Institutiones psychologiae ab Andrea Aloysio Farnocchia in Lucensi lyceo philosophiae ac mathesis professore in suorum auditorum commodum elucubratae

71쪽

motus corporis illi occasionem praebeant pro . dueendi in anima rei pondentes ideas, percepti0nesque. In hoc igitur lystemate, quod

dici tui' causarum occasonalium ideo factis qui .husdam motibus in corpore resultant in ani. ma perceptiones, quia Deus ex occasione illorum motuum eas excitat in anima ; dc ex. citatis in anima cogitationibus ideo tisilem rei pondent in corpore motus, quia Deus ex. istarum cogitationum occalione motus creat diu corpore. Quaerenti autem, quomodo Deus lproducat ideas in anima, ita tim respondet Malebranchius mentem Deo uniri, in eoque

omnia intueri.

Ex ipsa hujus systematis expositione statim

ejus falsitas patet. I. Q enim , eo posito, frustra anima in corpore collocatur, nec ullo modo explicatur, qui modo corpus vivat per animam, cuin ita prorsus occasio motionum corporearum esse possent cogitationes, & volitiones animae extra corpus positae, & vicis.

sin, Ut nunc forent. a.' sensus intimus, qui clamitat, animam in corpus, & corpus in lauimam vere agere . nos continuo decipit.

Quod licet statuat Malebianchius hac in nixus ratione, quod vera creationi, ut inquit, llocus aperiretur, attamen nullam ei fidem thabendam esse ex eo constat, quod creatio

sit subjectorum, non modificationum, ideoque

dum sensus intimus nobis suadet, corpus agere in animam, & vi hujus actionis mentem sibi cudere ideam rei in organa a un-tis, non aperitur locus creationi, cum ideae sint modi, ac mens activa sit & facultate praedita sibi ideas cudendi. a.' nec virtuS, nec viti: amplius locum habere possunt. Nam voluntas aut suapte vi ad volendum aut nolendum se determinat, aut a Deo flecti

72쪽

ctitur. Si primum: Ergo sicuti anima faculistate posset eligendi, ita vim potest habere sibi cudendi. ceteras ideas, cum volitio, aut nolitio ipsae quoque ideae sint. Si alterum: ergo peccata 2 virtutes tolluntur. Quae enim neccisario, quae exterioris causae impetu fiunt, nec vitio, nec laudi verti debent, ut patet. d.' causae creata expertes siqnt cujusvis actuose vis, quod ii onnila Physicis reis pugnantibus asseri potest. His adjungi etiam posset, perperam a Malebranchio assumi, mentem in Deo omnia intueri. Quemadmodum enim oculi est ope luminis, non in lumine intueri, ita quoque mentis est per lumen a Deo concestum introspicere, non autem uti Deo ad videndum, quemadmodum speculo uteretur. Elt haec beatorum fortunata conditio, quam nulli mortalium datam, concessamque vel ipso Deo revelante novi

g. 32. Tandem Leibnitius in eo Malebranchianis assentitur quod non recue, scd apparens tantum sit commercium animam interct corpus. Sed ut hoc apparens commeriscium explicet, non, ut ille, ad Deum confugit, scd ita ratiocinatur. Anima est quoddam automaton spirituale natura comparatum ad suas obeundas functiones. Hae autem ita sunt inter se colligatae, contextatque , ut a uintecedens perceptio sit ratio suffciens posterioris, ac prior voluntatis determinatio causa sit ejus, quae mox sequutura .est, ade ut sititus praesens futuro gravidus sit, ut . ait Leibnitius. Quocirca primus animae statua futuros omnes, in quibus anima invenietur, complectitur, atque hinc anima Newmni v. g. etsi nulli corpori copulata fuisset, omisnu illa theoremata demonstrassiet, 'omnesque

73쪽

scientias auxit. Pariter corpus est automaton materiale, quod suas functiones, eas etiam , quae voluntaria dicuntur, peragit absque ulla animae essicientia. Corpus enim, si a Bima careret, omnes tamen eos motus absolveret,

quos ipsi unitum edit se Archimedes cais,, Wolfus P Ichologiae rat. g. 6I6.9 tam su-

blimia inventa, quibus Geometriam dita. M vit, in libris suis reposuisset, librosque is singulos eodem, quo scripti sunt modo. scripsis et, etiamsi illi nulla fuisset anima ,, . Deus itaque unicuique animae illud. univit

corpus, cujus motuum seriem series. perceptionum, ac volitionum animae unitae conis

sonam futuram esse praevidit. Hinc nequa anima in corpus, neque corpus in animam realiter asit, sed tamen haec duo automata sunt ita invicem conulata, ut res perinde se habeat , ac si unum in alterum influeret. Hinc factis quibusdam in corpore motibua respondent in anima perceptiones, ct contra, quia datur harmonia inter motus corporis , animaeque perceptiones & voluntates.

Quam sit absurdum hoc syilema, quod dicitur harmoniae praestabilitae, nemo non videt. I. ' enim, ut iam de Carte si ino observavimus , inutiliter anima corpori conjungeretur, ac nullo modo explicaretur, quomodo corpus per animam vivat. 2.9 eo posito, nos continuo decipit sensus intimus, quo admonemur .animam in corpus, & vicissim corpus in animam agere. a.' nulla amplius in nomine datur libertas, cum tam volitiones animae, quam motus, qui in corpore fiunt, in antecedentibus rationem lassicientem ha

here debeant, ac necessario sibi invicem succedant, ideoque ia animR potestauri no a

74쪽

st, vel motus illos impedire, vel diversas .

volitiones elicere. His adde, quod rationem suffcientem consequentiu in perceptionum aliquando perperam in antecedentibus quaerit . ut patet legenti, ac intelligenti plura diociata nomina nullam inter se praeferentia cognationem. Consulatur Fortunatus Bri. xiensis, quo nemo alter accuratius hoc systema exposuit, confutavitque. g. 33. Bene est. Omnia recensita systema ta partim falsa, partim incommodis obnoxia sunt. Quomodo ergo explicandum comis mercium animam inter & corpus P In re tam

obscura nos ita opinamur. I. ' Puta mu' com Amercium animae ct corporis situm esse in illa alligatione. cujus vi anima motionibus coriaporis assiciatur, & vicissim motus in corno. re excitare phasce, ac vero in fluxu possit.

Hac enim ratione intellinitur, quomodo .corispus in aliquo vero sensu per animam vivat.

Quod autem anima vere & physice moveat corpus, ct sensus intimus aperte suadet, &inde videtur suffcienter colligi, quod talis potentia non sit supra vires , nee contra proprietates spiritus. Activum enim esse ex propria natura spiritui competit: cur autem haec agendi vis tam arctis limitibus coerceatur,

ut numquam extra animam exire possit, praesertim cum etiam corpora extra se agere

possint 2 Si impenetrabilitas esset conditio, Iine qua non, ne spiritus quidem spiritum movere possit, quod dictu arduum. Pariter quod corpus vere S physice agat in animam ex eo patet, quod anima proprii corporis lacerationes non solum intolligit, sed etiam

sentit, patitur, ac vehentissime patitur. Fateor obscurissmum esse intellectu , quomodo

corpus agat an animam. At id non facti exi.

75쪽

- stentiam tollit, sed nostram spiritus sub sensus non cadi ntis ignorantiam comprobΑt . 2. Q existimamus i. ex lPac alligatione oriri, quod ab animae imperio nendeant omnes illi corpmis motus. ' qui voluntarii dicuntur, ut capitis comimotiones, brachiorum porrectio. nes , . oculoruin contorsio es, i in anuum contractiones, aut explicationes &c. ia. Q autuma. mas animam in solo cerebro esse collocandam, ut deinceps demonstrabimus , ideoquo

omneS Corse oris motus, ut transeant. in animam, ad cerebrum esse dcferendos ope neris vorum, squi λin ipso cerebro, coeunt, vel id fat, quia nervis in sint spuitus antinales, vel quacumque i alia ratione. 4. 9 Alligationem hanc ita statutam concipimus a supremo Numine, ut non solum motus corporis agant in animam, I si hujus actionis excitentur in anima .rerum ideae, vorum etiam anima suas iacultates excreere nequeat, non possit contemplari, reminisci, judicare, ratiocinari, ac Uno verbo cogitare, quin in cercbroeaccitentur , it motus, qui excitati fuerunt, dum illa habuit sensationes, quas immediate , vel 'mediate complectitur cogitatio, in qua versatur. 1n- magis abstractis cogitationibus fieri in corpore motiones vel e X EO patet, quod ii, qui in iij s. cogitationibus sae e , a Clongo tempωre perseverant, in corpore ema

cientur, ac con sumantur.

g. 34. Sunt nonnulli, qui in fluxum animae in corpus concipiunt veluti imperium , quo Enima imperet actum ςorpori. V um id vix intelliti potist, tum imperium animae nihil sit, quam volitio, ut corpus gat, non actio in corpus. Potentiae executrices aliae lunt sa tem ratione nostra θ, quam electivae: ne QDeus solo imperio , ac voluntate extra se age

76쪽

re concipitur, sed omnipotentia, quae iminen-1itate uta qui' praesens adest , u hique effectrix. Non video. cur praeter potentiam intellect Nam, ac volitivam poni non possit in anima alia quaedam motrix cum sui, tum aliorum, vel cur non intelligatur aliqua vis, qua se impenetrabilem reddat respectu corporis, quod movere cupit . Verum in his aliquid certista tuere nimiae temeritatis foret.

De Sensationibus; generatim. g. 33. nomine intelligimus peris

ceptiones, seu ideas, quae in anima excitantur ope imprimonum, quae fiunt

in sensibus Logicae g. 37.). Ita V. g. dum

radii lucis agunt in Oculum, corpora odora in nares &c., excitantur in anima perceptiones, seu rueae colorum, saporumque, quassen Iationes colorum, ac sapoium appellamus. Quomodo ex motionibus sactis in organis, ac ad animum translatis oriantur in ipso hu- iis moui perceptiones, hae ideae, quaenam sit harum perceptionum, harumque id earum nais tura . si ingenui esse velimus, nos latere fateamur oportet. Id unum scimus, adeo clare, cillis, teque animum has perceptiones, is easque experiri, ut illa, inter se non con

g. 36. Primis vitae momentis, dum nulla adhuc is earum psi ociario locum habere potuit, dum organum inclus nullam adhuc ex.

perieullam habet, dum vires intestigentes

77쪽

. Nondum evolutae sunt, non potest animus ulla cum sensationibus conjunuere judicia. At vix incipit experientia tactus, vix oritur judicium, quod statim animus cum qualibet sensatione duo conjungit judicia , nempe I'. sensationem, quam experitur, id est perceptionem, vel ideam, quam in ia oriri sentit, ab objecto externo provenire, a P. Objectum illud tale revera esse, quale idea illa repraesentatur. Ita dum sensationem habemus alicujus figurae, alicujus soni, aut saporis &c. statim judicamus, i v. hanc ideam figurae, soni, iaporis &c. ab objecto externo in no- his produci, objectum illud tale revera esse, quale hisce id eis repraesentatur. g. 37. Nullus unquam habetur error, nulla Obscuritas neque in hisce sensationibus,

quae excitantur in anima, neque in primo

judicio, quod, nempe, ideae illae ab objecto

externo proveniant. Sic si e longinquo videam navigium, quod sit quadratum, mihique rotu udum appareat, nullus error, nul Ia Obscurjtas habsitur, neque in idea, quae mihi exhibetur rotunditatis cum haec idea revera in animo meo existat, & a qualibet alia clare illam distinguam), nesue in primo judi.

eis, nempe rotunditatis ideam ab extrinseco objecto provenire. Omnis itaque error in secundo judicio inest. S. 38. Hinc non recte Carte sani, ac Ma,

Iebrauchiani in sensus invehuntur Znon reo die illos appellant errores, ac confusiqneS, ac veluti impedimenta ad veritates digno. scendas, non denique recte vera talis amore

vellent homines carere sensibus, si fieri pΡΩset. Ideae enim sensibus acquisitae generatim elarae sunt, ac sublatis omnibus sensibus nullae amplius perceptiones, nullaeque ideae ex

78쪽

citarentur in animis. Et revera fingamus ho minem in hoc mundi theatrum prodire v. g. sine auditu, is numquam sonorum ideas acquiret. Fingamus illi deficere auditum simul & odoratum. Perpetuo carebit id eis Is .norum simul, & odorum. Ponamus denique, omnibus se nisibus esse destitutum. Perpetuo ignorabit sonos, odores, colores, sapores, extensionem, uno verbo res omnes sentibiles. Cum autem quotidiana experientia constet homines ex perceptis rebus sensibilibus reflexione avtractione, meditatione ad res infἔUbiles an surgere, nempe, fibi comparare ideas abstra. ctas, ac morales, jam homo ille, cum in facta hypothes ignoret res omnes sensibiles, insennbiles quoque perpetuo ignoret nece Merit, ideoque semper erit Rabula rasa quoad sensibilia sinui, ac insensibilia. Tantum igitur abest, ut sensus sint impedimenta ad veritates dignoscendas, quin potius omnium humanarum cognitionum snt fons, & origo.

f. 39. Quidquid igitur Cartesiani, ac Ma

Iebranchiani contra lensus evomunt, intelli- .gendum est de illis Iecundis judiciis, quae cum

sua libet sensatione conjungimus . Haec enim judicia nos decipient, nisi diuturna experien-ria, ac reflexio eorum desectus, erroresque emendaverint. Diuturna autem experientia, ac reflexio quoad haec judicia tres potissimum Ieges, ut nobis videtur, praescribunt, quae ut intelligi, explicarique possint, sint in primis sequentes definitiones. g. Go I'. Corporum proprietates primariae eae dicuntur, quas semper in corporibus deis prehendimus, quaeque per se neque inten.

duntur, neque remittuntur. Talis est extenso, solidiras, seurabilitas, mobilitas, quiescibili.

79쪽

tes secundariae eae sunt, quae licet per experimenta deprehendantur in corporibus, su--scipiunt tamen magis sic minus. Inter has non . nullae constantibus legibus subjiciuntur, ut vis attrahens, ct gravitas, aliae vero nulla re.

fraenatu ur rege, ut qualitates calidi, frigidi, sapidi &e. Hae appellantur etiam qualitates sensebiles, quae proinde nil aliud sunt , nisi il- .lae corporum modificationes, quibus vel co Iorasa,. vel sonora, vel sapida, vel odora', vel frigida, vel calida putantur esse. Recentiores Philosophi propugnant inesse quidem in corporibus proprietates primarias, atque etiam secundarias, quae certis subjiciuntur legibus, ut vis attrahens, ct gravitas: at qualitates sensibiles contendunt. esse sinplices animi stntientis perceptiones , esse tantum ejusdem ideas, ac in corporibus solum reperiri vim has ideas in animis excitandi. Contra Peripatetici asserunt in corporibus inesse physice, ac vere etiam qualitates sensibiles, quas proinde realia, acci dentia, seu entitates recies appellant. f. . si . Hisce positis definitionibus, dicimus operientiam, ac reflexionem quoad secunda judicia, quae cum sensationibus conjuu-gimus, has letes praescribere. LeX. I. ,, oi sentatio sit de qualitatibus semibilibus caveto, ne hujusmodi sensatio- nem Malietes, ideoque numquam judicato se objectum externum tale esse, quale sen- , , satione illa repraesentatur. Et revera I v. nonne toto coelo inter se differunt idea seni, ct motus tremulus aeris campani, a quo haec idea in anima excitatur Nonne ideae Japoris a cibi particulis salinis, quae in nervos linguales agunt, iugae.. Oris a particulis oleosis, quae titill ni ner

80쪽

vos olfactorios, ideae colarsi a radiis lucis , qui agunt in nervos opticos, ideae caloris, &frigoris a subtilissimo igneo fluido, quod vel concutit nervos corporis, vel ab iisdem avo . lat, . omnino inter se differunt 2 29. Danee consideramus sonos, odores, coisyra , sapores , calorem, ct frigus veluti sensatiqnes, nempe veluti animae perceptiones, de iis clarissimas ideas habemus. At statim ac tentamus has sensationes ab animis avellere, ut iisdem objecta externa ditemus , nulla amelius earum idea superest, nihil amplius clari quid, aedistjncti exhibent Concludendum igitur est, qualitates s ensibiles esse simplices animi sen tientis perceptiones, ac ideo nos facile judi.

care, eas esse reales corporum entitares ex una parte in corporibus aliquam causam concipiamus necesse est, quae has sensationes excitet in anima, ex altera vero hujus causae ideam non habemus. Peripatetici hanc doctrinam impugnare conantur admirabili Eucharistiae Sacramento Ita enim algumentamur: , , Si qualitates senis sibiles essent tantum animi sentientis peris ,, eeptiones, cum, peracta consecratione, se nulla sit persit panis, vinique substantia, , , non amplius experiremur eumdem co- lorem, & saporem, quos panis, vinumque , , producebans ante Consecrationem; 29. nulis, , la amplius realis factio. fieri posset, cum D nulla panis substantia in partes frangenda se supersit. Sed remanet idem color, & sa - , , por, fit realis fractio. Ergo dicendum, to .

M lorem, saporem, fractionem esse reales entita , , res, quae peracta consecratione supersint, M ideoque concludendum, qualitates sensibi- , , les esse realia, non animorum ideas. , ,