Opera quae supersunt omnia;

361쪽

AD HERENNIUM LIB. IV. I3 te istum maximas poenas dedisse velit, ne iste sua turpitudine ordini honestissimo, ' culae atque dedecori sit qui parentes habe- 'tis, ostendite istius supplicio, vobis homines impios non placere quibus liberi sint, sis

tuit exemplum, quantae poenae in civitate sint hominibus hujusnodi comparatae.' rem, senatus ossicium est, consilio civitatem juvare magistratus ossicilis est, opera et dru ligentia consequi voluntatem senatus. Pop 'di ossietum est, res optimas, et homines ido- neos maxime suis sententiis eligere et proba re accusatoris ossicium est, inferre crimina. defenseris, diluere et propulsare testis est. dicere, quae scierit, aut audierit quaesitoris est, unumquemque horum in ossicio suo con- 'tinere quare, L. Cassi, si testem, praeter quam quod sciat, aut audierit, argumentarru et coniectura prosequi patieris jus accusa toris cum jure testimonii commiscebis res 'tis improbi cupiditatem confirmabis. reola 'plicem defensionem parabis. est haec exornatio copiosa comprehendit enim brevi multa, et suum cuique tribuens ossicium, separatim res 36 dividit plures. Licentia est, cum apud eos,

quos aut vereri, aut metuere debemus, tamen

aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos minime offendat, aut quos ii diligunt, cum in aliquo errato vere reprehendi posse videantur hoc modo miramlari vix αι

362쪽

'am ampliaveritis non apertissimae resist- gant etestam datae non carines hae vesaeuus comprobataei non contra tenuiter et n- torie res vissimi hi vos veriti estis, si pa m. metu condemnassetis, ne crudeles exult- marentauit dum eamvitam vituperationem. 'quae longe a vobis erat suum, eam an 'nistis ut timidi atque ignavi putare M. maxima'. et privatas, et pisticas calatat 'tes accepistis cum etiam ma ores impend re videantur, edetis, et oscita vi quea novim, novi lucem expectatis aliq- ρο- tidie acerbi atque ineommodi nuntiatur et eum, cuius opera vobis haec accidunt, rem ramini diutius ex Mitis Pae res blicae per graciem retinetis, equo 'ovet m. Mam.

363쪽

AD HERENNIUM LIB. IV. rasmoniae habere, multis mitigationibus lenietur nam eontinuo aliquid hujusinodi licebit Inferre ' hic ego virtutem vestiam quaero, sapientiam desidem, veterem consuetudinem requiroa ut quod erit commotum licentia. M laude mitigetur, in inera res ab iracundia et molestia removeat, altera ab errato deter at haec res, sicut in amicitia ita in dicendo. si loco fit maxime facti, ut et illi, qui audi- int, a culpa absint et nos qui dicimus, mu.ci eorum et veritatis esse videamur in au-.tem quoddam genus licentiae in dicendo. quod astatiore ratione comparatur: cum aut ita obiurgamus eos, qui audiunt, quomodo ipsi se cupiunt obiurgari: ut id, quod scimus facile omnes audituros, dicimus nos timere, quom do aceipiant; sed tamen veritate comm Veri, ut nihilo secius dicamus horum amborum generum exempla subiiciemus prioris, jusmodi ' nimium Quirite animis estis sim- 'Nisibus et mansiretis, nimium creditis unu' que existimatis unumquemque eniti, ut perficiat, quae vobis pollicitus sit erratis, et frustra falsa spe iam diu detinemini stultu' tia vestra est, qui, quod erat in vesti a pol state, ab aliis petere, quam ipsi sumeremia ' istis. posterioris licentiae hoc erit exemplum.' mihi eum isto Iudices, fuit amicitia, sed ista

tamen amicitia tametsi vereor quomodΩ -- . Guturi sitis, Vos me privaBA UAM '

ut vobis siem probarus eum, ' -

364쪽

Centiam, et sua sponte accommodat. Demiesse in nobis, aut in iis, natura, aut fortuna, augregbam quod, ne qui ostentatio, deminuitur,ehoc modo 'nam hoc i dico, me labore et iudi plinam militarem nol rem . hies quis dixis rem, tametsi vere dixi visus esset nunc et adia laudem comparandarem, utrum Igitur mal tatis accessit ad malefit

365쪽

vata et odium in oratione, si ineonsiderata

tractes quare, quemadmodum ratione Vivenridi fugitur invidia, sic in dicendo, consilio vitans tur odium. Descriptio nominatur, quae rem Tum consequentium continet perspicuam et

dilucidam eum gravitate expositionem hoc modo ' quod si imam Iudices, vestris sen tentiis liberaveritis, statim sicut e cavea te ' missus, aut aliqua taeterrima bellua selut

' ex catenis volitabit, et vagabitur in foro, a,' cuens dentes multos in cujusque fortunas, in omnes amicos atque inimicos, notos atque ignotos incursansu aliorum famam depecu- lans, aliorum caput oppugnans, aliorum do mum atque omnem familiam perfringens,

rempublicam funditus labefactans quare, Ju- dices, elicite eum de civitate, liberate omnes formidine vobis denique ipsis consulite. nam si istum impunitum dimiseritis, in vos ' metipses mihi credite, feram et truculentam bestiam Iudices, immiseritis. item, ' nam si de hoc, Iudices, gravem sententiam tule rvis, uno iudicio simul multos jugulaveritis. 'grandis natu parens, cujus spes senectutis omnis in hujus adolescentia posita est, quarς velit in vita manere, non habebit filii par- vi, privati patris auxilio, ludibrio et despec tui paternis in unicis erunt oppositi tota do-

mus huius indigna concidet calamitate : ae inimici statim sing do rixa. Grati

366쪽

vi tu in serv

quos natura, aut

'artim e gremi

stuprantur. m. st situ rem e sevd timem studine

nere exorirationis, vel

zr primuntur ora in semovens mures

367쪽

inopem atque egentem nunc videmus qui potes igitur ostendere causam maleficii non fuissed inter hanc divisionem, et illam quae de partibus orationis tertia est. de qua in libro primo diximus secundum narrationem, hoe interest illa dividit per enumerationem, aut per expositionem. quibus de rebus in tota oratione di tatio situra sit haec se statim explicat, et brevi duabus, aut pluribus partibus

subjiciens rationes exornat orationem frequentatio est, eum res in toin causa dispersae coguntur in unum, quo gravior, aut acriori aut eriminosior oratio sit, hoc pasta ' a quo

tandem abest iste viti, quid est Iudices, r' velitis eum liberares suae pudicitiae proditors est, insidiator alienae; cupidus, intemperans, petulans, superbus impius in parentes, in gratus in amicos, infestus in cognatos, in m periores contumax, in aequos et pares fam- diosus, in inseriores crudelis,denique in om- nes intolerabilis. Εjusdem generis est illa frequentatio, quae plurimum conjecturalibus causis opitulatur, cum iaspiciones, quae separatim dictae minutae et infirmae erant,unum in locum eoam rem videntur perspicuam facere, non suspiciosam, hoc pacto nolite i-- gitur, nolite, Iudices,ea, quae dixi, separatim 'speetare sed omnia colligite, et conferte in unum si et commodum ad istium ex illi L morte veniebat, et Ret. ---

368쪽

quaesitus,tum occasio aggredie tempus adeundi opportunissin conficiendi longissimum sumpi ne maxima occultandi et perfic spei et praeterea ante quam is est, iste visus est in eo loco. eisio facta, solus : paulo post ficio, vox illius, qui occidebat deinde post occisionem, istum domum rediisse constat postea ter et inconstanter de occision tum haec partim testimoniis,

tionibus, et argumentis omni tur, et rumore populi, quem e natum, necesse est esse verum

369쪽

AD HERENNIUM LIB. IV. ς

et omni oratione adhibenda nonnunquam. x politio est, cum in eodem loco manemus, et aliud atque aliud dicere videmur ea dupliciter fit, si aut eandem plane rem dicemus, aut de

eadem re eandem rem dicemus, non eodem

modo nam id quidem obtundere auditorem

est, non rem expolire sed commutate commutabimus tripliciter, verbis pronuntiando, tractando verbis commutabimus, cum re semel dicta, iterum, aut saepius aliis Verbis,quae idem valeant, eadem res proseretur, hoc modo nullum tantum est periculum, quod sa- piens pro salute patriae vitandum arbitretur. cum agetur incolumitas perpetua civitatis;

qui bonis erit rationibus praeditus, profecto nullum vitae discrimen sibi pro Artunis rei' publicae fugiendum putabit: et erit in ea sen tentia semper ut pro patria studiose quam vis in magnam descendat vitae dimicatio-

'nem. 'pronuntiando commutabimus,situm in sermone, tum in acrimonia, tum in alio atque alio genere vocis, atque gestus, eadem verbis commutando, pronuntiatione quoque vehementius immutabimus hoc neque commodis.

sme scribi potest, neque parum est apertum quare non eget exempli tertium genus est commutationis, quod tractando conficitur, si sententiam traiiciemus, aut ad sermocinatio-η3nem, aut ad exsuscitationem. Sermocinatio est, de qua plactivi. 'MEG in bam mus nunc brevixe a1 Ἀ- -

370쪽

eis sit, attria gemus h PraconitItilatur alim, personae oratio accommodata ad dimitate hoc modo ut quo ficilius res in osti possine ab eadem senteritia recedamus iden qui omnia respublicae caiisa suscipienda per cula putabit. 14epe ipse se eum loquitur Ne

naihi soli ted etiam, atque adeo multo pot is natus sum patriae olla quae flato deti turi saluti patriae potissim una stiluatur alu haec me e tute atq ae honeste produxit u que ad hanc aetatem e miniit meas rationi

boni legibus. optinara moribus honestissim disciplinis quid est, inod a me satis ei pes Rhi positi, unde haec accepta sunt qu Mee loquitur se eum sapiens saepe ego in pi

Heulls reipublicae nullum i m periculum fi' i. item mutatur res tractando, si traduciti ad exmsestationem, eum et nos commoti dicere videamur, et auditoris animum commovemus, sic 'quis est tam tenui cogitatione prae' ditus, cujus animus tantis angustiis invidia continetur, qui non hunc hominem studiosi 'rime laudet, et sapientissimum audacet,vil pr salute patriae, pro incolumitate civitatis, pr reipublicae sertunis, quamvis magnum as que atrox perieulum studiose suscipiat, et ii benter subeat ' equidem hunc hominem met gis cupio satis laudare, quam possum idem