ut suffocationum minetur, subin nulla est; examinumns porro, an adsit tussis ot haec vol sicca voi sputis juncta, horum quantitatem et qualitatem. Vocis ot loquelae conditionem OKuminare non intermittimus, ideo attendimus an vox a Statu normali recollat, vel sit acuta, peculiari modo sonora, vel obtusa, profunda, rauca, debilis. Ut conditionem Organorum circulatinis sanguinis cognoscamus, nitentionem dirigimus ad motum cordis,
qui iam excessivus , jam imminutus, jam nullus, irregularis , inaequalis est. Ε motu cordis concludimus ad ipsius cordis onergiam, irritabilitatoni excessivalia vel imminutam, conditionem Sanguinis; cum nutem conditio sanguinis dependeat e lympha e chylo parata, ideo motus cordis et indicat conditionsem chylificationis et assimilationis ; et quia functiones hae vitae organicae dependent a statu dynamico systematis nervosi, ido , critorium magnum possidemuS in motu cordis. Raro tamen cordis motum immediato exploramuS, Sed tangimus arteriam, plerunque radialem. Pulsus quidem arteriae non osteritorium fallax, sed combinando cum ullis symptomatibus diagnosim multum illustrat. Praecipue hic necessum foros conditionem pulsus in Statu Sano nosse, ot Sic ab or- ratiotioni dijudicare. Cautela etiam haec observanda, ut primi ictus non numerentur, pulSi que non uno digito sed manu tota exploretur. Ut organorum respirationis ot circulationis conditionem exactius definire possimus, investigamus labricum thoracis totius in quantum n norma recedat, an adsint dissormitates, curVaturae, fracturno ossium; subinoi percussionem adhibemus et Stethoscopon, cuius opedistinguimus strepitum respirationis, pectoriloquium, tinnitum metallicum, in corde Strepitum peculiarom a motu sanguinis inductum, ut et motus cordis o tonsionem, sortitudinum et aequabilitatem. Functionibus vitae organicae adnumeramus quoque sanguificationum , nutritionem, thermogen0Siin , Secretiones et excreto neΝ uni iaΝ, quarum c inditionem in omni
17쪽
casu individuali cognoscere interst; quare attondimus ad colorem cutis, turgorem Vitalem, ad Statum torosum vel macilonium, flaccidum. Simul adnotamus mutationes incute contingentes; An sensibilitas ejus sit aucta , imminuta, peculiariter modificata, ut Sub formicatione, an socretio in cute, perspiratio sit eNigua, cutis nrida , vel stidore obtecta, an Sudor contingat cum Iavaminovol morbi incremento; am Sit partialis, universalis, calidus , frigidus. An cutis Sit mollis, dura, pallida , rubra,
flava; ulceribus, vulneribus, tumoribus variis obsessa :an animadvertantur herniae, prolapsus. Organorum Vitae organicae conditiono cognita, definire conamur Sintum Orgnnorum , et functionum vitae animalis, quem in finem examinamus conditionem sensuum externorum, inter hos nitentionem nostram provocat coenaesthesis, cuius ope aeger informatur do statu bonaeot malae valetudinis, percipit dedolationem, Iassitudinem,
anxietatem, pruritum, calorem. Sonsutiones hae subjectivae non sussiciunt ad diagn0Sim justam construendam, num coenaesthesis in diversis hominibus, imo in uno eodemque homine diversis temporibus variat, jam obtusu, jam exaltata, jam alienatu PSt. Sic quoque investigamus conditionem reliquorum son- Suum , tactus, gustatus, olfactus , de quo Adnotamus , nite altatus, obtusus, vel alienatuS, qui status morbosi voldependent ab alienatione systematis nervosi , vel quod nares sint Obstructi, concreti, vel quod in cavo narium vel si nubiis sit inflammatio, exulceratio , e creScontin,p0lypus, cari S. Praecipua attentio convortenda in visum et ob morbos topicos, et quod ex visu illustretur indoles aliorum morborum; in morbis Athonicis visus peculiarem vigorem ostendit, contra in asthenicis. In inflammationibus multis, inprimis in oncephalitido ad ost lucis impatientia, mobilitas pupillas ot coarctatio ejusdem magna; in statu verminoso pupilla est dilatata, in morbis oncophali gravibus, ui hydrope cerebri, Apoplexin, epilepsin pupillu
18쪽
est immobilis. Et color varius; ita in morbis instam-toriis conjunctiva rubore suffunditur, in ictero flavo coloro tingitur, in hydr0pe, febribus intermittentibus, chlorosi etiam superficios interna palpebrarum pallida est. Ab aegro simul quaerimus, ali Sub exercitio visus nullam inclestium percipiat, an Scintillas, aut nebulas in oculo
volitantes Observet. Ad organon auditus summam quoque attention mconvertimus , hujus etiam sensibilitas nonunquam Ost exaltata, ita ut sonus dolorificain excitet sensationem, quod inducitur vel per inflammationem, vel per Solum hyporae restosiam, non raro auditus difficilis, Obtusus, nonunquam peculiariter mutatus. Hae diversae mutationes auditus excitantur Saepe per causas extra organon auditus Sitas, ut per Status morbosos dentium, cerebri, frequenter tamen et causa morbi in ipso organo residet; ideo inspicimus auriculum externam, an deteguntur influminatio , cxanthemata, vel alii status morbosi in meatu auditorio externo; an adsint corpora Peregrina, profluvium mucosum, puriforme, cruentum, condylomata, ceruinon induratum. Saepe in partibus externis nullus detegitur stutus morbosus, tunc Symplomatibus rite inter se combinatis cum aliqua probabilitate concludimus ad Statum ab- normem in partibus internis. Λd cognitionem sensuum internorum non raro enarratio m0rbi per aegrum facta sussicit, quae nos convincit ilo lacultatibus ejusdem intelluctualibus, de gradu
culturae; Saepe tamen longior requiritur observatio, inspoctio negri diversis temporibus, ut dijudicare possimus, an adsit desectus facultatum intellectualium, Ria tantum linum tria labefactata, Vel et judicium, ita ut aeger judicium nullum vel innium erroneum ferre valeat, quod dolirium dicitur, subin tantum ud unum objectum vel serium objectorum Saepe ud plurima , dolirium jam triste, jum jucundum, jam suriosum est. Huc et motus muscularis speciat inprimis voluntarius, an alacriter vel dissiculter vel Plon 3 non persci possis.
19쪽
17 An spasmi adsint ot hi vel tonici vel clonici, partiales vel universales. Vigiliae quoque et somni statum adnotare debemuου, an pervigilium, vel agrypnia , coma vigil, lethargus vel carus adsit; nii Somnus sit pacatus vel inquietus, lunatici Surgunt et actiones vigilantium perficiunt.
Ad diagnosim rito construendam examen Semiolicum non Sufficit, sed causas quoque erruere necessuiu est. Causae autem morborum triplices Sunt: . praedisponentes, scilicet, excitanteS, et . causa proxima.
Causae praedisponentes vel Sunt haeredituriae a parentibus in sobolos transplantatae, vel congenitae in usoromatris per influxus varios duranto graviditate ortast. Dispositionem ad morbos post nativitatem largitur primo
Aetas prima insantilis et puerilis ob fabricam teno-riorem, ob irritabilitatem et sensibilitatem sucillime morbis corripitur organorum digestionis , chylificationis et cutis. Superata aetate puerili, in aetate adolescentiaest juvenili ovolutio totius organismi incrementa capit noVa quotidie, inprimis congestio Sanguinis major locum habet id pectus, quod unimi adfectibus saepe multumoxagitatur ; ideo hac aetate morbi pectoris, pneuinonorrhagine frequentes sunt. In genitalibus contingit nova et insolita Secretio , per quam non Solum dispositio ad morbos genitalium, sed etiam ob mutationes in organismo evolutas aliarum partium observantur, inprimis hyporkinesino et inflammationes diversae. Aetato quidem virili organismo instime DVoluto existente pecularis dispositio non est nil morbos, in Inultis tamen congestiones sanguinis majores in abdomen, ideo nil haemorrhoides, artri thidos, calculos maj0r dispositio. Sed saepe apud multos haec vitae porto diis brevissima, partim ob dispositiones ex praegressis notatibus, inprimis autem ob vitam porexcessus enervatam cito adducitur aetas senilis. In hac dispositio nil morbos cum torpore, 3d instaretuS, obstruc-
20쪽
tiones ; major quoque est in Senectute congestio Suu-guinis in caput, propterea dispositio in apoplex iam. Ad causas disponentes pertinet et Se XuK. In genere masculinus robuStior magis pronus Rd morbos energicos Sexus femineus tenerior ac sensibilior magis dispositus
est in dolores, spasmos, hyperkinosiain hystericam ; ob genitalia magis sexiensu, ob functiones illorum multiplices , morbi sexus feminei multiplicati sunt.
Insiuxus externi referuntur quidem ad causas excitantes , Anepe tamen ubi lente solum in organismum agunt praedisponunt in morbos, huc spectant: Atmosphaerae noxia conditio , quae variat pro diversitate situs loci, pro diversitato climatis, ideo ab aegro ignoto quaerimus ubi natus, ubi vitae partem majorem
transegerit, in montibus, planitio, ad mare, fluvios, inrogionibus frigidis vol culidis. Alimenta et potulonia, qui cibis solum animalibus
utuntur disponuntur magis in mur hos sthenicos, qui solis vogotabilibus in asthonicos, ita spirituosa provocant dispositionem ad haemorrhagias, propteron de omni negro rescimus, an in diaeta moderatus vel excessivus fuserit, et qua specie alimentorum et potulentorum usus fuerit. Cum Vitae gonus etiam influat in dispositionom ad morbos, hinc rescimus ab aegro, Ria Stando, sedendo, in nero libero vel ad aquam oct. laboros porticiendos habent. Nec parvi suciendus influxus religionis ot o ducationis physicae ac psychicae in dispositionem ad morbos
Doterminatur porro dispositio per constitutionem individualem, ita constitutio firma magis rosistit influxui potentiarum nocentium, quam debilis, sic dantur peculiares constitutiones in poculiares morbos disponentes , utic institutio arteriosa, venosn, gastrica, lymphatica, nor-xosii. Xoc minorem influxum habet temperamentum:
Cholori cum praedisponit nil morbos onorgicos et biliosos; phlegmusicum ad asthenicos; sanguineum nil congesii 3-