De vrbis Florentiae ac Mediceae familiae nobilitate. Francisci Nouelli Romani iurisconsulti commentarius

4쪽

VRBIS FLORE

AC ME DICE

NOBILITATE.

FRANCISCI NOVEL

COMMENTARIVS.

Apud Carolum Vuilletium.

MDCIII.

superiorum permis

6쪽

ALEXANDRO

MEDICI S. R. E. EPISCOPO CARD.

AMPLISSIMO.

FRANCISCVS EERDONATIVS. S. P. D.

IBERIC IVS CHO Minae, Carrarias Prin- ceps III bi mus vir omni genere virtutis em cellent, ct omni laude praestans, ct immortal, rate dignomus,ct Mediceae domui non a is

te tantum sed miro etiam amore coniun Gmm -- haberet unicum exemplara ommentam a Fran

ciso Novello Romano Iurisconsulto de Florentiae urbis, ac Medi a domus Iaudibus, ab hinc nonaginta circiter annos dente,scilices in Petri de Leone Decimo conscripti , c, in lucem editi, ac vitres ra--m is Mum inuentu esse eum libellum , O non sed num ob nonnullas lepidas hi toriolas, O .eognitione dignas , ad familia

Mediceae amplitudinem maxime pertinentes, quae inera contine rur, qui manibus hominum tereretur mandauit mihi, viri etarum gratiam,qui tis rebus oblectantur,itreum.imprimendum curarem. Mihi ve o cum eius.mandatis obsemperare vellem, nonfuit diutius haerendumsui docties ius miri vigilias dicarem, quem patronum huic libello adorare namcum in eo agatur de patriae ac familia sua,inter quarum ornamenta ru vel maximum censeris, ct ad quarumsplendorem ex te non minimum lumen redunda laudibus,nulli magis quam Iibi conuenire videbatur praeterea cum primo ad Imium Medicem cardinalem amplissimum conscriptus fuerit, qui δε-

7쪽

inde Pontifex Maximus Clementis Septimi nomine essectus es,cui magis quam Alexandra Medici Cardinali Amplissimo qui ijsdem Desilijs in viii, ij idem bonoribus ret, ct in Cbrisi vinea colenda, ct purganda plurimum laborat, ct ijsdem in ea muneribus fungitur iandus eratI N enim is es,qui cum patriam clarionam δε- miliam amplissimam, ornatifimos propinquos, ct a es habeas, virtute tamen perfecisti, ut quanto honore ipse ex illorum dignitatea ereris, non mιnora illis ornamenta ex tua laude redderes , ct publicis Chrisianae Reipublicae ct Dei Ecclesiae muneribus o eundis , non solum tueris, ac retines, sed auges etiam, O amplisi ιν:riae,ac familiae laudesperse maximas, ct clarissimas. auod υeι maxime declarat tua Gallica Legatio,inqua ea innocentiae, pru. Fn-ιia,liberalitatis, beneficentiae, Christianaeq; pietatis documenta de disi, ut omnibus exteris nationibus maxime commendetur tua virtus, ct probitas, ct eam praeterea conflantiam, O animi excet , atq; inuicii magnitudinem, ac robur ostendisi, ut pacem inter no bilissimas nationes ,9 amplifilmos, ac potentissimos reges conciliaris, quae quidem in causa es, ut vere Christiani omnes principes quiete, ac pacifice vivant, ct concordi animo Christi hsibus rein seresacilius valeant, ut ea de causa, ct Clementi Octauo Sanctifi-mo,ac prudentifimo Pontifici, ἀ quo tu unus ex omni collegio ad tantum munus desectussisti, cumulatefatisfeceris. O ChriHianos

omnes tibι maxime deuiuxeris, ct omnes te ament,admirentur,cel

brent, ct quietem, qua fruuntur,tibi acceptam reserant. Fruere giatur, amplis ime Princeps,hac tua virtute, O hoc qualecunq; es munusculum hilarifronte accipe,meq; in eorum numero esse exiHimes, qui mrtutes, ac merita tua optime cognoscunt, ct juspiciunt, Otuo nomini addicti, ac dediti praeter cater os sunt . P ais, ct diu felix muri Romae xij. calend. Nouembris. MDCIII.

8쪽

DE URBIS FLORENTIAE

AC MEDICEAE FAMILIAE

NOBILITATE.

FRANCISCI NOVELLI

COMMENTARIVS.

FRANCISCUS NOVELLVS, Romanus I. V. Prosi r

eia mplissimo Iulio Carrinali Medici Honormiissma morumspeculo Salutem.

LIM, Amplissime pater, cum ex pueris ex eesi silem, primosque pubertatis annos egressus essem , ita me quidem sacrarum studia legum tenuerunt; ut aliquibus annis, quibus Perusiae uberrimis I. V. sentibus Petro Philippo Corneo , & Novello Baldo Bartolino magna ibi eulaude profitentibus operam dabain , nullum omnino quod ausim dicere tempus ociosum duxerina quin illis andi edis assidue fuerim imis pertitus . Postea vero cum diuel Brum doctissimorum hominumquamplurima volumina , non solum spendidissimo iuris consultorum lumine praevio Ioannebaptista Caccialupo . verum plerisque aliis eius facultatis viris etiam clarissimis; viam in iure canonico, & ciuili monstrantibus comparassem. Coepi mecum in hac praese tim aetate mea senectuti proxima curiose singula rimari, atque tacitus reuoluere,adeoque sum ipsis voluminibus euoluendi, oblectatus, ut in antiquo studio, & strepitu hoc serensi, tamquam in puluere quotidiano exercitus animus meus non mediocriter refectus sit. incidi igitur in quaedam praesenti volumine contenta opuscula, quae ab omnibus sere u his impresseribus, & amultis, varijsque legum peritis, & causarum patronis ac tabellionibus etiam sacri Palatii apostolici ad imprimendum adeo quasita, atque essiagitata fuerint, ut ad communem utilitatem, α

9쪽

stuctum imprimenda denegare non audeam, & in aspectum, lueemque

non proserre. Sed dum cogitarem,& antino reuoluerem, cui nam ea deis stinare deberem, nullus tandem omnino mihi magis in animo meo oc- . currit, quam tua amplitudo; cui & ipsa opera, de ine ipsum pariter traderem, & dedicarem; ea praesertim causa, quia cum bis tantum tua cuin amplitudine locutus essem,ita tuae amplitudinis nitor traxit me ad illam

amandum , & venerandum, ut non aliter amauerim, veneratusque fuerim tria illa sacratissimi senatus vestri olim fiat gentissima sidera,Franci Dcum Piccolomineum Senensem, oliuerium Carrapham Neapolitanum, Marcum Barbum Venetum,qui sacrum mihi Chrisma impresserat, in suo quem quae Cardina latus honore insignem, de ipsum Senensem Piccol mineum Franciscum summo etiam Pontificatu praelustrem, quorum, ut viventium procurator eram, ita nunc post quam inter mortales essedo serunt , eorundem praesidio spoliatus ex isto. Nec mirum si in te nitor; comitas, beneficentia splendent, quia Florentia ortus es, opum abia dantia, virium gloria, & praestantissimorum virorum primaria totius Hetruriae nobilissima , ac validissima ciuitate, quam a Romanis traxisse initium satis constat. Et quamuis veteres aliqui affrment eam

riginem habuisse ex ea ciuium Colonia, quam Lucius Sylla post ciuilem victoriam Fesulas diuisis viritim agris misit,qui montium asperitatem

fugientes in plano iuxta suentem Arnum consedere, tamen deduxere Flotentiam inclitam ciuitatem Coloniam triumuiri Octauius,qui deinde Au mistus, Marcus Antonius, S: Marcus Lepidus etiam Ponti sex Maximus,Coloni autem deducti Caesariani milites,quibus assignata ducenta iugera per Cardines , ic Decimanos, ut apud Iulium Frontinum c Ieberrimum scriptorem, qui Neruae a late floruit in libro de aprorum mensuris, quem celebris Medicea bibliotheca vetusti sitimum habet,compertum est. Cuius sententiae spectatae fidei vir Angelus Politianus graece,

latinequae disertissimus, egregius poeta, excellensque Orator alii putatur,& primo epistolarum libro, secunda epistola ad Petrum Medicem Laurent ij filium testatur. Primae autem huius velutissimae ciuitatis moenia non multo ambitu suere, sed instar Augustinassinas Vrbis Romae conditam tuam amplitudinem non latet, ut illius vetustissima vestigia demonstrant: Thermarum quoque rudera quaedam nouis aedificiis Inser. ta, a quibus de hodie propinquus vicus Thermae vocitatur, ac aquaedurctus lapideus,cuius extra urbe nonnulli arcus apparent. Pantheon etiam Florentiae superstat Templum nobile, quod Marti gentilitas dicauit, maximam arguens vetustatem, nunc Diuo Ioanni Baptistae praecursori, qui tutelam ciuitatis gerit, sacratum. Nam , & Augustus vltori Maria

Romae medio sero templum posuit: Martem Romani autorem Originu

10쪽

pitolii, & propinqui sori ad hanc diem Florontis perseuerat, ac id quarundam Regionum nomina indicant. Sunt veteres aliqui, qui scribunt, a praestuenti Arno Fluentinos dictos , eoque orta Florentia, Plinius ut in tertio libro naturalis historiae legitur Fluentinos praefluenti Arno appositos dixit, quqd Pogio Florentino doctrina ,& eloquentia praestanti in principio primi libri historiarum Florentini populi, similius vero videtur ἔ quam quodULeonardus Aretinus clarissimus Orator scriptum suis in historijs reliquit, existimans quoniam inter duo fluenta Arnum,&Munionem locata esset, Fluentiam dictam, quia Plinius origini dictae Vrbis proximus aetate fuit, & Munione torrentem, & non fluentem vado saepius aestate arido appellari decet. Sed Christophorus Landinus prohaemio in Dantis interpretationes haetrusca lingua sententiam Plinii. probat, pariterque, di Leonardi, eo qnod inter Arnum, & Munionem locata sit. Tamen postquam Florentia adoleuit, & Florentinorum ingenia soruerunt, eorumque virtute Fesulanis superatis Imperium propagatum est, Florentiam dictam autumat. Λngelus Politianus vero excellenti, & varia eruditione diligentissimus antiquitatis indagator, causam nominis dicts praeclarissimae Ciuitatis curiosius,& altius eius acumine argute, & ingeniose spectans, dixit urbi Romς triplex nomen se, unum peruulgatum, alterum , quod arcanum fuit, unde suam Λ-marillida, quς amorem proprie significat in Bucolicon carmen Poeta detorsit, tertium sacrificii s debitum, de quo vocabulum Floralibus in positum. Hoc enim Anthusam, Grςce Philadelphum doctum hominem interpretatum esse a mat, quod latine transsatum, vel Floram,r aptius Florentem, aut Florentiam significare videtur. Anthu' etiam tinue vocabulum Constantini urbi positum, quς noua Roma diceretur, dicta eius epistola expressit, de tam Philadelphum, quam Eustachium etiam doctissimum virum ad hoc testes adducit, de Ptolomei vetustos quosdam Codices certe fateri Florentiam amrmat, ae Plinium historie naturalis libro quartodecimo, quamquam vulgatis Codicibus mendosissimum omnino dicat esse locum e Paulinuin Ambrosii discipulum meminisse Florentiam refert, ct Procopium Florentiam indic uisle. Sed miror Politianum summum in litteris hominem L. Florum in rem hane non citasse, qui dum de ciuili bello Mariano,Syllanoque agit Florentiam nominat, & inter vetustas Italiae Ciuitates recenset. Adquid nune tot testes Cornelius Tacitus Leonis decimi Pontificis optiami maximi beneficio nuper inuentus, in extremo primi libri, quem Politianus non vidit, Florentinos dixit. Ηςc ampla, vetusta, & pre-