Dispvtatio de svbstantia quam ... svb præsidio ... D.M. Danielis Sinapii ... ventilandam proponit Nicolavs Balbianvs Goudanus

11쪽

Substantia acturis tria tractanda occurrunt, I. Ratio ordinis II. Natura substantiae, in qua considerabimus quid sit noni inis quid rei III. Pro

prietates.

ordimur Categoriarum explicationem a substantia. I Quia natura prior est accidente Accidentia enim omnia a substantia pendent, quia est quasi basis&subiectum omnium accidentium. II. Quia caeteris dignior, nam reliqua omnia praeter substantiam in alio subsistunt; la autem substantia est ἀυθυαπιρκτ dc per se subsistens III. Quia substat a cidentibus, quae prorsus nihil sunt nisi a sitbstantia sustententu hac enim sublata tolluntur accidentia. I I. Substantiae vox varie usurpatur, aliquando enim nimitur pro quolibet Entes aliquando pro quiddbtate seu essentia cujuslibet entis quae definitione explicari pores' nonnumquam etiamin frequentius pro tali ente, quod contra distinguitur accidentiri praesens praedicamentum constituit. IV.

Vocem substantiae, alij a substandi, alij a subsit a stendo

12쪽

stendo derivant, nos in inae proprie substantiam a subsistendo derivari arbitramur, tum quia subsistere includit rationem absolutam,cum substare includat rationem relatam oum etiam quia subsistere est prius & magis essentiale substantiae.

Est autem Sub antiu ens quod perses si iii, seb-

stat accidentibus. Quae quidem descriptio, quamvis omnino accurata non siit ad persectionem tamen proxime accedit.

Dividitur substantia in primam secundam; Prima est quae neque de subiecto aliquo dicitur,n que in subjecto est, te qua reliqua omnia vel dicuntur ut substantiae secundae , vel insunt ut acci dentia, ut omnia individua substantialia,hic homo, Socrates Bucephalus c. II. Secunda est quae de subjecto dicitur Hii subiecto nullo est, ut istorum species tenera, in quibus primae substantiae insunt, non tanquam in subjecto, neque ut pars essentiae in toto essentiali, sed ut inferius in superiori. VIII. Est autem haec substantia divisio, non subjecti in accidentia,non generis in species,nec totius in partes,sed analogi in analogata analogia is, G sive a

tributionis. - . Prima

13쪽

I X. Prima enim substantia magis est substantia fiam secunda 1 quia prima primo lacitualiter bsistit. neque est in potentia ad determinationem, a quia prima plura continet praedicata , adeoque plures perfectiones 3 - quia secunda pars est primae, utpote quae pars est definitionis eius . quia prima fundamentum est secundae, sublata enim illa haec tollitur,unde ait Philosophus subiatis primis substantidi m-hil reliquum.

Sicut vero prima substantiae magis sunt Substantia quam secundae, ita quoque inter secundas discrimen est,ut aliae alijs sint magis substantis, prout propius aut remotius a substantia prima abeunt, 1pecies enim magis est substantia quam genus, quia propinquior est prinis substantiar, magis perspicue ejus naturam declarat quam genus. XI.

Sequitur tertium disputationis nostra membrum , quod est de proprietatibus subsitantiae, quae

vulgo numerantur seX. XII.

Prima est, Nulla substantia est in subiecto,intellige subjectum inhaesionis non prsdicationis, atque haec omni quidem substantia praedicamentali, sed non soli est propria, competit enim disserentijs ct pallibus integrantibus substantiarum, quae huc

tantum reductive pertinent.

3 Secunda

14쪽

X III. Secunda esst, subsitantia univoce praedicatur de omni subieet de quo pr dicari potest, quae pro mae cum omnino non dicantur ne univoce quidem dicentur, nec soli cum etiam competat differenths,

Tertia est, Substantia significat ni et hoc aliquid, hoc est quippiam per se existens, ingulare Me- monstrabile, quod proprium est prinis substantiae, ut secundar, secundana thilosophum, significare Quarta est,substantiae nihil est contrarium, ut nimirum substantia, substantia enim substantiae non

contrariatur, licet ratione contrariorum accidentium, contrarietates admittat estque hoc proprium Omni, sed non solli.

Quinta est, substantia non recipit magis aut mimis, id est non potest intendi nec remitti manc proprietatem nonnulli selis primis stibsitaniij tria Duunt ut ita effugiant effatum Aristotelis, cum priama subsitantias magis esse substantias dicit quam secundas , alij qui ad secundas etiam substantias proprietatem hanc extendunt, attributum hoc terpretantur de una eademque substantia, sive ouae quosubstantis incompletae sunt.

quale quid.

eius,

15쪽

eiusdem ordinis de gradus est , quod iis neque seipsa neque alia, hoc vel alio tempore magis sit sub stantia, quorum etiam placitum non omnino nobis displicet. XVII Sexta es , substantia una eademque numero exi stens, sui mutatione potes recipere contrarias qualitates successive scilicet 4 in sensu divi , nisi ali rum insit a natura; us maxime propria substantis proprietas est,omni,soli,semperque,ei conveniens. XVIII Ηρ proprietates, licet singuis naturam substantiae non aumodum declarent, coniuncta tamen haud parum ad accuratam eius cognitionem faciunt. V M.

Docubui assequendi meritatem oritur tantum ex intellim.

16쪽

NICOLA BALBIANO.

Orio tua te virtus, animi quo fervidus ardor. bri' ante alios Iuvenis 1 mibus ausis Prae tantis calcare si des spatia alta lycaei 'i tum opus aggrederis,maeandros solvere vastos In enio res digna tuo es non vile laboris T decus hinc nomenque manet, qui munera ama ernantis vitae profers certamine docto cutiens rerum abstrusa caligine verum. macte ausi s Iuvenis, Lecto qui proluis amne Spphiae ct pectus virtutis umine inundas. Ius animumsuccinge bonis i ibi ad alta Culmina , aram ct doctrinae templa Serena. Hei olim sophiae te totum rore repletum

Splendida sublimi sapientia sede locabit. Hoc tua promittit virtus,hoc spondet polis. Amicitiae ergo σχεδία