Ad illustrem tit. cod. et digestorum, De condictione indebiti commentarius, in quo uniuersa condictionis indebiti materia, utilis certe & quotidiana, diligenter examinatur, ... Andrea Cludio in Elblingroth, iurisconsulto & antecessore Academia Iuliae

1쪽

Εx Bibliotheca

majori Coll. Om. Societ Iesu

4쪽

ετ PIGESTORUM,

DE CONDICTIONE

IN DEBITI,

In quo uniuer condictionis sed bis materia,

'ANDREA CLUDIO IN ELBL INGROTH,

Iuriscontulto, Anteces re Academiae Iuliae, quae est Helintadit,Auctordi. ITA EST IN FINE STNOPTICA EPITO--hutu commentarii,triba aestinationibuscomprehensa in eadem Academia , quatuor furium eandistispro consequendo in utroquesurejupremo gradu,adea restondentibus,publica proposita. Cum summariis ac Indice rerum ac verborum.

6쪽

ILLUSTRISSIMO ET

GENEROSISSIMO PRINCI

PI, AC DOMINO DOMINO

PHILIPPO IVLIO,

muci Stetini, Tomerania, Casubiorum,

Muna oram, Principi Rugia,Comiti ut Iovis, Domino Leo-

burgensium ac Tutensium cte. Dominosiu -- mentissimo. ι

Rdua profecto dissicilis Aesoperosa res est , il- ustrissim e Pri 'ceps Domin e clementissime, Rei publicae administrationcm seliciter subire,acsub- ditos recte & salubriter regere. Quod in primis illitatentur munus hoc amplum&illustre , qui aliquandiu sustinuerunt,eiusque molesti:assatis graiues experti sunt. Recte enim Xenophon omnibus animantibus facilius, quam hominibus imperitari , existimauit. Hine Senecarem vidisse videtur, qui nullum animal homine morosus esse,& nullum maiori arte tractandum, scriptum reliquitiSi enim cetera animalia absque arte&tractatione quadam donari nequeunt, quis hominem sine singulari ratione, regi posse existimetr Praesertim corrupti adeo hominum moribus,in quibus multessunt hominum latebrae, multique recessus,di eorum maliva Mimprobitas quotidie crescit,4 scelera deprehenduntur frequentiora.Quo mim Salustio teste, pessimus quis. que asperrime rectorem patitur.Sapienter itaque a maioribus constitutum est, noutem re non repente principibus sub duorum administra.

7쪽

legiorum legitimorum conseruatione,de honestatis ela politica Rcietis propagatione. Quibus mehercule omnibus ea continentur omnia, quae ad subditorum commodum, salutem ac reipub felicem gubernationem spectare videntur.Ex quibus etiam Celsitud. Tuae animum erga se clementer affectum, beneuoilentia eximium,&gratiam sin larem saris superque perceperunt. Sed&ego non solum tumetemporis, cum hec agerentur,verum Mante Celsitud. Tuae clementemerga me voluntatem non exi is rerum argumentis declaratam perspexi. Multa Gnim& fides&institiae meae commisit, quaesiis committenda non putatfit,in quibus, ut & in aliis negotiis, te fidem &diligentiam meam cognouisse,haud dubito Atque haec adeo,Illust russime princeps,causarum precipua est,quamobrem hoc tempore Celsitud. Tuam hisce compellendam.& veterem consuetudinem secutus, hunc commentarium, de condictioneindebiti,debita verecundia,ad illam transmittendu dux

Tradidi illum auditoribus messpubliea exeathedra,in bacillustri

Iulia a Celsitud. Tuae auo materno Illustrissimo Iulio Brunsuuicensium Duce,&c. Principe aeterna laude, memoria dignissimo , anteamios plus minus triginta feliciter instituta, cum ad Titulum hune Interpretatio mea Codicis Iustinianei perueniret Eum autem peripleue atque ordine haud inconuenienti, quin & plenius,quam ab alio ex Interpr tibus, quod sciam antehac factum, studiosis fideliter a me esse expo'stum plane eonfido,&forteres ipsa ostendetaneam him curam ac sol licitudinem potussimum sedulo incubui , quo faciliors elatior de hac vi selli condictionis specie procederet oratio, ut quod multorum opinionibus esset inuolutum,explicarem, quod varietate obscurum luculentius redderem, quod multis Iureeonsultorum responsis exuberans varieque diffusum,ordine melioripertractarem, quod muliorum interpretum tumultuoss disputionibus& alumniis obturbatum sedare, totam deniquerem siclemperarem, ut iuuenes hanc spinosem Iurisciuilis materiam,m igna cum voluptate&fruiftu euoluere, tercipere

rectius possent Fateor me quidem in multis a magni etiam nominis Iu- reta sultis dissentire Sinnihil mini prius aut tortius fuit,veri studio P re Et nullushominum, tam carus nobis esse debet , ut in illius gratiam,vllomodo veritatem supprimamus. Nam amicus, ut dicitur, usque ad aras. Omni itaque,qua debeo, animi submissione a Celsitud.

8쪽

alterum,atque uerum peto,ut hunc commentarium,tanquam signa publicum meae erga Celsitud.Tuam obseruantis,&fidei,vultu clementi, sereno aestialam accipias, in tuo nomine, quod apparet, permittas, iusque patrocinum erga vitilitigatores Sycophantas, Maliorum ab rum iniquos iudices,qui citius aliquid carpunt,quam imitantur,esenne ter suscipias, disciplinam nostram legalem fouere atque illum arenu- quam desinas. Quod etiam Celsitud.Tuam facturam, virtutes mae eximiae, te etiam tacente,mihi omnino pollicentur.Ita enim natus: factus, ita altus & educatus,ita deniciue eruditus di institutus es, ut nihil nisibo nefico&clementi, ac literis fauente Principe dignum omnes boni de te

exspectare queant. Quinimo Principes boni trudentes dicari sibi quid huiusmodi, honestum&gloriorum semper putarunt. Sed ad illud unde oratio digressa, reuocanda est gubernatio a Celsitud.Tu G:citer incoata, ita feliciter continuanda, ut gloria Altussimi, &bonum publicu promoueatur.Inprimis enim pietatisvi religionis rationem habendam esse omnibus constat, quae neglecti prolapsuraxit semper

Rem p. secum trahet.Et certe magnus, magnus animi morbus est impietas,quoniam illum opinio&inclinatio ad omnia mala sequitur, boni autem nihil:Religione autem & pietate stante, semper Respii. stabit Sed di subditos vel potius bonum publicum spcctandum ubique else, nemini non patet.Non enim mas princeps ab Homero Pastos subditoruvocatur,qui in eo quoque totus csse debet, ut Resp.opibus firma,copiis locuples, gloria ampla, virtute honestast Et notu principi bono etsi ciuium bonorum n pn seruitutcm , sed ut clam sbicisse commissam. Habes, generosissime princeps, cilcnignitate, prouincias nobilissimas&lissimas, omnibus dotibus se licitatis ornata qi et tuo parcnt imperio.In iis etian urbes cximias N florentes, ex quibus tres tantum praecipuas&maxime insignes, Strat fundium nempe Gryphisu valdum&An clam iuimilis c nominatim apponere placci tralsundium enim quam obiic&foti iussit ein portuiti, aperti maris opprtunitate donatum luae regiis aecilii cris ornatum , quam ingenti ciuium numero, quantaque agror in f i ta at decoraium, quam bine in eo Resp. constituta, notius esto' ait biis, qua in ut hoc in loco vel breviter a me indicari pon

9쪽

telebratur, kinsuper ol aerarii publici praestantiam commendatur , sed xpietatis Iustitia vi Musarum ibidem sedem est an tiuua & celebris, ci, i

ta certe egregia Minu gn is Anesamium denique siue aediliciorum orna tum, siue mam Sopori In Itatem, liue agrorum fertilitatem, siue incolarum integritatem quis consideret,aliorum ducatuum ciuitates tiam

eximias,longo post se interuallo relinquere eertum est. Sed haec latius prosequi nostri non est instituti. Praetereo alias ciuitates & subditos tuos, liquos, arces etiam bene munitas, nobiles omni virtutum genere fulgentes, de quibus, ut plurallic adferam locus non patitur. Horum autem omnium protes crinem,quod Excellit. Tua in se recepti,grato ossicioso animo imposterum quoque abiis agnoscendum erit. Omni um enim sem nos principis bene regentis vigilantia,omnium otium illius lanor, omnium delitias illius industria omnlii vacationem illius occupatio defendit. Haud dubie etiam virtutibus tibi ingenitis illustribus,Clementiam S benignitatem in illo operosissimo gubernationis munere admodum necessariam adiunges Nam ut praeclare Salustius annotatum reliquit. Qui benignitate&clementia imperium tomperauere his candida&laeta fuerunt omnia. Denique me ct monitore non exsistente, ingraui ismio hoc ouerc,consiliarios tuos fidelissimos,rerum

hominumq; peritos, qui salutaria suggerere possunt, adhibcbis. Princeps enim, ut Tacitus noster ait, suaseientia non potest cuncta complecti nec unius mens tantae molis capax est. Sed magna negotia magnis adiutoribus egent. Qui vero de sua unius sententia gerit omnia, hunc superbum masis, quam sapientem esse iudicandum, cuiuis manifestum est. Et exstat clcgans locus apud eundem Salustium: Ego ita comperi, omnia regna, ciuitates, natio nos usque eo prosperum habuisse imperium,dum apud eos vera consilia valucrunt bicunque gratia, ti-inor, voluptasea corrUpcre, paulo post imminutae opes,dcinde ademtu imperium, postremo scruitus imposita cst . . Et certe fortune: fauor, rerum affluentia, tam parativoluptatum

illecebrae , illud quicquid collii bitum fuerit, licere, di asCntatorem applausus adgratulatio sepe maximas tempestatos concitarunt , masnamque secordiam .incommoda , quam plurima principibusin subditis conciliarunt , quae principes prudcnt de industrii facile cultare Mauatcre possunti Deum immortalem

10쪽

talem toto pectore oro,ut Celsitudini Tuae in suscepta gubernatione. sapientia , felicitatem, fortitudinem, valetudinem firmam ac diuturnam, prosperum succcsum,pacem & tranquillitatem benigne largiatur, quo omnia cedant in nominis sui gloriam&laudem , Celsitud. Tuae commodum & honorem,denique in subditorum salutem Mincrementum. Ex illus ci Iulia, quae est Helmstadiix die Martii. Anno gratiae.