Disputatio juridica inavgvralis, ad legem Falcidiam. By Allardus Scheltinga

11쪽

DISPUTATIO JURI DIC INAT GTRALIS,

LEGEM ALCIDIAM.

erbis Duodecim Tabb his, uti quisque se sua rei, ita jus esto, liberrima concessa fuit legandi potestas. I. Iro.D. de V. S. Ita ut vel totum patrimonium legam erogare liceret pr. Inst. h. t. Imo ut nihil , nisi legata distribuendi onus, penes heredem remaneret unde etiam saepissime eveniebat, ut testator, heredibus scriptis ob nullum vel minimum lucrum hereditatem adire recusantibus, intestati exitum faceret Hoc igitur ut evitaretur incommodum lata est cx Furia Cajo Furio tribuno pleb qua cavebatur, ne cuiquam supra mille asses legati nomine relinquere liceret, teste Ulpiano trafragi n. tit. I. s. i.&is, qui majorem summam sibi relietam accepisset, et rid-Ac ru e hiscareto Mn isse, et quam

12쪽

euadruplum ejus, quo plus, quam licebat, acceperat, reddere jubebatur, ut testis, Theophilet hic Sed quoniam haec lex huic incommodo nondum sas prospexerat: Ille enim qui quinque millia in bonis habebat, quinque perlonis millena legare poterat, atque ita totam hereditatem exhaurire legatis Secundo igitur lata est ex Voconia a Q Uoconio trib. pleb. qua cautum fuit, ne cuiquam plus, qu muni ex heredibus relinquere liceret, sed ne sic in huic

incommodo plenissime conlultum fuit Nam si quis,cum centum ladidos in bonis haberet, haeredem aliquem instituisset, de nonarint novem legatariis singulos solidos reliquisset neque

legem transgrediebatur, klocum tamen faciebat repudiationisi Heres enim videns sibi illitaui parum pro nomine molestiaque heredis remanere, hereditatem repudiabat, ita iterum subvertebantur testamenta.

Thes. II Tertio itaque inultimo loco tempore Augustilata est lex Falcidia, nae nona defalcando(ut Accursitus butabam sed aeroeatore Falcidio Trib. pleb. sic dicta fuit aes igituraex

Falcidia Plebiscitum, sicut xlex Voconia, quae idcirco etiam plebi citum Voconium ab Aulo Geli appellatur librio cap. Plebiscita vero translato nomine leges appellata fuerunt, ut auctor est idemGelLlib. I, NOSI.Ati cap.ro Habuit autem haec lex falcidia duo capita quorum primo liberam legandi facultatem dedit Secundo modum legatorum constituit, ne cui ultra dodrantem, id est novem uncias totorum bonorum lemeare liceret, sive unus sit heres institutus sive plures, sed ut quadrans, id est, quarta pars bonorum, apud heredem

stator huic sanctioni non pareat, heres quartam, si possideat, retinere velisam errore facti solverit, repetere potest. I.

13쪽

Thes. I. Ratio seu sinis hujus legis sive plebisciti est avorinitilitas testatorum, ob id,quod plerumque intestati moriebantur, recusantibus scriptis heredibus pro nullo aut minimo lucro hereditates adire ait Imp.'stinianis in pr i .h t. Minterest defunctorum, ut habeant successores. I. o. T. de Interr in iur faciend in testamento enim heres eligitur, quem testator maxime vult ab intestato vero ex dat heredem, fortasse eum ad quem bona sua pervenire defunctus non vult. Huic non obstat I. i. D. h. t. ubi habetur, quod lex falcidia heredis causa lata an Ibi enim non negatur eam testatoris gratia latam fuisse, nam utriusque causa testatoris heredis latacsse potest alterius quidem primario, alterius vero secundar o, per consequentias .are. I.; en C. h. t. Quod etiam heredis in gratiam lata fuerit haec lex inde pater, quod heres huius legis benefici, ut cuilibet uri pro se introducto, renunciare potest. l. pen. C. de Pact. imo laudatur hoc nomine heres in . . . in . g. de Donat inter Vir C Ux quod tanti fe- cerit voluntatem testatoris, ut suum commodum putaverit postponendum.

Habet autem locum lex falcidia praecipue in legatis. r. hic. mpassim . Sed etiam ad alia quae legatis similia sunt, producta est videlicet ad deicommissa singularia. I. r. O J.

h. t. ad donationes mortis causa. I. s. C. h. t. l.2. de Donat. mori. causa. ad donationes inter virum&uxorem, quae fideicommissi partibus funguntur l. 1 et C. h. t. Denique hanc legem ad intestatorum successiones propter fideicommissa produxit Divus Pius. I 18. D. h. t. non tamen ad ea qui' bus legatarii gravantur, haec lex pertinet. I. T. F. I. R. h. t solis enim heredibus,, heredum heredibus hoc jus datur. l. IT, C h. t. ratio haec esse videtur, scit heres si non adeat

14쪽

hereditatem, omnis testamenti vis resolvitur hoc igitur ne eveniret, Falcidius heredi quartam ex legatis detrahere permisit haec autem ratio in legatario locum non habet testamentum enim, licet ille legatum repudiet, idcirco non sit

irritum.

Thes. U. Tam unus heres, quam plures, quartam ex lege Falcidia detrahere potest, idque contra omnes, quibus aliquid relictum est, pro modo scilicet legatorum redeicommissorum. l. 2. C. h. t. sed ne hujus legis scopus, ut in Furias Voconia evenire poterat, eluderetur, provisum est, ii plures fuerint heredes, uti ratio Falcidiae non respectu omnium heredum simul, sed in singulorum partibus spectaretur: Sicut, si quis uni semissem bonorum suorum legatas exhaustum reliquerit, a coherede autem aut nulla legata, aut quae partem ejus duntaxat in partem dimidiam minuant, relicta lunt, tum 1 semisse onerato detractio secundum legem heri

et rincera era et o . um c singulos enim heredes, quartam partem suae institutionis habere oportet, ut inquit,

Theoph in F n. s. i. h. t. Quod si unus coheredum ante hereditatis aditionem, siciat, portio eius adcrescit alteri coheredi, quod quidem fatis expeditum est sed quod ad Falcidiam attinet adlubenda est distinctio aut enim pars exhausta, aut pars libera accrevit Si quidem pars libera accreverit parti oneratae, locum habere non potest lex Falcidia non est enim quod is conqueratur, qui modo de quarta laborabat, sed cui jam totus semis inexspectato superest Ex diverso, ii pars exhaulia accreverit locum potest habere lex Falcidia, licet ille, ad quem

15쪽

portio onerata per desectum coheredis devoluta est, totum tuum semissem habeat liberum tamen expersona ejus, qui defecit, quartam detrahere potest, quia, uti dictum, ratio legis Falcidiae in singulis heredibus ponenda est. s. a. h. t. l. 8. D. eod. sed opponitur hujus distinctionis membro posteriori l. 8T. . . . . t ubi JCtus Julianus dicit, si ex substitutione portio onerata accrescat liberae, solida legata praestari debere: Nam ait duos semisse confusos cilicere, ut circa legem falcidiam totius assis ratio habeatur j solida legata praestentur Sed respondeo, hanc legem nihil obstare: casus enim, qui ibi a Cto proponitur, talis est, quo patersitum impuberem ex semisse heredem instituit, taedit ei coheredem Titium, eundemque pupillariter substituit jam talem facit distinctionem JCtus, num filius patri heres exstiterit nec ne , .si quidem heres non exstiterit filius patri,

tum dicit duos semisses confundi, Wtotam hereditatem ad juna coheredem substitudini devolvi, consequenter etiam solida praestanda esse legata Non enim ex sua persona detrahere potest quartam, quoniam totum semissem absque ullo onere habet liberum, neque etiam expersona ejus, cujus portio onerata erat, quia legata hodie a substituto repetita censentur, bonsequenter iisdem etiam gravatus intelligitur i. q. . de Legat. I. I. 6I. s. I. d. Legat. r. Si vero pupillus heres exstiterit patri ex semisse, non jam totius assis, sed semissis, ex quo filius heres factus est, ratio haberi debet : non enim ampliora legata debet Titius substitutus, quam quibus pupillus obligatus fuerat quia non suo nomine obligatur , sed defuncti pupilli , qui nihil amplius,

quam semissis dodrantem praestare necesse habuit. d. l. q. s. s. D. h. t. Sed si pater heredem instituerit filium impuberem, eique etiam scripserit heredem, tam a suo, quam a filii herede multa reliquerit legata, qua pariter sumpta dodrantem hereditatis,acedant, tunc omnia legata, tam quae

16쪽

: primis, quam quae in secundis tabulis relicta sunt, in unum contra aetatur, tanquam si ea, quae a filii ere reliqui et te rator, a tuo herede ab alia conditione legasset I ii ci. O. . . . etenim 'em falcidiam semel e

non polle ultra dodrantem toto,

bonorum legare, sed ad minimum quartam partem he- tis sive bonorum apud heredem remanere oportere, quod ii non fuerit factum, posse eum detrahere illam legatis iupra dodrantem relictis Sed quoniam scire non possumus utrum quarta sit alva necne, nisi constet, quantum testator in bonis reliquerit Hoc igitur ut recte cognoscatur, bonorum aestimatio ineunda est, in qui corpora, si quae sunt in bonis defuncti, secundum rei veritatem aestimanda erunt, hoc est, secundum praesens, verum commune pretium, nec quicquam eorum formali pretio aestimandum esse sciendum cst. l. r. D. h. t. Formale pretium unde dicatur non bene convenit inter intcrpretes alii enim forma censuali dictum yolunt, in qua exac ima rerum inibatur aestimatiori alii iterum a suem speciali, vel sectione, ersus eam , nam pretia rerum non ex affectu , nec utilitate singulorum, sed communiter unguntur. I. 6 l. r. D. h. t. id est, in Falcidia aestimatio pretii rerum ex veritate iacienda est. l. r. D eod. alii rursus aliter opinantur. Tu efii Calain lexia in voce For- misi de pingentach ad h. tit. pandect. th. D. Sed quia hereditas recipit incrementum, decrementum intra tempus mortis et aditae hereditatis, quaeri potest, utrum quantitas patrimonii, tuae fuit tempore mortis, an ea, quae

fuit

17쪽

suit aditae hereditatis tempore, in deductione Falcidi spectari

non aditae hereditatis, sed mortis tempus spectandumelle, ita ut omne incrementum iecrementum lucro damnove herediscedat Ideoque si quis, centum aureos in bonis

'Sq''iGβvix, aut constet heredemtem pore mortis testatoris quartam, id est, viginti quinque au-

ad ione, bona interim per servos hereditarios, partus ancillaruna aut foetus pecudum forte ita sunt aucta, ut tempore

ret in ipq in ex aestimatio, satis su perque quarta Ap et potui, e quoniam mortis te s

ipectandum est accessio, quae medio tempore facta est, lucro nereuis cedit, segatarii nihilominus tantam deductionem

. : Unxqm mortii tempore subire debuissent. V βxor, qui centum aureos in bonis habet, leu 'qgin; qui iique, ita ut quarta, mortuo testatore,

heres nihilominus, ubi adierit, solida legata legatariis solvere cogitur , tempore enim mortis testatoris ex voluntate

esus quartam habebat nec legis falcidiae beneficio egebat

W- 'bent, nisi quid accesserit ratione adti optig xioni detuli contractae, id enim legatariorum non heredis commodo cedit. I. sc

illi enim res sive corpora legata si imminuantur vel et B riora

18쪽

riora fiant sine facto vel culpa heredis, hoc damnum sive cis trimentum legatarii ferre debent s. 16. Inst. de Legat res enim perit suo domino I. s de PQu. E. talegatarii statim

inde a morte testatoris domini existimantur , quoniam ea, quae legantur, recta via ab eo, qui legavit, ad eum, cui legata sunt, transeunt l. 6 ., de Furt in quantitate autem legata ccus obtinere satis ex ipsa ratione manifestum est, illa enim, licet omnes res hereditariae pereant, nunquam perire

potest. l. o. C. Sic ira petat. l. go. s. 2. seqq. D. h. t.

Thcs IX. Ad obiectionem autem, quae hic moveri posset, sciliceriniquum, damnosum esse heredi, si solida legata, cum

minus quarta aut nihil aditae hereditatis tempore supersit, solvere cogatur, respondet Imperator in s. r. Inst. h. t. his verbis enec ea res damnosa est heredi, cui liberum est non adire si cnim extraneus est heres repudiare hereditatem potest, vel si est suus inecessarius abstinendi facultas ipsi datur. I. I. de Acquir vel amiti here I S. C. de Petit hered Si igitur damnum aliquod sentiat heres, hoc sibi imputare debet, quod adierit, re se oneribus hereditariis obnoxium fecerit, consequenter etiam se legatariis ad solvenda legata obligaverit. I. ult. s. ia. C. de Fur delib. cum potuerit non adire. At Imperator simul etiam dat consilium , quo si heres utatur, legatarios compellere potest secum in portione pacisci, scilicet si prae se ferat heres se malle repudiare hereditatem, quam

pro nullo aut minimo lucro eam adire, testamentum enim si destituatur aut deseratur, omnia in eo scripta, atque ita etiam legata in eo relicta simul evanescunt. s. r. Inst. h. t. s. r. de Testam. tui. LI 8 I. D. R. J. I. I l. C. de Fideicommissiegatarii

igitur, si legata sua percipere velint , coguntur aliquid de legatis remitteres, ut sic heres, retenta quarta, quae ipsi ex lege fastidia debetur, adeat hereditatem reperiuntur tamen

19쪽

casus aliqui, quibus etiamsi ex testamento hereditas non ademtur, nihilominus tamen legata praestari debent, inquidem primus est, quando hereditas non verbis directis relicta, sed ita data est, ut a successuribus ab intestato esset postulanda.I. 1 . C. de Fideicommis si si heres scriptus, qui simul ei

sanguine proximus , omissa causa testament , ab intcstato adeat, ac ita legatarios circumveniat atque eludat. I. r. mseqq. D. Si quis omi fluus testarii. Si extraneus heres est institutus, mis pretio repudiationis forte accepto hereditatem in fraudem legatariorum, inque gratiam heredum legitimorum repudiat si enim in hunc finem eum pecuniam accepisse constat, hereditas ad legitimos heredes trans cum onere legatorum arg. l. a. s. ult T. de Suis legit hered. v. Si testator legatum vel fideicommissum a legitimis heredibus repetierit, veluti in I. 88. s. s. . de Legat. et ubi testator. iam heredem instixuerat, neque nepos, quem ei substituerat, heredes exstiterint, voluit certam fundi partem ad libertos pertinere si igitur neque silia neque nepos heredes fiant , bona testati pertinent ad pronepotem tamen respondet Cius Scaevola libertis fundi fideicommis sum ab intestato a legitimo herede, id est, pronepote deberi propter verba testatoris, qui dixerat se velle, ut tunc, quando testamentarii heredes deficerent, fundi illius pars ad liber

tos pertineret.

Caeterum legatarii hi fideicommissarii singulares heredema adeundam hereditatem cogere nequeunt, secus est quod ad fideicommissarios universales , illi enim cogere possunt heredem ut adeat atque restituat hereditatem f. In de Fideic hered Ratio dis Terentiae haec esse videtur, quia levatarus fidei commissarii singulares tantum titulo lucrat vorem uae onere consequuntur. Secus est in fideicommissariis et

20쪽

universalibus, qui loco heredum sunt, , hereditate sibi

restituta, succedunt in omnia onera hereditaria, ita ut nullum nec damnum nec lucrum apud heredem , qui coactus restituit hereditatem, remaneat. d. s. . Sed sunt, qui putant ure novo legatarios, si heres nolit, adire posse proprio marte , idque probare conantur ex Nov. T. Cap. I

S. I. Sed respondendum est, ibi legatariis quasi aditionem concedi, si videlicet heres scriptus jam adierit

hereditatem ac legata intra annum non solverit non

enim putandum est, totum juris articulum delegatis, repudiata hereditate, intercidentibus, hac NodeIta esse abrogatum.

Thes. XI. Quod jam porr attinet ad deductionem quartae ex lege

Falcidia, antequam illa exerceatur, detrahi debet quicquid extra bonorum quantitatem est. s. ult. Inst. h. t. Ex Gr. si pater familias, qui tantum quadringentorum solidorum patrimonium habet, sexcentos legaverit, tunc primo removendi sunt ducenti solidi, deinde reliquorum quadringentorum quartam heres ex lege Falcidia retinebit, id est, centum legatarii habebunt trecentos. Secundo deducitur omne aes alienum. d. s. ult. An ergo etiam id, quod ipsis heredibus a defuncto tempore mortis debebatur, deducendum est ita videtur per I 8 . . . D. h. t. l. 6. . eod. bona enim ea demum intelliguntur, quae deducto aere alieno supersunt. i. 3'. s. I. d. V. . licet alioqui aditione hereditatis confundatur ac tio , ita ut creditor heres debitori existens jus petendi crediti amittat. l. D. . Solut hoc inquam non obstante nihilominus deduci posse placuit d. l. 6. ratio haec esse videtur , quoniam in ratione legis Falcidi, si de aestimatione patrimonii agatur , tempus mortis spectari debet, quotcmpore nulla adhuc est actionum confusiori hodiel