장음표시 사용
171쪽
nt REPvDIo. negat consensum, vel alioqui contra con- ditiones legitimi consensus, pactio de nuptiis facta est. Quando negatur consensus ab uno,
chir i. ab altero clam esse factus asseritur, quae- rendum est, an interuenerit carnalis copula, nec ne Si inter Venerit carnalis cottinet, puta, quaerendum est, an foemina fama anc niti te fuerit illaesa, nec ne Si intervcnit car-
natis copula, iam foeminae compressae antea fuit honesta, admonendus est qui accusatur violatae fidei datae grauiter a iudice, ut cogitet quantum peccatum sit fidem fallere, praesertim cum videatur confirmata esse carnali copula, forte prole. Si perstiterit reus in negandi, nolim tamen ipsum statim absolui, propter ipsius conscientiam , cui iudex consulere debet. Nam qui clam promisit,in copula postea
consummauit promisset Onem, vivet inpe
petuo adulterio, mala cum conscientia, si alteram, priore vivente, duxerit, etiamsi fuerit liberatus per iudicem, mendacio deceptum. Quare in hoc casu iudicarem consultum esse, sequi consilium Grego VJ, qui praecipit, ut is, qui inficiatur dimissio- . β saeti factam de nuptiis, septima cognatorum, aut aliorum honestorti viroru manus purget. Quod cuna fecerit, iudex illum libertimii Vi
172쪽
liberum pronunciabit, imposita scorta tionis mulcta verum si vel infamis fuit foemina antea, vel non es secuta copula, constanter negans pactionem de nuptiis interuenisse, sine iuramento liber dimit
Caeterum , si uterq; fatetur consensum, a quo alter cupit discedere, examinandus est consensus , an fuerit legitimus , hoc est licitus, honestus, iustus, liber, plenus, sincerUS.
Si non fuit licitus consensus, sed illicitus, ut qui factus sit contra gradus cognationisi affinitatis, lege Dei prohibitos, pro nullo habebitur. Addo etiam, si fuit
initus contra humanas leges, etsi diuortium non iuste facit tamen repudium recte fecerit. Si consensus non fili honestus, temerarius omnino est iudicandus, atq; adeo pro nullo habendus, etiamsi iuramentum interuenit. Etsi enim graue peccatum est, non praestare, quod iurasti: tamen certum est, grauius adhuc peccari , si impleas, quod temere iurasti. Teneatur ergo regula: In malis promissis reicinde fidem. In stulto voto muta decretu in Non honestum consensum dic, qui vel petenti
repudium, vel familia ipsius, vel ordini digni
173쪽
dignitati congruit Deus enita vult hominem, quem ad honestatem condidit, honestatisis ordinis amantem esse,&vult singulos suum statum: dignitatem in tiam ore Domini tuerie conseruare Plura de hoc genere consensus supra diximus. Si consensus non fuit iustus, hoc est, si promissio de nuptiis facta est contra illorum voluntatem , in quorum potestate sunt illi, qui paciscuntur de nuptiis potest per iudicem rescindi tanquam iniustus, siue secuta sit carnalis copula, siue non nisi aliter parentes, aut illi qui in parentum loco sunt, persuaderi possunt. Pontificia autem constitutio contra pronunciat, nempe ratum esse matrimonium , quod insciis etiam Linuitis parentibus contractum sit per verba praesentis temporis Ad quam constitutionem Erasmus in hunc modum respondetri Hic, inquit, usu venit Legislatori, quod ferunt Herculi, cui dum unum cornu dissecuisse Acheloo fluuio magis etiam intumescens ex alia parte minitaretur amnis, imo fit, ut pro resecto uno hydra capite plura suppullulent. Non enim solum verum est, quod dicitur Ex malis moribus nasci bonas leges, verta metiam ex optimis legibus hominum peruersitas lenit mores pessimos Opi-
174쪽
nor autem humanum esse decretum, solo consensu coire matrimonium , ut qui e gem pro ratione temporum statuit, possit eandem pro ratione temporum vel abrogare vel moderari, At l, iam nunc ex hac leges Quod adolescente bene natos, quod puellas etiam summo loco natas vidimus, xvidemus implicari infatis is perplexisq; coniugiis, ingenti luctu parentum .propinquoriam , nonnunquam summo Reipubli cae discrimine. Haec Era sinus, qui mollius Papam tractat. Fgo dico Praeceptum Dei r Honora patrem matrem, ut bene tibi sit anteponendum esse constitutioni Antichristi. Nunquam enim Deus istud matrimonium probauerit, quod coijt contra suum mandatum. Quare nunquam rata habenda sunt, neq;sponsalia, neq; matrimonia, contracta inuitis tellactantibus parentibUS.
Si consensus non fuit liber, sed vel co
ectus, vel eorum, qui per aetatem aut morbum fano destituuntur iudicio, non sthabendus pro consensu. Locum enim non habet consensus , ubi metus , v c coactio, vel error iudici intercedit. Neq; refert, cum de repudio agitur, siue coactio fuit
absoluta, hoc esst, per vim externam fallite conditionata per mas , unde
175쪽
metus. Neqtie liber est consensus, quan do mentis vigor in iudicando, quasi infra
citur Iero aut caeco amore ut enim radice viciat veneno, arbor non profert bonuin fructum sita mens vino lana ore infecta, non sane iudicat. Pessimi enim ecim prudentissimi sunt consiliari Amor vinum. Quare si quis ebrius promisic, cuius sobrium poenitet, potest a promissione discedere, i iudice absolui. Si interuenerit copula carnalis ebri cum amatas emina, forte etiam ebria, quae affirmat&probat coram iudice, per vanos homi nes, ut lenone sis eminas infames, promissionem coniugalem compressam prae cessisse , nihilominus scortatio , non coniugium habebitur. Quare iudex tales scortationis poenae subiiciet. Si consensus non fuit plenus, hoc est, claris verbis inperspicuis expressus, non
obligat simpliciter, sed ex aliqua parte, videlicet cum libidinosus aliquis promi
sonibus obscuris, quae possunt plures interpretationes insidiose recipere, easque simplex virgo, aut vidua honestae fama de coniugio vere promisso intelligit, virginem aut viduam lactet, atq; ita deceptam corrumpat. Hic profecto iudico pronunciandu est pro persona decepta, hoc vid
176쪽
rsa DE REPUDIO.licet modo,ut deceptor,vel eam tua blanditiis pertraxit ad concubitum,in uxorem ducat, vel ad hoc induci per iudicem non possit, multa stupratoris puniatur, ut satisfiati magistratu L personae laesae. Si contractus non fuit sincerus, hoc est, si quis aut dolus, aut error claris verbis suberat, cuius generis sunt si quis mentitur personam , fortunam , conditionem, qualitate Tot enim erroris genera, cum de nuptiis agitur, numerant Canonici. Personam mentitur, qui se allium fingit quam est, ut si quis diceret se Senatoris filium, cum sit carnificis. Fortunam mentitur, qui se diuitem a ctat, ut stulti proci facere solent, cum sit
pauperrimUS. Conditionem mentitur, cum quis no
bilem se dicat, qui est plebeius.
Qualitatem mentitur, si quis honestum se praedicat probum , cum sit inhonestus improbus. Si quis verae religionis sectatorem se affirmet, cum sit haereticus. Si qua se pro virgine spondet, cum sit corrupta. Si quis vel qua morbum celat suum ante sponsalia, qui ante nuptias deprehenditur. Hic iudex sequatur Cataonem Fraus indolus nemini debent patrocin
177쪽
DE REPvDIo rima trocinari. Item, Nemo debet lucrum de suo dolo reportare.
Porro si post legitimum consensum aliquid inter personas , quae pactae sunt de nuptijs, interuenerit, quod offendit, hac via procedendum esse iudico, ut primum audiatur, an uterq; cupiat a pactione di
Si terque cupit a pactione discedere. iudex grauiter reconciliationi modo spessit, ut tranquille cohabitent reconciliati det operam. Verum si persuaderi non posse sunt, ut consumment promissionem legitime factam , iudex quaerat, an copulacarnalis exceperit sponsalia, nec ne Sicopula carnalis non accessit post spons lia, velim iudicem non magnopere esse solicitum , de causis offensae interuenientibus. Sed ne quid deterius ex coactis nuptiis eueniat, permittere rescindi contra-ectum ut imperfectum, ita tamen, ut iustas poenas fidei non seruatae ratione fortunarum conditionis luant. At si forte copula interuenit, matrimonium consummatum est, xpertinet quaestio iam non ad repudium , sed ad diuortium. Quare non licebit eis extra rationem fornicatio
nis a pactione discedere , quam copula confirmauerunt. Hoc rescriptum fuit a. a Grego-
178쪽
Gregorio IX. Imperatorum approbatur legibuS. Sin autem alteruter a legitimo consensu ante nuptias cupit discedere, iudex rationes audiat mutatae voluntatis, quae tales fuerint, ut vel merito offendant, vel vitae consuetudine reddcre possint mole stam hinsuavem potest iudex discessionea paccione permittere, si caetera salua sunt. Canon istae in hoc ordine primo loco ponunt hunc casum. Si alteruter post sponsalia, matrimonio nondum completo, votum fecerit, hoc est , monasticam vitam elegerit, solutam aiunt promissionem. Quia scilicet nondum flecti sunt una caro, completo scilicet matrimonio. Etsi autem nos votum istud ut contra Deum susceptum, pro nullo habemus, sicuti supra ostendimus , hoc tamen ex anone isto colligimus, quod Gregorius non VO- hic rit solo conscia su ratum esse coniugium
Si quis honeste vixit ante legitimum consensum, ita ut nullo crimine publici sit notatus , sed postea in infamiam ob quodlibet sagitium inciderit, potest honesta personaei innocenti, solutio pacti, modo petatur ante nuptias, concedi. Si alteruter ingrauem morbum tetrum
179쪽
triam inciderit, ut in lepram, gallicam scabiem, pilepsiam, phrenesin potet sanus a pacto discedere , praesertim si coptari non interuenit. Neque enim potcst quisse quam bona conscientia illud implere matrimonium, quo uti sine abominatione
non possit , quin .se ipsum, caeteros perdat, quin taliberos ad perpetuam miseriami comune Reipub detrimentum gignat. Ante annos o ciui erat Coro M. irae epilepsia laborans Hic uxorem duxit,
reex ea duodecim proles sustulit, in qui b.
omnibus paternus morbus ut haereditarius haesiit. An non praestitisset hic ab ista pactione discessisse' os igitur, qui huiusmodi tetris abominandisq; morbis laborant, ita vellem esse affectos, ut sic vitae rationes inirent, ut celibes vita cre possent sine delicit , ne infortunium eorum ad multos peruaderet, sed se vias concluderetur. Quam enim dulcissimia est genuisse, tam est acerbissimum videre liberos graui morbo afflictos, quem saepe Optarent parentes fieri si posset, in se translatu potius, quam cum in liberis suis tanto cum dolore aspicere Vellem profecto, ut lege caueretur, ne ullis, qui abominandis, haeredi tariis, hinc urabilib. morbis laborant,permitterentur nuptiae, praesertim cum vide-L antur
180쪽
antur diuinitus ad celibatum vocari, quibus Dominus ademerit matrimonii, ex bona conscientia exercendi, potestatem. Si quis vel oculum perdat,vel nasum amittat, vel ei quicquam turpius eueniat, Canones leges permittunt alteri a pactione nuptiarum discedere, si non interuenit copula.
Si superuenerit affinitas ornicaria, hoc est, si sponsus cognouerit aliquam excognatis sponsae suae in prohibitis gradibus,siue diuinis siue humanis legibus, etiamsi sponsa non cupit repudium , rescindenda est pactio cum priore inita non sine ani maduersione in eum, qui fidem priori datam, non seruauit.
Permittuntur etiam nuptiae, secundum Canones xleges, virgini aut foeminae desponse, si is, qui cum ea contraxit defuturis nuptiis, diutius multa sponsa peregrinetur. Nam illic dolus subesse videtur. Verum hic tempus bienni praescribi velim, nisi forte grauiores causae morant istam non ferant, de quibus prudens iudex viderit.
Si quis post contracta sponsalia cum v-nc cum qua rem non habuit cum alia
contraherit,& cum ea misceatur,puniatur grauius,alijs in terrorem ne tam facile rescin-