장음표시 사용
232쪽
233쪽
PRimis renascentium litetarum incrementis mirae erant tenebrae & circa rem nummariam Veterum : fingebantque Sabellicus, Beroaldus, Porcius, Egnatius , Τurnebus, sestertium neutro genere Rrbiadem arRenteum nummum; de appellabari alium sestertium minorem & aeris, aliud sesterrium misis argenti duarum librarum & selibrae. Dispuis lit hanc caliginem Guil Budarus, docuitqui sestertis, fuisse nummos arκenteos binis & se, libris aeris, dein quatuor assibus aestimatos, stastertia vero non nummos, sed mille hujus modi nummorum sestertium.
De Sestertio nummo,s' irritus, denarius sunt adjectiva. Varro de
L. L. L. 4. Sestertius quod semistertias. D pondius enim ct semis antiquus sestertius est. Sic cum dicitur seuertium, intelligimus duo τλα vel asses, quibus aliquid additur tertium
dimidiatum. Ergo si fertim natura sua non O magis
234쪽
magis substantivum est & neutro caret, quam
urtius & caetera hujus ordinis numeralia. Unde olusio teste, sestertius pes, ct sestertiam bipalium Columellae de arboribus: IUum agrum. queis seminare destinaveris. ploum o succosium su/ erit bipalis vertere, quod vocahit rustici βstertiam.
Nam solebant arma sua interdum sic distinis
guere agricolae, ut modum numeris significarent. Vocabuli, denarias, eadem ratio est:
adjectivum enim est, nec significat rem per se subsistentem , nisi aliquid tale iubaudiatur. Aliud egit doctus ille Savilius, cum denarium dictum esse scripsit, quasi dena ara. Hoc igitur stet immotum, vere adjectiva esse la sestertius, denarias, neque id esse desinere in re nummaria, sed pro intellecto substant, vo genus &significationem & terminationem mutare. Masculinis nempe intelligitur &explicatur nummas. Ita denarius significat nummum denarium, sic dictum, quod tax retur assibus libralibus decem . seu decem li-hris aeris: sestertius nummum sestertium, sic dictum, quod esset aestimatione dupondii &1emis, seu binarum librarum aeris & dimidi,tae, quamdiu as libra pondo fuit. Postea ma serunt haec nomina respectu ad originem ha- Bito , etsi levioribus nummis aereis, quatuor assibus sestertius, sedecim denarius censeretur. Neuttis designantur & subaudiuntur argenti
mora sive mavis pondo in nummis: prius si iubam
235쪽
iubaudies, facies copulatione substantivi cum adjectivo, posterius alia ellipsi, qualis eli in
illis triumviri are, dacem viri luabus, in duodecim tabulis, monti qumque par a.
Soertia vel jestartia pondera argenti, qualia voce siestertis sola posita intelliguntur, suis se mille nummum sestertium, & denaria. pondera mille denarium nummum sic colliges Denarii nummi, quales descripsimus, etsi pro copiis reipublicie & pro innocentia aut avaritia triumvirorum & ossicinatorum monetae in pondere variatum nonnihil videri posset, mox tamen postquam flari coeptus est arge
reus nummus in eo constiterunt, ut centum putarentur in argenti libra Romana. quemadmodum centum drachmae in mina Attica'. Livius L. aa. cap. a φ. narrat, de parmutandis captivis convenisse inter duces Romanum Poenumque, ut quae pari plures reciperet quam daret, argenti pondo bisa O belibras iumilitem praestaret, Has Plutarchus in vita Maximi πω Τη-- - δι--- Vertit. Libra igitur argenti aequa censebatur centum drachmis. Drachmis respondebant nummi
denarii, quicquid tandem fuerit subtiliter exigendo pondere. Hinc igitur sicut nummus denarius argenteus in aere Valet decem
asser vi nominia, ita pondus denarium in ar-
236쪽
gento signato valet decem libras argenti, 'ex consequenti mille denarios nummos. Sic Plutarchus. in L. LXXV lil. 3. Io. D. deleg. 2.
deposita apud me a Seleuco patruo meo denaria tria,
pro tribus millibus denarium. & in veteri lapide, denaria quinque, utpote quinque millia denarium, pariunt usuris centesimis annuos denarios nummos seXcentos. Quod si quis his locis omnino contendat denarisim tria misita es denarium quinque millia stribi oportere & naenistia notis significatum excidisse,negare tamenis non poterit ex analogia ita potuisse dici. Sic centenarium posterior aetas pro centum li- .hris auri pariter in nummis dixit Jam denarius nummus continet quatuor nummos sestertios,fve illos prisca aestimatione dupondii & sel, hrae aeris, sive posteriori quatuor allium. Li-hra igitur argenti ut centum denariis, ita I quadringentis aestimabatur sestertiis: duae ibhrae & 1elibra , hoc est . sestertium argenti pondus mille sestertiis nummis. Bis namque quadringenti faciunt octingentos, & dim,dium quadringentorum sunt ducenti. Pertinent huc verba Budaei: Duae librae &selibra, seu quod idem est, mnae duae & h mimnaeon ducentas & quinquaginta draci mas valent: quae si quaternario multiplicentur, mille nummos essiciunt. Quonabdo igitur se stertii dicti simi nummi, quod duos alles&senustem singuli valerent. id est dupondium
237쪽
semissiem aeris: ita sestertia ex eo dicta sunt. quod duas libras singula & selibram argenti
valerent. Verum id adnotandum, quod lubram nunc & minam centenarias intelligimus indifferenter utentes : quod pondo etiamidentidem appellantur. Plinius: Mna, quam
nostra minam vocant, pendet atticas drachmas cenis
Consentit Claud. Salmasus commentario ad pallium Tertulliani ubi ita: Sciunt rei nummariae Veteris periti, singula sesteriis mille testertios nummos aequare, sed vel nemo illud scit, cum sisterili dicuntur subintelligi
nummos Cum sestertia, lubaudiri Sic urinum sesertiam pondo duas argenti libras cum
semis te valebat, ut unus stomus assis duos asses& semissem. Sed sestertius nummus posteae quatuor assibus permutari coepit, qui duobus qtantum assibus Ω semime, juxta veriloquii sui notionem, Olim permutabatur. Quadringenti autem ejusmodi sestertii nummi, quatuor assi bus valentes singuli, & quaterni uno denario, libram Atticam, hoc est minam essiciebant, quae centum denarios, hoc est centum drachmas, vel quadringentos sestertios valore eX3equabat. Sic mille sestertii nummi duas li-hras argenti & semissem constituebant, hOQest unum sestertium pondo. Restat tertium genus, cujus in hunc diem desideratam originem & progressionem ex. - . O 3 eodem
238쪽
eodem capite satis molliter & commode dea ducemus. Quia enim sestertia sunt pondera librarum argenti hinum semis, non pondo, sed in nummis, qui nummi mille sunt argentei, & ρstertii vocantur, quod olim totidem Iibris aeris vel assibus singuli censerentur; dubium non est . quin bis siestertiim habeat qui que libras argenti. & sic duo millia numismum; ter sestertiem septem libras & dimidi tam . seu tria millia ; quater sestertiίm decem
libras, ideoaue quatuor millia nummum&C. centies hestertium ducentas quinquaginta libras, nummum centum millia, bis centies. Vel ducenties sestertium quingentas libras nummum cluis centa millia 3 tercenties, vel trecenties sistertiim
septingentas quinquaginta libras, nummum millia trecenta: & sic deinceps. Non eiuiuq uam, dubium, quin erammatica lege salis , va sic dici possit, & sartis tectis artis pra ceptis: sed tamen ne diceretur, ut infinitis aliis, usus intercessit, qui aliud esse grammatice loqui, aliud latine docuit. Ille certissunt us loquendi magister, sed idem quamvis fastidiosus, tam verborum quam sermonia exactori non prius hac bene grammatica v cum structura computantes & quidem provida ratione 3 uti piissus est, quam ubi nomzenta nonaginta novem sestertia praeteriis, lent. Τum enim, quum millessenia pronuntianda essent, ut novum iacerent numerorum actums
239쪽
actum. quod hucusque spreverant, adsum. serunt singulare, idque multiplicarunt per adverbia. Et quasi ante centus sestertium 'ανζὶ Τ.eratum sestertia L quod ex analogia poterant, sed noluerunt, ut nova ellipsi ad multo majorem summam efferendam eo uterentur bis genties, vel ducenties sestertium pro ducenta &c. quinquies centies sestertisim pro qui nuntis millibus &c. nories centies vel n Venties sestertium pro
nongentis; quasi haec ita dixissent, quod per definitiones artis grammaticae licebat, nistin alium locum eam formulam dispensassent, pro mille sestertia, jam decies puta, centies sestemdm dixere, hoc est, duo millia, quingentas argenti libras, in nummis sestertiis decies centenis millibus ; pro mille centum, undecies, pariter intellecto centies. pro mille ducentis duodecies, scilicet centies sesteriiίm & reliqua. in quibus' ergo posterior vox elt adjectivum& neutrum& singulare; non autem substantivum ejus est decies. quod revera est adverbium & manet, sed curta & recisa haec loquendi ratio sic est integranda: Pondus argenti decies centies δε- sterti m in nummi. Sic malo dicere, quam sestertia pando intelligi. Quod non male potest videri dictum, sed a pluribus, imo ab omni- ius. male accipitur, hanc sestertia pondo quasi adjectivi cum subitantivo interpretan
Digna sunt Rob. Cenalis verba, quae hic alis
240쪽
Iegentur: sester m ait, neutro genere smilucat mille sestertios nummos & ocem μὴ ertis dericem millia nummorum. Cum autem dicimus Ocies saestertium non decem, sed mille sestertia. significamus, hoc eli, millies mille sestertio nummos. Nam Mira se*rtioni decies cent ina sestertia valetr ut semper in ted ad Verbium.& nomim i 'telligas centuna: quali ita dicas sonet sinrtim , hoc est centum fel tertia: bi JHeruiuin, ducentat denique cicu Istertium decies aentena sestertia : me ira sisterii. vigesies centena sesteitii si ' Ex his pronus est ad reliqua alaenius: neutrum enim genus in se stertio chiliadem nummorum lettertiorum complectitur, qui minores seitertii dicuntur: adverbium autem sestertio neutri Moeris adqt junctum, centuriam comprehendit.
runt, ita videntur antiqui dixisse μndus, pondi, pondo, licet neutro generea ut Padus,livgus, aurus; & ρander, ponderis, sive Masculino, ut laur sive neutro gunere ut jura. Has duas terminationes & inoli nationes .ita miscuit in .stidium posteriorum ut prioris Genitivum &IJativam abolerenti alterius nominativum Maccusativum facerentque pondas. ye dena & Caeiatera, sed duplici ablativo, panda & pondere, qua