장음표시 사용
371쪽
omnem naturae motum, per effluxionem scilicet humoris,vel per de- cubitum ad aliquam corporis partem factum: In hoc autem Aphorinmo per abscessum intelligit, humorum fluxionem, qui in primis iudici js nisi solui contingunt,morbi longitudinem coarguunt,nam decu bunt: inde tractu temporis coctione potius,resolutione,vel abscessu, quam euacuationibus soluuntur. Hoc etiam intellexit Galenus 3. d Cris.cap. 3. dum dicebat.Alijq; decubitus omnes febres diuturnas secure iuuicare consueuerunt. Quando autem abscessu;& qu ndo coctione morbi diturni terminentur a Galenus 3.de Crisib.cap. i I. Iertissime disputauit. Sed ex Hippocrate q. Aphor. q. non parui momenti capitur dubitatio . Ipse enim in longis febrilia fieri abscessus, vel labores in articulis decretavit: quod idem est, ac dixisset longas febres abscessibus,
vel doloribus articulorum terminari. Tamen non esse aeternae veritatis videtur eius sententia, quandoquidem enim Quartanas febres, Tertianas spurias, aliosq, huiusmodi affectus terminari sudoribus, alijsq; excretionibus videmus: raro autem per abscessum, vel articulorum dolores. Prosecto tota dubitationis vis in Aphorismi inter. pretatione consistit: quare pro intelligentia dicamus ; Alias sebres esse longas, quia tales ex sui natura exiliunt, alias vero ex acutis per decidentiam longas fieri. Hippocrates in Aphorisino non de primis: sed de secundis intelligit: siquidem, quae ex acutis per decidentiam
fiunt diuturnae,raro excretionibus: saepe coctione, vel abscessu terminantur.Hinc Hipp. 3. Progn.2s.&26. dicebat, Vbi magis, quam ratio postulat,prolongatur febris, dummodo non adsint mala signa maut tumidum,aut dolorosum in articulis abscessum fore expectanta. In hoc loco supponit febrem continua,quia intermittens,ex eo,quod eius materia per sit gulas accessiones excernitur, per abscessum haud
istiet terminari. Solet tamen ad Quartanas terminari, per abscessum his, qui aetatem habent consistentem, sicut iuuenibus magis ad articulos : bibus solutionibus videtur eisse congrua determinatio, longos mo os,sed potissimum,qui ex acutis per decidentiam fiunt diu. turni, abscessibus potius,decoctione, quam excretionibus terminari. s At haec limitatio non est sine iurgijs, nam dato, & concelo, quod ante quadragesimum diem qui secundum Hippocratem, longorum morborum est principium in sudoribus,& excretionibus terminentur morbi, raro,aut abscessibus: tamen post quadragesimum euacuati nibus fuisse morbos iudicatoa inuenimus. Corroboremus exempli
372쪽
33 α Baricelli de hydrbnosa natues r
ει primo de iis, qui ante quadragesimum terminati sunt a quamur rEquidem ex Hipp.obseritationibus, Pericles in Abderis die est iug*catus sudoribus. Meton in s. Cherion in . Melidia in ii. filius Phil, dis in I 4. Herophon.in I . Nicodemus in Abderis in x . virgo in Abderis in Σ7. Anaxion in Abderis in s . ille,qui deeumbebat in malcis
horto n .Hucusq; apud scriptores nulla cadit difficultas quin mor-hi di sudoribus, de excretionibusterminari queat: veniamus ulteritu. Porro post M. . 8 o. Icio.& ixo etiam obseruatum est,ijsilem iudici fuisse iudicatos morbos, atq; sine abscessibus. Legimus enim Cleona
ctidem 8o.superriguisse,multumq; sudasse, & perfecte suisse iudicatsi.
Legimus Herophythu in Abderis Ioo.habuisse excretiones , de r2 perfecte fuisse iudicatum,quemadmodum 2.de dieb.decretic. abun
dE de his,de de alijs,qui ex li bris Hipp.capiuntur,disseritur. Galenus,
qui hanc viderat difficultatem, I .de dieb.decreticap.ro litem visus est dirimere,dum aiebat: Accidunt in his quoque per excretiones inte dum iudicia, sed rarρ nec magnam habent vehementiam, & steque ter pluribus diebus iudicia complentur, maxime cum in abscessum finiunt: Atque alios quidem,qui post M.habentur, Hippocrates plane contendere videtur, sexagesmi tamen, & octuagesimi, & centum ubgesimi rationem habet.Αb his alios quidem septem mensibus lios se ptem annis finiri ait,alios ver ut verisimile est,in binis annorum hebdomadis,& ternis. Non desunt,qui etiam 42.& s.insuperq8.& quo rundam aliorum dierum meminerui, qui supra quadragesimum sint, iudicia per excretiones extitisse. Itaque morbos longos,qui post o. succedunt,quia paulatim vehementiam, & efficaciam remittunt,concoctione potius, de abscessibus, quim excretionibus terminari coclum dimus.N am ut per excreta iudicationes fiant,magna in morbis rem ritur vehementia, quae in ijs remissa est. Huiusmodi etiam cautela G
Ienus usus est Α.A phor.36.quando dicebat 3 r .& ante ipsos raro per sudores morbos iudicari. Nam in his diebus etiam per sudores sunt iudicia. Alij nodum hunc, inter quos est Rodericusa Fonseca.
super q. hor. 36.hoc pacto soluere conantur. Febres longas coctio. ne,vel abscessibus terminari raro autem sudoresbium sine alia exere. tione iudicari, ad differentiam autem acutarum, qu*e per sudorem .
tantum saepissimE absolui contingunt.
373쪽
Desinissuturarum erisum perfudores. Cap. VLAtio postulat, ut futurarum crisium per sudores signa
percurramus: siquide inquistio haec tum in arte praesagi j necessaria,tum in pr sentiarum eo quod his,quet
in praecedenti capite adducta fuere contigua e si tractatio opportuna esse videtur. Signah Moab aucto Ui ribus, & obseruationibus colligere potui, multa existunt. Incipiamus rei scopum ex Galeno, qui 3. de criscap. II.proco. gnoscendis suturis crisibus,ideam morbi,seu naturam primo expetiri proposuit. Si enim morbus fuerit,qui sudoribus terminari possit,quales acutae,ardentes febres, continuae, & reliqui affectus antedicti exi. sunt; profecto maiori cum fiducia illos expectabimus. At certius succedoni,si morbo concocto, quemadmodum ipse Galenus determina. uit, criticas gna erumpunt,& persistunt. Idea equidem morboru,non modo Medicos, ad sudoris futuri praesagium, verum atq; aliarum ex. cretionum, q'uae per vomitum, alui deiectionem, haemorrhagiam,vel abscessus terminari colae uere dirigit: quo fit ut ipsa terminus,& principium futuri praesagi j iudicetur. Haec itaque sit primum signum, de .
principium huius capitis. Secundum signum, ex alui,& urinae excretionibus sumitur. Ambobus enim deletis, si rigor suscitatur, necessario sudor multus subsequi. tu quod non siluit Hipp.6. Epid. quando dicebat: Ante xigore urina: suppressiones. Idcirco si haec excrementa praeter ratione supprimuntur,seu parcius, quam antea redduntur: si aliarum excretionum signa non affuerint,liemorrhagiae scilicet, vomitus, mensium ; haemorrhoi darum,uel alui fluxus,quippe sudores proculdubio apparebui. Hinc Gai .loc.cit. dicebat: Post haec autem di illud considerandum est,numquid urinis talum,uel etiam aluo compressa riguit. Si enim ambobus, necessario sudor multus subsequitur. Si vero urinis solis consideram, oportet nunquid alui excrementa plura,qua priora,vel pauciora ante crisim exierint. Si enim plura, manifestius motus naturae ad hunc locuest agnoscedus: si pauciora,ad sudores. Si vero & vomitus signa assue rint, per has ambas excretiones iudicabitur, de vel magis per earum . altera, quae magis praeualebit, vel aeque per utraque, quando aequalia Quodammodo indicia affuerint. Si vero signa vomitus non affuerint, solor sudores expectare opiniet: di magis,quando aegrotantes incre-
374쪽
is Bari celli de hydronosa natura
scente accessione delirauerint. N si nulli ex eo,quod serosa humiditas, S urinae i&sudoris c sim unis est materia: futuri sudoris indicia ex urina suppressa, & superueniente rigore statu ut, sulcti Hipp. auctoritate in in. Aphor. A febre ardente habito, rigore superueniente solutio. Di.cunt enim potulentam materiam in corpus uniuersum elata,corporis
partes sua acrimonia vellicare,& rigorem concitare: proinde sudores erumpi. Sed duplici via falluntur hi,primo,quia signa haec non perpetuo sudores indicant; na ex urinae suppressione & sudor,& fluxus sanguinis,vomitus, vel alui deiectio indiscriminatim post ut superuenire. Secundo,quia hos concedere oporteret, sudores solum a se rosa humi. ditate,& non ab alijs humoribus innasci, quod est c6tra omnes rationes 1 nobis adductas. Itaque certiores erimus de futuro sudore, si tum urina, tum aluus supprimitur, & rigor, in ijs assectibus, qui tali excretione terminari consueuere superueniat, & eo certius si aegri in accessione delirauerint. Hinc dicebat Auic.q.2.trast. ι .cap. 7.etiam in crinicis morbis, si urina, & aluus comprimuntur, si rigor vehemens succedit,& post rigorem,calor magnus,cum viribus fortibus, sudore a
Tertium signum e corporis superficie innascitur. si partes enim era..teriores,& praecipue facies in ijs affectibus pi Uter allata indicia magis solito coloratae,atque calidiores spectantur, percipiaturq; curis quae ldam mollities cum rubedine, & tumefactione, nec non ad carnis tactum humidum vaporosum ,&calidum exhalat ex improuiso, qualoantea non suprat,sudores in foribus absque dubio adesse prς sagiemus. Galenus vero in libello de Praesag.experientia confirmato totius co poris cutim reddi pruriginosam,mollem,&rubram,sudoribus instam tibus asseruit. Quartum signum a pulsu aegroti sumimus. Si enim fuerit undosus, atq, altitudinem,& vehementiam nactus fuerit, decretorium sudore, testimonio Gai .in z.de Pr sag. ex puis cap. 9. significat,& tanto mugis,quanto mollior fuerit. Hinc in 3. de cris c. vlt. haec leguntur: Quod es pulsus undosus fiat, & insigniter mollis, adhuc amplius sudores e pectare oportet. Durus autem pulsus vomitus magis,qua sudores pro ostendere solet: siquidem altus omnis excretionis indicium est, sicuti et vehemens. Si vero magnus fuerit,motus ad exteriora potius,quam ad interiora signum exulit. Cum vero uterq; duplex st,hic quide,qui ad exteriora per fluxum sanguinis,atq; sudores: alter aute ad interiora per aluum, dc stomachv. Vndosus quidem pulsus sudores, magnus
375쪽
autem simpliciter fluxu sanguinis praeo studet. At in libello de Pr fiag.
expuls. mperient. confirmat. sudores significare asseruit pulsus ingentes,& sublimes,& celeres, in deductioneq; potius properantes,ac velut undosos cuarteriς tunica,atra, humidaq; apparentes. Quapropteria*raesagiendis sudoribus ex pulsu, necesse qst non solum undositate, atq; mollitiem ex arterijs internoscere; verum atq; altitudine, & magnitudinem. Absolute enim undosus saepenumero,non firmam arguit virtutem,& perinde minimξ decretorios sudores, sed prauos, & sym plomaticos. Ideo consulte Doctores nostri undosum pulsum cu fortitudine celebrant qualis est magnus, & altus) in sudorum praesagio. Hic autem maxime obseruatur,cum concocto morbo instat crisis per
Quintum signum ab urinae colore carpitur. Scripsit Avicenna 2 trael. I.cap. . urinam cum suerit tincti,tendens ad grossitiem,&proprie quando tingitur in q. die,& ingrossatur in 7 sudores criticos prae sagire. Propterea ipsemet in cit.loco, urinae tincturam,natura arguere crisim molituram per viam venarii, quae sudoris,& urinae est, asseruit.. Ex Galeno etiam in lib. de Dynamidijs legimus, urinam tenuem in . critico die,factam asperam, sudorem denotare. In Coacis hoc c6pro batur: ibi enim scribitur, urinam valde tenuem, si densa fiat, suturum. praesagire sudorem. Spumosam vero, & in seipsam considentem sa'
tum L dore indicare. Ideo signa talia in morbis citatis minime spernenda fore iudicamus ..
Sextum signum ab aegrorum somnijs desumitur. Si quis enim sem, ni at se lauari in flumine,vel in balneo: seu balneum, vel linam in somnio praeparatam viderit, ex Avicennae decreto, futurum sudorem tu dica. De hoc signo Galenus in lib. de Dignot.ex insomniis loquens, se observasse confitetur, qui in aegritudine, quoties in sudorem erat. erupturus, antecedete nocte in balneo se lauari pecpetuo somniabat. Artemidorus in i . de somnijs, cap. 66. idem scribit, & multa alia, quae Gentilium credulitatis relinquimus .. Septimum signum ab aeris qualitate depromimus. Illa enim s sue rit calida,facillime corporis serositates, humiditatesque excrementi - tias attenuare, & ad cutim attrahere poterit: cui si humiditas fuerit coniuncta latum abest, ut sudores retineat, sed ut potius cutim emolliendo, maiores suscitet. Hinc Hippocr. 3.Aphor. s. Quando S. stas fierit Veri similis, sudores in febribus multos expectare oportet ..
376쪽
3s6 Bari celli de hydronosa natura:
loquatur: secundario tamen de symptomatico etiam intelligit. Rodericus a Fonseca in suis commentariis volens indicia futuri sit doris ex. pii mere,haec breuiter perstrinxit. Aucta caliditas,ansetudo, difficultas spirandi ,sacies inflammata,vndosus pulsus,cutis rara,tempus calidum,& humidum .
Ultimum signum i motu Lunae, & planetarum aspectu carpitur. Vult enim Ptolomeus verbo 6o. Centi loquii Albaharim, acutos asse.ctus regi Lunae motu in angulis cccii, cronicos vero in eisdem motu Solis: in quo verbo, & in commento Haly ostenditur causa mut tionis omnium morborum curabilium, tam acutorum, quim cronicorum, ad quem locum remitto sapientem Medicum Astronomum. Quo vero ad crises per sudores nostendas ex Planetarum influxu Astronomus, tam bonas, quam malas in acutis, & diuturnis, ex motu Lunae in angulis coeli praeuidere potest. Clim enim illa in morbis, qui sudoribus terminari consueuere, ad Quadratum peruenerit, numerando a die infirmi decubitus: si ibi praesentia, vel aspectus fuerit benigni Planetae, bona crisis suscitabitur; sin mali, aggravabitur in- crmus. Et tunc si perueniet in oppssitionem, quae erit i . die, sicut quadratum in T. tunc ex praesentia, vel aspectu mali, vel boni, mala, vel bona erit crisis. At si in istis nullus aderit influxus, nulla aderit crisis. Consimili methodo utemur in altero quadrato,& in reuersone ad locum, quem Luna in aegritudinis principio occupauerat. Haec Medicus Astronomus consulte ruminabit, opeque aliorum, naturalium signorum, quae adduzimus, facile praenoscet morborum silutiones, quae per sudores, vel per alias excretiones,& quae bene, vel male fient. Haec omnia tum ex Ioanne Aspergo, tum exHippocratis Astronomia, quae inter libros Galeni visitur, deprome re poterit. Hic enim in aegrorum de cubitu Lunam fore aspicie dam consulit: nam si lumine plena est, crescunt humores: sexit ex combustione, crescit infirmitas, donec venerit ad Oppositionis gradum. Quapropter dicere solebat, neminem debere se in manibus illius Medici committere, qui Astronomiam ignorat, quia perfectus Medicus non est. De his reperitur amicus Medicorum Magistri Ioannis Ganiueti, qui 'tillimus Medicis est: siquidem in practica . Medicinae dirigit nos in morborum curationibus, quoad coeli i nuentias: & in differentia quarta de crisibus exactissime dis rutat, quare quam ualde necessariam Medicis Astronomiam iudico.
an do intem astra in s Dyx instriora, timoratis visu credomus,
377쪽
notissimum. Intelliguntur enim ut entia naturalia tantum, quae motu, & lumine in nos agunt, non tamen ut voluntaria, nec necessaria , ut Diuus Thomas in opusculo suo de iudicijs Astrorum ad Fratret . Reginaldum Vide etiam de hac re Bartholomaeum Sybillam iri . I. Decad. peregrin. quaest. cap. 9. Martinum Deirium in lib. Disquiῆ-tionum Magicarum, α Sebastiamim Medicem in summa omni uti
378쪽
DOCTORIS MEDICI, ET PHILOSOPHI
De hy dronosa natura, siue de sudore
De sudorum usu Icet aetate nostra raro Medici sudoribus in medendo utantur: antiqui tamen saepissimEad varios praesidiorum usus hoc capiebant. De his discutere occasio nos cogit: quippe veteres admodum erantabiliciti, & balneis,& exercitationibus, adeo quod multi illor luctam, vel Pancratium inire intendebant: Alij erant pugillatores, alij cursores,alii alijs. vacabant exercitationibus: Balnea tamen in maiori erant frequentia, ut huiusinodi luxus vestigia Romae,Puteolis,er alibi varia aspiciuntur.Equidem ijs multet utilitates de sudore effuso resultabant, de quibus Gai q.de sanit.tuen Mercur. de Arte Gymnastica,& Honustius Panuinus de Ludis Circe.sbus plurima adducunt. Hinc loturi, vel exercitaturi in m mnasium, siue Alypterium adibant, Se in Apodyterio, ut plurimum spoliati vestes conseruabant. Verum initas ante exercitationes nonnullaru cor. pora oleo ungebantur,atq; puluere conspergebantur. Nonnullorum. vero unctionibus haud egebat. Cum autem in lucta,vel alio exercitio, vannines corpora exercitasta, Vel in Balneis loti essentia Mediastinis,
379쪽
& Rectoribus, reuersi strigilibus detergebantur, cumq; oleum,pulue. rem,&sudorem simul commista colligerent in usum medicum, more solito conseruabant. Propterea aliqui sudores sicci,aliqui vero humidi 'vocabantur. Sicci erant ij,qui ab Athletaru corporibus deradebatur, quibus nec oleum,nec puluis erat comista. Humidi vero, seu sordid:, qui oleo,& puluere c6 miscebantur. Profecto hi & a corporibus, a columnis,&palaestrarum parietibus, quibus haerebant, capiebantur,ct, ut ex Galeno, Dioscoride,& Aetio colligitur, n medelas adaptaban. tur. Hinc legimus apud Eustathium, sudorem aridum,qui non balnei proueniat vi, sed exercitatione, aut labore, qualiter xeralaephiam intelligimus citra lauacrum obunctione sectam. Strigiles instrumenta
quaedam erant,quibus strigmenta, vel exercitatorum corradebantur sordes. Erant autem ferrea,aurea,argentea,cornea, eburnea,vel qnea,
prout quisq; secum gerebat his enim communiter non utebantur,sed quilibet pr oprio,eo quod maior illorum pars communia cum alijs hv.' iusmodi in strumenta habere fugiebant. Strigilia argentea ab AEliano
Agrigentinis attribuuntur, eburnea,& aenea a Strabone c5 numeran. tur. strigilium loco, Romani delicatiores facti, spongi)s usi sunt. Am. pullam, siue guttum,quo oleum, pro corporibus ungendis,ante lotione seruabant,ita Apuleius adnotauit. Qui magno in coetu praedicauit, fabricatum semet sibi ampullam quoque oleariam, qua gestabat,ienti. cularisorma,tereti ambitu,pressula rotunditate. Hinc Petronius: Video Gitona cum linteis,& strigilibus parieti applicitum,tristem,confusumque. Utebatur Tintinnabulo,quod alio vocabulo aes Therma. rum dicebatur,ad populu ad Thermas c5uocandu, de quo Iuvenalis: Tot pariter pelues, tot tintinnabula dicas. Et Martialis. Redde pilam,sonat aes Nermarum Iudere pergis' Insuper Capsarius dicebatur ille, qui hominum vestes Balnea ingredientium conseruabat, de quo ita loquitur Paulus Iurisconsultus in Digestis. Aduersus Capsarios quoque,qui mercede seruanda ve stime. ta suscipiunt, iudex est constitutus, ut squid seruandis vestimentis fraudulenter admiserint,ipse cognoscat. Goad mercedem, quadrantem soluebant: de quo Horatius: dum tu Quadrante lauatum Γιx ibis. Vt Balnea, &lauacra idonea seruarent,superba construebat aedificia, quemadmodum ex Vitruvio excipimus: siquidem Augusti Caesaris
380쪽
3do Baricelli de hydronos a naturar
mate, multa mnas a constructa reperiuntur, quae temporis iniuria ruinis exposita,in praesentiarum diruta admirantur. In ijs multi serua. bantur strigiles, ut olim inter Traiani Imperatoris Thermarum ruinas inuenti sunt, quorum picturam habebit Lector apud doctissimum Mercurialem in lib.de arte Gymnasticata. Vsus talium sudorum ad concoquendas cutis durities, & ad emolliendas siccitates capiebatur; propterea verrucas, glandulas duras m petigines,scabrities,strumas,& alia tubercula, talibus curare solebat: quippe veteres illi Medici experti fuere, sudores cum oleo, de puluere commistos, quandam coquendi, &resoluedi in morbis, quibusco.
cito,emollitio,vel dissipatio opus erat habuisse. Idcirco in quotidiano habebant usu. Sed videamus quid de ijs dicant scriptores. Dioscorides de talium sudorum utilitate ita scripsit: strigmenta ibalneis calefaciunt, molliunt, discutici,ad sedis rimas,&condylom ta illinuntur. Illa vero,quae ex palaestris puluerem sibi asciuerunt,i sordis speciem reda ta,articulorum nodos imposita adiuuant. Ischiadis in solus, aut malagmatis locum calida commode sufficiuntur. De- rasae gymnasiorum parietibus,simulacrisq; sordes calefaciut tubercu- la, quae aegre ad coitionem perducuntur, dissipant, desquamatis, de ulceribus antiquis prosunt. Galenus, qui Romae prosuit to.simpl. med.
facult.in cap. de sudore,ita de ij senti je. Porro sudor etiam in pes stris
exercentium milicetur sordibus, coiertq; nonnihil tenuibus sordibus, ut tumores praeter naturam per halitum digerant, nam illa: repercutiunt,minus autem digerunt, at post adiuntium exercentium uadore, acquirunt multum facultatis digere itis. Ergo si in phlegmonas uberusolae hae sordes impositae, efficaciori sunt remedio; sin sicciores videbuntur Cyprinum superungito, & si valde etiam siccae Cyprino item subigito: praestat autem non siccas,sed molles accipere. Porro si non adsit Cyprinum, rosaceum bonum miscuisse sufficit. Hoc medicamen, ltum admodum est utile ijs, quibus a partu restringere lac consiliu est ,
eo nomine, quia mammis coagulatur in morem casei. Hinc orto, ad alios similes affectus uti licebit. Atque ego sane ad bubonem eo usus celeriter disparuisse tumorem cospexi. Auic. similiter in lib. 2.tract.2. cap. 6s s. multa de his attulit remedia, quae studiosus videre poterit: Α uno tantur etiam quam plurima de hac materia apud Plinium,Theodorum Priscianum,quae omittimus breuitatis gratia. Haec sussiciant pro cognitione usus sudorum apud veteres, veniamus modo ad alias
sudorum species, ut caput hoc in sudorum cognitionibus, quoad usus exacte