장음표시 사용
201쪽
G v L. D v D AE Ito quo ambiguam quaestionem resoluant. Aliqui igitur aliquando in censendo
priores partes tulerunt gratiae curialis atque opinionis,& aliqui longe posteriores,qui tamen alteri alteris cedere doctrina, aut praestare non magnopere videbantur.Tantum refert iudicium,&explicata differendi ratio. Causa ad cosilium frequens delata est, omnibus numeris coagmetatu doctrinae, prudentiae, acrimoniae & probitatis. Quare undique cofidendum est. Homo iurisperitus, omne sque numeros formularum callens ususque iudicialis . vel . Qui omneis artis canones perdidicerit, iurisque nodos soluere&aenigmata possit. Quorundam ita comparata est ratio, ut in loculis forensibus conditam potissimam partem patrimonii sui habeant. Id est, Vt in sacculis seresibus subsidium vitae repositum habeat,&de ea in iudicio ambigant. Facile est autem aliquid eloculis huiusmodi aut casu intercidere, aut furto sublegi, aut loculos ipsos cu omnibus copiis suppilari. Quod cu euenit ad incitos litigatores
rediguntur. Novi quenda e numero coicriptoru , sacculariam in primis exercentium, quem non pudebat eo nomine insignem esse, sermoneq; omniucelebrari quod spes hominum apud se depositas, nusquam non &domi,& in fori subselliis expositas esse & neglectas ab eo, nemo non osset, eorum quidem axime, quibus ille colendus erat,& obseruandus. Noverat enim nullam e
se actione proditam in huiuscemodi genere depositi, quae quidem certe non inanis esset & ridicula. Miseram si unus& alter eadem esse impudentia pergant per inquam miseram litigantium conditionet Itane vero tu optima cos cientia,& consultorum opinione,& pragmaticorum fide fretus, in v tranq;(ut dicitur aurem dormias, cum noris instrumentum tuae litis, ad caput interdum fortunasque pertinentis inter manus ancillae secariae, & famuli me- iastini versari, vel in aduersarii tui fortasse, &ne sic quidem aut postulare, aut expostulare audeas Melius ista norunt, qui didicerunt experimento, qui eiusmodi e periculo incolumes sese euasisse mirantur. Mitto quod in sacculis quidam saccularii vetitas artes exercent, praestigiasque capitales faciunt: iquibus artificibus, causis metuendum cst. Audientiae tesserales dici possunt, quae extra ordinem voluminis dantur in magno curiae auditorio . vulgo Per iniunctiones dicuntur,& Per placet. In exequendis curiae decretis vel arestis opera nauare strenuam de efficace. Causaru dedititiarum aresta sunt, Quae cedente liti parte data sunt. Qui deditioni imminent, tamen cunctando conditiones cedendi tentant.
qui Deditionem circunspicere dici possunt. Expromissorem dare qui se in formulam vadis ac praedis alliget. Qui sese
nexu bonorum sectoris astringat Qui se conceptis verbis obliget, ut sequestrem praetorium atque iudicialem. Vulgo Depostarium iustitiae vocant. Frustratorum iudicii ludificatio,& iudicadarum causarum prolatatio ustitiae ludibrium est, cum quotidie domu iudicis ventitantes anxii litigatores,domdque prodeunti adhaerescentes, spe desperationeque alternantibus, animo saepe linquutur,du littus arare sese sentiunt, nec tame idem semper agere desinunt, reticulumque inflare aut certe lupit auribus tenent, quibuscu hu-
202쪽
iusmodi ludificatoribus res est.
Trahere hominem in causam, Perlicere ad aleae forensis consortium Subscriptore na causae asciscere, Iuris expertudi societate illigare. Curtius, Trahere in casum tot animas. Rerum iudicatarum detrectatores,& rerum in iure transactarum retrectatores. ut Virgilius, -nihil est quod dicta retractent Ignavi AEneadae, nec quae pepigere, recusent. Ere modicium secundum prouocatu datum contra prouocatorem actionem causae detrectantem. Id est, Commeatus datus. Reus in omni litis parte detrectator. Id est, Restitator,&Tergiversator. Ancipiti cocertatione discessum eiudicio decerniq; altercatio non potuit. Ancipiti aduocatorum consulto discessimus e basilica, Id est, Partim aduocatatorum litem ingrediendam censebant, partim dissuadebant. Postulationem aduocationis regiae excepit curiae arestum in eadem verba conceptum. Id est, Advocato regis conclusiones suae adiudicatae.
In interdicto retinendae possessionis, uterque litigatorum themata ei diametro opposita articulose exequi scripto plerunque solet. Id est. Facta inter se contraria ponere. Deinde per assensionem atque dissensionem sigillatim cum iureiurando respondere. Per credit vel non, respondere appellant. Causae labanti subsidium ab aequitatis officina,an iniquitatis, mutuari moris est. Id est Diplomate subuenire. Interrogatus in iure suspensa & ambigua respondit,& utroque flexibilia. Omnia exempla cladium forensium in calumniatore, aut detrectatorem deprehensum edere,quod saepe curia solet. Hoc est, Temerariae litis damna tum,insuper aere mulctatilio plectere. Ad magnas ins gnesque causas agedas, caus dici luculenta aduocatione ini speciem succincti, prodire plerunque solent. Emptor ab auctore suo in iure destitutus, vel reus quicunque ab eo no de- sensus qui in causam incumbere de subscribere debuit, palam testificatus est suam in ea re captionem magnam fore. Quare quatam noxam eiusce rei ergo capturus sit, tanti se apud iudicem iustum litem destitutori ad extremum aestimaturum. Nunc dicunt, Protestatus est de damnis suis& interesse. Eximiae species criminum sunt, quarum iudicandarum impos esse pontificia cesitur iurisdictio vel iudices alii quam regales. Vulgo Casus priuilegiati dicuntur, & regii . Transsalitiae autem species criminum sunt, quae Delicta
Quemadmodum reos suos ad poenam expetit pontificia iurisdictio, utpote sanctionum ciuilium poenis exemptos iurium canonicorii praerogatiua : sic genera delictorum eximia & animaduersionis regiae sacrosancta sunt moribus iurisdictioni potisciae.& ut in criminibus transsalitiis iurisdictio regalis, no modo religiose, sed comiter etiacoseruat sanctitatem iuris pontificii: ita vicissim canonia auctoritas in Francia aequo animo cedit, aut cedere videtur maiestati cognitionis regiae dutaxat in iis generibus in quibus regia iurisdictio imperii sui vindex esse cosueuit. Quod utina no tanta religio curia hac
203쪽
nostram obstrictam, reliquasque curias regni teneret, quoru animis incessit non cador animi,& simplicitas in suo cuique tribu edo, sed quaedam per manus tradita a maioribus superstitio longe magis imbutis canonicarii sanctio
num minaciumque terrore, quam vera ac germana priscorum canonum reuerentia, seculis melioribus conditorum aequalibus iustitiae Christianae,
Caulibus aut pomis,& aperto viveret horto. De Patribus illis loquor & Coscriptis Senatus Christianismi, aemulis fidei aquis inambulatis. Melius omnino, commodius, &sanctius cum vita ciuili ageretur,& vero cum canonica. Stultam profecto &insulsam Francia sormidolosi iuris ac terribilis obseruatia venditat, quasi specimen religionis. Quasi vero religiosum sit, asylum patefacere hominu perditor u colluuioni ab aris diuersissimae & abhorrenti, sola tessera sanctae iurisdictionis potificiae , caeterii nullo ministerio, nullo auctoramento aris obstrictae. Nam quid(per sacra nominis Christiani)quid aliud est( inqua: libati nouacula verticis elogium triuversuti circuserre(quod solenne est hominibus facinorosissimis)quam amuletu seuerioris iustitiae in sinu semper fouere e quam impunitatis tesseram &legum contemptionis, seueritati impingere iudicum Cassianoru3 Cum interim hic umbo cotra legum ac iustitiae tela excogitatus, nulli non violenti parabilis sit paucis nostris assibus. Tanti est apud homines canonicae (vi vocat censurae opinio, ut sarta tecta reoru capitalita agmina, asylo impunitatis reddita grassari deinde cu summa vitae pnicie sinamus, legis in q; ludibrio. Quod
contra canonu ipsoru mentem in mores receptu esse no dubium est, si sententiae potius quam verba perpenderentur: & contra antiquorum auctoritatem, qui maiorum (ut aiunt) gentiu interpretes canonici iuris suerunt consensu mortalita. Sic tulit hactenus ratio iurisdictionis nostrae, proauo ruaba-uorumque memoriae,& aliquantum altius repetedae, quae alioquin etiam antiquitatis ignoratione multa laborauit. Iandiu etiam Iustitiae simulachru pro idea illud quidem Iustitiae colitur in omni pene parte vitae, sed personata sa-cie atque histrionica assimulatum, utpote scenae & populo seruiens. Ferentarius aduersarius in foro non minus timedus, quam grauis armaturae, apud iudices quidem culinarii iuris consultos& acres interpretes. Quod princeps codicillis iusserit, vetuerit,& iure eximio indulserit, curiam auctore fieri oportet siquidem in ius id transiturum est , in secutaq; iturum. Iactare in causa agenda aut defende da auctoritatem curiae qua de re agitur decretoriam. Allegare a restiam in indiuiduo dicunt. Iactura ultro alicuius prolatae auctoritatis sacere , aut inquisitionis, est Testari se nolle id instrumento litis cedere: visi timeatur ne salsi insimuletur quod prolatum est. Iacturam contradicendi aut resutadi sponte sacere, est De iure suo hactenus decedere, vi cum liceat nobis refellere, vel testimonia vel literas, tamen id nolle sacere dicamus. Fallere quod syngrapha conuentum erat, est Non stare eo quod scientes prudentesque egimus.
Est ubi habere in partibus iudicum numerum ingente ad victoriam prae
204쪽
stet,quam iurium vim magnam. usae enim interdum & quibusdam in tu diciis, a gratia saepius,quam a iure laborant. Elementa litis a iure exili angustoque nata, paulatim excreuertit in robur causae alia atque alia iuris accessione. Curriculi causae diuerticula consectari,& per auia longius expatiari,hominis est litis aleam detrectantis,qui forense bellum habere magis quam gerere instituit,& litem ducere trahereque, non decernere. Vniuersi enim certaminis offensionem metuit causae inferioris conscius. Multi qui semel iterismque in eadem causa victores suerunt,in tertio certamine offendunt, cum ad curiam venerunt.
Quidam post cladem acceptam reliquias litis recolligetes, diplomatis adminiculo rem perditam restituunt. Advocati offensatores in curia, quamlibet secundi, tamen patrocinii auctoritate minuuntur, quasi aleatoreS.
Ad intercessionem edicti codicillaris in curia promulgandi, multi nomina dederunt. Vel, Cum edictum in curia promulgaretur, intercessores multi certatim consurrexerunt.
Triumuiri rerum fiscalium actionumque popularium, altercatoriis diebus in subsellio suo sedentes in curia, auscultationes sectitant, ad ex emporales intercessiones actionesve accincti, simul ut quippiam natum est, quod suarc
partium orationem postulare videatur aut descensonem in causam. Dici etiam possunt Ttiumuiri aduocationis regiae ac publicae. Ita placitu est curiae. Id est, Aresto curiae decretum est, aut pronuntiatum. Re ellere teste ut sceleratu, ut auribus mutilia, ut mastigia, ut intestabile Trahere in crime, ut Trahere in causam. Tacit. Opperiebatur Nero,ut Vestinus quoque consul in crimen traheretur. Id est, ut indices eu nominaret Forensem versuram faciunt in dies grauiorem temerarii litigatores, qualibet de causa curiam appellantes ut lites extrahant. Iiscit enim in dies danum,& quasi scenus, pro usura temporis. Controuersiam una in duas scindere, duasque in unam coglutinare, Duas controuersias una lite complecti.
Litigator quamlibet animosus, tame impar causae magnitudini fuit. Id est. Sufficere non potuit. Iudicum iniquitas interdu specie seueritatis imponit hominibus, aut rursus specie clementiae.
Acris & perurgentis persecutionis mucronem reus fugax excipit umbone procrastinationis,&saepe impetus actoris interim reflaccescit. Est clim reis in foro gratiosis aut amicis gratiosorum, circundatis indagine quaestionis, plagae clam submittuntur vel iudicum beneficio, vel cogni toris regii, vel utrisque conniventibus. Refert enim ad criminum animad uersione, quam molli brachio aduocatio regia petitiones suas aduersus reos intendat aut quam atroci & gladiatorio apud iudices quidem non iniquissimoS reo comperto criminis & conuicto.
Decernere alicui rei iudicandae vel disceptandae potestatem, est Facere vet
205쪽
dare commissarium. Secunda curia causam egit aduocatus,& plaudente corona togatorum, scdici potest, ut Secundo populo olim dicebant. In offensum litis cursum ad sentetiam perducere. Id est, Nulla in parte haearentem, neutra partium restitante. Sunt 3 lites crebris offensiunculis agitatae &exercitae, cum intercedunt ea quae vocantur Incidetia, quae summae rei
iudicium morantur. Sunt enim offensa unculae, cum in his diuerticulis alter litigatorum vincitur,& impendiis mulctatur. Ordinare litem de Litis personas recte ordineque costituere, Vulgo Regulare partes appellant. Costituere cuiusque partes, vicesque ad lite agitanda . In ordinem cogere appellationum nomina. Cui opponitur, Extra ordine
recitare aliqua nomina.Luxatas litis partes di loco motas, in artus suos reponere. Hoc est, Lite praepostere actam perplexeque, in ordinem restituere.
Lis instrumeti alterius, vel partis copiarum suppressione iudicata. Hoc est, Eorum quae prolata erant, subductione. Quod rarissime euenit. Quae autem inter iudicandu a iudicibus consultor reiiciuntur, Praeterita dici possunt,
quia eorum ratio non habita est
Libello supplici ab altera parte porrecto, ut litis moratorio, subscriptu est,
Condatur in sacculum. Instrumenti prolati additamenta Nouae productiones dictatur. Id est, Copiae recens editae,& cum libello supplice promptae . Huiusmodi autem libellis interdum ita subscribi solet. His peculiaris sacculus destinetur, ut in iudicanda lite eorum ratio hactenus habeatur, quatenus visum fuerit. vel ,Vt eorum ratio utcunque habeatur.
Canonici iuris auctoritas vel verius potificii, diraru imprecationibus quasi Gorgonis secie succincta, stupore mudu affecit, ac torpore: legii ciuiliu arma- isque iuris terrorem procul ar praesidiis summouet, intra quae asylum aperuit omnibus extrema exempla suppliciorum meritis, agentiente hominum iudicantium ordine, quibus legit tutela publice credita est. Quod institutu in Francia inualuit, no tam Euangelicae maiestatis reueretia(si ingenue loqui licet quam minaru canonicaru formidine,superstitiosis magis, quina religiosis incessente. A caluo enim ad caluu(quod dicitur)aequo loco numeroq; custodiarii serie habere, no religionis est priscae, sed aetatu instituti aperte ia degenerantiu i moribus acritibus regni Christi Seruatoris,&ad vitae in medio positae disciplina remigrantiu , quae plus habet iuris humani getiumq;, quam diuini e caeloque oriundi. Hoc ius certe multorii opinione no insipientium. post diluuium natu est antiquissimae germanaeque Christianismi prudentiae, ut iuris canonici praerogatiua homines facinorosissimi, summo vertice tantum sanisti caetera intus extraque spurcissimi, maiestati regum populique legibus sacrosancti sint. Quae interpretandi iuris ratio, etsi iam obsolevit inter homines paulo elegatius literis & doctrina institutos.& scite natos ad iudicadum: tamen multitudine vincitur plerisque archaismi mordicus retinete, a- uitaeque auctoritati plus tribue te, quam veritati in dies apertius se promenti,
206쪽
publicaeque utilitati & decori ordinis sacrosancti, qui verticum sanctitati fauere vehementius ac studere, quam mentium, vulgo existimatur.
In iurisdictionis finibus, omnia auspiciis iustitiae palam fiunt et multa vero aguntur ductu & ministerio cupiditatis.& arbitratu priuatae utilitatis.
In agita lis quaestionibus, seu publica sint seu priuata iudicia, soli Cognitori regio licet & stipulatori publico, reis poena iure suo suppliciumq; irrogare libello: quod & Mulctam dicere appellabant antiqui . Graeci
dicunt. Privatis autem hominibus iniuriam sibi factam, aut vim illatam persequetibus litis latum aestimatio libera est, ciuiliter cocepta & suae rei seruatrix, non animaduersionis & vindictae postulatrix nisi in ea specie quae honoraria poenae irrogatione admittit, quae ad priuatam ipsa causam magis, qui in publicam pertinet. Actori enim publico more maiorum, ut mandatae in uniuersum a principe populoque eae videntur actiones, quae seu populi ius prin.cipisque tuentur: lic secus ad mi ila publico regioque nomine iudicio poenali persequenda, ut publicae libertatis securitatisque vindici. Quapropter quadiueius magistratus interregnum esse contingit, nullodum suffecto in locum sato functi. aut (quod no magnopere interest j cum in eo cui mandatus est hic magistratus pectus(ut ita dicam desideratur sacrosancta potestate dignis, ac spiritus tribunitii: Respub. principisque iudiciali patrono orba esse censenda est. quae legum est internicio. Is magistratus in foris regiis causidicum suu habet cuius & colitio & voce uti debet. In summa autem curia duos habet &causidicos & astipulatores, quoru aduocatione & consilio utitur muneri suo ascriptitiis&auctoratis: tum demum quidem certe, cum magistratuu ratio recte atque ordine,& more prisco, constituta est. Is unus est Cognitor regius
in finibus ditionis curiae, proprie loquentibus. Nam qui in praefecturis regiis fungi itur hoc magistratu, non Cognitores regii, sed pro Cognitoribus sunt,
vel Subcognitores. Quare eoru acta cum ad curia vocantur, quatenus ab aduocatione regia agnoscutur aut abnutatur, ita sere aut rata aut irrita euadiit.
No parui autem refert & Cognitores ipsos & Sub cognitores,& Fiscales causidicos atque Sub causidicos quod magisteriti est causarum popularium :magistratus suos regis tantii coscientiae debere,& famae publicae suffraga tui: delatis inque ipsis esse potius Se iniunctum quam donatum aut repensum . Eius magisterii Triumuiri in curia ita in aequi loci subsellio sedent agedarum causarum diebus, ut tamen quasi e superiore loco verba sectant, & audiatur. Cuenim vel destinato, vel obiter in causam quampiam incumbut, eoru postulatio plerunque praerogatiuae sententiae loco numerisque prope modii habetur mili liquando persona sua deponere publicamque priuato studio videantur in causam ve aliqua ambitiose desce)ere, aut rursus obnoxie munere suo defungi quod obscurum esse non potest in tanto talique coetu . Eorii in basilica conclave, vestibulum iustitiae, aditis , ad curiam esse debet quaestione postulantibus.& iidem imploratibus iurisdictionis summae aduersus iniurias praepotentium, contemptumque iurisdictionistrassatitiae. Extitit no ita pridem vir insignis memoriae Ioanes Sanctro manus, qui ob eum magistratum
difficili tempore, Catonis animo gestum(vt literis proditum est)nominis sui
207쪽
co v L. D v D AE Imemoriam,vel deoderium potius virtutis tribunitiae, in ore hominum c6secrauit.Vsqueadeo admiratio virtutis aetate adhuc perseri, siue ob testimonium saniae aliquantu prolixius, atque liberalius, siue ob exemplare facinus Palladii seruati, contra minas impotentiae, quod aemulis caruit. Vnus enim suisse existimatur in eo magistratu, vel inprq textu potius, post hominu memoriam, qui priuato periculo in commune consultum non noluerit. Eoruuero quos translatitie vel ambitiose perfungi & obnoxie eo munere non pudet actiones sere&postulationes scriptae sic audiuntur,ut solennia acroamata in moris usurpandi latum gratia . Nauata enim studiis & necessitudinibus opera.& Rei p. charitati atque magistratui, luculenter discrepant. Velamenta reorum rerum capitalium, infulae sunt initiati verticis vel nouacula latum aut forfice perstricti, quae plurimos praesenti fato eripiunt. Sesus autem curiae maiorum auctoritate adductus, nimium semper incubuit in
eorum velamentorum reuerentiam , quarundamque canonicarum constitutionum interpretationem, supra modum benignam , cum pernicie Reip. Ius & arbitrium temporis atque ordinis rerum iudicandarum in curia, penes praesides est & ductores classium. Decus dignitas,& maiestas curiae apud uniuersos est: ius ac potestas rerum decernendarum penes paucos est. Mandata suprema hominum, Dispositiones vltimarum volutatu dictitur. Interdii causae ampliatio omen est in summam causae, aut ominis loco ac
Vocare in ius,& Vocatores in ius,sunt Apparitores. Citra pulueris forensis tactum vincere, Citra pulueris tactum manus aduersario dare. Id est dis .Sine sudore & puluere victoria ferre, e Mec. Hoc sit, cum prouocatores tentare certamen non audent,& in procinctii se nolle periclitari dicunt. Multo sudore puluereque fori vincere. Id est, Post acrem & multam con
In procinctu causidici 5e cognitores stare debet, certam in sque imminere, cum nomina voluminis recitatur, promptasque copias suas habere & explicatas, ne ab aduersariis in trepidatione ac tumultu deprehendantur & op primantur. Advocationis regiae subscriptionem causae infirmae ac labanti implorare. Exarmare causam aduersarii, Est instrumentum eius subducedum curare vel ita refellere eius auctoritates atque testimonia, ut tueri intentionem sua aut exceptionem nequeat.Vulgo Elidere probationem vocant. Inermis etiacausa est, quae documetano habet. Semiermis, quae exilia & infirma habet testimonia, vel unius tantum testis. quam Semiplenam probationem vocant.
Vrgere litem & Inhibere litis cursum, opposita sunt. In salebra causae haerere, In scopulu causae impigere,In Iuto litigii costiiri. Inconsultus impetus dictandi iudicii & pertequendi cito elanguit. Cum secundis iudicibus litem instituisses,repente aura seresis transire cor pit ad partem aduersariam.
208쪽
Cedenti primitin, quam pedem inserenti aduersarius propior videbatur:
nunc quasi subsidiis recentibus fretus, ferociter pedem confert, interdumque impressionem in copias tuas secit. Ius necis vitaeq; in dominatu suo habere, vel in vico . Id est, Meru imperiis. Homo nec vetandi nec iubendi pro imperio potens. Id est, Qui nec meru, nec mixtum imperium habet. Iudex iuris reddendi partibus impotens. Id est, Incompetens, non suus iudex partium.
Consilii studia in duas partes diducta, in sententiis adaequauertit. Id est, Ad
Dolo ambitu. oppressione grassari in iudicio causae inserioris. Syngrapha iudicialis in verba concepta status inficialis, Appunctamentum
contrarietatis vulgo dicitur. Aresta curiae regis nomen praeserunt quasi curiae centenariae principis . Na& illic vacat prima & angularis sedes in tribunali. Postridie Martinalium anniuersario postliminio redit curiae suum ius, suuimperium, sua iurisdicendi auctoritas dignitasque. Prima classis curiae, Auditorium patens & comitiale dici potest.& Palaestra causidicae secundiae. Caeterae Secretaria dici possunt, & Penetralia curiae. Stati dies curiae dici possun t iustique, qui Ordinarii vocatur. quibus diebus curia bis sedet in omnibus classibus. Sunt etiam dies quidam audientiarii siue oratorii, quidam silentiarii & cosiliarii. Vel, Dies Tribunalitii,& Dies subsellia res. Fuit in hominum opinione iam olim fixum, prudentiae iuridicae sacrarium in curiae comitio esse litum ,aequique ac boni promptuarium,& tanquam penum iuris unicuique reddendi. Fere etiam illic semper ara fuit Iustitiae , proceribus ducibus , regibus denique sacrosancta. Et pignus imperii nostri esse
semper putata est Iustitiae reuerentia. Curia Parisiensis, id est Centenaria, matrix est curiarum, ut tanquam ab ea decerptarum & primum oriundarum:certe quidem archetypos est aliarum.
Primani, Secudani,Tertiansque dici possunt, primae classis, & deinceps cε- scripti coitharis. Conscripti enim, centumuiri sunt,& consiliarii principis. Et Coscribere verbum est hoc est, In catalogum ascribere. Aliud
est tame coscriptu esse curiae,& cosiliariti. Quida enim antistites sentetiae dicendae in curia ius habet, qui loco sunt non etiam numero conscriptorii. Coscripti inter se sic curiales sunt,& appellare inter se possunt ut Municeps municipe,& Ciuis ciue appellat suu . Sic Curialis meus est, qui eiusde curiae mecuest quasi collega. Et Decuriales iter se sunt, qui eiusde decuriae sunt &classis. Magnu est momentu in praerogatiua iudicio praesidetis.&sententias rogatis, etiam si unici pucti nil inerti tantii obtinet:etsi quidam conscripti sui iuris sunt in censendo nec sacile deducuntur ab eo quod semel ipsis visum est.
Superuacaneae operae iunctiones, interrogatio testium & repetitio eorundem atque cum reis compositio inire rationes expensorum in lites, & similia, quae corollaria sunt stipendiorum.. o. ii.
209쪽
Agere & exercere strenuer & ingenue praesidem vel litis disceptatorem:cui opponitur, Agere obnoxie praesidem, Non praestare iustum praesidem. Lauta quorundam conscriptorum ac splendida vitae ratio muneris 3 e sungendi, quorundam pene sordida &capturis inhians. Succisiuae horae curiae post decimam & post quintam. Et Sessiones succisi-uae. Id est, Processus qui Commissariorum vocantur. Causarum exarmatarum calamitas culpa inspectorum eueniens, parti gratiosam in curia expostulationem habere solet: raro que feriatas aureis curiae
inueniunt qui querulos libellos eam ob rem porrigunt. Ephemerides litium sunt Regesta cognitorum, in quibus series causarum
continetur. Continent enim & diurna causarum acta, Si caledaria,& anniuersaria in longis litibus ac lustralibus. Litis autem silentium maius trimo, ere- modicium causae facit id est, Causam pro derelicto habitam , nisi diplomatelis hiulca sarciatur. Carina causae & fundamentum est Libellus petitionis.
Causa prima manu informata est,post constitutionem causae iuridicialiter vel inficialiter conceptam.& Prima causae constitutio,est quod dicunt, Processum formam suam accepisse. Ossa & nerui causae, ea pars est instrumenti, quae auctoritates literasque cardinales, vel testimonia complectitur. Quae pars si intercidat, causa iam delumbata est. Qtiaeda pars instrumenti propior est ornameto, quani instrumeto, quae adoriatiam commedandamque causam magis quam instrueta comparata est. Copiosum litis instrumentum in speciem congestum impedimenta magis sunt, quam copiae ad victoriam spectantes. In instrumeto copiae quaedam sunt centuriatae, quasi in acie instructa:quaedam succeturiatae,& in subsiduis collocandae: ut si res ad triarios redierit, usui esse possint. Armamenta causae sunt quae vulgo Frusta, id est, Peliae processus appellantur. vel Acta causae seriem litis cotinentia, sine quibus causae constitutio nulla esset. ut enim & machina & nauis armamentis suis vacua, utilis esse no potest: sic controuersia sine his instructa esse nequit. Et si fragmen tu causae necessarium interciderit quouis modo instrumentum sarciendum est. Loricam causae lacerare dici potestis, qui firmissimas instrumenti auctoriatates, documenta & testimonia causae decretoria refellit efficacibus refuta mentis: fidemque eorum sic labefactat, ut causa iam inermis esse videatur.
Quod & Dilorica te litis instrumentum dici potest.
Causae ab actore plene instructa a reo inermis iudicata est,quia exclusus instruendae litis tempore nihil pittulit. Compages instrumenti male coagmentata. Id est. Instrumentu litis nullo ordine digestii vel cuius partes eo te non pertinent,vel inter se colliduntur. Actio vel controuersia iure multiplici, varioque coagmetata. Id est, Ex multis titulis conflata. In mediterraneis patrimonii naufragium multi saciut, quorum e numero
210쪽
sunt ii,qui fortunis euertuntur in basilica In causa nobili tyrociniit sacere non ulli iuuenes audet, qui iusto echem ythiae tepore cancellis curiae adhaeresectes, ingenua fiducia ingeniis imbuertit. Huic homini multum in causa spei,sed no perinde in aequitate uidicis. Cotta Aduersario nihil serme in causa fiduciae, nisi gratia forensi fretus esset.
Lis lite pensatur. quado unius liticulae impendia cum alterius copetantur. Non modo in rem controuersam offendere,sed etiam in omnes litis accelsiones. Principale,&Fructus cum impendiis vocant. Causa non modo damnata, sed etiam omnium voce lacerata. id est, Cum
Causa nullo iure nixa statim concidit: stare enim diu aequis iudicibus non Pervicaces litigantes sunt qui semel vinci nequeunt, rebellante semper vitio e Ae , id est naturae controuersae. Restibilis controuersiae soboles multa renata eu. Restibilis controuersiae arestum est, ex cuius executione aliae atque aliae cotrouersiae renascuntur, ut saepe euenit. Prouocationum colluuionem circunfluentem curia non pridem mulctarum praedictione, exempl sque seueritatis exhaurire instituita nec male cedit incoeptum: tametsi censura curiae districta,quae pudori est terrorique pudentibus & famae studiosis contemptui esse coepit pervicacibus, ut in vagina nomnunquam indulgentiae condita, Reus causae suae diffidens affectat iter ad lite extrahedam quam longissime.Lis iam affecta & pene praeceps, trepidationem in partibus excitat. id est, Ia-
iam in consilium mittenda.Orsus telam acriter magnae ac sinuosae controuersis, non eadem detexuit
Litibus lites attexere alias super alias. Hic litem ita orsus est, ut Penelopes telam texturus videatur. Hoc est, Nu- quam litem coeptam ad finem persecuturus.
Qui cum minore annis litem sine curatoris ministerio instituit, retexere postea cogitur quae pulchre praetexta videbantur. Ludibria litium( id est ere modiciorum iudicia, & exclusiones cotumaciti in quibus acriores litigatores magna spe, sed inani messem facere solent, iurisdictionis auctoritatem imperiumque impune ludificantur: cum interim natio forensium lucripetarum, messem non aspernandam in siliquis fallacibus sectat, sine molestia animorti. Huiusmodi enim ludificationum veniam fugitivi litigantes. vel ab officina diplomatica, vel cognitorti comercio nu-dinantur, cupide & hilariter versuras huiusmodi sacientes, animis suis obsequendo, quarum nullus interim pene sensus est, tametsi noxa non leuis. Controuersiae quaedam iudicio iam maturae, repente recrudescunt. Quaedacausae longa tabe pereunt. Quaedam unius aut alterius impetu actionis scriptionisve opprimuntur. Caecam causae vomica perscrutari,& ad suppurationem perducere,vel scal- o. iii.