Praxeos medicæ universæ præcepta. Auctore Josepho Frank ... Partis primae volumen primum partis secundae vol. octavum Partis primae volumen tertium, continens doctrinae de morbis cutis sectionem secundam

231쪽

hydropem pericardii in dubium vocare licet. Τ

eadavera hominum ex scarlatina peremtorum saepe vestigia aliorum morborum Chronicorum,

inprimis hepatis, lienis, et mesonterii, exhibent. s. L.

tes insta decimum aetatis annum quammaximescarlatinae obnoxios esse ; a.' utrumque Sexum

ad vigesimum annum usque pari pacto ab hoc morbo assici, ita tamen, ut non quodlibet individuum necessario illi subjiciatur 78); et 3.' a

8 Permulti medici, nec ino excepto, inter aegros Mariat,ina affectos Versantur, quin morbum contrahant. Hoc ipso momento aegrum vigesimum octavum aetatis uae anuum numerantem, ac scarlatina detentum curo. Diuitigod by Cooste

232쪽

Pissime vero Aeminas, in primis graciles, et puerperas ab eo corripi. Scarlatina plerumque Circa aequi noxium tum Vernale , tum autumnale occurrit 79 . Quae.hoc tempore evolvitur, hae per totum hyemis curriculum grassari solet. Verum nec aestatem hic morbus respuit 8o . Vidimus eum continuo per plures annos regnasso 8i . Patet igitur , SCHOEN MEZELIuΜ omni iure contendi e , annuam C Stitutionem Pa rurn, vel nil tu scarlatinam influere 8a).

Caussa excitans.

I. Caussa scarlatinam excitans procul dubio. in contagio specifico locata est. Sic docet inprimis modus, quo hic morbus propagatur. Pro-Pagatur enim per ContaCtum , aut Commer- Cium cum aegris scarlatina laborantibus , vel cum ipsis ex hoc morbo convalescentibus 83), nec non per usum supellectilis , Vestium, et mercium insectarum. Propagatio ista nunc secillime, nunc dissiculter locum obtinet ita, ut scarlatina interdum cum LENT1Nio sy haud conta

233쪽

giosam dixeris 85 . Nil potentius actionem eo tagii scarlatinae adjuvat, quam corpoEs inpriamis aestuantis refrigeratio. Fertur, quod ii, qui Muvia aegrorum scarlatina laborantium proposuscipiunt, Saepe sensum sulphatis cupri ad linguam percipiant, et hinc iude in nauseam, et salivationem incidant 86) : verum id nunquam animadvertero Potuimus. Ρeriodus latentis contagii nobis videtur plerumque quinque dierum. Sic et II LEERDEN autumat 87 . Duos

biliverunt. Quoad originem contagii scarlatinae, densa adhuc ea caligine involuta est. Interim

omni attentione opinio NAVIERI , et PLEXCIZII digna videtur , utpote qui scarlatinam tum a propriis animalculis, tum a pecudum assectionibus derivant s9i . An sorte carbunculus Oris pe- Cudum Species scarlatinae malignae Τ Ex homino in canem scarlatinam migrasse HEIM refert 92 .

234쪽

DE SCARLATINA. Caussa Proxima.

3. Caussam Proximam scarlatinae in infamiamationem specificam superficiei cutis, potissimum retis mucosi ponimus. Patet inde scarlatinae cum erysipelate assinitas, quae praetercaa febre, a rubore cutis ad compressionem digiti evanescente , hac cessante revertente , a de- squamatione, et a proclivitate ad extravasatiamnbunde confirmatur. scarlatinam nisum naturao ad repellendo Veterem, noVamque generan

dam epidormidem sistere, hypothesis est ab aliis iam satis resutata 93 .

bmptomatum illustratio. I. Ut superius innuimus, potiora scarlatinae

Sympismata , nempe faucium assectionem , δε-

brem , et erutionem culaneam speciatim nungad trutinam reVOCabimuS.

a. In scarlatinam nemo incidit, quin Ocyus serius Ducium patiatur affectionem. Sic, ex-

235쪽

DE sc kLLTmg. 133eeptis CLLRK ot RusH, omnes iure testantur scriptores. Constat autem haec saueium affectio rubore, dolore, et tumore nune simul, nuno amaratim obvenientibus. Rubor sorma striae per palatum molle sub uvula decurrens, Saepe Primum suscepti scarlatinae contagii indicium sistita Serius is totam saucium cavitatem, praecipuo tonsillas occupare, et plerumque ad oris cavum sese extendere solet. Haud raro rubor ob lympham coagulabilcm fauces ita obducentem, ut albescant, ac salsam rarissimo hic Iaatentis abscessus imaginem prae se serant, non animadvortitur. Alias rubor saucium sine omniinCommodo praesto est, ae nychthemeri spatio jam evanescit: undo quam sacile Sit eum nomanimadvertere quivis sponte intelligit. Plerumque tamen rubor hic ardore, vel dolore stipatur , qui dolor in nonnullis epidemiis morbi ad- Ventum annuntiat 9 ), alias sub curriculo tantum aegritudinis, scilicet dic septimo 95), octa ο, nono 96 apparet. Maximo ille ad tonsillas sub opero deglutitionis saepe impedito,

05 Vidit Goettingae a. r 84 et i 85 Pater meus; vidi Vilnae

236쪽

et deleto percipitur. Ingesta tunoe vel ora oris angulis cum saliva aliquando cruenta s97 depluunt , Vel Per nares redeunt, concomitanti bus impotentia verba rite articulandi, tussi 98 , et voce nasali interdum rauca, stridula γ). Trismum ioo nunquam hic t vidimus. Sub maximis licet saucium doloribus, et deglutitionis

impedimento partes asseclis tamen vix multum tumoris exhibent, ac potius rigerct videntur. Uierdum ab vhthis obsidentur. De gangraeua faucium, utpote de exitu speciei scarlatinae tDPliodi proprio infra agemus. ι s:

3. Febris pro varia morbi indole variis sumptomatibuς stipari ex dictis i elucet. FDigus ad duodecim horas Protractum fuisse LoISY a refert. Calor interdum minor, quam

ex rubore cutis expectandum sciret, alias m

237쪽

DE scARLATINA . IMximus, et a thermometro confirmatus 3ὶ ob Servatur. Putius raro magnus, fere se m per obscurus, creber, i et variabilis r) , i aliquandos, praecipue apud infantes , intermittens, et irregularis obvenit. Urina nunc limpida, nunc rubra, nunc nigra 4 . Versus finem morbi I

tium non raro sedimento puriformi, furfuraceo , quasi squamoso instruitur. Sudor vix unquam ante morbi finem animadverti solet. odorem Meciscum, quem aegros Scarlatina affectos spi

potuimus. Febris Scarlatinosa sat Constrater exa cerbationes vespertinas, et nocturnas Patitur.

Iis vigentibus, aeger sacilius, quam aliis in morbis, aliena loquitur Q.

4. Eruptionem scarlatinae inter finem primi, et initium secundi morbi diei posuimus, atque ita in genere ; non desunt enim exempla Scar- latinae vel febrem praecedentis 7 , vel eain

238쪽

post nonnullas horas sequentis 8 , vel tertio , imino quarto 9 morbi die erumpentis. Prima qnidem Eruptio plerumque 'ad faciem, jug tum , Pectus, et ad brachia, sed hinc inde

vel ad crura, et ad abdomen contingit. Puncta, sub quorum forma exanthema erumpit, innumerabilia cernuntur; maculae ad figuram rotundam tendunt. Saepe circumferentiae plurimarum macularum SesE invicem altingunt, donee confluant, quod Spatio unius Dycluhemeriaccidere solet. Attamen rubor ad dorsum raro continuus , ac plerumque sub adspectu retis vasorum quasi arte injectorum apparet.' Evidentissime exanthema ad lumbos, coxas', et

articulationes sorol. Color illius ab initio est ex pallido coccineus , cancri cocti sere instar,

aut si quis verecundiae gratia erubesceret, deinde vero obscure ruber, veluti beta. rubra , vel et lividus evadit. Probe autem notandum, Si, Variam cutis conditionem permultum in colorem exanthematis inquere. Qualiscunque vero sit

rubor, id, ut diximus , peculiare habet, quod

ad compressionem digiti ovancscat, ac ea ablata, a peripheria ad centrum redeat. Scarlatina nunquam tumore , saltem universali stipatur.

239쪽

DE SCARLATINA. ad 7 Manus e contra ita interdum tument, i at aeger digitos flectere nequeat.. Et faciei, palpebrarumque intumescentia nonnunquam observatur io . Animadvertente Siris. , tumor cutis tu scarla

tina id proprium habet, quod valde doleat si i).

Exanihema huiusmodi non solum universam corporis superficiem exteruam Occupare, sed sese vel ad viscera extendere, tum ex descri- ptione morbi, tum ex aut opsia Cadaverum elucet. Rubor oculorum primum in ea albugineae

Parte apparet, quae . a palpebris ingitur si a)undo medicus, ut mature de Oculorum.statu certior fiat , palpebras removere debet. Non obstante rubore, oculi lucem satis serunt, et quamvis saepe tumidi sint . , attamen nunquam lac mantur. Scarlatinam neque naribus parcere docet earum rubor, ac xara quidem, at

vata si 4) sternutatio. Dysuria,. et teneSmus, quibus scarlatina interdum insignitur, do exanthematis ad vesicam urinariam, et ad anum extentione testari videntur. Interdum autem scarlatina tantummodo partialis cst. Id inpri-

240쪽

α3d DE se AI LATINA.mis ad pectus , brachia, et genua, Praecipue in adultis i5 vel fugato ante tempus universali exanthemate, eoque redeunte I 6 , contingit. Scarlatina nempe aliorum Exanthematum instar citius quam par esset, inprimis ob susceptum refrigerium, eVanescere solet, quin

immo datur nobis, aliisque et pluries visa febris scarlatinosa sine omni florescentia. Stabilitne illius praesentia : dum aeger, qui

scarlatinam nunquam Perpessus erat, temPore, quo morbus isto grassatur, in sobrem incidit eum sauci iam assectione Characteres Cynanches scarlatinosae exhibente , nee non cum Cute valde ardente , dumque totus morbus tempore scarlatinae Praescripto, praecipue eum epider-midis desquamatione torminatur. Interea exempla febris scarlatinosae sine scarlatina rariora masne rentur, si cutis examen debita semper diligentia institueretur, ac ruboris partialis ma-