Des. Erasmi Roterodami, De formis oratoriarum argumentationum libellus

2쪽

DDE RHETORICARUM AR

metationum generibus,3c primum lde Complexione, Dec Erasini libellus.

OM PLEXIO est, in

qua viruuis concesseris, repreheditur. CVare,si tibi gkempla bonus praeceptor fui, quid insectaris bene meritu ssitn',cur reuocas EPoetas desine calumniari:quos si ipse didicisti,cur in aliis reprehendis quod ipse feceriss sin, quod . magis credo, non didicisti, cur quod ignoras, caluntaris EPater, si maritu improbu noueras, cur me illi collocasti si probu, cur distrahis Gabiniu admonendu non censeo. nam si probus est,non est reprehendendus. sin improbus,admonitionem tua contemnet. Mi- serum est habere uxorem. nam si formosa sit, metu angeris. sin deformis, hoc ipse misereris,quod deforme habes.ESi meministis,obtuda:sin obliti estis,quu re nihil egerim,quid verbis eficere possinis Stultu est cuiqua ab.

senti obtrectare. na si amicus est, cur praesentem potius non adimones sin inimicus, cur o

3쪽

ARGUMENT A T. ORAT.euetis angi metu non debemus. etenim si bo, na sint,frustra metuimus:sin aduersa,infelici-DEnichesi, late duplicamus EDeprauata aute c5plexio UGM ης dicitur,quum aut utraque pars,aut altera c5- uerti potest, & in aduersarium retorqueri: ut

illud apud Au.Gelliu Intendo tibi lite.si persitasero me nihil debere, non reddo mercede,

quia perstiasi . sin minus persitasero, nihil debeo. neque enim didici arte. Sic utraque pars conuertituriSi persitaseris te nihil debere,dabis,quia didicisti artem.sin minus persitaseris, rursus accipia,quia n5 persitasisti. Accusandus omnino non est.nam si veretur,quid eum accusas,qui probus est si non veretur,quid euaccusas,qui id parui aestimet Inuerte partem

priorem: Imo si veretur,maxime est accusandus,Vt corrigatur.Inuerte posteriore sic: Imo

si non veretur, hoc ipse est accusandus, quia improbus. CComplexio quae ex oppositis partibus constabit,reselli non poterit,ut haec: No stim accusandus si aliter euenit q putaui. Nam si sciebas id non profliturum, tu potius es accus indus,qui quod Reipu.utile videbas,

praesens conticuisti .sin nesciebas,nec hic siim accusandus, m dc tu eiusdem futurorum in scitiae reus sis.

4쪽

FORMAE. se sNumeratio est in qua pluribus rebus expositis, accieteris infirmatis , Una teliqua iacessario cofirmatur, hoc modo:Si illu ab hoc dicis

Occisiam, quum sine causa nunquam suscipia. mr maleficiu , necesse est aut metu, aut odio, aut spe alicuius commodi, aut amici alicuius gratia ab hoc esse occisum. sed neque odium, neque metu, neque spem interceuisse, neque ad amicu alique morte ei' pertinere probare poteris,xelinquit ergo ab hoc no esse occisum.

aonia huc indu constat meu Lisse,que tu nuc possides , necesse est aut haereditate tibi obuenisse,aut te vacuum occupasse,aut huc emisse, aut usia tuum fecisse,aut certe me inde vi deiecisse. Me vivo, mea res haereditate tibi obuenire no potuit. Emptio nulla profertur.

Vacitu,quod meu iuisse costat, possidere non potes. Vsu tuu no fecisti. Relinquitur igit tui me a mea possessione deieceris. EHaec argumentatio ς'nfutatur,si aut unum aliquod inebrii quod aduersario praeteritum erat, profert aut si unu quippia ex iis q Plata sinit, falsii ostedit: ut si dicat eu agru sibi datu esse, quod ille in enueratione plerieralaaut si emptiori pserat,qd alter in emeratioe negarat.

5쪽

SImplex coclusio est argumetatio inqex

eo quod antecedit,aliqd consequi necesse est,hoc modo:Si hunc hominem in prouincia constat filisse occisum,ab hoc qui tum Romae fuit, cidi no potuit.Item: Spirat, igitur non

est mortuus. Peperit,igitur cum Varo con ebuit Cum viro cocubuit, igitur virgo no est. Homo est, igitur animal est Poetas nouit,bgitur didicit. CHaec argumetatio cofutatur, si non cohaerere consequens ostenditur:vi,Si

mater est,diligit filiv.At Medea dicit aduersarius) filium interfecit. Poeta est, igitur la-lciuus.Αt Prudelius continetissimae vitae fuit. Sunt enim quaedam quae probabiliter quide, ac iuxta sensiim comunem, sed neque neces sario, que perpetuo consequuntur. Fere fit ut iuuenes illaqueetur amoribus:sed reperias castissimis moribus praeditos.Aut si quod antecedit,negabit:ut si in primo exeplo dicat aduersari',eum no Romae,sed in luincia fuisse.

Vbiectio est: argumentatio in qua quaerimus qd pro aduersario, aut contra nos dici possiti singulas interrogationes propere ludiscimus rationes,quibus id quod dictu est,

6쪽

ai5 ita esse ostedim hoc modo:QJxiiij unde iste ex tenui tam pecuniosus sit factus Patrimoniu amplu relictu est At patris bona

venierut Haereditas aliqua obuenit At a sitis ex cedat' est.Ex mercatura qua agere costituit,qstu maximu cosecutus est At ex ea re,qhabere videbatur, omnino amisit. iniare si his rationibus locupletatus non est, aut ibit aurum domi nascitur, aut Vnde non opor tuit,siarripuit.ENumeratur haec argumet tio dc inter exornationes. Nam quatenus ali quid colligimus, argumentatio est: quatenus orni am conficit orationem, exornatio putatur. Neque tantum ad concludendum adhibetur, quum non minus habeat dignitatis, , hoc modo,Quid faciam miser taceam instigem purgem messatere laue m. Reprehenditur haec argumentatio, Vt enumeratio, aqua no multum differt,si aut aliquid praetermissum ostenditur,aut infir attir aliquid ex

enumeratis. DE OPPOSITIONE

Ppositio est argumetatio, in qua ex opposito propositionis ad ip-

4m propositionem reuertimur, hoc modo:Si eo tempore, quo huc hominem in prouincia occisum dicitis, Romae fui, relinquitur a me no occisiam fui

7쪽

s . ARGUMENΤΑΤ. ORAT.se. Haec propositio est,cuius oppositu sequb'r Nam si eo tempore quo hunc hominem in prouincia occisiam dicitis,in prouincia fuissem, a me occisum sitspicari poteratis: nuncaute quu eo tepore in Puincia no fuerim, nihil est s homine a me occisium suspicemini. Q

Op'rtet nouo exeplo cotra Cimbros Caium Marium imperium continuare. Nam si pa .ςsset, & nullus nos ad nouas cogitationes cogeret, liceret autem facere quae volumuS: nu- quam nobis inairites nouandu aliquid dicerem c tra exempla atq; instituta maiorum. Contentus enim essem moribus his, legibus, eaque consuetudine, quae nobis a patribus tradita est: Nunc autem cum bellum acerrimum

sit, & hqstes Italiam devastet, quotidieq; pro

pius veniant, ac iam urbi imminere videatur: is qui omnibus imperatoribus antecellit, Cai' Marius,vel cotra instituta ciuitatis silet enim leges inter armab ut nos liberet, nouo quodaexemplo hoc etiam anno costilatum ac impe- rium contra Cimbros accipiet. Etenim quae non tace emiis si pax esse haec nobis, cum bellum sit, necessario suscipienda videntur.

N5 ab insignibus modo,veru etia a leuissimis Vitio nobis temperadum est. Na si nulli nobis

8쪽

FORMAE. 6 9 esset inimici,facile istis viiijs ignoscere,quae &

humana sunt,d ipsa aetate pene eXcusantur. Nunc autem quum in dignitate vitae constitu tus,a pluribus inuidisti malevolis obserueris, QPI Qihin

dandam tibi operam censeo,ne vel in minima culpa deprehendi queaS.

ALIUD EXEMPLUM.

' Grauissime omnino istam iniuriam sera necesse est: quae si mihi ab alieno quopiam, de quo nihil essem bene meritus, obiecta esset, aequiore animo serrem. liceret enim inimicuulcisci, Sc simplex vulnus esset.Nunc aute quuab eo hanc contumeliam acceperim, qu i cusumma mihi familiaritas filii, & in quem latu officioru contuli, quantum in alium nemine, non molestissime ferre non possum. Duplica tur enim vulnus, quum iniuriae ingratitudosiimina additur:& eu quo amico sum usus,fine summa turpitudine non licet ulcisci.

Haud aequum est ut tibi meam operam sine fructu c6mode. Na si referζdi facultas tibi de-

csset,voluntas prompta adcsset: voluntate c5tentUS essem.Nunc autem quum sis opulentis

sim', & id tibi scipsit quod mihi deest, haudi par est te gratis incum officium postulare.

9쪽

x, ARGUMENTA Τ.OR An Iolati qua graecisa inioli appellat,estargumetatio in qua ex aduertarioru ratione non id quod ipsi vo - vi ur,sed quod nobis utile est, seq de Inoitram .Haec in confutatione selu adhibeL

Non est duceda uxor.Rati eo quod ex conubio in orbitatem & luctum incidamus. Imo eo maxime est uxor ducenda,quae filiis aliis Ecreatis luctum orbitatis a nobis expellit.

Non sunt lcgendi poetae. demulcent enim legentis animu,& alliciunt. Imo ob id ipse sunt legendi,quia demulcent animu. A L et V o . Nihil est magni tentandum cuiq, eo,breuis sit hominis vita.Imo lato magis aliquid egregis tentandu erit,ut quu diu vivere non possinius,aliquid relinquam'quo nos vixisse teste mur.Et iteru,Danad' est:occidit homine.Imo praemio donad', quia tyranu homine occidit.

Nductio est argumetatio quae rebus non dubiis c5cessis,propter similitudine, re quae dubia erat, co- probat Dic mihi praetor ariss sententiis, pia gnandu,necne si illo die inter nos dissensiliemus trius sentetiae staretur No est

dubiu inquis quin Cosu'is.in si diuersa filis

10쪽

FORMAE. k ii

sent auspicia, di mea quide pugnadii eo die significas lent, tua quiescedu, meis ne auspicisspugnadu ivisset,an tuis siescedu meis scilicet, quia costiliui,paredu dices. Age vero,si meis auspicijs, mea semetia pugnatu prospere est,

aequum ne tibi Videtur, eum honorem ex ea re assequi, i' nec sentetia,nec auspiciis quicquam actum est ALivo Ex EMPLUM.

Dic in hi senex ingratissime, si nihil in te beneficii collocasse, nu tu me iniuriu vocasses Non,inquies.Neque enim iniuria videri p5t, si nihil de eo bene merearis, cui nihil debes. Nunc igitur quurn vltro plurimum in te os scit contulerim, non aequum est te mihi siccensere, quod beneiacere desierim,qui sicce sire non poteras etiam si nunqua beneiacere

Ollectio est: argumetatio q rationib' &expolitione absbluit Haec in quinq; partes distributa est,ppositione, ratione,r5nis coiirm rione,expolitione,& coclusione. Propositio

est p qua fiuminatim ostedim' quid sit quod

probare volumus. Ratio est q demostrat ve-xu id esse quod Pposuimus,uno aut pluribus argumetis. Rationis cofirmatio est,q ronein exposita corroborat. Expolitio est q rei locu