De chlorosi : dissertatio inauguralis medica ...

21쪽

s alterius. Systema gangliosum, praecipue plo ervorum abdominales, morboso modo sollicitata, illud nomalon persciunt. Utrumque SyStema, quum Sanuinis tum nervorum in chlorosi primario modo assici utest, in utroque tamen essectus postremus idem, b id ipsum momentum confirmare poteSt, quod Sura constitui judicium. C0mplures auctores chloro in idio pathicam et sympathicam discernunt, quae ut sanguinis, aut materierum vitae inservientium jatura, aut Sanguine vitioSe comparato, apud puellas, ravidasque, in decrepiditatis tempore etiam apud vi-3s invenitur, quo in casu omneS hae, qua S Supra me- iuravimuS, personae dici possunt chlorosi esse Ia- orantes, quia chlorosis hic nihil aliud est nisi anaemia. Chlorosis vero idiopathica puellas tantum pube- genteS Corripit, qui morbus efficitur eo, quod in hoc volutionis tempore indoles quaedam chlorotica no talis esse videtur. Sanguis illarum nondum eam asecutus est persectionem, qua indicationibus nunc ieipientibus sensibilitatis atque irritabilitatis responent. Itaque omnes fere virgines in hoc tempore in iure palloris gradu assiciuntur, facile languΡscunt,nimo sunt mutabili ae irritabili. uuam ob rem chlassis murbis adnumerari potest ad corporis evolutio-em pertinentibus, et re vera pubertatis tempore di-ersissimis causis noxiis liaec Sanguinis deminutio avenitur. Etiam pro naturae Varietate, alius apud lilegmaticam, alius apud irritabilem animi indolem si morbus, sicut in Scrophii loSi haud secus respiciebet, magnamque in tractatione habet vim. In eo,

uena Supra memoravimuS Statu, cogno Scitur morbus

lagna lassitudine, parva res externas percipiendi sa-ultate, Pallore morti Simili, perpetuo frigore, ad leu-

22쪽

eoplitegmasinin et biennorrhoeam inclinatione. Huc in statu sanae Olim habitae et florescentes virgines aegrotant, et morbii S est insignis sensibilitatu per. VerSa, congeStionibus, calore volatili cum burripilatio nibus intercurrente, vertigine, hySteriSino, Sympt0matibus auetis, quum incitamentum Oriatur. Duemadmodum primum genus in hydropem Se convertere solet, ita chlorosis apud sensibiles in morbos tabe

scentes.

xd errores diagnosticos iudicium noti a late institutum singulorum Symplomatum, ut coloris Onchectici, cordis palpitationum, digestionis asiliciae pediducere potest. ln ictero quidem eundem faciei luridum colorem habet aegrotus, quae reS apud minus peritos permutationem efficerse possit, in illo vero scimrotica, simulac morbus erumpit, flavescit, in hac n0r malem colorem non amittit; in isto palpitationes chlorosi insignos arteriarumque Sirepitus desiderantur, quorum loco Sedes ex desectu bilis in tractum intestinalem effusae argillac eae apparent. Disssicilior est diagnos is inter palpitationes e chlorosi ortas et eas emorbis Organicis, qui etiam pallore ac oedemate sunt conjuncti, chlorosis contra, Si longiuS perdurat, morbos cordis organicos gignit, ita ut tempus eSSe p0S- Sit, quo qui morbus adsit dignoscere, haud facile est. Haec tamen vestigia ad verum ducunt: pubertatis Retas SeXu Sque muliebris iam magnam palpitationum Chloroticarii in suspicionem excitant, certior tamen fit diagnos is, quum haec symplomata cum morbo pro grediente apparetini. In morbis cordis Organicis Saepe indoles hereditaria observatur, et symptomata colo

23쪽

em saciei cachecticum anteeunt, qui signum morbi tigius perdurantis est. Etiam remiSSio Sympto ma-um deest, quae tamen apud chloruticas, inveniturique post labores disiciles, animi perturbationes ce-it, moX vero, animo tranquillo, redit. Et ipsa thea pia rectam viam ostendit, quum in morbis cordis litoroticis serrum, utilissimum medicamen adhibeatur,a alteris vero duininum modo asserat.

Persaepe dispositio quaedam cluo rotica adesse olet, quae universali nervorum vasorumque torpe-ine in abdomine agnosci potest. luam ob rem inus praecipue incedit puellas, quae habitu Sunt sponioso, torpido atque phlegmatico, quarum functioneSbdominales languescunt, quae ventris tensione labo-ant, et biennorrho eis tractus intestinatis et albo suo ric digestioni depravatae obnoxiae sunt. Morbis, qui orpuris evolutionem impediunt, evolutione genitalion turbata, cata Sae eae Sunt, quae irritationem SySte-aatis arteriosi universi aut vasorum abdominalium ainuunt. Ad illas reserendae sunt, corpuS non SatiSxcultum, eruditione neglecta, nutrimenta mnlct, Com- noratio in locis humidis multaque in aqua negotia, de-ectus motioniS, copulationis appetitus praemature ausiS moribu S partus, quo in Statu Sensibilitas aucta,rritabilitas vero minuta invenitur, contentione S graves empore maturitatiS, corpuS Calefactum mOX vero re- rigeratum, prae omnibuS autem animi depreSsiones, it moeror, aerumnae, desiderium et quidem deside-ium amali. Mihi ipsi occasio obviam saeta est vi-lendi puellas, quae, haud humili loco natae, ad bene aSteque vivendum inStitutae, nulla quae conspici Ρο-

24쪽

tuerit causa efficiento a clitoroSi inPeSSne, Sumina adhibita in medendo cura, pristinam corporis integritatem recuperare antea non potuerunt quam medicus, eausa morbi perSpecta, matrimonium Suasit, quod repente malum Sustul. t. Ceterum nullus sere morbus, exceptis inflammatoriis, quin aliquo modo animi depressione Sit partus. 0uamquam enim primario tantum modo, nervorum SSStema pars est assecta, tamen Sanguinis Sy Stema non ita eXcitare potest, quam ad organismum Sustentandum opus est, qui iterum et

quantitate et qualitate mutatur ac depravatur. Neque chloroseos causae praetermitti debent morbi iam prius apparentes, ut febris mucosa vel nervea vel inter. mittens, in universum morbi in gna virium jactura juncti, itaque nec minus virium jactura haemorrh giis orta, quam Salivatione conlinua, diari hosta habi tuali, lactando nimis longe. NOXae, Systema uterinum ipSum magis asscientes sunt: coitus nimis aut mature aut erebre exercitus, Onania, quor albus, men Struatio praematura vel nimis saepe rediens, sanguinis magna j iactura post partum et lochiae longius duran. te S. Alia chloros eos causa quaerenda est in morbis uteri organicis, qui vires exhauriunt. Menstruatio saepe apud chluroticas valde perturbata, sive nimis

parce aut copiose sunt, Sive suppreSSa appareat, sive colore sit fusco, qualitate mucosa: Semper nimiem a statu integro abliorret. luam tamen mensium anomaliam proximam chlorus eos causam Statuero ab surdum eSt; Aequitur potius eκ univorsali organismi

debilitato ut productivitate systematis uterini assticla.

Omnino amenorrhoea sula raro medicis est tractanda,

sed sublaties aliis causis, liuec quoque cederu Solet, qu0nium ex his putissimum manui ac vig t. Perra

25쪽

i i litoroticis stinctiones uterinae non sunt turbatae,

timnen non Satis circumspeete frustraque regeremuS,amenorrhoeam emineno Ogis vincere Connremur,am minime oti malum topicum et porro, nullis ad litis remediis, evanescit, dummodo clitoro Sis Subta sit.

Plerique scriptores haud dubie in eo consentiunt, doros in idiopnihicam conditionibus non nimis insaulis et justa iam medica quam diaetetica curatione anari poSSe, turbationibus tu corpore non reSidenti-US. Nec raro ipSa natura sanat. Res, quod atti- et Progno Sin, respiciendae hae sunt: 1) constitutio et ires aegrotarum. Uuo invalidiora individua, quo ma- r praedispositi a liere ditaria, quo magis lanctionum itergia deprema est, eo progn is prior eXiStit. in Aetas. In universum, quo juniora sunt individua, into faustius praesagium. Sed semper evolutioniSenitalium ratio ad aetatem consideranda est. 0uoerius enim coitus appetitus inter chl0rosin prodit, o certiun de vitio, vitae propriae nocente, concludiotest. 3) Forma morbi. Species erethica sacilius OlcSt Sanari quam torpida, cum universali debilitateonjuncta. 4 Causae. Melius est, si causa modoraeteriens aut Antiem tacito tollenda, et si vitam Se-ualem directe assicit, ita ut nondum in totum orgRismum d0bilitans ugerit. 5) Complicatio obtor0Seo' iam morbis aliis. 6) Spatium morbi et proceSSUS.Jbi reproductio nondum magnopere assecta eSt, nee um Aucci d pravati, pr0gnosia est laetior. Deniqueonditiones aegrotarum et executio praescriptorum

aedicorum.

26쪽

Et tempore et sequelis morbus multum alius ab ialio abhorret. Fieri potest, ut post aliquot hebdo.

mades ad reconvaleScentiam Se Convertat, CDntra

quoque ut per multos menSes, anno S etiam perduret et gravibus miseriis conjunctus in mortem abeat. Iu i Sanitatem Sensim Sensimque transit, quantitate aliqualitate sanguinis Statui integro appropinquante, pallore faciei evanescente, profligatis viribuS rurSuS ere- Scentibu S, appetitu apparente mensibusque fluentibu S, Saepe PDSt matrimonium ac conceptionem. Sula. mei Struatio, nisi aliae res emendatae Aanguis cationi iaccedunt, Sanationem non indicat, quum illa, Anae. mia perdurante, via artificiali esse pos Sit provocatae Nervorum perturbationes, praecipue SyStematiS gaim gliοSi, non raro sequelae non radicitia S curatae chl0rOSPOS ObServantur, ut hySteria, melancholia, nym-Phomania, quarum postrema exiStit, Si Chlorosis con- ljunctionis appetitu non eXpleto orta erat. Cordis nimis vehementes agitutiones, quibuS energia circulationis compensetur, morbos illius organi efficiunt, lut dilatationes ac an eurysma. Libenter in morbos chronicos et ea checticos eXcurrit, in hydropem ana SarcBm, aSciten, atque in hydrothoracem, phthisin. 0uae Signa Saepe cum Chloro Seo S phaenomenis se ita confundunt, ut decursus ejus non ita luculenter in Con Spectum veniat. Sunt pedes tumefacti et abdomen, diuresis minuta, CutiS Secretio SuppreSS3, Dp PreSSio pectoris, tussis tena X, Sputa purulenta aut Sanguinolenta, subris hectica, diarrhoeae vires exce denteS. Horum morborum accessione maxime debilitas augetur, oppetitus minuitur, Somnus sit inquie tu S, in univei Sum Omnia chlorosu0S Symptumata cre

27쪽

stunt, his excepti S, quae eX alienata SyStematis ge- italis irritatione originem ducunt, quaeque, debilii te magis magisque creScente, plane fere PVBnegunt. Haec est parva adumbratio sequelarum iritium morbi, qui nostris temporibu S creber et potisimum in hominibus inseriori S conditionis invenitur et ibi ipsi relictus, aegrotas ad mortem ducit.

Princeps indicatio, quam in curanda Chlorosi equamur opuS QSt, eo excurrit, ut vitalitatem asilitam erigamuS ac praeSertim Systematis uterini prο-uctivitatein augeamus. Ad quem finem nonnunquam lane ratione diaetetica pervenimus, quae Via, Si ad mrbum tollendum susscit, Semper est aptiSSima at-ue maxime idonea. Ceterum haud difficile perspiciar, curandi rationem diversam esse oportere exetate, consuetudine, Societate; semper tamen cura laetetica cum pharmaceutica conjuncta esse debet..egrotis omni modo Societas hilara quaerenda, vitae dentaria vitanda, suadenda est modica motio, prB ertim in aere campestri. Nutrimentum optime eliendum ex genere animalium, qui cibi sale condiriliisque aromatibus componi posSunt; p0tu S con SiStatu cere visi a sacili digestu paulloque vini. Semper Orro reSpi Ciendum est, ne aegrotae Somnum nimis, rotrahant, neve cosseae vel theae insuso sint nimis editae, neve refrigerationem Sibi contrahant. Ma- nam utilitatem balneae tepidae asserunt. Omnia, quae tropoSui, remedin eo Spectant, ut plasticitate aucta emotisque causis ut X iis sortiorem nutritionem ac languis rationem ossiciant et hilaritate restituta animi erturbationem tollant. Sin vero inorbuS majores

28쪽

secit progressus nut complicitus est Bliis vitiis, re

media pharmacetation non Sunt Omittenda. - Magni est momenti cogn0Scere, num debilitas receptivitate aut nuria aut minuta Sit Conjuncta, quia in utraque t cura dissert. Discernimus Chlorolicas constitutione liorpida ac sensibili. Apud illas, habitu, tempera- .mento, torpedine iΠSigia 'S, Da medicamina. quael principio Acri, r0 Sina atque Olen Bethereo Systema uterinum excitant ibique congeStiones Pariunt, quaeque vim vaSurum nugent, Sunt adhibenda. Itaque non inutilia Sunt ni omitti DB, Ut mellilia, majurana, .m illo solium, Valeriana; balsama porro ac resinae propter vim incitantem uiorumque ipsum praecipue asscientem, ut balsam. Peruvianum, Copctivae, Asa foetida, gumini nnianon in V., galbanum, myrrha. Vehe- 'menter excitant nonnulla olea aettierea, ut iuniperi, terebinthinae ac PraeSertim oleum sabinae. Inter tiremedia officacia numeranda sunt aloe in dosi parva, icontinua tamen aliisque rem diis conjuncta, lierbae igrati uiae grana duo nil quatuor in extracti forma, lsensim seia Simque maiore S dus es, soli a sabinae adii infusum. Cis, quae Productivitat in SystematiS ut di irini augeniat, iunica Sunt ad num Dranda, in quibus Mina ferin extractiva amara praevalet, ut herba iri solii is brini, marrubii albi, milles otii, radi X genitanae, ca- lanii aromatici, lignum qua8Siae, cortex chinae om- iniumque PrincepS serrum. Adjuvetuntur eX terna infrictiones abdominis, in stitutae Olois aut herois, oleo sabinae, iuniperi, bal- lsauio peruviano in spiritu vini soluto. Eslicacissimae illic sunt bulneae sopidne . Sed si organismi debili- lias nucia recepit vitute est insignis, quae externo aegrutae habitu, byntUricis et Si asticis sympto malibus

29쪽

gnosci potest, tonica caute sunt propinonda propiornicultatem digestionis. Hoc in casu optimum sititissima minimeque colinerentia tonica adhibere, ut idum Halleri vel acidum muriaticum infuso tiruntico immixtum. Sed si orgiana clivio poetica ita fiat labefactata, ut etiam acidum molestias asserat, hil est aptius quam hanc sensibilitat in anota india, quod in infuso aromatico positum est, hebetare,

io facto ad en, quae Supra nominavimus, remedia dire. De principe medicamine in hoc morbo, nempe serro ejusque vi nonnulla memoranti milii sit ve- a. Vis, quam habet ferrum in humanum organisum, notior est, qualia ut mullis verbis do ea disso-ndum sit. Ferri usu sanguis elementis sirinis crest, cruore aucto rubriorem colorem adipiscitur, cir-datio acceleratur, uno verbo, Sanguis ad nutrien-

iiii aptior sit. dui ferri eventus quum nostis QSset, iid tum luculentius erat, quam illud laudare semperie prosperrimo SucceSSu adhibere, quum clitorosisndum putat ex Sanguinis di pravatione, cui tollendauhil serro melius est. Itaque Nati manu, vir magnium enii, joco Se quidem, Veris Sime Verti ait: qui nest Martem, nescit artem. Neque iam eu parvum ferremus damnum, Si ubique serrum adhiberemus; fit primo est respiciendum, nulla dige Stionis Orguria integritate versentur, quae si non sunt inta ta

i in serrum ipsum ejusque praepArata robur quod-im organorum chylo poeti Dorum P0Scuui, nitas facit se uilitates pariunt ac ga Stricis mitin revocant. Sedium tu chlorosi digesti , raro sulum non sit anticia, supra vidimus, optima erit utilitatu antea modica

30쪽

nedicto, absinthio, chelidonio majore, quibus digestis icorroboretur. Uuo facto, ferrum ipsum et quidem ejus praeparata sacilia digestu, tanquam prince PS re.

modium, in usum re Vocare licet, usque ad usum ferripui verati. Semper tamen ferrum Bromnii CD qu0dam conjungitur, quo digeStio eX citetur serrumque facilius digestu reddatur. Fieri potest, ut ferri usu alvus sit Obstructa, tum pauxillo ritet conjungi pubeSt; aut Succus gi Stricti S hyperacidus sit, tum b0nucierit medicamen absorbenue addere. Praecipua me-

in aratione digna sunt balnea martialia sontesque salubres, quae ad chloros in tollendam multum asserunt, tpraesertim in loco adhibita, ubi res plureS nccedunt ad valetudin se in restituendam. Duo pertinent Pyr-lmoni. Schwalba cli, Fran ZenSbrunn, Spna, Brii clienati, Cud ova, multique alii sere innumera-ibiles fontes. PraΡter alia elementa continent serrulns Oxydulatum carbonicum, Salia, ut i Birum CBrbuilicum liniuriaticum, Sulphuricum, Cal Briam CBrbonic3m, inu. iriaticam, Sulphuricam. Major eorum parS Sunt frigi- idiores, alii vero calidiores . Gustus est atramento isimilis et contractivus. luas aqua S, etiam Si pals iserri carbonici insit parva, non tamen eSi negandum, lhoc insignes vires salubres adipisci, et interdum i quidem majores quam sortissima serri praeparata

Duod admirari non possumus, quia, qu0d jam Supr3 ividimus, ferri praeparata sortissima corpuS p0Scunt iminia S irritabile, Si bene digerantur. In sorma ferri . Carbonici serrum mitissimum habet essectum, sacillime icirculationi immiscetur et ita efficacitas augetur. Ilos imodo adhibitum serrum, hominibus debilibus et tracissintestinati sensibili praedito utilissimum est. Νeque iuSt praetermittendum, sulla admixta serri tonum Ini