Castruccii Bonamici Commentariorum de bello italico. Liber 1. 3

2쪽

Commentariorum de Bello Italico LIBRI TERTII

. A D

UNIUERSOS REI P. GENUENSIS.

cerem , Genuamque venissem, qua in Urbe permulta acciderant eorum , de quibus ego scribere constitueram mibi essema Uovis P. C. honorifice , Iiberaliterque tractatus, Varie sum equidem affifectus, maximamque animo voluptatem , atque

3쪽

i Utino tempore molestam caepi . Nam oe venisse

ad homines, qui in summa generis nobilitate nihil de morum benignitate remitterent, perquam iucundum videbatur ; eorum ipsorum homianum debere fascta, consiliaque ita explicare narrando, ut unius haberetur 'ratio veritatis, erat sane molesissimum. Quamquam enim multa ambis acta esse fortiter , ac D pienter in illis

Reι publica tenebris antea etiam intellexissem, quum vesram essem humanιtatem expertus, nouιn labor tamen, multa item a multis inculcata

fuisse mihi, quae, si fidem illorum factorum eonis

vellere Omnino non poterant, ad litare quidem certe cogebant hominem in voris adhuc rebus peregrinantem, vehementerque Dereri, ne ,si Omnia dixisset, minus gratus ,si quaedam reticuisset , nimis obsequens videretur. Quae me dubiatatio cum diu, multumque anxium, ae sollic, tum habuisset, vicit tandem, qui vincere profesto debebat, amor veritatis; cuius quidem in historia praesertim conscribenda tanta esse vis debet, ut eam quacumque ratione infuscare flagitium , obruere autem scelus etiam sit . Itaque asseverare possum firmissime hoc animo me ad GENU ENSIUM m' cognoscendas accessisse, ut eas, s a virtute profectae esent omnes , libentias me scriberem, sin mnus, scriberem tamen, eorumque benignitatis memoria nihil adeo de veritatis cura detraheret, ut mittim etiam adderat diligentia, s cautionis , ne quid in nostram narrationem per causam irreperet ossicii , quod videri posset assentatione , aut gratia depravatum. Sed ego dL GENUENsIE Us diligenter , attenteque cum euitarem, quaererem Omnia, Non Cr

derem omnia, nihil sane reperi, esse ab illis proximo

4쪽

ximo hoc Italico bello cogitatum, nisi summo consi

ιιo , nihil susceptum, nis fide praestanti , nihil

aenique actum, nisi virtute gulari; atque om-ms ιιa esse nota omnibus, te sata, ut ea mihi scribenti magis interdum veniat in memtem vereri, ne propter ingenii meι tenuitatem ιmmιnuta , quam dubιtare, ne propter beneυ lentiae studium amplificata esse υideantur.Quamobrem gravissmet liberatas molestia, gaudes P. C. magnes eque laetor, oblatum mihι tem us, ιn quo grati animι mei pietatem Vos agnoscere-

tu, incori uti fidem historici nemo desideraret.

Non enim esse arbitror, aut tam infusos, GENU EΝslUM qui fuerunt hostes, ut urgere calum-nIIS Uclant, quos perfectiti sunt armis, aut tam ιnjanos, qui sunt inυidi, vocare audeant in dubium, quod exploratum omnibus , certissmum. que es.

Meorum vero labortim β qtii sunt obtrectatores, quos homines ieiunos, atque ineptos ne summis quidem scri toribus defuisse video , aceG ent ii me ceg. ru dem, ut inelegantem nihil enim impedio ) ut mendacem autem, atque inscctum flu-iaio partium iure nunquam certe accusabunt, cΠm ιιθertatem in I ribendo meam acerbius etiam, quam oporteret, reprehensam esse omnes βιant,

ego senseram. Sed nullia sunt simiaitates , nulla

praemia, non spes, non metus, qui possit conflantem hominem, atque ingenutim a proposito deterrere: neque /n Cafris Eorboniorum quod fue-rιm, quodque in acie steterim contra A Diacos , minus idcιrco licere mus sum arbitratus, reprehendere in Borboniis, laudare in Atariacis , quae reprehendenda , quae laudanda Didebantur. Novcmm , cum scribimus, animum retinemus arma-

5쪽

rum , aut eamdem e ge bellandi , s feribendi

Iicentram existimamias. Nam militi, si aurimus hosem ferocius sese gerret, etiam laudi datur, cum sit hisoraco turpissimum, non dicam auυπ- farre maledicere , sed paulo Drahere ι uti dius. Maxime quidem Hllem, ut mea qui l unt, animo legerent eodem quo ego scripsi , neque inscriptisem culpam conferrent, quam Vis sustinent. Etenim diam mimrs fuυent. nιmis invident, mentiri me, ac maledιcere die irant , non quod ita

sit, sed quod ad libidinem non scripserim ipso

rtim, eorumque aut hoses laudaber m . aut amicos ν rehenderim. Gua ιn re non illi studium, aut Iabertatem meam coarguunt, sed sultitiam , atque insolentiam innuiant suam; G cum ridem me cupidum, iidem liberum ditant .es certe quod suspice esse me in utroque moderatum Fquidem,

ad libertatem quod attιner, eam neque ιm maderate exercui, quoti arrogantis erat hominis, neque

fregi fertaliter, quod erat abjefii , idque unum conatus sum, S mihi videor perfecisse, ut omnia libere, nihil scriberem contumeliose in quenquam.

uod si quis es, qui, dempta etiam contum tia , ne innocuam quidem ferat in scriptore Infertatem, ne Principum videlicet fama, poten-riaque Ddatur, is mea quIuem sententia vehementer , in eoque ipso errat , in quo causae, dignitatique Principum caver maxime pratat . Sub- ista enim libertare, generosa extinruuntur ingenia, atque eiusmodi extinctis ingeniis , historia aut nusquam audet emergere, aut in cuta fordibus ad lationis contemnimr statim . iacet; ipsaque propterea Prmc Ium fama, quae praec aris rarum gestarum monumentis InnIIIIur , aut

6쪽

turpis , aut nulla omnino est . Potentia item iLIorram non modo non laeditur libertate scribentis, sed etiam consirmatur. Nam cum proPter copiam , atque ast mentiam rerum omnium nonnulli Prin-

pes, humanae naturae vitio, nimium sibi indu geant, multosque ob eam causam circa se habeant ostentatores Niles, imperitos, callidos , longe ab illis perterrita refugit veritas, cuius ignoratIoncimperia existunt μυa, ignava. inimica et ιν tuti, Plena tur' itidinιs , plena calamitatis . Una est historia libere scripta . quae repugnantem quasi veritatem in Principum conspectum audeat amducere, eosque docere, quae sint ossicia diligentis, O mo ierati imperiit; quibus ossiciis manet 'is dominationis firm/ssima, commemoratio nominissem 'it urna. Guae duo si tu-ri Principes volunt,

ut maxime debent, excitent oportet praemiis . non coerceant poems , famae , imρerrique eorum Ueluto

eumdem, historicam libertatem. Cuius quidem libertatis p C. nihil est , de 'bis cum scribo, quod me I oeniteat. nihil quod Vos pudeat . Gratissimum enim m hi, quas ofendistis in liberam da Patria vestra virtutes usurpare scribendo , Μ min eo simul possim oe veritati, tit antea dixi, fervire, ει pietati satisfacere erga Vos mea: V his porro honorificentissimum es mandari libere Iorimis quae multa, es praeclara pro ejusdem Pa xriae salute , ac dignitate gessissis , ut, nonsolum eorum hominum, qui nunc sunt, tesimmio, sedetiram eorum, qui nascentur, iudicio comprobentur . Illos pudeat historiae, qui bella aut iniqua susceperunt, aut turpiter administrarunt: Vobis nunquam fides , nunquam fortitudo , nu quam animus , nunquam consilium defuit, ne tum qui dem cum omnia deesse videbantur.Nam cum es e m

7쪽

vnitis strieter ius oppugηati , praeterque fas deferti, a quibus minime par erat, eumque totius Italici impetus helli ad moenia vestra consitisset, ita prementibus tot undique malis, necesitati paruisis, ut nunquam dignitatis obliυisceremιnie cum au tem res ipsa, quas naturae vox populum ad arma vestrum ιmpulisset, qui υexari , ae diripitacitus nollet, primum quidem motum fortuna subitum , ac vehementem ratione quadam gubernastis, ut neque constantiae, neque Reipublicae deessetis: deinde cum populi Vos salus , quae suprema optimis Principibus lex esse debet, ad bellum traheret necessarium, id ita gessistis, ut omnis obliti periculi, unius memores libertatιs Uideremini. Guo in bello tantum virtute , sapientimque praesitis/s, ut qui causa eratis, marte etiam superiores essetis, fueritque consilium magis ve-βrum , quam consilii laudandus eventus . Non

quin fuerit 1lle fecundissimus, sed quia prosperi

συentus plerumque fortunae, semper virtuti praelara consilia tribuuntur . Neque Nero , quicunque belli eventus futurus fuisset, non eadem femper fuisset rerum a Vobis gesarum laus, Non eadem Nominis gloria GENUENsis . Nullis enim Mnquam adυersis virtus obruitur, quin etiam sua interdum vi erecta frangit adυersae impetum sort1s,

ea e praestat tua per se incommodo accepto, quam ab incolumi quidem fortuna praestari posse videbantur. Id quod si unquam alias, in vestroeerte bello, victoriaque apparuit; quae quidem v ctor a non eaos temeritate, sed animi, tonsiliique vesri magnitudine parta ess . Namferocien rem armorum insolentia plebis forcem continere , eandem hosium reditu deletitam excitare, Sociis

prodium, Civibus afferre salutem, hostibus ip-

8쪽

ix fis egregiam in foedere fidim, singularem in bello constantiam ostendere, haec tanta , ex qνibus victoria illa extitit admirabilis, non profesto m- certae, et olubilisque fortunae munera, sed fructus

fuerunt magnae cuiusdam, edi corroboratae virIutis . Guod si qui secres exictimant adhuc, id, ut

sint nimium pertinaciter C ENUENSIBUS in fensi, qui, cum virtus emineat, atque appareat, fortu uam malint admirari, e quibus maximae illa res ortae sent causis , ignorant quidem certe. Equidem ego, antequam Vos penitus nossem mirabilia θ aedam de rebus Gyris nunciarentur,

non tam prιmum libere ut , quod fentis , dicam sapientiam sum Desham, quam felicita

lia, qua tenta a a Vobis, gestaque dicebantur, . ni exitum illum formidolosi belli optandum potius , quam sperandum fuisse iudicarem . Posea

vero quam ves iam Urbem ingressus , vestrorum Hominum mores, ins tutaqua perspexi , sermonis audivi prudentes, graυes , auctoritatem R. natus , Populi obsequium, nιhil arrogans in No- litate, nihil in Pt be contumax, asque OmnIaplexa iustitiae, mansuetudinis, diligentiae, aequitatis, concordia, fortitudinis cognoυi , tum autem nθn ram ego Hos felices . quam fortes , morientes putaυι , atque existimavi magis esse Vobis gaudendum, quod illa acciderint , quom mirandum exteris , quod ita acciderint. Debebat enim in magno etiam fortianae incursu flare Re fpuόliea tantis fulta υirtutibus , neque ullum ei a naus agio periculum esse 'oterat,cum tales ad gubernacula Viri tanto consilio , o mygnanimi- atate praediti sederent. Atque animi magnitudo

9쪽

obscura esse nou posit: consilium υero eo magis laudandum , quo docilius e I caυere omnιa , ta nihil timere . Sunt enim qui timiditati , atque

ignaviae fui moderationis γ' prudentiae nomen ιπα-

ne praetendant. Verum nihil est , quod υehementius Principibus obsit, quam posse impune contemni, nihil quod in his contemnatur impunius, quam ignavia ipsa, quae nemos elidit Dirtutis, pacis, hellique artes extinguitiuόitam interdum perniciem, certam semper infert infamiam. uis enim eos Principes, aut omnino liberos ducat, qui otium ita sunt amplexi, ut omnia perferant turpissma quietis causa ' Sed ferant hi debitam hane

inertiae Ius yaenam, ut praetereantur in hi floria, qui nihil hisoria dignum gesserint . Vos autem

P. C. dignissimi sane estis , quorum sit in literis nomen ιllustre, atque magnum, cum nonio

lum ad tempus maximam Reipublicae ve 'ae ut, litatem attuleritis, sed etiam ad exemplum, ut quicunque poshac Vobis nocere υoluerit , nullam ι ste intelligat apud non timentes minantis audioritatem, neque facile nocere iis existimet, hoc animo quas esse vidit, ut nullam neque faciant, neque patiantur iniuriam. Scribatur igitur tantarum rerum hisorra maneat fama defensae, maneat exemplum Patriae defendendae: neque erit, ostinor, quisquam tanta aut inscitia, aut inυidis depraυatus, ut, hune tertiam de Bello Italico Librum quod Vobis quasi consecraserim, quodque

eius libri a principio res Vestras dilaudavirim, fidem idcirco , vel prudentiam desiderat meam. Nam librum mi potius donarem , quam Vobis, . qui libro ipsi materiem derisis uberem, atque excellentem res autem quantae illae fuerint, ipsa declarabit luculentius historia; in hisoria denique,

10쪽

earum conscribenda Destrorum ego Ciυium P. C., Sociorum, etιam hostium conficientiam testor, omnia me veritati, nihιl gratiae dedisse.