장음표시 사용
11쪽
RE naturae mirabiles saepius immo saepissime ne
gligi propter vel hominum incuriam, vel ignorantiam, vel minorem curiositatem, vel frequentiam vel denique nullam notabilem utilitatem, quotidiana edocet experientia, inuamquam non Vos solum, Viri Excelgentissimi, sed etiam saniores omnes nobiscum consentientes habere facillime credimus, nihil minus rei veritatem exemplo uincemus luculentis
Exiguum ante tempus cum quodam amico nobis quam honoratissimo eramus in colloquio , hic forte fortu- et na-
12쪽
na iermones inter alios mentionem iniiciebat nucum quarumdam mergeliadi se dictarum nominatio vero haec
singularis quum nobis videretur , de qua antea neque audiueramus quidquam, neque legeramus in ullo Curioso rum scripto, curiosos nos reddebat, ut in rem eo diligentius inquirerem, quo minus noster amicus praeter nomen , figuram externam, grauitatemque aliud quid nobis sciscitantibus indicare poterat, quae nunc hac ex parte in nostram pervenerunt notitiam, a P ybiscum, Viri doctrina praestanti mi Patroni ummi , breuibus tamen verbis, communicare hoc ipso schediasmate decrevimus, id
quod sit pensi symbolici loco pro consuetudine Vobis ab Antecesseribus instris tradita, quando nos dignati estis
Pestro in Ordine splendidissimo nobis locum nuperrime attribuere, quam plane singularem gratiam atque fauorem hei debite praedicamus celebramus, animoque agnoscimus gratissimo.
Nominatarum nucum margacearum locus natalis pro Physicorum colloquendi more consueto sunt duae praefecturae Erigem Sterlaber ad latus occidentale Visurgis fluminis sitae, illa pertinet ad Ducatum Calenber gicum, haec ad finitimum Comitatum Lippensem, sed iam paret quasi pignus pro grandi pecuniae summa mutuo in illam data iurisdictioni Hannoueranae ambae sunt maximae, commodissimaeque propter agros optimos fructuosissimos, siluas utiles, prataque herbosa in praefectura Erigen iacet pagus iudicialis Dia de unci hausen
De hoc concreto marchasitico Erizensi confium. D. Bruchis manni obs in Commercii liti Norici An ip o Hebdomad. VI. Pag Α . cum in aenea.
13쪽
Schmὁbber, adpellatus, qui in tota Saxonia Inferiore
satis fama celebratus propter vivarium instructum variis animalibus rarioribus, ambulacra laeta ex abietibus altissimis, umbrosiis , praeprimis hortum suum amoenissimum, cultissimumque, propterque fructus in eo exoticos plurimos raris imos Indiae tam Orientalis quam Occidentalis hic namque primus omnium fructum Americanum dulcissimum', Europaeis antea ignotum, Ananas dictum, I 17. maturum protulit tempore, quo aquae salubres Pyrmontanae bibuntur , a quibus haut procul abest maxima in eo est hominum celebritas, optimo iure hunc hortum omnibus Principum, immo mustis Regum hortis longe praeponimus, Versus in eum elegantes, eiusque aedificatorem a poeta nonymo compositi quondam ad manus nostras peruenerunt, quos, quum typis non sint exscripti, Lectori benevolo non ingratos futuros autumamus, quando. hei illos inserimus, qui sunt
cum epigraphe: Othoni de unci hause Bruns itineb. Provincialis
aerarii Consiliario extera longinqua ex regione quaesitis arboribus mira fructuum olerumque rariorum copia hortos splendide condecoranti, sed proxi-
disten Geleusiast in den Tartar Cham mi Quaesistenrio'seri pag, 3 sq. describit delineat, eiusque plantationem, saporem naturalem , utilitatem atque noxiam indicat pluribus. Similiter vide Mich. Frider Lochneri Commentat. de Ananas sive Nuce pinea Indica, vulgo Pinhas , quae pr0diit Norimbergae sorma quarta cum figuris.
14쪽
miore agnato ex fratre nepote de Munchhausen Equ. Legionis Chiliarcha in generum ascito vetustae familiae perennitati feliciter consulenti amicae gratulantur Musae Quidquid ab Indorum pretiosis prouenit aruis. Munichhaussiadis splendidus hortus habet. Nympha loci miratur ibi felicia nasci prodigia,in rigidum non metuisse gelu. Climata mutauit cultor, dum messe beata Saxonis Eoas gleba ministrat opes. Hic mala Hesperidum sol hic maturat Antiana, Quaeque dedit Ganges, ripa Visurgis alit.
Sed licet extrema renovet pomaria fronde, non amat antiquum sic renoUare genus.
ille peregrinas hortis studet addere stirpes, sed generum stirpis gaudet habere suae,
Quem Bellona diu duris exercuit armis, ad dulces pugnas nune Vocat almus Hymen, Foecundant soceri Florae, Pomona labores, Foedundet generi sie quoque Juno Torum. Prolifer hortorum cultor nisi debita reddas promeritae genti germina, iniquus eris.
Noster Otho raris Viridaria fructibus ornat, Tu thalamo fructus grate Priape para. Domus autem praetoria Erigen cum ceteris aedificiis oeconomicis ex lapidibus nouissime & bellissime con , structa directore Praefecto supremoran Jost Henricli Volgi
piae memoriae, qui vivus excellensMathematicus Geconomiis in terravianoueraria fot'uit, ibique memoriam
15쪽
eondidit non vulgarem in orbe mathematico intuentione sua noua praeclara, utili molae tritoriae alter huius filius, iam placide dehinctus, paternam gloriam imitatus Otto Luduvi Volgi, Praefectus supremus Calenbergicus,
nec non Commissarius Anglicano- Regius, aeque egregius Mathematicus immortalitatem nominis sibi comparauit directione aedificationis cataractae Hametensii, quon
dam die onmeli sine cl)lassi propter frequentiores in
ea fractas oppressasque naves didis, operis mirifici, operosi, quod prioribus temporibus exercitatissimi Mathematici desperaverunt, sumtuosi, plus quippe centum millia
materorum in illo sunt consumta, quare etiam in rei memoriam ad seros posteros duraturam moneta argentea maior, vulgo edaille est cussa, valens ipsos duos thaleros&sedecim groos, communiter me Speciem Thaler, quae repraesentat in uno latere imaginem regis pectoralem cum epigraphe GEORGIVSIL D. G. M. BRIT. F. E H REX F. D. B. ET L. D. S. R. I. A. T. ET E sub imagine legitur Hannibal in altero autem latere videmus Vrbem Hamelam cum suis munimentis, flumini Visurgi adsitam, ponte, itemque deis merder, in hoc parmulam, vulgo et 3 avellia, cataractam novissime eX- structam, in hac navem transeuntem, adhuc aliam influmine, infra legitur: Undarum impetu Cataractis temperato prope Hamelam M. D. C. C. XXXIIII In adductis vero praefecturis sunt fodinae margaceae plurimae in summam rusticorum commoditatem utilitatem-
16쪽
que, qua terra margacea fimi loco agros refovent suos, in quibusdam harum, sed non omnibus, imprimis ad pagum Erigen occidentem versus leguntur nuces nostrae marga ceae, quidem notandum, stratum esse in fodinis indica.tis supra stratum, modo margae optimae,modo ochrae,quam agricolae vocant talibe Eude, quia non apta ad terram re 'fovendam, atque in hac ipsi ochra reperiuntur saepius, ast
non cumulate, quoque aratro eruuntur dictae nuces maringaceae interdum etiam crystalli minores elegantissimae, splendidissimae, perlucidae, quinquangulares,seXangulareSsimul fodiuntur, rarissime quamviS.Mmeu quod attinet, nequaquam in has nuces quadrat, neque quoad formam externam neque quoad stru cturam internam illa enim plerumque rotunda, vel huic proxima, perraro alia, haec splendens, solida, excentroversus peripheriam radiosa Equidem sunt, qui narrant,quasdam fuisse repertas, quae fractae continuissent terram laxiorem Diabilem, fusco rubram ochraceam: nobis autem hoc non evenit, quamquam plures viginti vel quadraginta malleo diMegimus, & si ita esset, non videmus, quomo' do talis terra nucis nucleo possit comparari interim cogimur, hanc denominationem retinere, tamquam semel rece, piam, notamque cuivis plebeio illorum locorum. Quando vero has nuces paulo adcuratius contempla mur, terquirimus, nihil aliud sunt, quam metallum 1mmaturum imperfectum η vel metallum embryonatum, fugax radiosum, splendens, vari coloratum, graVe,durum, fragile, ex mercurii principiis, sed magis digestis
Valentini Armamentarium Naturae pag. J8.
Valeri Physiologia pag. 398 seq. Volchmanni Silesia Subter
17쪽
coagulatis ortum; variis notatur nominibus η commi initer audit p)Tites metallaris, arcas ita, ovum philosophi- quoniam metalliso1Ibres credunt, illud spem facere de argento futuro.
Diferentia vero pyritae est multiplex Sc varia, differt
enim: Primo ratione internae sentiae, dc est vel rarites ferreo.
sulphureus, Eiseia Schwefel rileg, quando nimi.
rum ferrum praevalet, cuiusmodi maior pyritarum pars est, qualis ipse noster pyrites in examine metallico re. pertus, insuper centumpondium continuit viginti quinque ad usque triginta quinque libras sulphuris; reliquas etiam pyritae ferreo Iulphurei notas habet characteristicas, videlicet I colorem albi splendentem argenti instar, hemissionem spiculorum martialium, quando chaolybe percutitur, 3 malleo contritum magnes ad se trahit, colorem in superficie ferruginosum porro vel
rarites cupreo sulphureus, nupser Schwefel Eleg, luando cuprum praevalet vel pyrites sulphureus,Schideuebniess, quando praegnans sulphure vel deniquem/Fitessulphureo - vitriolatus, Ditrii Schmefebrileg,
quando praegnans vitriolo, di hic brevi tempore se pro dit, dum aeri libero expositus, vel humore conspersus facile emittit sal vitriolicum eapillare camim, redigitur in pulverem canum Experto eredere poteris Roberto, siquidem saepius locellos scrinii nostri in quibus adservabamus asteritas pyritosos, cornua Ammonis pyritosa, ligna pyritosa, alia, invenimus ac S, horumque loco mishil aliud reliquum, quam pulverem canum, initio co- ita
Experientis Henckel Pyritologia pag. 64. seqq.
18쪽
gliabamus, donec rem aliqiuanto amplius animo amplectabamur nostro, manum furacem illa abstulis se 'praeterea notamus, pyritem existere posse me vitriolo, sed nunquam sine sulphure. Secundo ratione coloris praesertim interni, qui triplex erit, nimirum color albus vel argenteus, hic est proprius pyritae ferre, vitriolato color jubfavus, qui proprius Pyritae cupreo denique color aetas, qui proprius pyritae sulphureo Ceterum quidem pyrites aliis coloribus pulcerrimis, hilarissimis, videlicet rubicundo, rum, favo caeruleo viridi chmaragdino, vel in superficie,vel in fissuris, vel in scissione violenta desinaequali pingi solet, horum vero caussam rectius emiaviis metallicis,atque
ni radiorum lucis incidentit tribuemUS. Quare etiam frons pyritae prima dicam, color eius aureus decepit multos, inprimis auri avidissimos Alchimissas, quos diis iratis natos esse censemus, miserrime fefellit, ut carbonem pro thesauro invenerint, qui tamen 1 proverbium teutonicum vetustissimum, verissimumque cum animo suo debuissent cogitare:
Tertio ratione formae, quam dispertimur m ordindriam, haec est globosa langularis; in extraordinariam,haec est cellularis, fistularis, crista itismatica, lamellosa tabularis, tubulosa botryformistylisormis, stellata, ovata re-niformis, cylindrica; iis gularem, ecpyritis nostris exemplaria aliquot eximia sanein pulcra Hobis, Miri Excelientissimi , Curiosisque omnibus ante oculos ponimus aere excussa, hisque describimus verbis: Num. Curiosissi. D. I uncke loe citi
19쪽
Num I. Est pyrites exacte sphaericus, luamvis aculeatiis, magnitudine naturali ponderat unam libram taedecim semuncias, colore aureo jucundissimo tinctus, cujus diameter emetitur tres digitos cum semisse de hujusmodi pyritis ExcellentiTD. und mani Marcasita, inquit, . aurea, Gold rites, polygona rarissima, ex meris cubis tormata qualem delineavit, descripsitque ormius Num II. Pyrites globosus aculeatus intermistis parallelogrammis rarioribus, magnitudine sua naturali ponderat viginti duos semuncias, colore badio, hujus diametet metitur duos pollices cum semisse. Vium. III Pyrites rotundus, quasi nubilus, magnitudine na- inrali, cujus diameter emetitur duos digitos cum semisse, ponderat viginti & septem semunciaS, ochra involutus
J Ium. IV. Pyrites orbicularis denticulatus, magnitudine sua naturali, cujus diameter ipse pollex est, pendit tres se.
Num V Pyrites tabularis ex meris cubis S parallelogram- bmis conflatus, cujus longitudo quatuor digiti, latitudo duo digiti cum dimidio, crassities semidigitus, pendit quatuordecim semuncias cum dimidia. Num VI cubus persectus superficiebus planisac aequis,coriapus est pollicare, ponderat quatuor semuncias, ochra ob. tectus. Num VII. Cubus antecedenti magnitudine & pondere simi- iis, in hoc autem differt, quod ex ejus se superficiebus in medio quasi progerminent anguli novorum cuborum, quis non videt, hanc progerminationem esse veram,
vide ejus Promtuarium Rerum Natur. S Artificiat pag. 73. ' in suo Museo libr. I. cap. III. p)g. Q.
20쪽
adaequatam, prunarian Originem omnium globorum py ritosorum, cham cubus cubum progerminat, donicum excrescat in globum horum vero vel regularitas vel imregularitas est modo accidentale quid. Num VIII in IX. Hi duo cubi a priori biis di scriptis plane non differunt nisi magnitudine atque pondere, illa in minore cubo est semidigitus, hoc unica semuncia. Pyrites nostri reliqui fere omnes sunt globi inaequales, paucissimi regulares, ochra in qua jacent incrustati. Ceterum hoc loco non intermittimus, quod nostrum a nobis requirit ossicium, publice gratias agere quam maximas Diti Adolpho inriderii Vult Pras cio Supremo Ermens, pro ejus humanitates gratificatione plane singulari, quod non promte solum rescripserit nostris i.
um exaratis litteris, nosque docuerit de circumstantiis ne
cessariis, sed etiam ad ducenta pyritarum exemplaria transmiserit, quae humanitas ct gratificatio sane non vulgaris haut tacenda potius multis minus ossiciosis praedicanda atque adprecanda. Varias pyritarum figura cubicam, sphaericam angulosam, quadratam, parallelo grammaticam, hexagonam, ctangularem dodecangularem, alias, quod concernit, hae omnes originem suam debent salibus delitescentibus umrie crystallisatis sibi coaptatis, dum sal commune format figuram cubicam nitrum prismaticam, tartarus obtriolum figuras angulares quascunque 'Singularibus pyritis optimo iure adnumeramus illos figuratos, c0mmuniter eleganter signatos, vel quos naturae lusus vocare consuevimus, vel qui testantur de fatali, tristiis Langitas in Historia Lapid. Figur Helupi pag. 2 seq. t. pag. 4. Celeberr Holimann in Philosophia naturali pag. 7 in