Institutionis dialecticae exercitatio prima autore Ioanne Serrano ..

2쪽

TRISSIMO AC REVERENDIS

simo.D.D.Ferdinando R ragon o Archiepiscopo Caesaraugustano Ioannes serranus ingenuat uar

S. P. D.

R Eripateticorum princepi Aristoteles Antistes do minici gregis p vigil obseruator, ar* inde

UL festo cultos, auditoribuS suis frequenter pro ferre solebar, Aspectum ab aere circunfuso accipere lumen,& a liberalibus disciplinis animum. Nec immerito philosophus tantus liberales disciplinas i agnificaui nam si quis e mortalium ccctu literas ato ingenuas abstulerit disciplinas,inter humanu senti& brulta nullum fere posse dari discrimen arbitror.Hinc Aristippus dicebat, satius esse mendicum fieri homine; quam indoctum:quod ille ratum pecuniis egeat, hia autem humanitate. Idem interrogatus in quo docti ab indoctis disserer, dixisse fertur,in eo quo equi domiti ab indomitis: nam ut equus indomitus ad omnε est usum incommodus, ita ctiam di homo,nsi erudatione, artiumq' emolliatur studio. Quamobrem qui mea sententia de Humano genere bene videntur mereri sunt, hi qui literarum oc bonarum artium studia, vel naturs arcana,vel randem viis,morum p disciplinam per te, atque per alios inuetam literis mandare,

3쪽

re ad posteros transmittere eurm t. Fieri tamen pleraque toler, ii omines multi formi eruditiois instructos suppellectili ingenii tui Derus non ex cludere, neque

suorum studiorum emolumenta in lucem edere, posteiisq; relinquere: quia verecundia quada nimis ruitica,& indecora impediutur:vel inan hac illaudato metu ob humani iuditii varietatem,& obtrectationis rabiem ad finem usque retardatur. Aipectu quide lenistiunt,ac intelligunt,propriam Famam,Diguitatem,atque Existimationem Σογlorum calumniis elle expostram. At cum pudor ille,ac metus avii tutis, honestatisq; via,& a vero,& persedio erga proximum amore ab errare maxime videatur, ideo illis poli habitis nobis potius enitendum esie censeo, ut publicam schola siticae vitae utilitatem priuatis nostris astectibus priferamus: ne forsan humani generis commodis in uia disse videamur. Quamobrem Praesul amplissime vitaemes rationem a longo repore ita institui, ut nihil prius,aut felicius esse duxerim, quam nobilissimam ii minis partem liberalib' disciplinis ae meis viribus excolere. Quid quod ut commodiuS ex animi cederet sententia Proprio relicto domicilio, Parentibus,Fratribus, A micis,& illis omnibusquς homini iucuda esse possunt, Charaugustanam aduentaui 1 cholam, in qua bis iam auditorii ' meis vitiuersam Aristotelis logicam, Sc Naturs philosophiana,M etaphγsicam vero eiusde philolbphi semel sum interpretatuS. Hi cum

idem ingenuarum artium Curriculum terisO initu-TuS enem, omnem meam curam,& animi cogitationem in i diiudium contuli, ut eam instituenda iuuen-

- tutem

4쪽

tutem studiosam seligerem rationem, qua non mel auditoribus solum, sed& studiosis omnibus etiam

quam maxime prodesse possem.Videbam quidem antiquorum introductiones in Ari torelis Dialectica, quas sub nomine Sumularum publice profitetur, plenas e se tricarum inutilium,quas vallis in disputationibus redundantes iudicaui: ut in diuusio propolWionum Expombilium procestu, in quib' vocabuli virtute cognita quantum ad iuppositione,a quo expornabiles nominantur,nillil aliud desiderandii fore puto agramatico, dc latino sensu. In quibus deinde cu' 'nulla Quinque vocum Porphγris, Prs dicamentoruRristo telis, neque formarum Raricinationis ab soliv. ta S breuis cognitio detur,nullani in Aristotelis insetitutionem quς alicuius sit emolumenti conferri posse censeo. ua enim ratione qusso tenera,& studio ista iuuentus veram Definiendi, S. Liuidendi ratione habere poterit in cognitis quinque Porphyrii vocis bus Et cu veritas Contrariis repugnet, Sibub co trariis falsitas in naturali materia, S remota, non tamen in contingenthideo auditorum aliquem ni veram harum matelierum ut ita dica) cognitione peruenire no posse pdicameris icognitis arbitramur. Noui etiaHOS,quos vulgus CiceronianoS appellat, Dialecticia propriis finibus in exilium mittere,alta voce clamates Vocabulotum disputatidem, quae termini nomitiantur Suppositionis, Appellationis, de Relirioli nis cognitionem Sophistarum eue figmeta Et in dii

putationibus non esse suppositiones, aut Caius a mittendos ad argumentationis bonitatem proba

a iii dam siue

5쪽

dam,sive dessectum declarandum, ac si eas ,& suppositio essicerent aliquid ad argumentationis boniis late Consequentia enim quae semel est bona,& semper.)reliquum nihil praeter Barbariem esse Studium denique horum circa sermonis ornatum dumtaxat a constitutum,Res vero dialecticas,proprias p dita putationes secundum textus superficiem attingunt: Nouam somnia in medium adducunt seipsos magnificantes ut hominem, esse genus logicum, dc Pridis camenta dialectics non esse partes,librum Aristotelis de interpistatione redundare in logico organo. quali delint in facultate hac quistiones varis, & propris in quibus possint hominum exerceri ingenia Et inter haec propugnandum non verentur quam plurima in Dialeelica facultare absurda concedere, priis inaq; principia negare, Quantum conferat terminois Tum cognitio ad Aristoteleeam doctring, 8c An sinthgmenta,in primo nostrarum Institutionum erit ex plicandum.De Suppositionis,Appellationis, dc Reia trictionis necessitate secundum Aristotelis instituis rum dicemus in quinto. Qui asserui indisputationib'suppositiones non esse admittendas, confiteri cogutur se,nec Aristotelis verbum vidisse unquam Ci ius do Etrinam amant nomine,& veneralitur, cum illis utatur passim: praecipuae tamen in vari is naturalis organi disputationibu* contra antiquorum somnia.

At quani is demus illis Argumenta huiusmodis sopiustarum esse, si dialectici sunt,&Aristotele et i quἰbus sophisma existat, declarare tenentur,aut propriastin i norantiam confiteri secundum illud Philosophi Elenis

6쪽

PH Elench.r.e.i. si is qui in orationibus es eonsecta

M,Orationes vitupera sicum nihil habear,quod determinet de vitiositate earum, dat suspitionem, quod videri velit insolescere, non quia sit verum,sed propter imperitiam. Qia anta sit eorum dementia,qui proferunt,dumtaxat esse Ciceronis vocabulis utendum, δέ prueri norunt: Tum quia non Iicet omnibus Uocabulis uti, quibus de ipse Cicero: neque de omniabus rebus integram,& perfectam ipse est disputationem persequutus. Tum etiam quia facultates singulae peculiares voces habent,quibus in I rumentorum loco utuntur: suntq; inter eas complures proprios conceptus declarates,qui aliis nequeunt vo cibus explicari.Si ergo Cicero nulla necessitate cogente Appietatem dixit pro rebus Appi, dc Lentulitatem pio rebus Lentuli quid mirum si in Dialectica illis vocabulis utimur, quae apud peritissimos hactenus recepta sunt: praecipue tamen in theologoru schola in qua diale ticorum instrumentorum usus est summopere necesssarius,&frequens. Audiant qusso communem harum vocum usum calumniantes Aristotelem dic Ete . t Op.I.c.Iq. Omino esse vitanda a dialecticis dispuatione ad nome,nisi quis non possit aliter dere,pposita distere.Quid amplius dica cum Sc ipsemet illis vocabulis pascim utatur de frequerer, qus danar,quia barbaraeeo quod nequeunt proprios aliter declarare coceptus . Vt in simpliciu ensiciationii disputatioeri ab ipstis modificati nominant, his vocabulis ututur,

Postibile.Impossibile,C5tingens,Didiu.In An re p dicameris insuper, q nobis Denotativa, ipsi Paronyma a iiii dicunt:

7쪽

meunt: de eum in Denominatione concurrant tria

Denominans inquam, Denominatum,& Denominatiuum, triaq; haec nequeunt ab ipsis explicari,nisi no-istris vocibus urantur. Cum ergo mecum haec omnia perpenderem Dignisiime Pretcsul, qui vite ornameto non minuS es clarisiimuS, quam potificio titulo,post polita rustica,&indecora verecundia. post habito. etiam humani iuditii,& Σογlorum metu, I nstitutiones

Dialecticas in medium edere curaui ab utroque ex tremorum liberaS. S immuneS. duo quidem ambitu

ea qua fieri potuit sermonis breuitate, illa omnia eo. prahundunt,& nihil ultra, qus ad veram, S facilem

disterendirationem pertinere creduntur omnium fere Vocabulorum quibus theologorum schola utituri eruato usu: dedi tamen opera inter utriusque vocis tractatione frequenter declarandii inomalisc Diaseetica Institutio omnibus esset utilis, & communis. Et ut facilior esset nostrarum Institutionum aditus, hanc primam exercitationem prsmittendam iudicatii,in qua unius fere mensis spatio iuuentuS reneia rudem quandam cognitionem poterit habere,eorum

qui diale ilics facultatis iunt peculiaria: qua neperudi cogntrione dii positi studio ii iuuenes maxima facilitare,mediocri labore, Cura & diligentia, nostrarum Inititutionum auxilio in dialectics facultatis culmen poterur peruenire. Quamobrem tyronum gratia ad quos hsc eduntur studio, S composita opera laribendi itilum demisimus,multam vocabula retinuim' S si parum latina,vsu tamen recepta in peritissimoruichola,vt prsdixi. Hae ien' Rrcbi prssul Amplissime, ac Caesa

8쪽

nem mei consilii,atq; animi sententiam expotui tantum superest,ut harum institutionum mearu paIr0 αnium non dedigneris susci re contra illud ho milia genus, quibus nihil est anu ima ,q'am repraehedvit' accusare,arguere,& exagit re,qus intelligere,ixe que .prsstare valet:Quid quo ri fac iurum te spero pro tu regia vii tute & gloriς digna: Pro multiplici atq; ex qacta rerum cogniride: Pro tua dignitaIe amphilinia. N prudelia: Qua gregem tibi a Christ0 deo optinam. S in ximo seruatore noMo commisium 'igilantisii nilo curas studio: speetatisimo rus p cis exesnploJqseruas: satientem consilio potas, ta doctriha.nuduni contra iniuriarum pluviam regis: qua tandem erudiis torum es decus,ac prssidium, qui ad te ut ad sacram Confugiunt anchoram. uam ob rem princepi clatissim s,ac digninime te pro amplitudine rua, dc dignitate eriam,ati etiam vehementer Oro, & obtestor,ut nostras has Institutiones Dialeeticas patrocinio tuo,

tuaq; auctoritate grauissima inclipei modum munitas in publicum patiaris prodire. Quib' si Logicis,si Rristoteleis reb' luminis aliquid attuli: siquam ad omnes Plillos opis partes viam paraui, & aditu,omnia inqua tibi referri summopere opto,atque desidero:tu quia ad lisc loge grauiora subeunda st pe numero,& frequenter addici eris animum: rum etiam ut intelligant omneS,quantopere tuam regiam dignitatem, di magnixudinem pro tuis magnis,.singularib' metitu cnere S colam.Non solum ego, verum S haec nos ira veterana,& antiqua nops iam fere diluta ichola,cui

9쪽

la eula pontissee n imo digni us GPEneepcae Praepositus constitutus:Qus variis undique indies eguitata molestiis, angustiis se isnectationibus a tua II

Iustrissima, liberali,& regia manu auxilium expectati dec ac reformationem. Quare a deo optimo,& maximo summis prscibus peto, Sc oro, ut te tuams a mirabilem dignitate, qua Presulem agis nulIa ex par te non absolutum, sua semper cura ta custodia Re publieae δέ Academit nostrae tueatur, ae seruet:meo tui obseruantissimum,ac rus amplitudini imperpetuuesse deditissimu sua magna,insiliit is ineffabili dignetur benignitate. zene valeat vestra Illustrissima. Daex Nuseolo nostro Decimo quinto Calendas septembris.

10쪽

rendi mum D.FerdinendaAragonium Arcti episcopum Caesarcu lanam Antonius Polus in Autoris comendationema De castician.

En tibi senarii luires baee dogmata G H.

Doctoris nos ibi temporis eximii, Pinxit Aristides fenumquam signa animorum Hlagicaespeciem pinxit hic arte noua. . sQua superat lagitas,u priscos as futuror, .ut ueneris Coepictorinanesua, O mihi si talem doctorem fata dedissent, Gloria quanta illisum,mibi taua foret. me opus inuidiae metuet non scommata,rondior,

Nullus te sono praesides ut citi