De juris canonici dignitate et utilitate praelectio quam habuit Franciscus Nardi theol. et. phil. doctor quum ejusdem juris cathedram in c. r. Patavina scientiarum universitate primo conscendit

11쪽

O 2 3hrevioris ingenii hominibus qua cupidissimus et durissimus tyrannus habitus, nunc vero ab ipsis catholici nominis inimicis strenuus ecclesiastieae libertatis et S crorum humanitatis jurium defensor. vir sere divinae mentis, omnium suae aetatis longe princeps salutatur. Maximum ecclesiasticae disciplinae restaurandae opuS a Gregorio inceptum Alexander III et Innocentius item III perfecerunt. Alter huc illuc fugitare et delitescere eo clus ad iram Friderici declinandam, et tamen e latebris clesiam sibi commissam miro quodam et inexplieabili modo gubernans; alter christianam rempublieam diris molibus undecumque jactatam paei restituens, in illis quae saepius versabimus litteris decretalibus, quaeque adhuc totius saerae jurisprudentiae vim et Summam eon Stituunt, immortalia nobis reliquerunt Sapientiae argumenta. Quod si in hisce aliquanto diutius immorari liceret, non utique hos tantummodo ponti sires qua legum ecclesiastiearum sapientissimos conditores laudatos vellemus: sed illa etiam quae Honorius III, Gregorius IX, Bonisaeius VIII, Sixtus III et V, Clemens XI, maxime vero illud Italiae ct totius Ecclesiae decus praestauli

simum, Benedictus XIV statuebant commendanda essent, et qua ratione saerae disciplinae luges rerum adjunctis sapienter accommodare noverint enarrandum.

Non enim illud sibi Ecclesia umquam proposuit, ut disciplinam omnino stabilem et uti dieam immobilem conderet; sciebat enim hominum et terrestrium quarumcuinque rerum naturam mulalioni esse quam Ina-Disiligod by Cooste

12쪽

xime obnoxiam, nihilque sub sole praeter sidem ei virtutem firme consistere. Quapropter, side et virtute t naciter ae perpetuo servatis, in cuteris nonnihil mutandum esse, prudenter quidem et pudetcutim, Melesiae suasum fuit, quum nil ipsi magis eurae Sit, quam communis fidelium salus. In hoc unum, ut omnes boni cisclices evadamus, suas vires insumit, in hoe unice laborat, ad hoc bona universa quibus a divino Conditore

dilata suit, impendit. En dilectissimi de quibus acturi sumus. Quis haec parvi pendati vel potius quis hic de summa rerum agi

non agnoscat i Laudatur jus civile quo mutua civium statuuntur ossicia; laudetur sane. At anne juribus civilibus universa hominis absolvitur naturat Nonne aliquid in homine inest, quod hujus temporis et spatii limites plane excedit, et meliori et ampliori vita ipsum

fruiturum esse praenuntiati Profecto, carissimi, alterius mundi cives, alterius vitae numquam interiturae participes sumus, ad quam non leges civiles, non jussa principum, sed Dei et Ecclesiae monita viam Sternunt. Iura habemus quae non sunt hujuS saeculi, immo quae hujus saeculi placita nec antiquare, nec infirmare uullatenus possunt; sidei et eo cientiae Saera jura, quae

in intima animi penetralia Deus ipse insudit et nihil

abolere umquam poterit. Gravia sunt quidem quae nin his civilm leges pariunt emolumenta; seelestos enim homines minis terrent et poenis cohibent, tranquillitalem reipublieae custodiunt, mutua commercia luentur

13쪽

3 et fovent. At si hace omnia cum iis conseramus quae uobis Ecclesia praestat, vix comparatione digna cens bimus. Mulua enim civium fides et caritas, pietas erga miseros, pactorum sanctitas, inviolatae nuptiae, liberorum in parentes, Parentum in filios amor, aurea illa quaeque sunt domesticae pacis gaudia, mores denique honesti et virtus, quae ubi desint, leges ipsae corruunt et universa societas in peius ruit; haee omnia, inquam, non alium praeter Ecclesiam eustodem et vindicem habent, neque aliunde robur nisi e religione nanciscuntur. Hoc enim, dileelissimi, animo pereipite et allamente reponile, sine integris moribus nullam privatam aut publieam felici lalem, sine religione vel, quod idem est, sine Melesia nullos inlegros mores admSe posse, ideoque Ecelesiae bono consulere, idem esse ae totius

societatis verum ae summum bonum PromoVere.

Quod sane perspexisse videntur majores nostri quum ad leges Ecclesiae tradendus summi nominis viros undique arcessebant, quibuS quum me sus tum commemoro, justo rubore assicior. Ut enim celebriores lantum attingam, nonne ex hac cathedra docuerunt et Ioniines Capitistius saeculi XIII jurisconsuliorum facile pri neops, et doctissimus Angussola plurima nobis relinquens scientiae argumenta, et IoanneS Andreae eclinberrimus pontificii juris et praesertim deerelatium Bonifacii interpres, et Franciscus Zabarella, Vir Metrina, ingenio et singulari vitae integritate illustris, ad eri laudem hoc unum addere sumetat, quod SynoduS esn-

14쪽

16 stantiensis dissicillimo utriusque reipublicae tempore illum unanimi volo ad Petri Glhedram evehere gestiebat, nisi mors importuna triduo ante designatum diem iniere Sisseti Tanto viro Ioannes ab linoia sussiciebatur, quem Palavio abeuntem tereenti discipuli Ferrariam comitabantur, Sexcenti vero Bononia eidem adventabant; et Porcellinus doctissimus utriusque juris interpres, et Leonissa, et Naevius, ut Pavinus, et Amtonius Doctorius, et Comnenus ille PappadopuIus qui uostri Gymnasii fastos felici auso collegit. Quod si ad tempora nobis propiora deveniamus, Cyprianus Banaim et Beriholdus de Amalis nobis occurrunt, uterque dedisciplina nostra optime meriti: et Bariolus qui ab hae cathedra ad seliriensem sedem evectus, elementa juris canonici elegantiori stylo conscripta, qua perenne Sui non exigui ingenii argumentum posteritati commendavit. Sed jam quid antiquiores fastos pereurro i Nonne adhuc inter nos viget illius celeberrimi viri memoria qui nunc vicetinam sedem illustrat i Numquam proseclo apud me delebit oblivio splendidas saeri juris doctrinas, quas ego illius auditor ex itinem, quae Vos nunc tenetiS, subselliis hausi, numquam illam in enucleandis dissicillimis quaestionibus sapientiam, prudentemque in juribus utriusque rci publicae rite tuendis aequitatem. Illo mihi exstitit dux ad suscipiendam et ingrediendam rationem horum studiorum, illius vestigiis inhaerebo, satis me fecisse arbitratus, si vel aliquam laudis partem huic viro communi omnium Plausu tribulae promereri

15쪽

valeam. Tanti viri et alterius qui eidem sussiciebatur. quique et doctrina et singulari benignitate tantum apud nos sui desiderium reliquit quum illum prius ad consilia veneli Gubernii, dein ad ragus inam insulam augustissimus Imperator adscivit: sed et praestantissimi illius juvenis qui ad tempus ejusdem munus obivit ea prudentia et eruditione quac nullo modo ab pa in qua versatur aetate exspectari Pomel, locum non sine gravi trepidatione suscipio. Siquidem me cum meis antecessoribus eomparans dissimillimam mihi et illis ingenii et d trinae rationem esse, et permulta quae in ipsis abunde exstabant, in me desiderari dignosco. Unum tamen mihi et illis commune suturum esse polliceor, Sincerum erga meos discipulos amorem. Illo timoitatus, ut studia vestra utilia et, qua fieri potest, amoena eVadant, neque vigiliis, neque laboribus paream, in id omnes quotquot sunt exiguae mentis nervos intendam, ita ut si illud plane non assequar, non socordiae, sed ingenii tenui tali tribuere velitis. At non ego aliquod perficere Solus valeo. Nam praeter opem quam ab omnipotenti Deo, qui me hoe novo eumulavit benesieio. vehementer flagito, praeter hum nitatem qua hunc optimum et sapientem Praesidem meosque doeios et egregios Collegas mihi adsul uros esse confido. et vestra. praestantissimi Iuvenes, vestra quoque in meis saepe inconcinnis verbis excipiendis henignitate, inque studiis prosequendis diligentia et assiduitate summopere indigeo. Hane postulo. hane rogo,

16쪽

suisse sinatist Mementoto cujus religionis silii, cujus patriae cives exsistitis, sacrumque inter Italos et suisse et usque suturum hujusce diseiplinae studium, nec leve gloriae pondus ex eodem Italiam jam a pluribus Saeeulis inter omnes nationes collegisse. Sacri hi parietes. quos inter olim nos non tantum Italiae, sed Europae sere universae ad nostram et civilis juris disciplinam hauriendam adventabat, vos muti alloquuntur, et ne hujusee loci et scientiae majestate indignos esse velitis monent. Vobisque qui civilibus ossiciis operam navare contenditis, augusta profecto et cuilibet italo veneranda

nomina Cyni Pistoriensis, Albertini Mussali, Francisci Guieuiardini, Bernardi Iustiniani, Pauli Parutae, Jaeotii Bonsadii indigilant, et ne priseum patriae honorem dinsiicere, gloriosisque patribus degeneres nepoteS Sueeindere permittatis prohibent. Vobis vero qui christiano sacerdolio insigniri vultis alia nomina ob oeulos ponunt, sancta et omni amore dignissima nomina cardinalis Pallavicini, Reginaldi Poli, Comendonis, Madrue-cii, Camilli de Lellis, C etani Τhienaei, praesertim Vero

summi illius nostrae religionis et totius generis humani decoris, Francisei Salesii, quos omnes doctissimos et beatissimos viros eodem quo vos loco stetiMe novimuS. Hos inspicite, carissimi, hos intuemini, Vestr que m res ad illorum mores emingite. O vos latices si hinc abeuntes ad magnam vitae palaestram ingrediendam, aliquam eum istiusmodi viris simili ludiuem vobiseum