De vita illustris viri Augustini Milletichii episcopi olim dauliensis et vicarii apostolici in Bosnia commentarius ab alumno ejusdem provinciae confectus

2쪽

S. CONSILIO PROPAGANDAE FIDEI PRAEFECTO.

Doo .unt, PRINCEPS EMINENTISSIME, quae

Commentariolum hocce de Wiro in Dei Eceleris illvstri, amplissimo Nomini tuo inscribendum suaserunt: primum , quod Augustinus noster , cujus praeclara ornamenta rudibus tantummodo lineamentis hio adum Irantur , merito censendus sit , tamquam Alumnus istius S. Collegii , cui Tu , auspicatissimo Christianae Reipublicae omine , recens es Praefectus ; resque ipsa innuebat, nobiliores hosco Bosniensis agri fructus , primis vineae Dominicac Cultoribus esse offerendos :alterum, quod virius non potest non ipsi placore virtuti ; et quod ii Ia Augustini facilius, sub tanti Nominis patrocinio, ab oblivione vindicari posse videtur. De Tuis quidem , quibus emines , Summis virtutibus altum silero me iubet et Tua modostia , ct mea etiam parvitas. At non possum paIam non gratulari tum iis omnibus , quos sincerus Dei, hominumque amor

3쪽

opem Tuam in genuinas Religionis emolumentum implorare j usserit, tum etiam mihi ipsi, vel potius Genti meae Illyricae in Bosnia, quod acilicet, per Tuam ad

istum sublimem locum promotionem , tam benignum nacti simus Patrem, qui singulorum necessitates adeo comiter audiat, tam acrio Oxpendat, et tanta charitate, ac prudentia studeat sublevare ; ut non nisi sola rorum impossibilitas efficacissimo Tuo Religionis studio limitos defigere valeat. Felicem non tam me, quam Na'tionem meam , dummodo spirituales ejus nece8sitates sutrem , pro parte et officio meo , rite aperire pater nae teneritudini Tuae, istiusque S. Consilii, quod do universo hominum genere non cossat acternum mere ri : id enim easdem prope sustulisse foret. Αst SiCut sagaci acumine omnia pervadis, et muta etiam penetrassuspiria, ita Te enixe oro, Princeps Eminentissime, ut hocce munusculum bonigno excipias animo, et tenue3 conatus aequi bonique consulaa.

4쪽

i. I ognia suit Augustini Patria, prosapia virtus: ortus

genere, nec fortunis, nec aliqua seculi dignitate , at certe prisca probitato illustri, habuit natales in oppido cui D men FojnicEa, primamque Iucis usuram ecpit die I 6. Febr. 765. Hic, cum in iis rebus, quae natura, aut fortuna darentur hominibus se vinci aequo animo pateretur ;quae ipsi sibi homines parare possent, in iis rebus se vinci pati non potuisse, tota sua declaravit vita. Quamquam ipsa etiam natura adeo illi suit liberalis, ut facile intolligi Posset, eum cum virtute quasi conspirasse in formando eximio humanae societatis ornamento. Ac operae quidcm protium fore videtur, nec res sorte ingrata lectoribus; si, quid natura in virum hunc coutulerit; quaei ingenii, an iniiqu fuerint dotes; quo studio cultae, et quemadmodum ab eo risu sint exercitae; Pro ea , quae ab incultae Regionis indigena expectari potest, parte, dilucide , paucisque ero persecutus. Itaque volenti mihi exprimere imaginem e suetudinis, atque vitae Augustini, dicendum videtur primum de studiis ejus, et quo successu sit eruditus; ubi etiam de moribus, ingeniique facultatibus et tum , quem suae s erit eruditionis usum in bonum aliorum: deindo qualem vitae privatae tenorem sit secutus ; et si qua alia digna memoria erunt et Postremo, quomodo, et quo desiderio sui

decesserit.

a. Natus igitur loco. quo dixἱ, honestis, piisque Pa

rentibus: cruditus autem sic, ut nemo Bosniensium magis rnum adolescens, ut ingenua orat indole , ac eximia, pari Voluntatis ardore , atque acumine ingonii accessit ad littoriis, quas quidem in Rogno Bosniae soli sero ex ordino S. Francisci Religiosi colunt in tribus Coenobiis , quae nTurcarum iuvasioue, communi Regni ruinae, ac libertatis

5쪽

exeidio supervixere Hie In ordinem Serapiti cum cooptatus. sumpta I eligiovis veste soletnnia nuncupavit vota. In Au Atriacas Minde terras primum missus, Graeeii in Styria humanioribus suit imbutus Iitteris. Tum prosectus. in Italiam , in severiores philosophiae, atque Theologiae disciplinas

totus incubuit. Utrubique autem sic vixit , ac versatus est, ut universis merito esset carissimus : ipsis adeo generosis condiscipulis suis non minus aemulationi erat, atque

dilectioni. Ut ad patentes sublimiorum veritatum campos adolescens suit eductus , impiger, acer, avidiisque dubium reliquit, majorine alacritate , et vi uberrima felicis, explicatique ingenii, an laetiori fructu sundia domeurrerit liti

raria ; sacrum sciendi ardorem sie temperans illuminatae Pi latis operibus , ut non modo integerrimo vitae semper ni teret candore. verum exemplar quoque insigne esset Professi observantiae Instituti. Idcirco unus omnium visus est maxime idoneus, quem iuvenem Cathedrae utriusque iacultatis certatim expeterent: quas primum Brixiae, tum Patavii novem circiter moderatus est annos; Plaudet te, sibique de tam eximio Praeceptore gratulante auditorum eli oz donec, circum fama viri didita , atque sensim percrebo

scente, S. Memoriae Pius Papa VII. de illius pari picta

te , ntque Eruditione, morumque elegantia certior tactus; eumdem , nihil tale opinantem , immo , qua erat modestia , obnitentem, auetoritate sua Bosniensi in Provincia Otiio- manica Ecclesiae, cum titulo Episcopi Dauliensis, omine auspicatissimo praes itis. Ex Regionibus exteris redeuntem, magnamque Onμnium de se expectationem, majori virtute superantem suum Augustinum laetabunda complexa est Bosnia Catholica , quae tanto viro aucta, Pio quodam fastu sese solebat . e serre, quamdiu vivebat ille, cuius ipsa egregiis reflore se at curis. Nee sane insolenter: namque, si quid apud hominos pretii habent munera naturae; ea adeo insignia sese offerebant in Augustino, ut, quae in aliis non nisi Parce distributa reperiuntur, in eo uno, amico quodam vinculo copulata , et singula prope summa viderentur: quod si ea . quae a sortis volubilitate non Pendent, expendantur: is suit Augustinus, ut, dum eo pus nobilo domici lium , animus ejus inviolabile virtutis sacrarium censeretur. Disiligod by Cooste

6쪽

4. SpIrabat enim ex fronte, oeulis, vultu, gestui t

to denique externo corporis habitu, nescio quae maiestas, una ac suavitas; ut non dubia imago transpareret magnae cujusdam, sublimis , et eximiae mentis. Ae natura quidem ipsa 'videbatur quampiam in eo donorum harmoniam . et Proportionem sollicite conservasse, ut in viro, eaetera li

millimo, nihil humilis, parvi nihil, nihilquo inesset non

amoenum, et gratum. Quo fiebat, ut aspectu , gressu , Vsco , gestu, insignibus praesertim suis indutus , omnium ad Se traheret oculos, Et devotione non minus, ac SRi Veneratione perfunderet, atque dignitati suae novam quamdam adderet dignitatem. Vultus ad severitatem compositus, Sacro quodam horrore intuentes quidem replebat, sed una nativum suum semper retinebat decus. Sermo vel maxime hilaris , gravi semper decore erat temperatus. Itaque eius S veritas non sine comitate erat, nee iacilitas sine gravitate, ut dissicile esset intellectu, utrum eum sui magis Verere tur , an amarent. Cum autem yi penetrandi et ingenio Plq-rimum Valeret, ea memoriae erat amplitudine, atque fidelitate, ut, cum omnium admiratione, quae seu I gerat seu

quandoque audierat, pro re nata illico in promptu haberet. Ut pectore robusto, firmisque erat dotatus lateribus , sic rara sane oris lacundia, talique, quae ad sensus audientium cum suavitate affueret, ac illaberetur, ad publice dicendum natus quasi videbatur. Erat omnino novum in Bosnia Phaenomenon, audire in publico Virum , qui, cum Prudentia, et acumine, et venustate, et gravitata , tum v ro eloquentia, copia, invieto dicendi robore, quamsecumque in partem dedisset, eo animos impelleret, eorumgηe arbitrium habere videretur. Atque haec quidem videntur majori ex parto dotes fuisse naturae, quamquam ab animi Virtute interna quodammodo illuminatae, a qua Suam et repetebant, et retinebant vitam atque dignitatem. Excul tae autem suere eo, quo iam dixi, studio, et voluntate. V. Nunc, quoniam loqui institui ea de virtute, quaa proprie talis est, neque quam Vanitas hominum, aut pra

stigiatrix sibi essinxit imaginatio , sed qualem Divinis illuminata paginis nobis exhibet ratio ; sub hoc respectu Augustinum considerare lubet. Hoo autem totum , publieo

7쪽

Naariam usu saeuitalum, et Privata ejus vita continetur. Visus est omni hus, quae a natura necoporat, sic semper uti, nihIl ut sibi retineret, totum ut multiplici eum De-nore honorum omnium redderet Auctori. Majestatem Personae, nil reverentiam sacri sui ministerii; praerootivas nitimi, ad eoneiliandam fiduciam; eloquentiam, ad gloriam Dei, hominumque persectionem, et salutem perpetuo adli, huit : utque id faceret, magna sane, qua in Deum, hominesque serebatur, charitate fiebat. Ηnec una omnium ejus actionum motrix esse vidchntur: ab ea omΠis vigor, Omuis

impulsus. Hoc spiritu plenus, incredibIle dictu est , quam

ardua pro sui salute populi suscipit ei; qua cura, qua Vi rium contentione omnes viva, ut a iiiiit, voce in Dei logo instituere, errantesque ab exitio retrahere, et Propriis V ut humeris ad caulam Domini referre sui fidelis satage rei Pastor. Gregem suum, per totum, qua late Patet, re

gnum Bosniae dispersum, trifariam partilus, quotannis ita singillatim invisebat , ut unoquoque triennio eosdem itecrum reviseret , ut in fido , ae christiana integritate confirmandi haberet copiam. Tanta itinera insatigabilis conficiebat, partim. iumento insidens, Partim pedes gradieris per asperas , Praeruptasque vias. Nulla incommoda, qui hiis longo jam habitu induruerat, milia vitae pericula ardorem pius

Poterant retardare. Et quamvis more stio, mox a modia sere nocte se vive cum comitatu Soleret committere, nuri-

quum tamen iter est aggressus, non oblato prius, s quod numquam omittebat devoto Missae sacrificio. Longis hospitiorum interv llis, atque suspieione insidiarum tactum est Saepenuniero , ut , ingruentibus tenebris , noctem in silvis , humi leviter causapi tectus , transigeret. Itinera ejus loto vitae decursu, per singulos annos, hiemo exc Pta, interrumpuhantur Paucorum dierum mora, quae in singulis parochiis saluti suorum necessaria videbatur. Quemadmodum autem ipse , ineredibili ardore omnium sitiens salutem, singulas gregis partes vigil seinper, sedulusque circumibat; ita vix dici potest, quo desiderio, quaVe alacritate Oves, Por deserta incultae Regionis dispersae, comperto honi nil votitia Pastoris, quem et clarissima fama, et sua etiam multo melius utilitate iam noverant, ex remotis IDissili os by Cooste

8쪽

loeis praecipiti passu, ad eumdem audiendum, laetae eonis sitiebant. Ille voro convcrsus ad multitudinem , sub diocnc eroquin i nequo enim licet habere Ecclesiast in aperto aliquo, vel ni horum ramis umbrifero Ioco collectam, tanta eloquentiac vi, et servore, et vehementia, et Spiritus unctione v cuba iaciebat, vulgus ut in lacrymas crebrius prorumperet: qui vero Plus saperunt, se Paulum crederent iudire, digit uinque Dei in viro suspicerent. Etenim fidem excedebat , in corpore, lautis vigiliis, mole Iuborum, ac ipsa etiam uetato attrito, lautum possc inesse vigoris, at quo si initatis, ut sunctionem sacram Saepe per quinque, subri vero ad septem horas Protraheret. Res tanto mira

bilior visa quod id quotannis , omnibus Dominicis, festisquo dichus , a Paschato, circa quod tempus Visitationem erat aggredi solitus, ad Novembrem usque factitaret. Exprimebat in se Augustinus augustam qNamdam circumspecti teneriquo imaginem Patris, qui a filiis peregre aliquo profecturus, reditus sui velut incertus , suturae autem sollicitus eorum sortis, omnia prudens ante iter disponit: ita plane ille a nulla gregis parte putabat sibi prius esse recedendum, quam Nnivcrsa fidei, morumque Praecepta , et quidquid sacras

litterac, patrumque contineut monumenta, Summatim, ac

dilueide , qua erat ingenii , et memoriae felicitate , cuiqRofidelium portioni oretenus instillaret, et quasi testamenti heroditate relinqueret. Neque Vero caritas viri patiebatur, ex lege Dei quemquam ignorare quidquam. Cumque tam

prolixus esset in dicendo, brevis tamen non raro videba tur : tanta erat sacri vis oratoris, tantum pondus ac dignitas rerum. Quamobrem copiosi utriusque sexus sebismatici, ipsique adco Turcae multi, honae odore famae , virtutisque illius exciti, et data opportunitate, coetui admixti Catholicorum. aut in vicinis dumetis subinde latitantes, s num apostolici oris , arrectis aurihus saepe avidi captabant econcione autem soluta, redibant pectora tundentes, pleri- quo de rerum veritate Persuasi, nec pauci ex prioribus

Postinodum conversi.

6. His rebus fiebat, ut Parochorum , Antistitis su Iconfirmatorum exemplo , laudabili sano accudente opera , populus Bosnteusis vix allexi ouiquam concederet populo,

9쪽

llio l

sive fidei integritate, in nulla quippe adhue parte per grinis eorruptus doctrinis ; sive Probitate morum ; seu obedientia, sensuque Religionis; seu denique, quod vix erodibile videbitur; ipsa etiam a superstitionitius immunitate, quamvis inter maxime Superstitiosas versetur gentes :quarum quo absurdior credulitas est, eo magis a quavis eius umbra refugiunt Catholici. Nihil Augustinum tam s licitum tenebat, quam ne quis lupus sub pelle Ovina suum invaderet gregem ; neve Satan aliquis in commisso sibi agro Iolia misceret , ot insereret zizania, quae nusquam Pullulare poterant , quin ejus vigilantia illieo in viridi emorirentur. Quo autem tardissimi etiam quique, planiore via ad Religionis cognitionem deducerentur, doctrinam ejusdem , patria lingua , et Perspicua brevitate a se enucleatam , semel. atque iterum , Roma prohante , imprimi curavit: adjunetis pluribus providis ordinationibus , quae Parochis essent normae, et quibus Populus intra fines recti, hon stique facilius contineretur. Nihil omisit, limmo nihil non egit, quo nitor ultarium, Sacraequo supellectilis, quoad ejus fieri poterat, et quantum per omnium penuriam rerum licebat, restitueretur. SS. Cordis Jesu, atque Dominae Angelorum cultor sane eximius, nou tam verbis, quam Piis exemplis amorem eorum in suis mirifice auxi L

. Qui grandi sunt, vereque nobili antino viri, ii a vulgaribus in eo potissimum disserunt, quod casibus superiores , et velut extra sortis rotam, aleamque fortunae eo

stituti, pari fastigio in utraque fortuna stare, atque ment sublimi humana ex alto soleant speculari, vixque humum aliquando attingere videantur. Idem magnus animus , quibus r hus alii obruuntur, iis ille, tamquam flamma injectis trabibus alitur , Et in altum semper oluetans , ipsa rerum adversitate clarius explendescit. Quodsi has magni in Augustino animi dotes factis vellem probare ; haec tam multa sunt, tamquae Praeclara , ut nec de quibus dicerem, facile eligere; noc, si eligerem, commode, Paucisque dicere possem. Verum quia modus adhibendus est, nec totum eum, quantus vir fuit, compleeti valeo, id solum animadvertisse gene- Tatim sussiciat: eum in omni rerum humanarum hisu sui semper fuisse simillimum, sibique constantem: Iaborum Dissili Corale

10쪽

ro adeo patientem, ni, cum iis dies non Sumacisscul, Π ctes in subsidium integras saepe vocaret. Quo diuturno exercitio id assecutus est, ut unius mset, alteriusis hora Iae somno Plerumque eontentus. Quod in aliis sunt Dio- sibus capitu Ia, canc IIariae , scribae , notarii, etc. Ii totum in vasto regno Bosniae SoIus erat Augustinus , dividens universas regiminis curus , eosdemque labores Cum

unico sibi a secretis viro , et GeneraIi Vicario, A. R. P. Dominico a Varesti , aequaIi suo, sibique virtute similIimori cum hoe, a Puero adeo conjunctae vixit, ut ad extremam aetatem amicitia eorum creverit . Non statam enim no-

Iebat, commodi sui gratia , populum penuria sacerdotum laborantem, utili aIiquo privare ministro, verum ipse etiam nonnumquam consessiones excipiebat Fidelium t ut adeo iIIustres ilIi tres euriae viri, et totum ferrent onus muneris episcopaIis , et quae ultimi saeerdotum agerent , sibi putarent communia. NuIIus cujusquam eonditionis ipsi Sc sit, quin sua eidem manu Exis Io rescriberet NUN us Parochorum in tota provincia fuit, qui non haberet Rcemum rescriptorum, et instructionum PastoraIlum, suse Etiam, claritatis causa, exaratarum ipsius, ut PIurimum, Charaetere, et, qua eum distinguebat, Spiritus unctioram In adversariis unius Parochi', non ita pridem defuncti, Periae sunt 82. epistolae, manu Augustini Scriptae-8. Et haec quidem propius ad unimarum salutem sacere videnture sed, quia virtus in Dei hominumque am re laudata, nequit in uno eoncludi genere, et Becunda ira omnibus, omnia ad eumdem novit reducere finem ; aliquid

Videtur esse innuendum ex iis, in quibus vir siIe Patriae

Charitati, et ornamento, atque oppressorum Contribulum se

vivit Domini. Quo ex genere ham plaeet desibam: eum observasset, inde ab initio regiminis sui, educationcm iu ventutis in sortem Domitii, ut dieunt, vocatae, muItis in Patria retardari obstacu lis; sustulit, quae Poterat, gravi

in omnia, rebusquρο ordinem restituiti cooperantibus etiam

tum aliis furibus, quos saere boni puNici ardor habebat, cum vel maxime R. P. Mariano Iahovglevicti , quem sibi habebat a semetis, et eui etiam viro Pariter inde M , in geniique acerrimi, animi vero intege mi, quantum v d