장음표시 사용
11쪽
eraa .itidemRol c. Chym . CCtc. Evertebatura tot seculis praeterlapsiis, receptus quaternio ille elementorum, aeris, igniS, aquae dcte
lae . inque ejus locum, tria illa principia hypostatica Chymica, sal, sulphur, & mercurius , admittebantur; Facescebant Iaudatissimae priscis temporibus per antiperistasin, vel subtiliori quasi ratione excogitatas, occultas qualitates dissiciliorum phoenomeno.rum naturalium explicationes; Cum ex ista caligine, Chymiae face accensa, eluescaretur veritas, saniorque per experimenta, fermentationum, digestionum , effervescentiarum praecipitationum Chymicarum, Philosophandi, & demonstrandi innotesceret, & admit . teretur ratio. Optime cuilibet patebit, quantum accessione experimentorum Chymicorum illustrata, splendeat hodierna Physica . qui Boglei, curiosissimi phoenomenorum. indagatoris , naturaeque ipsius solertissimi
scrutatoris, evolvere velit eruditissima scripta varia ; Licet enim ex ipsis mechanicis fundamentis, atque principiis, ad normam corpuscularis Philolaphiae phaenomena explicare susceperit, & in ipse principia Chymica, passiim in scriptis suis, & exprofesta in Chymista sceptico, sceptice, inquirat, ad illustrationem tamen suarum thesium experimentis chymicis potissimum locum tribuit. Idem etiam videre licet in egregio celeberri
mi Sturmii opere physico , de quo nil A g magis
12쪽
nia his dolendam, quam quod praematu fata
tantum virum, ante perfectionem perfectis fimi suscepti systematis Physici sustulerint. Sin plura hujus rei documenta Et testimonia de
deres, citare liceat testes Helmontium, phyncae atque Medicinae reformatorem : Ita vere ille in dispensat par. 3 a. Laudo benignum Deum qui me in Orotechniam vocavit extra aliarum professinum fecem , siquidem Chymia principia habet non logismis parta, sed qua per naturam
funi cognita per ignem conspuua, praeparatque Meli: Ium ad penetrandum oculta naturae, ponitquempes eationem in natura ulteriorem, quam alis fientis omnes simul, re penetrat usque ad ultimae proj militates veritatis reales , quia verato-
Fem intromittis ad primas raHees illarum rerum eum de articulatione octerationum naturae, Fpotestatum artu . cumque natArabum pirautum semia
lium Fc. Alterum, illud Batavorum cUm viveret decus de lebo e Sylv Ium, cUJUS Trobis p i libet in auxilium vocare stupenda m-randaque indies patrantem C miam primariam
gerie mutationum naturalium artem in quibusdam,
si dicere forum sit. naturam superantem atque Phl fica fientiae , ut medicinae solidae constituendae per utilem et unice necesariam; Tertium denique Olgum Borrichium de ort. et progress C m. Hocchymiae insitutum est ad cersiora evidentiaeris natural P provehere, ne pensitu amplius fit Phisii sophia , ne in eodem semper desistio haereat Me
dum , A. pmptat gradum, et torosior robu-
13쪽
fiorque tradatur posteritari, ab illa quoque ulte
Quantum deinde Medicina tam quoad theoriam, seu statum corporis dinaruralem in physiologia & praeternaturalem impathologia considerando, quam quoad pra xin, & therapiam, in elaborandis medicamentis effcacioribus, in pharmacia, & eruendis indicationibus magis convenientibus,&ad principia chymica relatis hodiernum ex luce& spIendore experimentorum chymicorum superbiai, demonstratu haud opus erit, dummodo Galeni commentariorum spissa volumina & istis temporibus prodeuntia scripta medica, qui cum operibus Helmontii, Paracelsi, qui equidem (nec tamen initio fieri aliter poterat) juxta Ria c. C m. p. Chymiatriam primus magno cum fastu exercuit, ita tamen ut medicinam quam illustrare & reformare intenderet penitus obscurare & evertere coeperit: villisit, mede-lii Elimulieri, Ho anni scriptis di operibus exastiatis comparemus. Cessant in Physiologicis facultates attractrices, expultrices, retentriaeS, conco-ctrices: Elucescit per digestionem chylificatio ventriculi , menstruo universali & calore lenissimo animali praesente; Purpura sanguinis experimentis ad oculum demonstrari potest, maiori interim in dies haec omnia , splendore aucta eum ipsia mechanica prin-
14쪽
cipia simul conjungerentur comparato hoc
modo ventriculo cum retorta tubulata, apia
plicata filirationis in chymicis obviae ratione atque mechanica ad secretiones & excretiones in oeconomia animali , peragendo necessarias, capitis cerebrique structura cum alembico coeco collata de quibus & aliis ne nimium quam par erat evagemur, in proce mio , vide. Bohn. Berger. P siro g. Hus mann fundam. medicin. O reliquorum ex modernis scripta P siologica. Notum etiam est omnibus, quantum fermentationi Willisius,quantum esservescentiae bilis & succi pancreatici supra citatus Sylvius tribuerit in explicandis sanitatis morborumque rationibus. In Pathologicis abstrusium febrium negotium inclarescente per chymiam ferme tationum effervescentiaeque processu accuratius evolvi & debitis rationibus atque explicationibus illustiari coepit; praestitit id millisius de febribus, Sylvius, Ettmulierus, SD denham, aliique.Deliramenta scholarum juxta stylum Helmontii catharrum inquam similitudinci, capitelli alembici refrigeratione sua vapores in aquam mutantis, pari modo , cerebro refrigerato vapores e visceribus ascendentes in densam illam pituitam convertente illustrarunt in scholis medicis. Ut i
ceamus quomddo principia illa . chymica,
15쪽
Sal, sulphur, & Mercurium ad explicandas morborum causas transtulerint de quibus latius , im L Pathol. MAI. II. C. c. His itaque feliciori auspicio & majori in dies secundante applausu Doctorum in Physiologicis & Pathologicis principiis, chymicis positis iisdem omnino supe struenda erat medendi methodus felicioris. Axioma in therapeuticis inverte
batur , ut loco contraria contrariis curan
tur , Arrogaretur Chli micum ; similia similibus curantur. Ex eo tempore medicamentorum operationes, chymicarum operationum mechanica ad ipsas explicandas quoque translata, ex principiis chymicis deducebantur. Orta hinc nomina medicamentorum absorbentium, praeeipitantium, alcatinorum , mercurialium, sulphureorum,
ut miasmata illa salina sulphurea mercurialia, sanguinis , lymphaeque, ex suppositionibus chymicis morbosa , inverterentur absorberentur, praecipitarentur, sicuti acidissimum liquorem misceta alcati cujusdam vel alcatini terrei mitescere atque temperari quotidiano exemplo oculari experimur. Maxime vero a redeuntibus illis temporibus auis reis, arridebant medicamenta chymica galenicorum ampullas di sesquipedalia decocta, in fusa, syrupos , omniumque radicum , anxio quasi conamine in unum coacta-
16쪽
rum farragines , Et pulveres, fastidiola contemptu longe post sese relinquenda; Pharmacia hinc ex chymia oprimam tanerata livicem , quae olim culinari & simplicissima de coitione in sione & conditura faccharatorum juleporum, sin ad summum veniebat , dispensiatione pompota theriacae mithridatis, ad invidiam usque heroinis regum
magnatumque nominibus exornati , acquiescebat, hodie optimo jure mineralium
metallorum extrae iis, tincturis, quintis e sentiis, tot excogitatis panaceis, chimia occasionem di inventum subministrante gloriari potest. An splissimum sese exporrigeret expa-itandi spatium inferti Iissimum chymicorum
cxperimentorum campum, & omnium oculis planistime objiciendi, quantum ornamenti quantum splendoris ipsa, medicinae theo- reticae, & practicae attulerint; Verum splendor hodiernae chymico mechanicis operimentis exornatae medicinae cujuslibet perstringit oculos , nostrumque in praesens,institutum, ut pedem properemus scopumque propius accedamus , impellit , perlustratis antea sed saltim in transitu quae sub hisce revolutioniblas eversae scilicet Aristotelicorum,d: Galenicorum sectae & succedentis Chymicae, medicinae fata imminuerint. .
Facile erit conjectu, quanta in sese concitaverint odia, atque litigia, qui ad medi.
17쪽
medicinam ex tenebris istis producendam applicarent, animos; prolixum esset, sin quae
in publicum, in Paracelsium e terentur tunc temporis contumeliae, atque convitia hoc loco recensere vellemus ; Licet hac de re evolvere Thomam Erastum s Conringium de medic. hermet. Ros .c m. ILegi quoque potest de Theophrasto magiae, arrianismi & cras.sissimae impietatis , ac quidem excogitari potest, insimulato Gesner. Disi. me c. I. Eadem odia atque conviti a jure quasi successionis suscipiebat Hel montius. ParUm certe inde emolumenti, dum lites illae, & dissidia, ad convitia usque morum Vitaeque, pro more S genio illius seculi, procedentia fervebant, sed magis decrementum artis quam bonum exitum promittebant, neque prius meliorem lucem e Chymia accepit medicina quam amica coalitione animorum facta. Successu enim temporis, deservescente animorum odio , cum scholastici, vicias
dare manus cogerentur, Aristoteli tamen ut
salvarent authoritatem, ipsum peritissimum chymaeum fuisse asserebant, ipsi scilicet nota fuisse operandi principia , operationiam formas, artis objectum, & ipserum experimentorum modos uti ex meteorolog. hb..deducere annitebantur v. Bolpinc. Chym. lib. I.
p. pariter ne in Hypocratis famam,
authoritatem essent injurii, ex verbis ejus
18쪽
Inest in homine F amarum re falsum, si
re, acidum, acerbum atque haec quidem mixta ac inter se temperata neque conspicua sunt neque hominem Odunt etc. lib. I. de vet. media.Chymicam ejus peritiam, & agnitionem principiorum Chymicorum eruere voluerunt; Prodiere ea de causa In lucem Tachenii Hi-pocrates chymicus, Ettmulieri medicina Hi-pocratis chymica; Ipse vero Sennertus de consensu & dissensu Chymicorum & Gale. nicorum integrum librum composuit.
Inter ipsos quoque Chymicae sectae a sectas factum deinde in diversias partes divortium , dissentiebant enim ipsi primicerii Paracelsus & Helmontius, illo tria illa prin.cipia, hoc vero unicum aquam scilicet asserente; Propioribus temporibus, suppressis illis notioribus principiis, mercurio, & sita phure , alii ad acidum & alcati, alii ad acidum & sulphur , alii ad acidum divolatile, alii ad acidum & viscidum confugiebant vide hedeL Physiol. p. tc. Ho mann. er Bohm de insu cientia acidi eae viscidi. In applicatione quoque Chymicorum principiorum & translatione ad diversas medicinae partes dubia quoque exorta; Vocabatur in dubium fermentationis negotium
in sanguine, prodiit hac de re dissertatio sub regimine celeberr. Trausii Professi. Jen. d fereatio de fermentatione is sanguine non exiflente;
19쪽
In pathologicis pariter suspecta haberi coe .pit doctrina fermentationis , disseruit inde in peculiari disputatione illustris Ho anu.
de fermentorum morbificorum eiectione e medicina , acrimonia salina etiam quod nimis quam par sit in culpetur, demonstrat Stahlius de Pathologia fama er alibi ; attendi quoque debet judicium, in practicis authoris accuratissimi Raglivii, ita vero ille; prax.
meae lib. I. C. c. ab efectibus mineralium in furnis Comicis analogica ad esseLIus corporis animati discurrunt non solum hac ratione imper fecte concludunt ,sed etiamperniciosis illis erroribus quibus hodierna medicina immerito turbatur, ansam praebent indicibilem Cui consentit Statil. de alien. a medic. abarc. pag. D. Ut adeo redem etiam , quo quomodo theoria c mica ad medicinam peregrina sit c im minimum quadret nedum ferueiat. omnino attendenda sunt ad notandam intemperiemis abusum fingendi. arriapiendi quaslibet in medicina hypotheses analogia inconsiderata superstructas. Majori vero fervore agitari coepit in foro medico quaestio, an ignis verus sit analysta rerum Id est, anagnis tale sit instrumentum, cujus ope chymicus finem suum, purum ab impuro separandi, corpora naturalia , in principia sua ,
constitutiva recludendi obtineri possit 8 Hel- montius, enim, sese iactitabat philosephum per ignem, ipsaque chymia, ab igne ars pyrotechnica salutabatur, Dorneus clade phy-
20쪽
phi sopb, chym. ignem naturae atque acchymistatum solitarium instrumentum pronunciat Basilius Valent. pag. I l. Das Duer, mes hes ein amiser alter examinum, Helimn-tius ignem Chymiae magistrum nominat; Ut taceamus ubivis fere reperiri chymiae definitionem in hoc consentaneam, quod sit ars ope ignis impurum a puro separandi &c. Ansa dubitandi vero inde subnata, quod L Ignis violenter aggrediatur obvia, nec tam resolvat, vel exporrigat centra mixtorum, quam destruat & potius confundat. II. Quod alia potius & nova entia producat, quae prius non aderant, sicuti haec latius vi
Philos pag. cc solide vero ad haec respondet medel. loco cit. distinguendo, ab observato tali ejusdem gradu, atque proportione, qui non solum operationibus naturae, sed cujuslibet inii vidui tra8handi relatuendique
structurae & mixtioni conveniat; omni modo enim hoc in passu attendenda verba Statilii menc oct. prooem. Nihil ess quod artis operationes et effectui magis yecscet atque a natural b. singuere facit, quam ipse ignis Ea de causa, maximopere solliciti fuere
chymici. de regimine ignis variisque gradi-hus observandis, aeque moderandis; Admireris quo usque subtilitas illa, in furnorum etiam ad pompam usque erigenda structura, in carbonum, lignorumque tenendolete.