In nobilem & insignem titulum Institutionum Impp. de actionibus cum aliquot segg. commentarius Christiani Krembergk j.u.d

11쪽

litigaturos impetrare, qui & eas causa cognita daphat, simulque Judices constituebat, praescribendo sermulam, quam sequerentur. Et quidem ita praepeise, ut aliter quam praescriptum illis foret, neque Judex judicare, neque aetor experiri posset; adeo, ut qui in insti tuenda actione vel verbo lapsus esset,

caula caderer.

Superstitio quidem nimia: sed tamen, utvult& loquitur Cujacius, tolerabilior, quam actionum

confusio, agendi temeritas & nullus ordo, omniphus actionibus in iactum conceptis, nec vel formupla vel lege certa conscriptis. Occurrebatur enim primo temeritati litigantium, cognita summarie ut ita loquar, a Praetore causa, ne facile sine justa causa inter se digladiarentur: neque etiam Magio stratus querelis & causis levioribus occuparetur. Deinde agentibus etiam consulabatur, ut hac ratione discerent jus suum prius diligentius explora/re, & temperare ab injuria : certe falso & inani Judiiscii metu aliis molestiam non creare.

Quia vero ab Impp. Constantino, Theodosio A: Valentiniano hae formulae Se impetrationes A ctionum i ublata sunt: ideo de eo multis non est dio

spurandum; cum nihilominus earum natura re manserit, quae ea propter nobis commendata esse

debet, quod in his usus re eorum omnium,e A quac

12쪽

quq in Jure nostro traduntur,eontineatur,ad quam ceu finem de metam illa tendunt. Frustra enim, ut loquitur Donellus, nostrum esse, aut ad nosperatinere ius iubet; frustra statuit esse, quod nobis ab alio debeatur: nisi quod nostrum esse statuit, id etiam consequi & tenere liceat. Hoc autem nun/quam fiet, nisi probE sci teque omnium Actionum naturam quis cognoverit, & ita in forum perdux rit. Non enim dubium est, quin Judex dextre sibi proposita actione facili negotio, quid faciendum, statuere: cum contra per imperitiam titubante ocper calumniam fluctuante Actore nunquam ceratus dc constans esse possit. Unde etiam ab I. S. dc Q U. Antecessoribus laudatissimae de piae memo riae salubriter provisum & constitutum, ne quis in judicio pro aliis postulando admittatur, nisi vel gradum legitime consecutus, vel Praeceptorum thritimonio de sua eruditione instructus fuerit.

, Proditurus itaque de ipse in forum, cum Licenetiam publice & docendi &-exercendi Anno upra millesimum, sexcentesimum decimo-terti consecutus essem, ea de re cogitare caepi, di insipgnem nostrum de Actionibus titulum enucleare, constitui, eaque, quae ad rem maxume facere viodebantur, singulari ter notata amicis quibusdam si commilitonibus communicavi. Cum vero pop

13쪽

fietior dies praeredentis Magister sit, aen abs res re credidi, si una atque altera vice hanc telam reas sumerem. Quod cum factum esset, di ea in hune sere modum aucta denuo aliis tradere an i mism inoduxi ssem: Amicus quidam monere caepit, ne fa cerem ; cum prolixitas excipiendi taeduim absque dubio esset paritura. . A mensi itaque. Ne tamen ipsorum commodis pis virili deesse videri possem .hac via rem aggredi necesse dc duxi & habui . Ut ita non tam scribendi libidine . quam Amicorum utilitate motus & rogatu ductus hoc onus subire volperim. ii Z I TR. .ls

Quod vero V. I. S. dc et hune qualem qualem liuorem dedicare dc inscribere constituerim, cauola longe gravissimae in promtu sunt, videlicet, quod sub Eiusdem tutela vera & germana religio vigeat, sus&Justitia, imo totius Reipublicae salus propugnetur dc desen datur. Sed verbo haec sub ficiat attigi sse. Praeterquam enim, quod si in perosequendis hisce prolixior esse vellem, Epistola deo bitum modum excederet; ut etiam mihi juste peratimescendum, ne jejunitate mea, cujus mihi optu-

conscius sum, ea omnia potius obicurarentair, quam exornarentur, ut merito ea doctioribus ad

celebrandum, dc pro gravitate tractandum reli, Accedo

14쪽

Accedo paucis ad ea, quae propria magis, mi nusve omnibus communia sunt. Ubi statim se os ieri V. I. S. &C. clementia,qua Ea parentem meum charissimum Andream Xrtinbergi Exquaestorem prosecutaeta Cum enim ille, utpote qui jam fere octuaginta annos natus est', amplius Spartam sibi

demandatam im oppido Urassen epulit in cui ut

ara quatuor& triginta annos praefuerat, curis & lasboribus fractus debito exornare non posset, V. I. S.& C. non solum summa cum gratia rude, sed etiam

singulari ad dies vitae privilegio munificuentissime donaviti Quod uti singulariter cum summa &deo bilissima humilitate agnoscit: ita de me cum fratre illud humillim h &agnoscere& celebrare decet. Me quod attinet, V. I. S. & et antecessoris iti.

dem Illustrissimi &Celsissimi Principis ac Domi ni, Dotani CHRISTI ANI ID Ducis Saxoniae

Juliae, Cli viae de Montium, Sacri Romani Imper Archimarschalli&Eleei'ris,&c. piissimae & lauda. tissime memoriae munificentia insigni non tandam per integrum septennium ad mea studia contionuanda in hac Academia sum sustentatus:,verum etiam U. I. S. dc C. cum in eademgradus Doctoris

ab amplissima Facultate nostra suridica mihi licet indigno publice consertetur, adsumtus eo meliusserendos munificentissime prospexit &clementi sime subvenit; ut merito Eidem hic fructus licet

15쪽

ae s

inartacem & exiguus , devotus tamen & exanimordebite gratissimo proficiscens debeatur. Quam insvero omnibus constet, eum rei gravitati ne minima cx parte re spondere: tamen V. I S. &C. humi lime Togatam volo, ut non tam ad muneris. ignitatem, quam subjectissime offerentis animum ad exemplum Artaxerxis respicere, eamque clementiam, Suam erga me meosque hactenus humili me

spexi, imposterum clementissime benignissimeq;

conservare velit.

DEUS ter Opti Maximus suo sancto Spirituita V. I. g & C. regat , ut quae de Ea hactenus in tanta rerum perturbatione & dissicultate Ecclesiae &Reipublicae totius spes & res ivit maxima, veris ana, in dies copiosis une naseatur &augeatur. Eundem toto corde & animo rogo, ut V. I. S. & et cum conjuge suavissima, progenie dilectissima, totaque domo Saxonica ad tutelam & incrementum Eccleosiae de Reipublicae salutem diutissime superstitem, salvum florentem & vigentem, paterne conservet di tueatur. Dabantur ditiobergae Calenae Desecembr. Amos do.

Christianus Amphim

16쪽

. i.

IN QNobilem insignem Titulum institutionum

IVRIS m. Iustimam Imperatero

DE ACTIONIBUS,

Et aliquot ad eam materiam pertinentes

subjectos Commentarius CHRISTI ANI, Trembergi I. u. D.

. Rubri

DE ACTIONIBUS

Superest, ut de Actionibus

SV M ARIAE

i. Studium nostrum duobus avolvitur . a. Obtinendi siris nostri ratio consistit injudiciis. 's. In hoc titulo usus et , Eic continetur. ρ. Proprietas virbi retinenda eu, cum nuga nece fias impropriet remst adeat ' ' ' s. cinctio unde dicatur. - . Olimpropriis autoritate licuit adverserium inius vocare.

p. oliud in lire, aliud in Iudicio fieri. s r. Iudicia.

17쪽

S. Iudicia ideo constituta, ne quisii estobus ditaris. Actio generali Fimoumitur pro omni actu.Io. verba secund m materiam subjectam accipienda II. Amosumitu ro Iure experiundi ad id, quod in judicio alicui

debetur. - -

a Vcrba patimstecifice quamgemratim accipienda.D. E ctio quomodo hic accipiatur j o. Interdicta actionis nomine compressienduntur. u. Inter diectum quias ullo. Restitutiones in integrum actionis verbo ventu L. m. Actiones popul es qui proprie vietat sti IIJ. Nemopraesumitvrsuum actare. . . Delicta occuctari non debent. .ao. Interpretatio ea fugienda, per suam ina viaita&-prolab

muris

an Actio Injuriarum an in bonis compulsur aa. Exceptio Aemonis verbo tontinetur. n. Ossicium Diuc ά an actionis nomine veniat Ia.. se rium Iudicis nusiampro ponit obsigationem. u. habet similitudinem cum actione. a . Nominum diversitas demon Irat diversitatem Entium in Abstantis.

ap. Actiones cui juristara cridendepass Deportati retinent ea, quae sunt Iuris Genii. m. . Partus equitur conditionem matris.so. In dubio vetustiori res attribuitur. XI. Olim omnia mauu regia expediebantur.3a. Naturalis ratio jubet parentibus filiosparere. n. Relativa non rei humantiam, hed vim re naturam exprimunt. so. Dupliciter quidliri civili addimus. N. Sufficit hodie actionem aptam rei proponere.s . Si im Curia pro Lege habetur. Cum

18쪽

Rubrici de Actionibui s

Cu M vino vendibili suspensa hedera opus non sit;

ideo operae pretium facturos nos non e de credendu mest, si prolixe in laudem hujus tituli progrederemur,

et.l. r. ibi. non eget commendatione. D.de resilui. in inter. Constat n. omnibus, omnia ea, quae&in Institutionibus & re-Ii quia iuria nostri Civilis partibus dicta& tradita sunt, veluti fasciculo quodam inclusa hic repeti, eorumque usum

demonstrari.

t Nam studium vostris mi duobus absolvitur; primo cognitione juris nostri , & deinde ejus obtinendi rationet.. Done lisma. mment Iuris Civi apa. Cognitione quidem, ut discamus, quid juris nobis in persona tum nostratum aliena (unde jus, ut tu. Institis iure Persinae seu status personarum dicitur,tot. tit. D. de Liamin. competati & --stea in rebus, quatenus illud consistit aut in acquirendo, aut in conservando, aut in muniendo, ut loquitur IC tua in .'ALL. vel enim hoc agitur,quemadmodum quid cudi iusque fiat,aut quemadmodum quis rem vel jus suu ni conis servet, aut quomodo alienet aut amittat. Obtinendi au- a tem illius Iurist nostri ratio consistit in Iudiciis, derect ejusdem persecutione, quae per Actiones, earumq; cognitionem expedi tur,p-c. hoc vostro de Action.ubipoB Dd. Mo

Cum itaque de Iure personarum dicatur libro primo per totu tria, de rebus vero, in quibus etiam numerantur obligationes, a principio libri secundi usq; ad titulum sex, tum libri quarti: Superiunt adhuc actiones, nisi mancam disciplinam nostri Iuris esse velimus: cum pereas estectum

rerum modo traditarum accipiamus, T. Lnecessarium. a. c. post originem. II. de Origin. luris. Helaim, adrub.d. num. a. V t3 ita in hoc & seqq. aliquot titulis usus & t praxis continea,tur, ad quam ceu finem & metam omnia tendunt. c. f ubi I . I in a Mesemb.

19쪽

Rubri c. de Actionibus.

semb. sit. C. Insiit in Prooem v. ad Rubris. h. Num. s. Somen. num. U. et V libus num. a. & quilibet intelligat, re cie hic ab Imperatore dici , superessta, ut de Actionibus

Notatio. Antequam vero ad alia perveniamus, primum nota bimus more veterum JCtorum, ut Ulpiant in 1 F. et age, nere quaerendi maestores diecti. I. D. de Osc. mi Cor. oel. I. T. pactum autem X pactione dicitur. I. D. de Pacto. t. Sponsalia. a. D. de Sponset ibi, assondendo dictaseunt. Pauli in i Senatus. UMGnatio. I. ibi, quasi dono datum. C. de Donation. mori. caus l. mu tuum damus. at .appestata. a. D. de reb. credit. unde Actio dic tur- Et quidem aliqui, uti sunt Theophilus ad prisc. h. t. Baro ibidems quos sequitur Anton. Faber libr. ao. Convectur. cap. p. mihistagia. DO. existimant, eam dicr ab agendo, r.e. cogendo & compellendo, quod olim moris fuerit, reos ac per fidos in jus vocatos sponte non comparentes, propria authoritate in jus, ad eosque, qui jus dicturi erant, obtorto, quod dicunt, collo(Hoc quid sit, exponit Taubmannus in

Poenulo, EIS. Scen .verb. obtorto coco trahere & agere, perin

deatq; asinum vel mulum agere dici mus. J tSed haec sententia non placet DoneIIo Eprinc. num. . Primo, quia refragetur signi ficatio vocabuli Agere, quae re, tinenda est, cum t nulla necessitas improprietatem sua- deat. lnepos Proculo. I .D. de Verbor. Signis c. I r. . licet. go. Ibi, melius ect edicti verbisseroire. 'de Exercitor Actiona non aliter. st ibi noualiter Isigniscatione verborum recedi oportet. D.de Legat. s. Harprecht ad s.si qui liabus. s. f P. Sui te sam. tutor.dar. po . num. o. Non enim dicimus, quem agere reum , sed cu m reo, lage cum Geminiano.X. Cis Transaction. Vnde & retatis conventus dicitur is, cum quo&βgitur, Lait Praetor. s. in princ.ibi, cum quo agit M. D.ae Iurejuranae princ sistit. de Except. ibi, eoramgrati quibus cum agitur. Doneli. h. prisc. HAI. num. .

Deinde

20쪽

Rubrie. de Actionibus.

Deinde etiam illud ex eo apparet, quod agi jumentum d recitur, LI.versiter.ibi juinentum agendi. Ti.de Servitut praeae, hi princ Insu. de Sertatis. ducitur verhapprehensus, Rubro iv.de liber. exhibene vel ducend ldeindes. in prisc. ib n ducere taceat. Daddolfedalio. a. in . ibi, ductus servia M. Si ex nox caus agat TerraIt.in Eu-- Scen. . ALE AE .ibi

' In ius ducito hominenti

Commodius itaque est, actionem inde nomen aecepistra, s quod tractemus i de re a siqua cum aliquo,& colendamus, ut quid praestetur uel fiat. Done . di num mihipag.aa. Suaa, det, quod Actiones sine vi peragi debeant, Hottomam. iis Comment. vers.luris Derb. mo.Dn.Fors ex pari.Isractissim dissi uta Athes A sit. - . - ro dis in thmeonficias imus, quin propria a uinoritate Tiron latur' a sarium in jus vocarta, & si ire vel satisdare noIlet, vi eo pyrtrahere olim licuerit, Cujac. libr. o. Obstem vat. cap. II. Duaren. libr. I. Dissutat. Anmve cap. I. Gomanus, libr. . Dissonat. . . Unde Plautus in Rudente, .s Aemulto

Op x ovus rapi re obtorto collo mavis, an

Et Horatius libr.I. Sarpy . --. Casu venit obvius illi

i Adversarius: & quo tu turpissime, magna Ex Iamat voxe, & licet ante stari P Ego vero Oppono auriculam, rapit in jus: clamor utrinq;,