장음표시 사용
1쪽
5쪽
dieinae laudamenta observationi, et experientiae tantummodo inniti non solum notum omnibus est at que compertum , sed ab ipsis medicorum operibus confirmatum. Ex quibus observationibus et experimentis invicem comparatis illeoremata generalia conduntur, et veritates generales deducuntur, donec tandem ad principia illa perveniamus, quae leges Naturae nuncupare consuevimus. Bes medica, quemadmodum omnis scientia naturalis, Indiae ne et Analogia opus habet, quae methodus unice idonea existimatur, ut ad cognitiones evidentes, et certas humanus intellectus evehatur. - . Quamquam generalis methodus Veri inveniendi dissiculter non desiniatur aegerrime tamen saepe saepius ad Naturae phaenomen evolvenda convertitur, et in scopulos haud raro incurrimus immanes e Scyllam vitare cupientes in charybdim ineidimus. Longum esset, nec hujus oci errores omnigenos enumerare , in quos Majores nostri frequenter ob sanae. methodi desectum lapsi sunt, neque ad errores illos proiligandos una sussicit aetas: sensim enim sensimque plurium saeculorum opera evanuere. Xon inficior nos nunc etiam in erroribus versari, semperque versaturos quod mortalis Dissilire by Ooste
6쪽
fati est sequela: at hominum commenta in dies decrescunta quae ad minimum numerum a seris nepotibus confidimus fore ut redigantur.
Ne medicorum disciplina tenebrarum tantarum fuit immunis: et ea libenter praetereo, quae omnis aevi periti, et imperiti ad humani corporis functiones interpretandas aut ad morbos cognoscendos in medium attulerunt oblivioni magna ex parte jam tradita. Unum ex hisce nostris adhuc diebus celebre ad trutinam denuo revocandum decrevi, illud nempe Utrum materia putrescens organismi humani partem constituere possit, nec nes Quod sane argumentum hodierna luce mihi disquirendum suscepi coram Vobis, Praeceptores sapientissimi, non tam ut Academiae hujus vetustissimae legibus satisfacimn , quam ut vestram denuo experiar humanitatem. Quapropter si iste dies mihi gratissimus esse debet, a quo novae vitae ducam exordium , gloriosissimus idem est, cum praestans vestra singularisque natura , sapientia summa in adolescentibus sustinendis, aequitas tandem v stra omnem mihi coram Vobis dicenti detrahat perturbationem.
Ut corpus organicum quodlibet putrefiat, varia requiri audior ealoris gradus, humor, aeris acerasus, quies quae ubi vel cuncta , vel partim desint phaenomenon illud aut nequaquam, aut lentissimum deprehenditur. Materies organica per vires illas exteriores secedit, elementaque tum illius, tum horum nova ineunt connubia Pars per graviorem aera a tolitur et aufertur, pars restat pristinae tamen prorsus orba texturae r prietatumque quibus prius excellebat expers omnino odor peculiaris sa lidus dissunditur. IIaec per experientiam omnia innotuere.
Materies organica peculiaribus proprietatibus praed ta dum vita viget, ex elementorum simplicium Unthesi, certa c. e. compositione constat, ejusque character Productio, et Fr uetio. Nec tamen Vitae status Mintiones respuit immo mili quam intermissarum mutationum scries experi tur, qua quum in sanitate, tum in morbis et multo notabiliores obsem
7쪽
mus. Quamobrem Medici plures, et optimo quidem jure morbos organicis exceptis' mixtionis organicae alterata essectus statuerunt Clar. Rei , ni fallor, primus viam aperuit, quam postea alii plures , interque Nostrates
Cor et organica et inorganica non solum viribus, sed elementorum quoque synthesi disserunt; etsi analysis nos doceat eadem ut plurimum esse tum inorganicae materiae tum organismorum clementa norgonica in organica lui vis sensim sensimque massormari ernit, nec minus organica in anorganica converti. Organismus igitur mutationibus obnoxius est unde etiam ejus vita quasi per gradus imminui potest, mortique magis magi que adpropinquare.
Per hancce materie mutabilitatem fit utique, ut nascatur processus ille per quem putrescit organismus Solidae partes et humores etiam promptius dissolvuntur. Cumque organicae substantiae eaedem non sint, sed indolis iuxta textus, humores, aetatem, morbos, diversissimae , nil mirum, si faventibus circumstantiis, celoius aut aegrius metamorphosin indicatam subeant, et varius etiam nisus in putredinem juxta vicissitudines externas, caloris gradum, aeris conditionem, circumfusi humidi vaporis copiam. VIII. Sanguis circulat, nec unquam quiescit calor eundem pervadit quidem, sed is delet esse ejusdem gradus qui cruorem in norma sua retinere aliat aer Oxygenius per pulmones inducitur, at ea quantitate quae ejusdem indolem tueatur , nec destruat porro si quid in humorum fluentum invectum fuerit alieni, statim per vasa et organa secernentia ex Organismo expellitur. Haec quidem opinionem illorum, qui putredinem adesse aliquando arbitrantur, vehementer labefactant desunt enim momenta, quae illi faveant. Sed principiis quoque physiologicis, et pathologiet eandem oppugnare, et evertere conabimur. Disilire by Orab
8쪽
Quo magis vita viget, quo majori agit energia, eo etiam arcetur putredo;
si autem magis vitae robur hebescat frangatur, eo etiam proclivitas in tabem notabilior. Et revera hujus processus signa, pc quae in sensus incurrat, haud ignorantur. Faetor peculiaris dissunditur praecipue, nemini ignotus, ex principiis volatilibus derivans. Horum omnium in hominis viis ventis humoribus nemo aliquid notavit. Quae observationes de corrupto sanguine proseruntur, c rc nou demonstrant, vel fidem prorsus non
Ad digestionis iunctiones gradum parumper sistamus Physiologi recentiores in id consentiunt, succos gastricos peculiari vi in alimento agere, corruptionem illuc haud inferres, immo nisui linientorum in uircindinem valide obstare. Ulcera impura eodem succo illinita prosperam memtamorphosin subiere. Nec in stomacho ciborum mora sat longa Auctores gravissimi, nec uti videtur salso , statuunt organis digestionis summopere hebescentibus, ibo in sementationem putridam interdum abire, cum potissimum cibus copiosior, vel putrescens deglutiatur. Sed alimenta, quae in ventriculo morantur in organismi massam revera nondum pervenere, nondum substantia organicae nuncupari merentur, nec eorum per breve tempus absentia morbosi quid unquam indigitaret. Extra massam organicam existunt.
IIoce phaenomenon igitur a viribus digerentibus omnino prostratis originem ducit ex quibus fit ut neque succi secreti virtute propria gaudeant, nec motus peristatticus satis vigeat Haud dissimili ratione laoees putrescentes emittuntur eae vero aliquid constituunt ab organismo separatum , quod mora protracta in illum processum sertur , et eo certius, quo debilius secretio interica, materie eontentae assinitates mutuas , ut in secunda valetudine solet, determinale valeat; sed potius subimet relin Diqiligo by Ooste
9쪽
quantur. Id et rapidius in typho sive subri putrida peragitur, calor quippe
pyreticus accedit, unde tympaniticus tumor imi ventris.
Pari modo urinae putrefactae si unquam cr talis est missa, origo explicari potes Est humor a massa humorum jam secretus. Ipsam post emissionem putrefieri, mirum jam non est sed non de hoc disquirimus, an humores extra organa putrefiant. Nec cutis transpiratio aliquid probat: iton enim semper ejusdem qualitatis materia exhalatur. Id vero ex sanis guinis , ex secernentium vasculorum conditione, ex secretionum reliquarum copia, et qualitate dependet ex quibus universis transpirationem insitatis sere modis variare debere lacile concipimus. Unde et odox proprius in pissime illam comitatur a uulla morbi suspicione derivandus. Factor idcirco nullo negotio per allata explicatur, qui intra vasorum systema lium aurum putrescentiam imaginemur.
Non ego ineptias effutiam. Quaesitum est uter organismus clerius putrefiat, qui vegetabili, an qui animali victu nutritura Quaestio ad rem
nostram non iacit Etenim vel organismum viventem respicimus, vel emortuum. Priori loco victus quantumvis dissimilis, ad Nutrientium cla4scmspectat, vires vel co ervat vel Mparat, materiet organicae humorumque masse incrementum dat in id vero consentiunt omnes, et ridiculum sane re putredinis sontem in alimentis quaerere. Sive post obitum juxta alimentorum qualitatem , organismi in putredinem propensionem variam metiri velimus idque ad nos iterum non pertinet, cum vitam non mortem
nobis indagandam instituerimus Leges , quae liominis aeconomiam vigente vita regunt, ab illic, quae eo extincta vita potiuntur, distant certe Vita enim evanescente, elementa quae Wius ita jungebantur ut exinde haenomena nutritionis, sensilitatis , et motus exsurgerent, in corum propo tione, et numero celeri gradu immutantur. Non est igitur tuta ratiocinatioox iis quae in mortuo accidunt ad vivum relatis. Id etiam per expcriei tiam evincitur quantum enim discriminis intcrcedit inter actionem caloris, frigoris, aeris atmosphaerici, acidorum, satis in corpus vivum , interque actionem eorumdem in corpus viri iunctum Medici id omnes sciunt. Diqitia i Corale
10쪽
Quot et quanti ex praetervis isto discrimine in medicam scientiam errois res pro manarunt quot in Pharmacologiam ex sperimentis in adaveribus
institutis allacia invecta sunt theoremata Sed haec nostro aevo satis nota. XIV. Inutile duco Physiologiam comparatam in medium asseris, ut probem
animalia quaedam cibo putrescenti innutrita alaeria increscere tantum abest ut detrimentum aliquod patiantur. Veniamus potius ad eos qui inedia enecti putredinis theoriam aliquomodo sulcire putabantur. Eorum adavera itius corrumpi contendunt ii qui pro putredinis innatis clementis pugnant verum quid de indagine cadaverum lio respectu sentiendum sit modo exposuimus. Urinam pergunt putresaotam suisse inventam , suseam, mordacem: mordacem . suscam suisse concedimus , dubitaimis putrefactam . quae etiamsi talis esset, adversariis admodum non faveret. alitum etentem allegant quasi is in sanissimis hominibus nunquam obvius esset ostemdendum erat tamen eundem a sanguinis putredine progigni. Plures praeterea historiae recensentur eorum qui jejunium ad longum tempus periu-lerunt lialitu putrido haud memorato. Quod de lacte contendunt rancido in iis reperto, concedimus sane aliquo modo alteratum suisse . quin tamen inde conjiciendum sit, lac in organismo adhuc vivo existentem in tabum converti Praeterquamquod viscera in corporibus inedia extinctis integra, ut alias solent, reperta sunt, nec cadavera in putredinem proniora, uti Tulpius, Rediusque animadverterunt Phaenomena esurientium universa, per eonsueta principia intelliguntur.
Neque opinio hae ab iis animadversionibus labefactatur, quas putridarum quarumdam ebrium earum praecipue quas typhoideas appellanti consideratio cuiquam potest suppeditare. Praecipuus mali illius sons in
Systemate nerveo a norma aberranti quaerendus. Nee desunt, qui in illo vitam nimiam reperiant, a sanguinis pondere oppressam. Ut ut sit, minpertum tamen hab mus sanguinem ab organismo hacce aegritudine ab ranti subtractum, nil putridi medico osserre. Solutum videmus, aegrius concrescere, et morbo assiet gravissimo phaenomena, quae luculent synthesin penitus alteratam testantur. Salium copia ingens sed tantum