In nobilem & insignem titulum Institutionum Impp. de actionibus cum aliquot segg. commentarius Christiani Krembergk j.u.d

121쪽

pore suo damnum dederit, datur in eum haec actio, & quidem directa utpote quae ex apertis verbis Legis vel Hebbsciti, (liquidem hoc sus a tribuno Plebis est introductum,

is habetur m LI 'eoaeo sit desum ta . . Si vero alio modo, ut loquitur Imperator, id est, ut paulo ante dixerat, non corpore in corpus damnum dederit ; veluti; si quis hominem alienum, aut pe- eus ita incluserit, ut fame necaretur, aut jumentum ita verumhementer egerit, ut.rumperetur, &. similiter: videmus Mctionis illius directae formulam deficere, cum corpore.daemnu non dederit.Quia tamen ea de aequitas & utilitas sus

est, ne dolus & culpa terti j impune relinquatur, & alteri

per alterum iniqua conditio inferatur. l. non debet. N. D. Armsiris: conceditur actio utilis rex, interpretatione. l. dissactum. p. proindes .ibi, infactum actio=, S.Cel . o. D. ad L. . Aquillitemsio etiis se inpr.Iitem Mela II. Faum .' e . . ad exemplum reliquarum actionum omnium, quae non directo ex L . sed ex eam ni interpreta trime oriuntur. ., L--ia actionum. DIND. praescript ver L .i s L tactio. M. Deniq; qui acieq LL.ne Senatusconsvita ita scribi pos foetume sunt, ut omnes casus, qui quandoq; inciderint, coprehemdantur. lnes Leges. Io.cum duas L eqq. DA L L. ideo ubi no satis exploratu habebantJCti,an de casuLege non expresso, eadem fueris Legis sententia i subesse tamen aequitatem animadverterem,actionem iii facium t subsidiariam prodi ore

de re. caeterum ransi veluti, ut in exemplo L. Aquiliae maneamus, si Tritius servum nocentem compede.vinctum habeat : Sempronius aut e miserit ordia ductiis eum solvat,

isq; aufugerit. Hic directa L. Aquiliae actio non competit, quia ne aeorpore in corpus damnu dcdit. Neqistia utili , , Quia hac solutione nes corpus periit, vellaesum eis; ut ita

122쪽

d fit. de Actionibus.

meiud verba legis deficiant. Quia vero hi cariauitas su est,ne alteri per alterum iniqua aliqua conditio vel injuria inferatur, datur actio in factum, quae quale & cujusmodi factum est, eo modo concipitur. d. l. quia actio m. Ff. D. de praestri t. vers.l cae eleganter.3. item Labeo a. D. de dolo. ex ex os ratione, quod qui occasionem et damni dat,da nanu dedissecen se a tur. l. qui occidit.so. ff.D.ad L. Aquil l m. Ceaei. Ex quibus facile colligere est, quid in cotroversa illa Dd. quae stione credamus,qui non conveniunt, quae actio vel di recta vel utilis dicatur: scilicet directam ex verbis Legis dari, utilem vero actione esse,quae non ex verbis sed ex mente Legis alio in casu datur. Areu us ini curatori C. de negoti gest. Schnei via. ad h.si i s. Donec rar.Comm. c. a. Gaiadem, d I. . . I n. I .cumnq. D.de Verbor gQ. Idq; praeter sup riora confirmatur exemplo actionis negotiorum gestora, quae e X edicto Praetoris eo pelli ei, qui alterius negoti alii a sponte gessit. lais Prarer. I. ivm cae F. hac actione. Io,ibi sentet, nuta nece state tetente. I. items. F.mpr. pupi . . inpr. cum 6 simitu de negotgest. Utiliter tamen t& arat'ri, qui coactus gessit, datur. l. turatorem.UC eo aetcum cura Pre. a . C. dea ministr. oepericul tutor. ex aperta ratione Legis, quae hie fuit duplex: tum ne adultus eum damno& injuria Curatoris locupletaretur. l. nam hoc. I . D de condies .indeb; tum net huic officium suum esset damnosum. Auemadmeae. te m. vero Non itaque obstat, quod actiones inlles ad exemplum. LI. C. deprecario, exemplo. l si cum vitrico. I .ia fra de Instit.in. lineum v. ivr. D. eoae vel ut in I. nam &. it. D. defurtu, Stainstar directarum legantur tu troductae; ideoq; non ex litera legis, neque ejusdem intellectu ortae sint. Negamus nim hic consequentiam, O reponimus exemplum legitimae parentii tutelae. Licet enim haec no tantum ad exemplupatronorum, sed etiam exemptu exempli legitimae tutelae

123쪽

sit recepta: nihilominus exilententia L. V. tabb. introducta fuit. Qua enim ratione L. n. labb scilicet, quod pi runque t ubi successionis est emolumentum, ibi de tutelae 6gonus esse debea . I .de legit.patronor.tute ins agnat roximi, & patroni, agnatorum & libertorum ad tutelam, eadem etiam parentes vocantur liberorum impuberum emancipatorum. Et tamen uti Iegitima tutela dicitur 3 ita& haec acti II egitima dicenda, quae exemplo direme verbis legis prodica est ut, quia non ex verbis , omnino uecesse sit, u l lx sententia fuerit profecta. arg. - . t. D. de Verbor. Signis, Non obstat, quod verba Legis non recte a sententia se parentur. a. nominis . . I. D. de Verbor. Significat. Neque enim hoc vollamus, & cum Forcatulo in Necyomant. Dialogis . Verba allegati S. I. tam ex LL. sententia, quam ex verbis conjunctim accipimus: veluti si dicat quis Sempronius praestans tam viribus qua nardoctrina, ut per unum alterum non excludamus. Ili ita manear, vere lege ominee ri, quod verbis quidem expressum non est i attamen ex mente & ratione deducitur. vn. tardae adi . . I.mII Licet

concedamus id non eo modo, ut in directis, sed obliquo,& legis mentisque occasione fieri. Niliit facit, quod aliqui existimant directam quoque diei, quae e x sola sententia legis procedit- Barrol. ini. I. D. tipe det. per illum textum ubi interdictum uti posse si detis, licet verba ejus de aedibus sint coneepta et tamen defundo directo detur. LI. Ceod. Sed selli tur in eo, quod tacuit, quasi de solis aedibus, non etiam de caeteris fundis Prator verba feci siet, cum exempli loco tantum id factum fuerit, uti patet exae L . I.ibi, desoli posessorescriptam ex T

vers sed in re diuo quidem uti possidetis, de fundi vel a diam

124쪽

CInsti t. de Aisti oni bus.

si posscs tu contenditur. Ut ita exemplum non restringat treis Miam sive dispositionem l. I. T. quod vulgo. D evi, G --mat l damni infecti. v de damar. infest. Derharaein Topic.LL. Loco I ration . L. ad Emension. i A n.sF. Ni si q u is di cere velit, interdictum de tabulis exhibendis, item' de libero homine exhibendo ex verbis Praetoris, quibus L. Titii mentio factae est, ad singularem hominem pertinere. l. I. D. A

sic quoque ilIudinon probat exemplum allatum aeva udo libr. I. uaemon.c. a. in actione L. Aquiliae ad aestimationem haereditatis , di servus heres insti tutus occidatur quae di recta. l. inde Neratimi in pn CF .I.D.ad L. inquit, cum tamen illa actis non procedat ex verbis L. Aquiliae, sed ex mente solum M sententia solum . arg. .illud. D. Instit. de L. Aquit. Distinguendum enitii est inter causam actio nis, & ejus effectum. Causa enim in aetas. inpr. hujus actionis est ipsa occisio servi, &ita ipsa a stio ex verbis L. Aqui-ria directa, qua requiritur, ut a corpore corpus laedatur, oti supra dictum. Ut itaque directa merulisse,neque mutetur eo, quod per consequentiam, & ut loquitur textus me . IO. ex interpretatione damni i lati occasione servi occisi ratio habeatura Alias enim hoe sequeretur, nullain sersi actionem directam dari ex verbis, eum in quamcunq; fero veniant praestationes fructuum, cauta interula rij , quamvis de istisne litera quidem habeatur, scilicet in consequentiam rei principaliter debitae, tanquam ejus access

siones.

Denique non placet; quod idem Uaudus alligato loco docet, etiam actionem utilem interdum ex verbis desce dere , idque argumento hoc, quod ipfis verbis Edictorum Senatusconsuliorum, &e utiles proponantim L namst O s . -h

125쪽

mi. .listucte Misae. ubi Publiciana utilis appellatur. l. v. ufD.adL.Falae emissetiam. Desiae unct. Er. S. a. D. eoae, ubi utilis hereditaria proponitur. Ad Pub Iicianam quod attinet, si i psum jus Praetorium spectemus directa quoque est, respectu actionis ejus, quae ex sententia a. mente edi-bcti proficiscitur. Utilis vero respectu Iuris Civilis,ut infra viicetur. , si hi ad reliquam autem,quae in fine laommissarium trausit ex verbis S C. Trebelliani, dicendum putat Hilliger ad libr. II. Comm. Dones . lit. Ri. a. committi fallaciam plurium quaesti onum. AEliud en mest transire ex verbis S C. aliud ex i jsdem dari. Nequeenim is, cui restiuata herediatas e st, agit directo veI utiliter ex senatusconsulto sed eat pia a ctionis specie, quae defuncto competi j t, ex eo ipso ne socio vel cau sa. Non tamen dantur vel Lege, vel directae sunt, sed utiles, sicuti supra ad s. t. vidimus. IVerum enimvero licet Constantinus& ejus Collegae omnem differentiam persecutionum de actionum sumilio .se vidca n tu r. l. f. F.I. a. C. de formul di impetrat. lat. l. f. C.

. Sub M itu. ad bonor, possis inter diae; quo facit quos

Paulus J C. intactio. n. D. denegatis, fio, scribit, nihil re sene, an quas directa, an vero utit Lactione agat vel conveniatur, qui in extraordinarij Iussicqs, ubi conceptio for :mu larum non observatur, haro subtilitas is pervacua sit, maxime cum utraq, actio ejusde potestatis sit, eundems habeat e flectum et natura tame singularum actionum ma 1-sinadeo, ut hodie sit necessario adhuc distinguendum inter utiles & directas actiones. Et si enim quoad effectum t sum mParcas. secus attam E est quoad causam & media contrahe di. Directa enim actio requirit non solum faecti narrationem, verum etiam cauta expressionem & nominatim petitionem. Utilis vero actio facti sola narratione factiti veritate

126쪽

ritate inspecta coii tenta est, ut patet exl. Versite. F., et de dot maliunct. l Io. pen. Diae is sit. Iurane is C. 'ui vers quos rest oecunde & Paulus ind.h .itim dici t, nullaga et amplius i nter diremm tilem superesst disserentiam,

sed nihil resere, utra quis agat vel coveniatur. Alicer quomodo vel Cujacius libr. II. Ob me. II.Forca tutu in Necymmdialog. , .m. Goed deus in lactionis A mra. D. de Vmb. Si f& alij aliter dictam l. actio. A D. M ti gestis explicent, vide apud Hilliger. a Comment monete. hbr. 2I. c.a. lit. h. FDD . Hunuium libr. s. traaepare. a re ius. Ip. Licet veph 'etiam quoad effectum differre videbantur, eo quo bis pedirecta privilegiatas utilis vero non item ita millud fit ex accidesIti favore scilicet person e ,' cui directa actio tribuitur, ut ita substantiam rei noli egrediatunarosi unt'

AIio modo, ut & hoc obite,noternos, deniqt directae Coatrvae Dactiones t Contrarijsopponuntur. Unde ill qinscriptiones, ri . Commodati vel contra , depositi, mandati vel contra , de contraria tutelae actione, &c. Di recta hic nota maturi quae principaliter peti rum id, cujus dicitur esse actio : sic dicta, quod dirigitus, i e. recta feratur ad id petendu & obtinendum, quod verbum continet. Exempli gratia: Commodati 'directa est, &datur ei, qui comodavit inepositi ei, qui deesposuit; mandati ei, qui mandavit, &e. Quia itaque in his principaliter & recta agitur de iis, quorum dicuntur esse a- qctiones, inde factum est utrin his directa actio eadem &

principalis. v. nc'mmodara: Ip. econtraria. I. D commodati, diceretur: sicu ti Odirecto & principali ter pro eodem sumu, tu r in lfinyr.m . I.'de Legat. F. fa u. Amia cum eo qui in adier. potestat. ScContraria vero est, qua non primcipaliter de eo, cujust 'actio dicitur; amur: ed tantum per consequentiam.

127쪽

Exemplo sit actio contraria commodati, quae datur di, quieommodatum accepit. Hic certe commodatum non pe

sequitur, quia non commodavit: sed solum id, quod sibi. abest propter commodatum, ut indemnis servetur , quod.& propositum est omnibus contrarijs actionibus. lin rebus. IIs CD. commodari. Lei apud quem. F. in prisc.ibi, de indemnitate Um.D.depositi. Et ita dicitur, quod ex adverso diresia . constituta sit, ejusque quasi vim reprimat Ac pressiationem minuat vice versa quid exigendo. Quia itaque, uti modo dictum, hae contrariae quasi sequelae&appendices ii ut directarum , idcirco exitu judici j disserunt. Di re elo enim Iudicio damnatus suo nomine, ex bis causis, puta pro socio,tutelae, mandati, depositi, fit infamis: Contrarijs vero non item. LII.furti. Ff D. de his qui auri in m. Reliqua petes ex Donetl. libr.aI. Comment. cia. ins mesem hec. in Paracra L mepetur. actuae.nf.

128쪽

Instit ad Aetionibus.

imia dis c

aeque si agat quis , jus sibi esse

fundo forte vel aedibus utendi fruendi, vel

per fundum vicini eundi, agendi, vel ex fundo vicini aquam ducendi: in rem actio est. Ejusdem generis es actio de jure praediorum urbanorum: veluti si quis agat, jus sibi esse altius aedes suas tollem di, prospiciendive vel proiiciendi aliquid, vel immmittendi tignum in vicini aedes. Contra quoq, de usu fructu, ik de servitutibiis praediorum rusticorum item piaediorum urbanorum invicem quoq; proditae sunt actiones: ut si quis intendat, jus non esse adversario utendi fruendi, eundi, agendi, amquamve ducendi, item altius tollendi, prospiciendive, vel pro ijciendi, immittendive et istae quoque actiones in rem sunt, sed negativae. Quod genus actionis in controverlijs rerum corporalium pro ditum non elL Nam in his is agit, qui non possidet: Ei vero, qui possidet, non est actio prodita,

perquam neget, rem actoris non esse. Sane Uno

casu qui possidet, nihilominus is actoris partes obtinet ; sicut in latioribus Digestorum libris oppor

tunius apparebit.

SuM MARIA.

I. Per vocabulum REM in des'itione actionis reatu cita ervitutem int triginis. P a. Ω-

129쪽

a. Incorporales aqu/ ut corporeos in dominio sunt. . Alia vindicatio est gregis. allapeculis' o. Velumestsignum exceptioni , qua regulam non refringit. r. Res omnis praesumitur libera. c. Iu pari ea a melior est conditia pungento. . Patientia in retat incorporalibus suco tradition. . I. Servitutes quidZ F. Servire id dicitur, quod asin cui servit, commodanao. Reaiahervitus quae ' . i. Ad unctim Oubem con eremn tes. . r. ' -- a ' /

a . Comessoria unicui siclorum laselidum comperiri. Gas. Cacum evus in, cujus emolum. , . , PrecibM upra impetratur, quod jure concessum reperatur. ap. Altius tollendi sirtalus dupliciter confrituitur. aS. An tan rad des coortisum a teri potes.item scelet altius te

130쪽

Institi. de Aistionibus.

ta Patientia utendi aver o clam mi, petatur Iss. Conmessoria depromi aservitute non datum s . Confessoria quando us ructuario competat pM. Cautio quomo se ab Uructuario interponatur se . rasu ructug verus abri corpore non consi . is . Cautio in quasi usi ructu es lari publici. o Negatoria quae FD. An simbute non constituta fenestram habere liceat fos. Nihil refert, oculos quia an pest s ia alimum immittat.

cla. Persenale Fus es, in qua est electio persona.

. Mora cuta .hua n cer debet. s s. Servitutum natura es, ut aliquid quis in piro patiatur, es nufaciat. . r. Negatoria labertatem rei no re iretcndi 1. . . . C. Servitus oneris ferendi etiam infaciendo conssit. p. mncorporalibus quare ossessori actio concedatur 'o. Firmum esse albi nonpotest, quod non est mum iacens .p. Textus corrigenaeus e i necessitate urgente. so. et isse unicus h. .ins quaru ur. II. Ve aprosubjecta materia intilligenda.

HActenus de prima actione in rem, scilicet rei vindi

catione, qti V pro re bys corpq ratibus tantu competit, speci a Iic egi totis: nunc etiam cum Im perato re vi d eamus, quomodo incorporales, quae non minus in dominio nostro sunt, vindicentur. l . . verb. atque, i. e. similiter ut su peri ores. t. t. DF usus licto erat t. t. m. si servit. vindic. l. de servit ut si m. a. TH c autem. I. ibi, vindicarestate1I. D. eod. Remi enim nostram it cum dicimiis in definitione Actionis in rem, etiam servi tutem intelligimus. Ae, ut inquit Bor choldi. c. si s u b. in action. ara v. in litem defer. num. Id. in CP a errant